سطح سوم

شبکه خدمات حمایتی

شکل شماره (۸-۲) سه سطح بخش جهانگردی (راجر داس ویل، ۱۳۸۶)
سطح اول ، شامل نقش دولت در تدوین خط مشی های جهانگردی، برنامه ریزی و ایجاد چارچوبی است که این بخش باید در آن فعالیت کند. این چارچوب اهداف اقتصادی ، زیست محیطی و اجتماعی در تمام سطوح دولتی و نظام کنترل های مشابه را شامل می شود. این نظارت ها شامل نظارت های برنامه ریزی عملی، نظارت های مربوط به اعطای مجوز، نظارت برنیروی انسانی و نظارت های مالی و حمل و نقل هستند. دستگاه دولتی متولی امور جهانگردی به توسعه و مدیریت چارچوب مذکور می پردازد. دستگاه مزبور این کار را از طریق بخش های اصلی مانند، بازاریابی، توسعه محصول،نظارت و مقررات، توسعه منابع انسانی ، اطلاع رسانی و تحقیقات انجام می‌دهد.
سطح دوم، سازمان های متولی امور عملیاتی و توسعه جهانگردی را شامل می شود. این سازمان ها عبارتنداز: هتل ها، سایر تسهیلات اسکان، خدمات پذیرایی و دیگر بخش های مربوط به آن، جاذبه های طبیعی و تاریخی ـ فرهنگی و مراکز و تسهیلات تفریحی و سرگرمی. همچنین تعداد دیگری از این سازمان ها عبارتنداز: تجارت جهانگردی (Travel trade ) و خدمات مختلف آن ، و انواع حمل و نقل شامل: هوایی، دریایی، جاده ای و راه آهن.
سطح سوم، شامل طیف گسترده ای از سازمان ها و دیگر خدمات حمایتی که در هر دو بخش خصوصی و دولتی فعال هستند، می شود. این گروه سازمان ها و بخش های خدماتی شامل: پلیس ، اداره پست، گمرک و مهاجرت، سازمان های حمایت از مصرف کنندگان ، رسانه ها، بانک ها، کلیساها ( و به طور کلی مکان های مذهبی) ، دانشگاه ها و مراکز آموزشی، اتحادیه های تجاری و کلیه موسسات و صنف های فعال در امر جهانگردی می شود. (راجر داس ویل، ۱۳۸۶: ۲۰)
گروه های اصلی گردشگری:
گردشگران دو دسته اند: گردشگران بین المللی و گردشگران داخلی. از سوی دیگر، گردشگران ممکن است یک شب یا بیشتر را در مقصد اقامت کنند یا آنکه در سفرهای کوتاه یک روزه شرکت کنند. با تلفیق این دو بعد مکانی و زمانی، می توان چهار گروه گردشگری را تشکیل داد. این گروه ها با فرض اینکه از همه معیارهای دیگر گردشگری برخوردار باشند، در شکل شماره (۹-۲) نشان داده شده است.
گردشگر
مسافران
غیر گردشگر
مسافرکاری و شغلی
اقامت کننده یک شب یا بیشتر
گردشگران گشت های کوتاه مدت
کوچ کنندگان
دیپلمات ها
گردشگر
بین المللی
گردش گر بین المللی با اقامت کمتر از یک شب
نظامیان
گردشگر محلی یا داخلی
گردشگر داخلی با اقامت کمتر از
یک شب
مهاجران
پناهندگان
مسافران دائمی
مسافران ترانزیت
شکل شماره (۹-۲) چهار گروه اصلی گردشگری(الوانی، پیروزبخت، ۱۳۸۵)
در میان گروه های مختلف غیرگردشگر، به مسافران ترانزیت توجه خاصی شده است. این گروه مسافرانی هستند که در طول سفر خود، به طور موقت در مکانی اقامت می کنند. معیارهایی که سبب تشخیص مسافران ترانزیت از گردشگر می شود، این است که مسافر ترانزیت:
۱- معمولاً هیچ یک از تشریفات گمرکی را که برای ورودبه هر کشوری مورد نیاز است، انجام نمی دهد. برای مثال مسافری که از طریق مرز هوایی از تهران به آمریکا سفر می کند، معمولاً در آمستردام هواپیما عوض می کند و بنابراین رسماً مسافر نیستند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲- دوم اینکه توقف کنندگان بین راه، محل عبور را خود انتخاب نمی کنند، گرچه بسیاری از این افراد، از این که می توانند در اطراف قدم بزنند وخستگی راه در کنند، خوشحال می شوند.
۳- با توجه به اینکه بیشتر مسافران ترانزیتی خوردنی، نوشیدنی و روزنامه های محلی می خرند، تاثیرات اقتصادی آنان بسیار اندک است. (الوانی، پیروزبخت، ۱۳۸۵: ۹۶)
سازمان های واسطه صنعت گردشگری:
الف) سازمان های عمده فروشی (Tour wholesalers ) :
سازمان های عمده فروش به عنوان واسطه بین عرضه کننده محصولات و خدمات جهانگردی و آژانس های مسافرتی (که خرده فروش به حساب می آیند) عمل می کنند. این سازمان عمده فروش، مجموعه گردش های دسته جمعی را طرح ریزی و تهیه می کنند، سپس آن را تشویق و ترویج می نماید و سرانجام برنامه را به اجرا در می آورد و از عرضه کنندگان محصولات و خدمات مسافرتی حجم های بزرگی از محصولات و خدمات را خریداری می کند. این محصولات شامل بلیت هواپیما، اتاق، تختخواب، غذا، تفریح، حمل و نقل زمینی، گردش در شهر و هزینه های ورودی به مکان های مشخص می شود. این محصولات و خدمات به صورت یکجا به وسیله عمده فروش عرضه می شوند تا آژانس های مسافرتی بتوانند مجموعه ای را که جذابیت بیشتری دارد به مسافر یا مصرف کننده نهایی ، عرضه کند.
ب) متصدیان گردش های دسته جمعی ( Tour operator ) :
در دنیای سیر و سفر، اغلب دو واژه عمده فروشی و متصدی گردش های دسته جمعی را مترداف هم به کار می برند. اگر چه این دو اصطلاح بیانگر نوعی واسطه گری است، ولی برای پرهیز از هر گونه ابهام باید آنها را از یکدیگر تفکیک کرد. به طور کلی، متصدی گردش های دسته جمعی که او را «مسئول فعالیت های زمینی» هم می نامند، همانند عمده فروشی (ولی در سطحی کوچک تر)، خدمات و محصولات مسافرتی ارائه می کند. واژه «متصدی» بیانگر وظیفه اصلی کسی است که مسئولیت اداره مجموعه ای از محصولات و خدمات و جهانگردی را برعهده دارد. به بیان دیگر، متصدی سیر و سفر این مسئولیت را دارد که طبق تعهد انجام شده آنچه را که طبق قرارداد مشخص شده است به مسافران ارائه دهد. او برای ارائه این خدمات احتمالاً از تشکیلات و تجهیزات زمینی خود استفاده می کند(مانند خودرو یا اتاق) یا اینکه آنها را از افراد دیگر کرایه می‌کند.
متصدی گردش های دسته جمعی، برعکس عمده فروشی که باید برای عرضه تعداد زیادی از گردش های دسته جمعی طرح ریزی کند، می تواند تنها تعداد انگشت شماری از گردش های دسته جمعی را در سال، ارائه دهد. این برنامه های دسته جمعی را برنامه گشت یا مسافرت (Tour program ) می نامند. در حالی که عمده فروش، معمولاً کارهای مربوط به هر مسافر در مقصد و بازگرداندن آنها را برعهده می گیرد، متصدی گردش یا سفر تنها در مقصد مسافر، خدماتی را ارائه می دهد. متصدی گردشگری و مسافرت این مسئولیت را دارد که در مقصد، ترتیب امور زمینی مانند انتقال افراد به هتل یا رستوران، بردن آنها به بازدید از نقاط دیدنی و پرداخت ورودیه ها وسایر امور ویژه را بدهد. او همانند عمده فروش، می تواند مجموعه ای از گردش ها یا مسافرت ها را طرح ریزی و ارائه کند. ولی در برخی از موارد، متصدی گردشگری و مسافرت باید طبق خواسته ها و سلیقه های عمده فروشی عمل نماید. در برخی از موارد هم با عمده فروشی به رقابت می پردازد و خودش ترتیب این نوع سفرها و گردش ها را می دهد.
امروزه، متصدیان گردشگری و مسافرت بیشتر در مسیر تخصصی گام برمی دارند. برای مثال، امکان دارد یک شرکت یا سازمان، تنها به مسافرت های دریایی و کرایه کردن قایق های دربست بپردازد. در سال ۱۹۹۲ بلیت کامل سفر دسته جمعی که به موجب آن مسافر پول بلیت رفت و برگشت ، کرایه اتاق هتل و هزینه گردش های درون شهری را پرداخت می کرد، توانست یک سوم درآمد مربوط به این سفرها را به خود اختصاص دهد.
ج) آژانس های مسافرتی (Travel agencies ) :
از گذشته های دور آژانس های مسافرتی نقش یک خرده فروشی را در صنعت جهانگردی ایفا می کردند. در فرایند مصرف محصولات این صنعت، سازمان مزبور، حلقه نهایی است که دریافت کننده این خدمات ومحصولات (مصرف کننده) را به منبع ارائه کننده این خدمات و محصولات (شرکت عرضه کننده یا عمده فروشی ) متصل می کند. در زنجیره توزیع و فروش بلیت، اتاق یا تختخواب ، غذا، فعالیت های مربوطه، جاذبه ها ودیگر خدمات مسافرتی، نقش واسطه را دارند و این خدمات را به مسافر عرضه می کنند.
خدمات و محصولات صنعت جهانگردی را می توان به صورت تک تک و یک دست یا به گونه های دیگری به مسافران عرضه کرد، آژانس های مسافرتی متعهد، مسئول اند که اقدامات لازم را انجام داده و نیازهای مسافران را تامین کنند.
از دیدگاه حقوق و قانون ، آژانس های مسافرتی یک سازمان کمسیون بگیر است و همانند نماینده مجاز از طرف یک یا چند شرکت در یک منطقه یا حوزه مشخص جغرافیایی، عمل می کند. این سازمان، از نظر توزیع محصولات و خدمات جهانگردی ، می کوشد بین سازمان های ارائه کننده این خدمات و مسافران نوعی تعادل و توازن (به صورتی بسیار دقیق) برقرار کند. در نهایت، آژانس های مسافرتی برای اینکه بتوانند مسافرتی مطلوب، سالم ، امن و خوشایند ترتیب دهند، باید دارای دانش و تخصص لازم باشند و این کار مستلزم انجام فعالیت های متعدد و پردامنه است و تنها به تدارک دیدن امور، آگاهی از بیمه مسافرت ، تهیه اسناد و مدارک، واکسیناسیون، دادن شرحی از مقصدهای مورد نظر مسافر، هتل ها و آداب و رسوم محلی مقصد محدود نمی شود.
طبق برآوردهای انجام شده در سال ۱۹۹۲، بیش از ۶۷هزار آژانس مسافرتی در سراسر دنیا وجود داشت که ۴۷ درصد در ایالات متحده آمریکا ، ۳۰ درصد در اروپا، خاورمیانه و آفریقا که ۹ درصد سازمان های آمریکایی در خارج آمریا و کانادا، ۷ درصد در حوزه اقیانوس آرام و آسیا و ۶ درصد در کانادا فعال بودند. در سال ۱۹۹۴، آژانس های مسافرتی ، در اروپا و آمریکا ، بیش از ۱۷۰ میلیارد دلار فروش داشتند. (چاک. وای.گی، ۱۳۸۷: ۱۳۱)
آثار اقتصادی صنعت گردشگری:

این آزمون پس از ترجمه به زبان فارسی و ویرایش، به منظور هماهنگی و تطبیق آن با عوامل فرهنگی و اجتماعی ایران، مورد بررسی قرار گرفت. در فرایند استانداردسازی آزمون مهارت‌های تفکر انتقادی واتسون – گلیزر، ضریب پایایی توسط پژوهش‌های مختلف در ایران بر اساس آزمون آلفای کرونباخ بالای ۷۰/۰ گزارش گردیده است (مصلی نژاد ۱۳۸۷؛ اسلامی اکبر و همکاران، ۱۳۸۳) هم‌چنین، در یک پژوهش دیگر به وسیله اسلامی و همکاران (۱۳۸۲) از طریق یک مطالعه مقدماتی قبلی، روایی آزمون تفکر انتقادی از طریق اعتبار تی زوج (t=0/4) مشخص شد. پس از انجام اصلاحات لازم و تأیید روایی آزمون، از آن برای سنجش مهارت‌های تفکر انتقادی دانش‌آموزان استفاده شد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

2. 2. آزمون معلم ساخته پیشرفت درسی:

در این پژوهش برای سنجش میزان یادگیری دانش‌آموزان در درس تعلیمات اجتماعی از آزمون معلم ساخته استفاده می‌گردد که توسط چند کارشناس و معلم پایه سوم طراحی شده است.
روایی و پایایی ابزار پژوهش:
برای بدستآوردن روایی از نظر متخصصان و معلمان پایه سوم ابتدایی آموزش و پرورش شهر کرمانشاه استفاده گردید و برای پایایی آزمون در مطالعه مقدماتی که بر روی ۲۰ نفر انجام شد. پس از تحلیل داده های مطالعه مقدماتی اصلاحات لازم اعمال گردید، و بدینترتیب نسخه نهایی آزمون آماده شد.. پایایی آزمون در اجرای مقدماتی و اصلی به ترتیب ۷۴% و۸۷% به دست آمده است. و روایی آن نیز مورد تأیید صاحبنظران قرار گرفت.
فرمول آلفای کرونباخ به شرح زیر است:
که در آن k تعداد سوالات،   واریانس هر سوال و   واریانس کل است.
آلفای کرونباخ برای آزمون معلم ساخته ۷۴/۰ می‌باشد.
. K=20
۳-۷- جامعه آماری، نمونه و روش نمونه‌گیری:
برای اجرای این طرح، نخست جامعه آماری پژوهش که در برگیرنده همه‌ی دانش‌آموزان دختر پایه سوم ابتدایی شهرستان کرمانشاه می‌باشد، مشخص شد و با بهره گرفتن از روش نمونه‌گیری در دسترس و بر اساس آمادگی معلمان برای همکاری ۴۰ نفر انتخاب و پس از این به دو کلاس بطور تصادفی و با رعایت اصل انتساب تصادفی در هر کدام از گروه‌ها جای گرفتند. دلیل استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس محدودیت منابع مالی و زمانی پژوهش‌گر و عدم همکاری سازمان‌ها بود.
۳- ۸- روش تجزیه و تحلیل داده ها:
به منظور توصیف داده‌ها از فراوانی و درصد فراوانی و نمودار توزیع فراوانی داده‌ها استفاده و هم‌چنین به منظور تحلیل داده‌ها از روش آمار استنباطی – آزمون نرمال بودن کلموگروف و آزمون ناپارامتری من ویتنیu استفاده شده است و نیز پردازش‌های آماری لازم بر روی نمره‌ها با بهره گرفتن از برنامه نرم افزاری spss (نسخه ۱۸ ) انجام گردید. به دلیل فرض نرمال نبودن داده‌های متغیر باید از آزمون ناپارامتری من ویتنی استفاده کنیم. هر گاه دو نمونه مستقل از جامعه‌ای مفروض باشد و داده‌های مربوط به این دو نمونه مستقل رتبه‌ای و یا داده‌های کمی غیرنرمال باشند و هدف از آزمون، مقایسه یک متغیر بر روی این دو نمونه مستقل باشد از آزمون من – ویتنی استفاده می‌گردد. این آزمون یکی از قوی‌ترین آزمون‌های غیرپارامتری و جانشینی برای آزمون t با دو نمونه مستقل است در حقیقت آزمون ناپارامتری آن محسوب می‌شود. در این آزمون فرضیات صفر و یک به صورت زیر تعریف می‌گردد:
H₀: تفاوتی بین دو گروه وجود ندارد
H₁: بین دو گروه تفاوت وجود دارد
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده‌ها
پیش‌درآمد فصل چهارم: این، فصل جهت پاسخگویی به فرضیه‌های پژوهش و نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها در مورد « بررسی تاثیر آموزش به شیوه نمایش خلاق در درس علوم اجتماعی بر پیشرفت درسی و تفکر انتقادی دانش‌آموزان پایه سوم ابتدایی » تنظیم شده است. به منظور توصیف داده‌ها از فراوانی و درصد فراوانی و نمودار توزیع فراوانی داده‌ها استفاده و هم‌چنین به منظور تحلیل داده‌ها از روش آمار استنباطی – آزمون نرمال بودن کلموگروف و آزمون ناپارامتری من ویتنی– استفاده شده است و نیز پردازش‌های آماری لازم بر روی نمره‌ها با بهره گرفتن از برنامه نرم افزاری spss (نسخه ۱۸ ) انجام گردید.
۴-۱- آمار توصیفی
۴-۱-۱- بررسی وضعیت فراوانی دانش آموزان پایه سوم ابتدایی
جدول ۴-۱ حاکی است که نمونه آماری مورد مطالعه ۴۰ نفر می‌باشد که از این ۴۰ نفر ۲۰ نفر معادل ۵۰ درصد در گروه آزمایش و ۲۰ نفر دیگر معادل ۵۰ درصد در گروه گواه قرار دارند.
جدول ۴-۱ : جدول توزیع فراوانی دانش آموزان پایه سوم ابتدایی

خداونددرقرآن می فرماید:
الَّذِینَ اتَّخَذُوا دِینَهُمْ لَهْواً وَ لَعِباً وَ غَرَّتْهُمُ الْحَیاهُ الدُّنْیا فَالْیَوْمَ نَنْساهُمْ کَما نَسُوا لِقاءَ یَوْمِهِمْ هذا وَ ما کانُوا بِآیاتِنا یَجْحَدُون‏ ^[۳۱۴] ؛ همانها که دین و آیین خود را سرگرمى و بازیچه گرفتند و زندگى دنیا آنان را مغرور ساخت امروز ما آنها را فراموش مى‏کنیم، همان گونه که لقاى چنین روزى را فراموش کردند و آیات ما را انکار نمودند.
حب دنیا، سبب شد که آنها در لجنزار شهوات فرو روند و همه چیز حتى رستاخیز را به دست فراموشى بسپارند و گفتار پیامبران و آیات الهى را انکار کنند.^[۳۱۵] آنها ملاقات پروردگار را در روز قیامت از یاد برده‏اند و فراموش کرده‏اند که روز قیامتى هم وجود دارد و در آن روز انسانها با خداى خود ملاقات خواهند کرد و سزاى عمل خود را خواهند دید. فراموش کردن آنها هم از روى غفلت حقیقى نیست بلکه آنها نیز به روز قیامت ایمان داشتند ولى با فنا شدن در دنیا و مادیات آن را از یاد بردند.^[۳۱۶]
دراین آیه پس از این که سبب خطای آن ها را که فراموشی بوده ذکر می کند در ادامه به مورد دیگری نیز اشاره می کند وآن هم محرومیت از الطاف خداوندی است.
” نسیان” در این آیه درمورد خداوند به معناى فراموشى نیست؛ چون خداوند چیزى را فراموش نکرده و از حال کسى غافل نمى‏شود، بلکه معنایش این است که همان طورى که اینها در دنیا ما را فراموش کردند ما نیز امروز به لوازم زندگیشان نمى‏پردازیم.^[۳۱۷]
در ضمن از این آیه استفاده مى‏شود که نخستین مرحله خطاوحتی گمراهى آن است که انسان مسائل سرنوشت‏ساز خود را جدى نگیرد و با آنها به عنوان یک سرگرمى و بازیچه رفتار کند این موضوع سرانجام به کفر مطلق و انکار همه حقایق منتهى مى‏شود.^[۳۱۸]
۲-۲- الف) سبب عدم تشخیص راه درست
درقرآن چنین آمده است : «بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَیاهَ الدُّنْیا *وَ الْآخِرَهُ خَیْرٌ وَ أَبْقى؛^[۳۱۹]ولى شما زندگى دنیا را مقدم مى‏دارید* در حالى که آخرت بهتر و پایدارتر است!
“ تُؤْثِرُونَ ” مصدر” ایثار” که فعل” تؤثرون” از آن مشتق است به معناى برگزیدن و انتخاب کردن و ترجیح دادن است. در این آیه از مطلب قبلى اعراض و خطاب را به عموم بشر نموده، مى‏فرماید حقیقت همان است که رستگارى در تزکى و یاد پروردگار است، ولیکن شما انسانها در پى پاک شدن نیستید و بر اساس دعوتى که طبع بشرى شما دارد شما را به تعلق تام به دنیا و اشتغال به تعمیر آن و ترجیح آن بر زندگى آخرت مى‏خواند.
“ وَ الْآخِرَهُ خَیْرٌ وَ أَبْقى‏” کلمه" ابقى- باقى‏تر” معمولا در مقایسه بین دو چیز استعمال مى‏شود که عمر یکى بلندتر از دیگرى باشد، مى‏گویند این باقى‏تر و با دوام‏تر است، و زندگى آخرت چنین نیست که از زندگى دنیا با دوام‏تر باشد، بلکه زندگى آخرت الى الابد باقى است، پس این سؤال پیش مى‏آید که چرا در این آیه فرموده زندگى آخرت باقى‏تر و بهتر است؟
جواب این است که: مقام آیه مقام ترجیح دادن یکى از دو زندگى دنیا و آخرت بر دیگرى است و در این ترجیح همین مقدار کافى است که آخرت خوب‏تر و باقى‏تر نسبت به دنیا باشد و براى ترجیح لازم نیست که زندگى آخرت ابدى هم باشد، هر چند که ابدى و باقى هم هست.^[۳۲۰]
مسلماً براى افراد مؤمن این محاسبه قرآنى که در آیات فوق آمده در مقایسه دنیا با آخرت که مى‏گوید:” آخرت بهتر و پایدارتر است” کاملا روشن است؛ اما با این حال چگونه انسان مؤمن در بسیارى از اوقات این علم و آگاهى خود را زیر پا مى‏گذارد و آلوده گناهان و جرائمى مى‏شود؟! پاسخ این سؤال یک جمله است و آن غلبه شهوات بر وجود انسان، و سرچشمه غلبه شهوات نیز حب دنیا است.حب دنیا اعم از حب مال، مقام، شهوت جنسى، تفوق‏طلبى، برترى جویى،تن‏پرورى، انتقام‏جویى و مانند اینها، گاه چنان طوفانى در روح انسان ایجاد مى‏کند که تمام معلومات او را بر باد مى‏دهد و حتى گاه حس تشخیص او را از میان مى‏برد، و در نتیجه حیات دنیا بر آخرت مقدم مى‏دارد.^[۳۲۱] پس این افراد، زندگى دنیا را بر آخرت و براى آن کار می کنند و آن را آباد مى‏نمایند ولی درباره آخرت فکر و اندیشه نمی کنند.
۳-۲- الف) دنیا گرایی سبب اعتماد به ظن وفقدان علم
قرآن کریم دراین زمینه چنین ذکر می کند:
وَ قالُوا ما هِیَ إِلاَّ حَیاتُنَا الدُّنْیا نَمُوتُ وَ نَحْیا وَ ما یُهْلِکُنا إِلاَّ الدَّهْرُ وَ ما لَهُمْ بِذلِکَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلاَّ یَظُنُّونَ^[۳۲۲] ؛ آنها گفتند: «چیزى جز همین زندگى دنیاى ما در کار نیست گروهى از ما مى‏میرند و گروهى جاى آنها را مى‏گیرند و جز طبیعت و روزگار ما را هلاک نمى‏کند!» آنان به این سخن که مى‏گویند علمى ندارند، بلکه تنها حدس مى‏زنند (و گمانى بى‏پایه دارند)!
مشرکین گفتند حیاتى نیست مگر همین حیات دنیایى ما که با آن در دنیا زندگى مى‏کنیم، پس لایزال بعضى از ما یعنى سالخوردگان مى‏میرند، و بعضى دیگر یعنى اخلاف و نسلهاى جدید زنده مى‏مانند، و ما را جز دهر و روزگار کسى هلاک نمى‏کند، این گذشت زمان است که هر نویى را کهنه، هر سالمى را فاسد و هر زنده‏اى را آماده مرگ مى‏سازد، پس مساله مرگ عبارت از انتقال از خانه‏اى به خانه دیگر که منتهى به بعث و بازگشت به سوى خدا باشد نیست.
“ وَ ما لَهُمْ بِذلِکَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلَّا یَظُنُّونَ“- یعنى اینکه گفته‏اند” ما هِیَ إِلَّا حَیاتُنَا الدُّنْیا نَمُوتُ وَ نَحْیا” که منظورشان از آن انکار معاد بود، سخنى است بدون علم، و تنها پندارى است که پنداشته‏اند، به دلیل اینکه هیچ دلیلى بر نفى معاد ندارند با اینکه ادله بسیارى بر ثبوت آن هست؛^[۳۲۳]یعنى خیال مى‏کنند که بعث و حسابى وجود ندارد. آیا شایسته است که اساس اندیشه‏ها و بنیان فرهنگ خویش را بر پایه پندار و دور از علم بنا کنیم؟! ولى آیا آن کس که هواى خود را مى‏پرستد، و خدا گمراهش ساخته است، چه چیز جز پندارها در اختیار دارد؟ آیا دیوار مى‏تواند- به طورمثال- بفهمد که در مزرعه چه کاشته‏اند، یا پیمانه مى‏تواند از خرمن خبرى پیدا کند؟! و براى چه؟! غیر ممکن است که از این چیزها آگاه باشند. آیا براى آن نیست که خدا علم را روزى ایشان نکرده است؟ به همین گونه محال است که هوا پرست از آغاز و انجام آفرینش چیزى بداند، بدان جهت که این علم از او سلب شده است.^[۳۲۴]
درآیه بعد نیز آمده است: «وَ إِذا تُتْلى‏ عَلَیْهِمْ آیاتُنا بَیِّناتٍ ما کانَ حُجَّتَهُمْ إِلَّا أَنْ قالُوا ائْتُوا بِآبائِنا إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ».مراد از” آیات بینات” آیاتى­است که مشتمل بر حجت‏هایى بر اثبات معاد است، و بینات بودن آن حجت‏ها، همان روشن بودن دلالت آنها بر ثبوت معاد است، به طورى که دیگر شکى باقى نمى‏گذارد.واگر جمله" ائْتُوا بِآبائِنا إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ” را حجت مشرکین‏خوانده، و فرموده: حجتى بر انکار معاد نداشتند،مگراین جمله، با اینکه جمله مزبور حجت نیست،بلکه صرف پیشنهاد است،آن هم پیشنهادى گزاف و غیر منطقى(چون به عنوان حجت بر ثبوت معاد اقامه شده) از این باب بوده که خواسته است بفهماندهمه حرفهایشان نظیراین حرف،غیر منطقى است. ^[۳۲۵]
از این آیه چنین برداشت می شود که کسانی که حب دنیا را درسر می پرورانندو فقط آن را قبول دارند و به چیز دیگر و حتی زندگی پس از آن فکر نمی کننداینها حرفشان از روی علم و یقین نیست و وقتی علم و یقین درامری نباشد از شناخت به دور است و دچار خطا می شود.
۳- الف )راهکار
براى قطع آن ،راهى جز این نیست که حب و عشق دنیا را از دل بیرون کنیم.باید به دنیا همچون وسیله‏اى، گذرگاهى، پلى یا همچون مزرعه‏اى بنگریم.ممکن نیست عاشقان دنیا بر سر دو راهى” وصول به متاع این جهان و نیل به رضاى خدا” دوّمى را مقدم شمرند.
اما چگونه مى‏توان حب دنیا را از دل بیرون کرد با اینکه ما همه فرزند دنیائیم و علاقه فرزند به مادر یک امر طبیعى است؟! این نیاز به آموزش فکرى و فرهنگى و عقیدتى و سپس تهذیب نفس دارد.
از جمله امورى که مى‏تواند بالاترین کمک را به سالکان راه در این مسیر کند ملاحظه عاقبت کار دنیا پرستان است. فراعنه با آن همه قدرت و امکانات مالى سرانجام چه کردند؟ قارون از این همه گنجهایى که کلید آنها را چندین انسان نیرومند به زحمت مى‏کشیدند چه اندازه با خود برد؟! قدرتهاى عظیمى را که در عصر و زمان خود مى‏نگریم و با نسیمى دفتر زندگانیشان بر هم مى‏خورد و با یک گردش لیل و نهار از تخت قدرت فرو مى‏افتند و کاخها و ثروتهایشان را مى‏گذارند و مى‏گریزند و یا به زیر خاک پنهان مى‏شوند، خود بهترین واعظ و معلم ماست.^[۳۲۶]
ب- آرزوهای طولانی(طول امل)
۱- ب )چیستی آرزو
یکی ازچیزهایی که انسان برای دست یابی به آن عشق می ورزد ودوستش دارد ، آرزو است. شکی نیست که هیچ انسانی درزمانی از ادوار تاریخی بدون آرزو و امید به آینده نبوده است و بعدها نیز در هر مرتبه از علم و صنعت و تکنیک که قرار گیرد خالی از آن نخواهد بود؛ زیرا امروز ما به فردای ما وابسته است و فردای ما ادامه زندگی امورز ماست. ناچارهیچ انسانی برای فردای خویش نمی تواند بی فکر و اندیشه باشد ؛ زیرا می خواهند فردا نیز زندگی کند از این رو به نقشه و طرح و برنامه نیاز دارد.در این مورد که قوام زندگی همه انسانها و جامعه به آرزوی حیات و طرح ونقشه وابسته است و اقتضای اصل بشریت با امید به آینده مترادف است به این معنی که آرزو امری فطری و طبیعی است و چندان نیازی به اقامه دلیل و شواهد ندارد. این حقیقت را با صراحت از آیات قرآن و گفتار پیشوایان مذهبی می توان استنباط کرد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

قرآن مجید، اعمال صالحه و باقیات صالحات را بهترین امیدمی نامد. آنجا که می فرماید: «وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلا^[۳۲۷]؛ مال و پسران زیور زندگى دنیایند و نیکیهاى ماندگار از نظر پاداش نزد پروردگارت بهتر و از نظر امید [نیز] بهتر است».
چنان که مشاهده می کنیم قرآن مجید اعمال صالح را یکی از مصادیق بهترین آرزو ها به شمار می آورد و بدیهی است که اعمال صالح به تدریج انجام می شود پس آرزوی طولانی که متعلقش اعمال نیک و صالح باشد نه تنها شرعاً مذموم نیست؛ بلکه امری نیکو می باشد.
پس در قرآن، آرزویی مذموم است که انسان را مشغول و عمرانسان را بیهوده تلف کندو نتیجه ای ازآن عاید انسان و جامعه نشود و در قرآن از آن به مثابه ” الها امل ” یعنی مشغول داشتن آرزو تعبیر شده است. چنانکه قرآن درباره وضع کافران و طریق برخورد رهبر امت اسلامی رسول اکرم با آنها چنین می فرماید:« ذَرْهُمْ یَأْکُلُوا وَ یَتَمَتَّعُوا وَ یُلْهِهِمُ الْأَمَلُ فَسَوْفَ یَعْلَمُونَ^[۳۲۸]؛ بگذارشان تا بخورند و برخوردار شوند و آرزو [ها] سرگرمشان کند، پس به زودى خواهند دانست‏».
این که فرمود:” رهایشان کن! بخورند و کیف کنند، و آرزو بازشان بدارد” دستورى است به رسول خدا ^{( صلی الله علیه و آله و سلم)} به این که دست از ایشان بر دارد و رهایشان کند تا در باطل خود سرگرم باشند. و این تعبیر کنایه از این است که سر به سرشان نگذار و براى اثبات حقانیت دعوتت و اثبات اینکه به زودى آرزو مى‏کنند که اى کاش آن را پذیرفته بودند، با ایشان محاجه مکن، بزودى آن روز را خواهند دید و آرزوى اسلام خواهند کرد، اما وقتى که دیگر راهى بدان نداشته باشند و دیگر نتوانند مافات را تدارک کنند.
جمله" فَسَوْفَ یَعْلَمُونَ” به منزله تعلیل دستوریست که داده است و معنایش این است که از این جهت احتیاجى به استدلال و احتجاج نیست که خودشان به زودى مى‏فهمند، چون حق و حقیقت بالأخره یک روزى ظاهر خواهد گردید.
در این آیه شریفه علاوه بر مطلب فوق این کنایه هم هست که این بیچارگان از زندگیشان جز خوردن و سرگرمى به لذات مادى و دلخوش داشتن به صرف آرزوها و خیالات واهى بهره دیگرى ندارند، یعنى در حقیقت مقام خود را تا افق حیوانات و چهارپایان پایین آورده‏اند و چون چنین است سزاوار است آنها را به حال خود واگذار کنى و داخل انسان حسابشان نکنى و احتجاج به حجت‏هاى صحیح خود را که همه بر اساس عقل سلیم و منطق انسانى است بى مقدار نسازى.^[۳۲۹]
چنانکه ملاحظه می کنید ماده امل در قرآن در دو مورد به کار می رود. در یک مورد ، اعمال صالح را از مصادیق آن به شمار می آورد و آن را ستایش می کندو در مورد دیگر آن را مذمت می کند و همچون آرزوی مشغول کننده - یُلْهِهِمُ الْأَمَلُ - می نامد.
کلمه «امانی» نیز که جمع امنیه است در قرآن در مورد منافقین به کار برده شده است ، که به معنای آرزوهای بیجا و بی مورد می باشد:
یُنادُونَهُمْ أَ لَمْ نَکُنْ مَعَکُمْ قالُوا بَلى‏ وَ لکِنَّکُمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَکُمْ وَ تَرَبَّصْتُمْ وَ ارْتَبْتُمْ وَ غَرَّتْکُمُ الْأَمانِیُّ حَتَّى جاءَ أَمْرُ اللَّهِ وَ غَرَّکُمْ بِاللَّهِ الْغَرُور؛ [دو رویان،] آنان را ندا درمى‏دهند: «آیا ما با شما نبودیم؟» مى‏گویند: «چرا، ولى شما خودتان را در بلا افکندید و امروز و فردا کردید و تردید آوردید و آرزوها شما را غرّه کرد تا فرمان خدا آمد و [شیطانِ‏] مغرورکننده، شما را درباره خدا بفریفت.^[۳۳۰]
در این آیه خدا از غرور آرزوها صحبت می کند و غرور را به آرزوهای بیجا نسبت می دهد و از اینجا معلوم می شود که آرزوهای بیجا درروح انسان ، نوعی حالت غرور در مقابل پروردگار پدید می آورد و انسان را از حال اعتدال و روبه مستقیم و تفکر صحیح و عمل صالح باز می دارد واین حالت شیطانی را که قرآن ، آنرا به غرور تعبیر کرده است ، ایجاد می کند. پس در حقیقت ریشه و اساس آرزوهای بیجاو طولانی که انسان را به بدبختی و شقاوت می کشاند ، همان شیطان است که درروح آدمی وسوسه می کند و حالت غرور و طغیان را به صورت آرزوهای متنوع و طولانی پدید می آورد .
ازمطلب بالا این نتیجه کلی بدست آمد که اصل آرزو درمواردی و امید به آینده و طرح و نقشه و برنامه برای زندگانی فردای خود در اسلام نه تنها مذموم نیست؛ بلکه مورد تمجید نیز می باشداما انسان نبایستی بدان زیاد مشغول شود وفقط بدان توجه نماید.^[۳۳۱]

۲- ب)چگونگی عامل خطا بودن آرزوهای طولانی

آرزوی ناپسندو طولانی به شکل های گوناگون انسان را به خطا می اندازد و نمی گذارد واقع را درک کند. ازجمله:
۱-۲- ب) به غلط انداختن عقل
بدیهی است که داشتن آرزوی دراز و وارد شدن به دنیای خیالات و افکارواهی با عالم واقعیات و زندگی حقیقی فرسنگها فاصله دارد و با قوه عقل نمی سازد؛ زیرا عقل ، انسان را به سوی واقعیات رهبری می کند و آرزوی دراز ، او را به سوی خیالات وپندار عقل مسیر نیکی و خوبی را به انسان نشان می دهدولی آرزوی دراز با نیکو بودن عمل کاری نداردوفقط انسان راروی بالهای خود سوار می کندواو رادرعالم هپروت و خیالات سیرمی دهدو درنتیجه غفلت از واقعیات به چنین انسانی عارض می شود و ابداً عالم وعد و وعید و روز رستاخیز و حساب و کتاب توجه نمی کند و همواره دچار حسرت و ندامت است .
آرزوی طولانی با عقل و وعده الهی رابطه معکوس و با تکذیب و طغیان و غفلت رابطه مستقیم دارد؛ زیرا آرزو هر قدر طولانی تر و رویایی تر و دور از واقعیت ها باشد ، کارایی عقل و شعاع فعالیت و تأثیر آن نیز کمتر می شود و به دنبال آن غفلت و تکذیب وعده های الهی در انسانهابیشتر می شود و نتیجه آن جز حسرت و ندامت و بدبختی نخواهد بود.^[۳۳۲]
این آثار مخرب را نیز قرآن بدان اشاره کرده است که درآیه ۱۴ سوره حدید به ذکرآن پرداختیم. طبق این آیه شریفه خطاب به دارندگان آرزوهای طولانی گفته می شود:همواره گرفتار آرزوهاى دور و دراز بودید آرزوهایى که هرگز دست از سر شما برنداشت تا فرمان خدا دائر بر مرگتان فرا رسید(وَ غَرَّتْکُمُ الْأَمانِیُّ حَتَّى جاءَ أَمْرُ اللَّهِ). آرى این آرزوها لحظه‏اى مجال تفکر صحیح به شما نداد، غرق رؤیاها و پندارها بودید و در عالمى از وهم و خیال زندگى مى‏کردید و آرزوى وصول به شهوات و اهداف مادى بر شما چیره بود.^[۳۳۳]
غلبه آرزو با سلامت نفس و عقل و میزان قدرت عقل در تشخیص نیکی ها و بدی ها و راهنمایی کردن انسانها در زندگی فردی و اجتماعی نه تنها سازگاری ندارد؛ بلکه موجب تاریکی وضایع شدن عقل می شود وبه دنبال آن نورتفکرواندیشه ضعیف می شود وچشمه های حکمت رو به خشکی می رود و شهوات وتمایلات نفسانی رو به فزونی می گذارد وغیرت انسانها براثرشهوات و هوسها از بین می رود و نتیجه همه اینها این است که مصلحت دین و دنیای انسان در مخاطره جدی قرارمی گیرد.^[۳۳۴]
۲- ب )آرزوهای طولانی و محروم شدن ازدرک حقایق
خداوند درقرآن می فرماید:«رُبَما یَوَدُّ الَّذِینَ کَفَرُوا لَوْ کانُوا مُسْلِمِینَ * ذَرْهُمْ یَأْکُلُوا وَ یَتَمَتَّعُوا وَ یُلْهِهِمُ الْأَمَلُ فَسَوْفَ یَعْلَمُون‏؛^[۳۳۵] چه بسا که کافران دوست مى‏دارند که کاش مسلمان بودند *رهایشان کن بخورند و سرگرم بهره‏گیرى از لذت‏ها باشند و آرزوها به خود مشغولشان کند که به زودى خواهند فهمید».
قرآن با لحنى بسیار کوبنده مى‏گوید:” اى پیامبر اینها را به حال خود بگذار (تا همچون چهار پایان) بخورند و از لذتهاى این زندگى ناپایدار بهره گیرند و آرزوها آنها را از این واقعیت بزرگ غافل سازد ولى بزودى خواهند فهمید” .اینها چون حیواناتى هستند که جز اصطبل و علف، و جز لذت مادى چیزى نمى‏فهمند و هر حرکتى دارند براى رسیدن به همین‏ها است.
پرده‏هاى غرور و غفلت و آرزوهاى دور و دراز چنان بر قلب آنها افتاده، و آنها را به خود مشغول ساخته که دیگر توانایى درک واقعیتى را ندارند.
بدون شک امید و آرزو و یا به تعبیر عرب” امل” عامل حرکت چرخهاى زندگى انسانها است، که حتى اگر یک روز از دلهاى مردم جهان برداشته شود، نظام زندگى به هم مى‏ریزد و کمتر کسى دلیلى بر فعالیت و تلاش و جنب و جوش خود پیدا مى‏کند.ولى همین عامل حیات و حرکت اگر از حد بگذرد و به صورت” آرزوى دور و دراز” در آید، بدترین عامل بدبختى است.درست همانند آب باران که مایه حیات است اما این آب اگر از حد گذشت مایه غرق شدن و نابودى خواهد شد.
این آرزوى کشنده همان است که آیات فوق روى آن تکیه کرده و آن را مایه بى خبرى از خدا و حق و حقیقت مى‏شمارد. این آرزوها و امیدهاى دور و دراز چنان انسان را به خود مشغول مى‏دارد و غرق در عالمى از تخیل مى‏سازد، که از زندگى و هدف نهائیش به کلى بیگانه مى‏شود.و به راستى چه افراد با استعداد و شایسته و لایقى که بر اثر گرفتارى در دام آرزوى دراز به موجودات ضعیف و مسخ شده‏اى مبدل گشتند که نه تنها به حال جامعه‏شان مفید نیفتادند؛ بلکه منافع شخصى خود را نیز پایمال کردند، و از هر گونه تکامل نیز بازماندند.اصولاً آرزو که از حد گذشت، دائماً انسان را در رنج و تعب وا مى‏دارد، شب و روز باید تلاش کند به گمان خود دنبال سعادت و رفاه مى‏رود در حالى که چیزى جز بدبختى و شقاوت براى او فراهم نمى‏شود، و این گونه افراد غالباً در همین حال جان مى‏دهند و زندگى دردناک و غم‏انگیزشان مایه عبرت است براى آنها که چشم و گوش بینا و شنوا دارند.
آرزوهاى دراز همچون سرابى است که تشنگان را دربیابان زندگى به دنبال خود مى کشاندوتشنه ترمى سازد،بى آنکه به جایى برسند،این آرزوها چهره واقعیّت هارا به گونه اى دروغین نشان مى دهدو انسان به خاطر آنها درک نمى کند کجاست وبه کجا مى رود؟و وظیفه اش دربرابر این سرنوشت چیست؟^[۳۳۶]
۳-۲- ب) آرزوهای طولانی ، سبب نفوذ شیطان در انسان
درقرآن کریم آمده است:

سازمان شرح دقیق شغل و وظیفه خود را ندانند و به آنها ابلاغ نشده باشد، آنها چگونه در مقابل مدیریت و سازمان پاسخگو خواهند بود و یا مدیران و سرپرستان به چه ترتیب و با کدام معیار عملکرد کارکنان را ارزیابی می نمایند تا از این طریق بتوانند دستمزد مناسب و پاداش شایسته به افراد بدهند؟ در کشورهای بزرگ و صنعتی و در بسیاری از کشورهای دیگر ساختار سنتی سازمان ها تغییر و تحول زیادی پیدا کرده، ساختارهای نوینی برای اداره امور فعالیتها و انجام وظایف و مسئولیت های سازمان ابداع گردیده و مرتباً در حال تغییر و دگرگونی است. این دگرگونی ها در ساختار سازمان دلایل متعددی دارد و تجربه نشان داده است که ساختار سنتی و مدیریت به سبک علمی نمی تواند در مقابل تغییرات شدید و متحول محیطی جوابگوی نیازهای سازمان باشد. یکی از شیوه های نوین در جهت بهبود شرایط کار و مدیریت سازمان ها تجزیه و تحلیل شغل است. این شیوه و روش‌های انجام آن مراحل مرتباً در حال تکامل و بهبودی است و محققان مدیریت فنون و شیوه های نوینی برای انجام آن ابداع می نمایند. همه نظریه های اثبات شده مدیریت و فنون ابداع شده با تحقیق و بررسی همه جانبه انجام گرفته است بنابراین توجه و تمایل به تحقیق و کاوش از مسئولیت های مدیران کامل و متفکر است (مهریار،۱۳۸۵).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

منابع انسانی مهمترین منبع استراتژیک سازمان ها به حساب می آیند. در شرایط فعلی بیشترین توجه مدیران سازمان ها، به حقوق و مزایای کارکنان و یا به قوانین و مقررات مرتبط با امور مدیریت منابع انسانی معطوف شده و کمترین توجه به ابعاد دیگر مدیریت منابع انسانی مبذول می شود. اولین اقدام در حوزه مدیریت منابع انسانی استخدام و تامین نیروی انسانی است که اگر این مرحله به درستی انجام نشود حضور افراد نامناسب در سازمان باعث ایجاد مشکلات آشکار و نهان میگردد. بیشترین تاکید در استخدام، مهارت داوطلب منعکس در تحصیلات و تجربه می باشد. مطالعات اخیر حوزه مدیریت منابع انسانی بر ۵ ویژگی: شخصیت، استعداد، علاقه، هوش و مهارت در موفقیت نیروی انسانی در پیشبرد اهداف سازمان و ایجاد رضایت شغلی تاکید دارند.
نظر مدیران بیشتر متوجه حقوق و مزایای کارکنان است که البته در شرایط فعلی جامعه حایز کمال اهمیت است. تعدادی از مدیران، عدم کارآیی منابع انسانی را ناشی از قوانین و مقررات مرتبط با مسائل منابع انسانی می دانند که این نیز به نوبه خود مقوله قابل توجهی است و به طور قطع در ایجاد مشکلات در حوزه مدیریت منابع انسانی مطرح است.
اینکه با توجه به شرایط اقتصادی فعلی کشور و پائین بودن حقوق و مزایای کارکنان، سازمان ها با توجه به هزینه زندگی و نرخ تورم به ترمیم حقوق ومزایا اقدام نماید یک ضرورت است. در اینکه بعضی از قوانین و مقررات مرتبط با امور مدیریت منابع انسانی دارای نارسایی هایی است و قوانین و مقررات به تعبیری جامعه را به سوی رشد و توسعه سوق نمی دهد کمتر می توان تردید نمود. ولی به علت پررنگ جلو‌گر شدن این موارد، مدیران و کارشناسان کمترین توجه را به ابعاد دیگر مدیریت منابع انسانی سازمان های خود می نمایند. لازم به ذکر است تدابیری که در جذب و استخدام، نگهداری، بهسازی و بکارگیری موثر منابع انسانی باید اعمال شود به صورت یک سیستم، دارای تعاملاتی هستند و ضعف در هر یک از موارد مزبور، آثار نامطلوب خود را در برون داد^[۳] این مجموعه منعکس خواهد نمود. یکی از مشکلات و نارسایی های عمده در حوزه مدیریت منابع انسانی ناشی از توجه بیش از حد به بعضی از اجزا این سیستم و رها کردن بقیه ابعاد آن است. یکی از مواردی که در شرایط فعلی کمترین توجه به آن معطوف شده است چگونگی جذب ، انتخاب و انتصاب منابع انسانی در سازمان کشور است که این تدبیر بدون شک در رفتارهای بعدی کارکنان در سازمان ها، نقش اساسی دارد.
نحوه انتخاب داوطلبان کار، با ویژگی های مختلف رفتاری بعدی آنها در سازمان، از جمله کارآیی، که معمولاً سازمان ها سعی می کنند از طریق افزایش حقوق و مزایا به آن دست پیدا کنند، همبستگی مستقیم دارد.
مسلماً مسائل و مشکلات منابع انسانی در سازمان های ایران ناشی از علل متعدد است و هر یک از این عوامل با یک ضریب همبستگی خاص می تواند رفتار سازمانی کارکنان را توضیح دهد که طبعاً بعضی از متغیرها در داخل سازمان ها قابل کنترل و تغییر نیستند. عوامل مرتبط با شرایط اقتصادی و سیاسی کشور و قوانین و مقررات استخدام از آن جمله است. بنابراین مدیران بیشتر باید توجه خود را به عوامل درون سازمانی و مدیریتی متمایل نمایند که بهتر قابل کنترل است.
آنچه که باعث کمتر به کار گرفته شدن شخصیت در استخدام و انتصاب شده است، عدم اطمینان از روایی^[۴] و پایایی^[۵] آزمون های شخصیت و مطمئن نبودن از نتیجه آن در انتخاب داوطلب و یا اعمال آن در انتصابات داخل سازمان ها است.روایی یک آزمون شخصیت عبارت است از اینکه به چه میزان آزمون
می تواند تنها شخصیت را اندازه گیری کند و نه استعداد، علاقه و یا خصوصیات دیگر پایایی عبارت است از اینکه به چه میزان آزمون نتایج قابل اتکاء و دقیقی ارائه می نماید. طبعاً به لحاظ اینکه میزان روایی و پایایی مطلق در هیچ آزمونی وجود ندارد معمولاً استانداردهای^[۶] قابل قبولی برای این نوع آزمون ها مطرح گردیده که به صورت ضریب خاص قابل محاسبه است. تلاش هایی که اخیراً برای افزایش میزان روایی و پایایی آزمون های شخصیت اعمال گردیده است تا حدی باعث بکارگیری بیشتر آنها نسبت به گذشته شده است.
ضرورت توجه و تاکید بیشتر بر انتخاب مناسب افراد برای مشاغل مختلف با تغییر نگرشهای سنتی به نگرش های جدید از جمله روند افزایشی اهمیت دادن به شاغلین در سیستم های پرداخت و حقوق و مزایاو تغییر ساختارهای سازمانی و طراحی مجدد شغل ها در سازمان و لزوم جابجایی مدیران و کارکنان برای ایجاد تناسب شغلی، اهمیت دادن به شاغلین مشاغل استراتژیک در مقایسه با مشاغل اجرایی و عملیاتی و تحولاتی از این قبیل، لزوم توجه و تاکید بر انتخاب و انتصاب در سازمان ها، بویژه سازمان های کسب وکار را اجتناب ناپذیر نموده است (ساعتچی، ۱۳۸۶).
اولین اقدام در حوزه مدیریت منابع انسانی، استخدام و تامین نیروی انسانی لازم برای سازمان
می باشد. در صورتی که این مرحله مدیریتی، صحیح انجام نگیرد، حضور افراد نامناسب در سازمان ها باعث ایجاد مشکلات آشکار و پنهان متعدد می گردد که رفع این عوارض را می توان در این مرحله پیشگیری نمود و مسلم است که پس از استقرار افراد در سازمان بسیار دشوار خواهد بود. تردیدی نیست که مشکلات ناشی از ضعیف برخورد کردن در این مرحله را با ترمیم حقوق و مزایا نمی توان برطرف نمود.
برای کاهش مشکلاتی که انتخاب و استخدام ناصحیح اولیه نیروی انسانی بوجود می آورند تدابیری وجود دارد که یکی از این تدابیر ایجاد تناسب شغلی یا حرفه ای با نوع شخصیت است. در مورد تناسب شغلی^[۷] و آثار این تناسب بر رفتار کاری مطالعات زیادی انجام گرفته و در متون موجود منعکس است (میرسپاسی، ۱۳۷۸).
آموزش، یکی از موثرترین ابزارهای مدیران برای مقابله با تغییرات محیطی بوده و ضامن ارائه مناسب خدمات، بخصوص در سازمان های خدماتی و دولتی می باشد که چنانکه منظم و هدفمند و در راستای نیازهای واقعی کارکنان تدوین و اجرا شود، نه تنها عملکرد کارکنان و سازمان را بالا می برد، بلکه بهبود مهارت های مدیران و افزایش رضایت کارکنان و ارباب رجوع را نیز در پی خواهد داشت.
امروزه رشد نیروی انسانی از طریق آموزش و پرورش، بیش از پیش مورد توجه و تاکید سازمان ها قرار گرفته است. تاکیدی که در کوشش های مدیریت نوین، چشمگیر به شمار می آید. به بیان دیگر اکنون آموزش و پرورش کارکنان در ردیف اساسی ترین وظایف هر مدیر قرار گرفته است. در این راستا مهمترین وظیفه مدیر آن است که با تدوین مستمر برنامه های آموزشی، راه دگرگون شدن و بهبود کار را هموار نماید. آموزش، کاراترین ابزار و قویترین فرایند موجود برای انتقال دانش و مهارت به نیروی انسانی و تقویت نمودن آنان برای انجام وظایف می باشد. امروزه اغلب کشورهای توسعه یافته برای بقاء، رشد و تداوم توسعه، بخش قابل توجهی از درآمد ناخالص ملی خود را به طرق مختلف صرف آموزش و تربیت نیروی انسانی می نمایند و با تعلیم مهارت های ضروری به کارکنان، میزان بهره وری کار را افزایش می دهند. به علاوه، اجرای برنامه های آموزشی در سازمان، پرورش استعدادها، ژرف بینی، جامع نگری و پایبندی افراد به ارزشهای سازمانی را تقویت می نماید.
عملیات آموزش و بهسازی از فعالیتهای ضروری و مستمر برای تطبیق نیروی انسانی با شرایط متغیر سازمان و محیط می باشد و آموزش، ابزاری است که به وسیله فنون و روش های مختلف، مدیران را در اداره سازمان ها یاری می رساند. ایجاد یک نظام اداری مطلوب و مناسب، تا اندازه زیادی به کمک آموزش و ارتقاء توانمندیهای نیروی انسانی امکان پذیر است. تسلط روزافزون انسان بر طبیعت و شناخت از ناشناخته ها و پژوهش برای یافتن تکنیکها و ابزارهای جدید به منظور حل مسائل و مشکلات جامعه به ویژه در کشورهای در حال توسعه، مساله آموزش نیروی انسانی را بیش از پیش مهم و موثر نموده است. با توجه به اینکه ایران نیز سالهاست برای نیل به رشد و توسعه مطلوب در تکاپوست، یکی از اهداف استراتژیک و بلند مدت مدیران بلندپایه آن، رها نمودن اقتصاد کشور از درآمدهای نفتی و اتکاء به درآمدهای غیرنفتی به عنوان مهمترین منبع درآمد و موثرترین ابزار توسعه می باشد. در این راستا آموزش نیروی انسانی و ارزیابی آثار آن بر افزایش عملکرد آنان، فوق العاده حایز اهمیت است. آموزش صحیح نیروی انسانی، ضمن اینکه در سطح سازمان های دولتی باعث ارتقاء عملکرد کارکنان و سازمان می گردد زمینه های برخورد مناسبتر کارکنان با مراجعان را نیز فراهم می نماید. رابطه ای که متأسفانه هنوز از جایگاه مطلوبی برخوردار نیست. آموزش، نیروی انسانی را برای رسیدن به اهداف و مأموریت های سازمان تقویت می نماید. آموزش ضمن خدمت، در افزایش مهارت های شغلی نیروی انسانی اعم از مدیران و کارکنان موثر است. همچنین این آموزشها حیطه دانش و معلومات مربوط به وظیفه کارکنان را گسترش می بخشد و برمهارت های شغلی آنان می افزاید (رضایی، ۱۳۷۷).
در دوران معاصر کمتر کسی یافت می شود که در خصوص لزوم و ضرورت وجود نظام ارزیابی عملکرد در سازمان، تردید داشته باشد؛ لکن توسعه و گسترش دانش مدیریت به صورت عام و حوزه مدیریت منابع انسانی به طور خاص، نوآوری و تغییر در فرایند ارزیابی عملکرد را اجتناب ناپذیر کرده است. این تحولات در زمینه های مختلف از قبیل شاخص ها، معیارها، نحوه نگرش به ارزیابی و … جلوه کرده است.
از دیدگاه سنتی، ارزیابی وسیله ای برای قضاوت و یادآوری عملکرد بوده، هدف اصلی آن کنترل فعالیتها و کاهش انحراف از برنامه ها بوده است. در دیدگاه نوین (که پویایی وجه ممیز و اصلی آن می باشد) جهت گیری عمده و اساسی نظام ارزیابی، معطوف به رشد و پرورش ارزیابی شونده می باشد. همچنین در نگرش نوین ، عناصر وشاخصهای نظام ارزیابی، بر خلاف دیدگاه سنتی ثابت و دائم نیستند. ملحوظ کردن متغیرهای زمینه ای سازمان، مانند محیط، تکنولوژی ، اندازه، چرخه عمر، اهداف و استراتژیهای سازمان در ارزیابی و تدوین شاخصهای متغیر به همراه وزن گذاری، منجر به شکل گیری نظام ارزیابی پویا می شود؛ که بعضاً عنوان «سنجش اقتضایی متعادل» به آن اطلاق شده است. کارکردهای ارزیابی نیز در دیدگاه نوین دچار تغییرات اساسی شده است. افزایش شایستگی کارکنان به همراه ارائه بازخورد به آنها به منظور مشاوره شغلی و ابزاری برای عملی کردن استراتژیهای سازمان در تحقق اهداف سازمانی از جمله کارکردهای نظام ارزیابی در دیدگاه نوین می باشد. پذیرش محیط و قبول تاثیرات محیطی بر سازمان و پذیرش همکاریهای مناسب از سوی سازمان، برای برقراری تعامل موثر با محیط از محورها و موضوعات دیگری است که نظام ارزیابی پویا آن را مورد توجه قرار داده است.
این ضرورت به گونه ای خود را نمایان ساخته، که عدم وجود نظام ارزیابی به عنوان یکی از علایم بیماری سازمان شناخته شده است. با ملاحظه نظام آفرینش می توان دریافت که ارزیابی در بطن آن قرار دارد. خداوند متعال در قرآن کریم می فرمایند: آنچه در آسمانها و زمین است ملک خداست و شما آنچه در دل دارید چه آشکار و چه پنهان کنید، خداوند شما را با آن محاسبه می کند. پس هر کس را که بخواهد
می آمرزد و هرکس را بخواهد عذاب می کند و خدا بر همه چیز تواناست.
توسعه، گسترش و تحولات دانش مدیریت به صورت عام و حوزه مدیریت منابع انسانی به صورت خاص، باعث تغییر و تحول در نظام ارزیابی عملکرد شده است. بیان اصول قطعی و جهان شمول برای اداره سازمان از سوی کلاسیکها، توجه به انسان به همراه طراحی سازوکارهای مناسب مدیریتی متناسب با ویژگی های انسان از سوی نئوکلاسیکها، قائل شدن خاصیت تعاملی بین عناصر سازمانی و توجه به آثار متقابل آنها به همراه کل نگری از سوی واضعان نظریه سیستمها و طرح نظریه اقتضایی در مدیریت، مبنی بر لحاظ شرایط در انتخاب و اعمال سازوکار مدیریتی نشانگر سیر تحول و تکامل نظریه های سازمان و مدیریت است.
به تبع این تحول، نظام ارزیابی عملکرد هم از نظر نگرش، ساز و کارها، شاخصها و …نیز دچار تغییر و تحول شده است. در این مطالعه از نظریه اقتضایی به عنوان زیربنای مفهومی برای تبیین نگرش جدید به ارزیابی استفاده شده است. نظام ارزیابی معرف، پویا، کارآمد و متناسب با مجموعه شرایط سازمان الگویی است که نویسندگان معتقدند سازمان ها بایستی به آن توجه لازم را بنمایند و به کارگیری آن را در دستور کار خود قرار دهند.
از دلایل توجه به نظام ارزیابی منعطف، چالشی شدن مدیریت منابع انسانی است. چالش فن آوری مدیران الزاماً سازوکارهای منعطف را برای اثربخشی فعالیتها طلب می کند. تغییر در ترکیب نیروی کار (از حیث سطح تحصیلات، مهارتها و ورود زنان به بازار کار و …) و تغییر در ارزشهای نیروی کار (از حیث ساعات انجام کار شناور و تامین نیازهای ثانویه و …) و تغییر در تقاضای کارفرمایان (به صورت ایجاد سازمان های عظیم ملی و بین المللی، اتوماسیون و برجسته شدن نقش خدمات و …) و الزامات دولتی (به صورت وضع قوانین و مقررات مربوط به استخدام، اخراج و …) منجر به چالشی شدن حوزه منابع انسانی شده است که به تبع آن نظام ارزیابی عملکرد نیز به عنوان نظام فرعی حوزه منابع انسانی، متاثر از این چالش می باشد. (طبرسا، ۱۳۷۷).
امروزه شاهد تغییرات اساسی و سریع در جوامع و سازمان ها هستیم. این تغییرات در ابعاد مختلف فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، توانایی ها و تمایل انسان ها و تکنولوژی می باشد. محققان و مدیران جوامع و سازمان های پیشرفته به این نتیجه رسیده اند که مهمترین عامل موثر در تغییرات، رشد و توسعه سازمانها، برنامه ریزی و آموزش توانایی های نیروی انسانی و توسعه فرهنگ جامعه و سازمان های آن است؛ در واقع نیروی انسانی عاملی استراتژیک تلقی می شود براین اساس؛ مدیریت منابع انسانی که در گذشته نه چندان دور اهمیت چندانی برای آن قائل نبودند، امروزه به عنوان مهمترین دانش در سازمان ها و مجموعه مهارتهای مدیران در نظر گرفته می شود. مدیران پرسنلی در محدوده وظایف خود باید به جذب و گزینش نیروی انسانی مناسب بپردازند، برنامه های آموزش و پرورش نیروی انسانی را تدوین کنند، سطح انگیزه کارکنان را بهبود دهند، کارکنان شایسته را حفظ و برای تامین نیازهای آنها اقدام نمایند. مدیران پرسنلی برای انجام وظایف اجرایی مذکور باید وظایف مدیریتی را نیز انجام دهند. هرمدیری بایستی انجام دادن چهار وظیفه عمده مدیریت یعنی برنامه ریزی، سازمان دهی، رهبری و نظارت را در سرلوحه کارهای خویش قرار دهد. در واقع مدیران پرسنلی وظایف مدیریتی و اجرایی را به عهده دارند. آنها برای تحقق اهداف سازمانی و انجام وظایف اجرایی خود باید برنامه ریزی نمایند، به سازماندهی وظایف و فعالیت های واحد پرسنلی بپردازند، افراد تحت سرپرستی خود را هدایت و رهبری نمایند و برای حصول اطمینان از عملکرد واحد پرسنلی به نظارت بر افراد و انجام چگونگی فعالیت ها بپردازند. مدیران پرسنلی با انجام صحیح و کامل وظایف مدیریتی مذکور می توانند در انجام وظایف اجرایی در قلمرو واحد خود موفق گردند. با توجه به اینکه زیرمجموعه های نظام مدیریت منابع انسانی در هر سازمان و موسسه به طور زنجیروار به یکدیگر مرتبط بوده و تعامل مستمر دارند لذا هر یک از فرایندهای مربوط به شغل و شاغل باید به طور متناسب و متوازن در نظر گرفته شوند، در غیر اینصورت حتی اگر نیروی انسانی جذب شده، آموزش دیده، مهارت یافته و خوب نگهداری شده بر اساس ویژگی های شغلی و عوامل انسانی به کار گرفته نشوند، تمام کوشش های مدیران منابع انسانی و سازمان ها بیهود بوده و تمام دلسوزیها نقش بر آب خواهد شد.
با توجه به اینکه به نظر می رسد رابطه تنگاتنگی بین بهره وری و بهره گیری از یافته های روان شناسی در فرایند تجزیه و تحلیل شغل، انتخاب علمی کارکنان، آموزش، ارزشیابی مشاغل، رهبری و ارزیابی عملکرد علمی کارکنان وجود داشته باشد نیاز به انجام پژوهش در زمینه بررسی میزان توجه مدیران نسبت به بهره گیری از یافته های روانشناسی صنعتی و سازمانی ضروری به نظر می رسد.
اهمیت و ضرورت پژوهش :
وقتی یک سازمان در جهت دستیابی به سطوح بالای بهره وری حرکت می کند، بدین معناست که تلاش برای رسیدن به مرحله بالندگی را آغاز کرده است. در چنین سازمانی، رهبری و مدیریت اثربخش، می باشد و تعداد مدیران شایسته در آن، زیاد است. یکی از مهمترین عوامل مؤثر در استفاده بهینه از نیروی انسانی سازمان، رهبری اثربخش می باشد و مدیران کارآمد و لایق می دانند چگونه منابع انسانی سازمان را در جهت افزایش بهره وری شغلی، ترغیب کنند. جو سازمانی مناسب و رضایت از کار باعث می شود کارکنان سازمان با میل و رغبت بیشتری بر سر کار خود حاضر شوند. از طرف دیگر مهمترین عامل یا مانع برای دستیابی به بهره وری بهینه سازمان، منابع انسانی ناکارآمد است. نیاز سازمان هابه حضور یا وجود افراد کارآمد ، پرتلاش ، سالم ، علاقمند و خلاق همانند نیاز آدمی به تغذیه مناسب است. در سازمان های موفق، کلیه کارکنان برای ایفای نقش خود انگیخته شده اند و به کار خود علاقمند هستند. تاریخ گواه آن است که ظهور و سقوط ملت ها با افزایش و کاهش بهره وری ملی همبستگی دارد. تا زمانی که بهره وری سازمان ها در حد بالا و بهینه نباشد ، بهره وری ملی نیاز پایین خواهد بود (ساعتچی، ۱۳۸۴).
آنگلوس مادیسون^[۸] معتقد است ظهور و سقوط ملتها را می توان در سرتاسر تاریخ جهان و با مشخص ساختن سطح بهره وری آنان، تعیین و پیش بینی کرد. ملتهایی که در طول تاریخ سقوط کرده اند، گویی که به بیماری تصلب شرائین مبتلا شده باشند، اقتصادشان پیر و فرتوت شده، سرعت انطباق یافتن آنان با تحولات جهانی و نیز پاسخدهی آنان نسبت به تحولات و نوآوری های ملل و اقوام دیگر کاهش پیدا کرده است. و بالاخره در مسیری قرار گرفته اند که از ابعاد مختلف اقتصادی و فرهنگی از رونق افتاده اند (ساعتچی، ۱۳۸۶).
با توجه به اهمیت افزایش بهره وری در سازمان ها، محقق در تحقیق حاضر به دنبال یافتن میزان بهره گیری مدیران دانشگاههای آزاد اسلامی منطقه ۱ از مفاهیم و فنون به کارگیری اثربخش منابع انسانی در واحدهای محل کارخود می باشد. بدیهی است در صورتی که ضرورت به کارگیری یافته های روانشناسی صنعتی و سازمانی به مدیران دانشگاهی آموزش داده شود سطح بهره وری در دانشگاهها بالارفته، دانشجویانی که در دانشگاهها مشغول به تحصیل می باشند الگوگیری بهینه مدیریت صحیح علمی را بدست آورده، هنگام اشتغال به کار در دیگر ادارات و ارگان های کشور شیوه های صحیح مدیریت علمی را اعمال نموده، میزان بهره وری در دانشگاه بالا خواهد رفت. به بیان دیگر می توان گفت فرهنگ سازی صحیح در رابطه با مدیریت علمی و استفاده صحیح از یافته های روانشناسی صنعتی و سازمانی بایستی از دانشگاهها شروع شده و به دیگر ارگان ها و ادارات منتقل یابد. پزوهش حاضر گامی است در جهت تحقق اهداف مذکور که منجر به بسط اطلاعات در این زمینه شده، یافته های آن نهایتاً می تواند در بهره وری سازمانی و ملی اثرگذار باشد.
اهداف پژوهش :
هدف اصلی این پژوهش انجام یک تحقیق توصیفی-زمینه یابی جهت بررسی میزان بهره گیری مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ۱ از مفاهیم و فنون اثربخش منابع انسانی در محل کار خود
می باشد.
دومین هدف این پژوهش، پاسخدهی به این سوال است که: آیا بین ویژگی های جمعیت شناختی مدیران و میزان بهره گیری آنان از فنون و مفاهیم بکارگیری اثربخش منابع انسانی تفاوت معناداری وجود دارد؟
سومین هدف این پژوهش، پاسخدهی به این سوال است که: بهره گیری مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ۱ از روانشناسان صنعتی و سازمانی در محل کار خود به چه میزان است؟
سئوالهای پژوهش

1. 1. بهره گیری مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ۱ از مفاهیم و فنون به کارگیری اثربخش منابع انسانی در محل کار خود به چه میزان است؟

1. 1. آیا بین ویژگیهای جمعیت شناختی مدیران و میزان بهره گیری آنان از مفاهیم و فنون به کارگیری اثربخش اثربخش منابع انسانی تفاوت معناداری وجود دارد؟

1. 1. بهره گیری مدیران دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه ۱ از روانشناسان صنعتی و سازمانی در محل کار خود به چه میزان است؟

تعریف نظری و عملی متغیرها
الف- تعریف نظری بکارگیری مفاهیم و فنون اثربخش منابع انسانی:
مدل نظامدار انتخاب و بکارگیری اثربخش منابع انسانی در سازمان (مناباماس): در شرایطی یک فکر یا اندیشه آرمانی از دیدگاه کاربردی دارای ارزش است و می تواند به پیش بینی احتمال کاهش یا افزایش بهره وری فردی، شغلی و سازمانی بپردازد که همه عوامل و موانع انسانی موثر در بهره وری سازمان مشخص سازد؛ این عوامل را طبقه بندی کند؛ و از همه مهمتر روابط متقابل هر یک از این عوامل را با یکدیگر و نیز جایگاه هر عامل در مدلی که به این منظور طراحی شده است، نشان دهد. مناباماس دارای ویژگی های فوق می باشد، و شامل یک سری عوامل درون سازمانی و برون سازمانی موثر بر بهره وری سازمان است.
عوامل موثر بر بهره وری متعددند. بعضی از این عوامل عبارتند از: سرمایه، روش های انجام دادن کار، ماشین آلات، فن آوری، ساختمان های مناسب، … و از همه مهمتر، ” منابع انسانی فرهیخته و کارآمد". بنابراین مناباماس در رابطه با ابعاد انسانی بهره وری در سازمانها، طراحی و ارائه شده است. بر اساس نظریه چند عاملی بهره وری، اساسی ترین عوامل موثر در بهره وری یک سازمان همان “عوامل درون سازمانی هستند” و کیفیت و ماهیت این عوامل نیز تعیین کننده دیگر عوامل انسانی موثر، در بهره وری می باشد.
عوامل درون سازمانی اصلی و موثر بر بهره وری سازمان عبارتند از: ۱) تجزیه و تحلیل شغل، ۲) انتخاب علمی کارکنان، ۳) آموزش اثر بخش کارکنان، ۴) ارزیابی علمی عملکرد شغلی کارکنان، ۵) تعیین مشوق های مالی و ارزشیابی مشاغل، ۶) هدایت و اثرگذاری (ساعتچی، ۱۳۸۶).
ب – تعریف نظری تجزیه و تحلیل شغل:
مک کرمیک^[۹] (۱۹۱۷) چهار جنبه برای تجزیه و تحلیل شغل قایل شده است که بر اساس آن هر نوع تجزیه و تحلیل شغل می تواند متفاوت باشد: ۱- نوع توصیف کننده ها یا عناصری که برای توصیف مشاغل بکار گرفته می شود. ۲-صور کسب یا ارائه اطلاعات شغل، ۳-منابع اطلاعات شغل، ۴-روشهایی جمع آوری اطلاعات و داده ها (فرهنگی، ۱۳۸۷).
ساعتچی (۱۳۸۶) تجزیه و تحلیل شغل را هر نوع فعالیت یا فرایند جمع آوری، منظم کردن و ارزیابی اطلاعات مربوط به کار و کارکنان سازمان می نامد.

تو را اسیر زمین، مدتی مدید کند
به دستمال نسیم آمده است، این پائیز
که زخم‌های اناریت را سپید کند
میان بقچه‌ی عطرش نشد که دختر باد
سپیده دم، گُل زخم تو را خرید کند
خدا نخواست سرت را فقط بگیرد، خواست
که ذره ذره تمام تو را شهید کند»(میرزایی، ۱۳۸۲، ۲۱۳).
ملاحظه می‌کنیم که غزل انقلاب و جنگ دستخوش چه تحولات مهمی در حوزه زبان، فرم، معنی و صور خیال شده است. شعر انقلاب و جنگ و به خصوص غزل به لحاظ واژگان، ترکیب‌ها، تغییر لحن، تنوع لفظ، وزن و… متحول گردیده که در بررسی شعر شاعران منتخب، به این مقوله‌ها بهتر پرداخته خواهد شد.

۳-۷- شعر و انقلاب اسلامی

در سال‌های آخر رژیم پهلوی، هم‌زمان با قیام‌های مردمی با محور قرار دادن دین و آموزه‌های دینی، به رهبری روحانیت، شعرهم دستخوش تحولات روزگار شد.
حاکم شدن فضای انقلاب اسلامی و به تبع آن دفاع مقدس بر روح و روان جامعه، مسیر شعر و ادبیات را تغییر داد.
فرایند تحولات در چند دهه قبل از انقلاب تا پیروزی انقلاب اسلامی، تقابل ایدئولوژی‌ها و جهانبینی‌ها را به وجود آورد. عده‌ای لائیک، وعده‌ای کمونیسم و گروهی کاملاً غربی شده بودند و برخی هر گونه تأثیرپذیری از غرب را مردود و خلاف شرع می‌دانستند و عده‌ی زیادی هم بر نظریه «اسلام» (به معنی یک دین تمام عیار که می‌تواند برای تمام ارکان زندگی بشر برنامه ارائه نماید) پای می‌فشرند.این تشتّت فراوان آراء و افکار بر شعر و اندیشه‌های شاعران تأثیرات فراوان گذاشت و هیچ نظریه کاملی که بنیان مرصوص اندیشه‌ی یک شاعر قرار بگیرد ارائه نمی‌شد. یأس و نومیدی در جامعه موج می‌زد؛ دین ستیزی و دین‌گریزی، دین پناهی و دین فروشی و دین باوری و… رواج می‌یافت و اینها همه در جامعه‌ای که دارای بافت‌سنتی فرهنگی بود، اتفاق می‌افتاد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

سرانجام توفان عظیم ملت، برای رهایی از این سردرگمی و بلاتکلیفی فرهنگی- سیاسی، در سال ۱۳۵۷ به راه افتاد و بنیان حکومت پهلوی و به تبع آن، هر چیز متکی به غرب را برانداخت و به رهبری امام خمینی(ره) طرحی نو در انداخت.
دراین میان، جریان‌های ادبی نیز از بی‌پناهی، سردرگمی، یاس، تأثیر پذیری غیر اصولی، تقلید مضمونی از غرب، بیگانگی با مردم، دوری از اصالت، غربت تلخ و بیکران، بی‌بنیانی و… نجات یافت.
نطفه‌ی شعر انقلاب، در بطن تظاهرات مردم بسته شد و شاعران هم پابه پای آحاد ملت، به این سیل خروشان پیوستند . این همان آغازی است برای پشت سر گذاشتن بی‌پناهی‌های جان گسل و غوغا سالاری بنیان برافکن فرهنگی اجتماعی دوران آخر رژیم پهلوی.
شعر انقلاب از درون انقلاب و حرکت‌های انقلابی ملت جوشید و اولین ثمره‌ی آن آشتی شعر پس از جدایی طولانی با توده‌های ملت بود. این آغاز می‌توانست سنگ بنیادن بالندگی شعر انقلاب در آینده باشد.

۳-۷-۱- تأثیرات پیروزی انقلاب اسلامی بر شعر

1. 1. همان گونه که در پرتو انقلاب اسلامی حکومت و سیاست به آغوش ملت بازگشت و به عنوان یکی از دارایی‌های حقیقی مردم به شمار آمد و مردم نسبت به آن احساس تعلق و تعهد کردند، شعر انقلاب هم به آغوش ملت بازگشت و از پشتوانه‌ی مردمی برخوردار شد تا جایی که گاهی به «شعار زد‌گی» نزدیک شد.

1. 1. همان گونه که انقلاب اسلامی در جهت زدودن غبار و زنگار از چهره‌ی اسلام حقیقی (اسلام ناب) تلاش می‌کرد، شعر انقلاب اسلامی علیرغم هجمه‌ی سنگین برخی شاعران دهه‌ های پیشتر علیه اسلام نیز به سمت این غبار زدایی حرکت کرد و با بهره‌گرفتن از آموزه‌های پربار دینی، راه روشن خویش را انتخاب نمود.

1. 1. همان گونه که انقلاب اسلامی از بنیان مرصوص نظری محکم«اسلام ناب» (اسلام با تعریفِ ارائه شده از سوی حضرت امام خمینی (ره)) برخوردار بود شعر انقلاب اسلامی هم صاحب بنیان منسجم و محکمی شد.

1. 1. همان گونه که انقلاب اسلامی یک حرکت آرمان‌خواه و ظلم ستیز و رهایی بخش بود شعر انقلاب هم آرمان‌خواه، ظلم ستیز و رهایی بخش شد

1. 1. همان گونه که انقلاب اسلامی به بسیاری از اهداف و آرمان‌های خویش نائل شد، شعر انقلاب هم در پرتو انقلاب اسلامی به تکامل قابل قبولی رسید؛ گرچه راه درازی در پیش دارد اما مسیر روشن و همواری خواهد داشت.

مهمترین رویدادی که بعد از وقوع انقلاب اسلامی اتفاق افتاد و سراپای شعر این دوره را تحت تأثیر خود قرار داد، جنگ هشت ساله و دفاع مقدس بود.
حمله صدام با ارتش کلاسیک و مجهز به سلاح‌های ویرانگر به جنوب ایران، انقلاب اسلامی و به تبع آن شعر دوره انقلاب اسلامی را وارد مرحله‌ی جدیدی نمود.
به زودی آثار جنگ در تمام شهرها و روستاهای دور و نزدیک ایران هویدا شد. فرهنگ دنیاگریزی و پناه آوردن به فضای حماسی- عرفانی جبهه، تمام ارکان جامعه به ویژه جوانان را تحت تأثیر خویش قرار داد.
هر چه بر تعداد خرابی‌های جنگ و تعداد شهدا افزوده می‌شد، انقلاب مستحکم‌تر و مقاوم‌تر می‌شد؛ تحولی شگرف در ارزش‌های جامعه به وجود می‌آمد، شهید مقدس و مرگ بی‌هیبت، دنیا بی‌ارزش و دین و وطن اسلامی محبوب‌تر و…. می‌شد و شعر انقلاب مسیر خود را در میان خون و خاک پیدا می‌کرد.
پیش از وقوع انقلاب شکوهمند اسلامی به خصوص در دهه‌ های چهل و پنجاه «شعر نیمایی» مورد اقبال شاعران روشن‌فکر قرار گرفت و از همین رهاورد قالب‌های قدیم، روز به روز و بیش از پیش رنگ می‌باخت. این تحول گرچه «از ناحیه نیما» از بطن شعر فارسی جوشیده بود و بنیانی اصیل و ایرانی داشت، اما چون پیروان نیما عمدتاً روشنفکران و تحصیل کردگان ودوست‌داران فرهنگ و تمدن غرب بودند از همین جا آغاز جدایی راه شعر نیمایی و مردم ایران رقم خورد و در مفاهیم غیر دینی ودگرگونی‌های ناآشنای زبانی و… که اساساً با روحیه مردم سنتی ایران در تضاد بود، ارائه شد و همین امر باعث شد که با وقوع انقلاب اسلامی، شاعران از شعر نیمایی روی‌گردان شوند و قالب‌های قدیم(غزل، مثنوی، دوبیتی، رباعی و قصیده و…) مورد توجه و اقبال مردم قرار بگیرد؛ البته پس از مدتی که مضامین اسلامی مورد اقبال مردم در قالبهای سنتی ارائه شد، دوباره شعر نیمایی رونق گرفت و سهم به سزایی ازشعر انقلاب اسلامی را به خود اختصاص داد.
تلفیق حماسه و عرفان در شعر انقلاب اسلامی به طور کلی از ویژگی‌های شعری این دوره است. تا پیش از انقلاب، شعرهای حماسی با شعرهای عرفانی رابطه‌ای نداشت. حاکم شدن فضای انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و رونق حماسه با درون مایه‌ی دینی و الهی و رهبری یک عارف فقیه، در انقلاب و دلدادگی بی‌نظیر مردم و رزمندگان به ایشان، سبب شد حماسه و عرفان در هیأتی نو در شعر پارسی تلفیق و ارائه شود.
در بررسی شعر شاعران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، می‌توان به پنج گروه اشاره کرد: «شاعران کلاسیک»، «شاعران نوکلاسیک»، «شاعران نوگرای پیش کسوت»، «نوگرایان میانی» و «نوگرایان جوان».
گروه شاعران کلاسیک، شامل شهریار، مهرداد اوستا، مشفق کاشانی، محمود شاهرخی، حمید سبزواری، محمد خلیل مذنب جمالی و.. بودند، ذهن و فکر و نگاه‌ ایشان عمدتاً کلاسیک بود؛ اما از این منظر که شعر آن‌ها آمیخته با مفاهیم انقلابی حماسی، امام (ره) و… شد تا حد کمی نوآور به حساب می‌آیند.
گروه نوکلاسیک، شامل نصراله مردانی، احمد عزیزی، علی معلم دامغانی، محمدعلی مجاهدی، احد ده بزرگی و… بودند. در شعر این گروه، نسبت به گروه شاعران کلاسیک، نوآوری‌های بیشتری به لحاظ معنایی و صورخیال ملاحظه می‌شود؛ اما چون عمده‌ی روح شعری این گروه هم، کلاسیک بود آن چنان نتوانستند از قید و بند شعر کلاسیک رهایی یابند؛ البته علی معلم، با نگاه ویژه‌ی آرمانی – حماسی، دست به کارهای قابل قبولی زد و نسبت به دیگران در جایگاهی بلندتر ایستاده است ؛ احمد عزیزی هم با مثنوی‌های محاوره‌ای توانست گامی مهم درتازه شدن زبان و معانی بردارد و نصراله مردانی با ارائه‌ غزل رزمی – حماسی و کوبنده توانست در نوع خود، تازه‌نگری ونوجویی در زبان و معانی به وجود آورد؛ اما هیچ کدام از چارچوب نگاه کلاسیک خود به طور کامل فراتر نرفته‌اند.
گروه نوگرایان پیش‌کسوت، شاعران، این گروه عمدتاً، ابتدا شعرهای خود را در قالب‌های کلاسیک ارائه وسپس با روی آوردن به شعر نیمایی و سپید آثار خویش را عرضه می‌کردند. سیدعلی موسوی گرمارودی و طاهره صفارزاده، دو شخصیت نوگرای پیش‌کسوت، به حساب می‌آیند.
اکثر مضامین شعری صفارزاده را مسائل اجتماعی- مذهبی تشکیل می‌دهد. وی از سال‌های ۱۳۵۰ به بعد به ادبیات به اصطلاح پایداری روی آورد.
علی موسوی گرمارودی هم شاعری است که ابتدا با روی آوردن به مضامین اجتماعی- مذهبی، در قالب کلاسیک، بعد از آن با پرداختن به شعر نیمایی و در پایان، با شعر سپید (با مضامین دینی- اجتماعی) به طبع آزمایی پرداخت. این گروه به لحاظ زبان و قالب و محتوا نسبت به گروه‌های پیشین بهتر عمل کردند.
در گروه نوگرایان میانی، چهره‌های شاخص، قیصر امین‌پور، سید حسن حسینی، سلمان هراتی ومحمدرضا عبدالملکیان را ملاحظه می‌کنیم.
این گروه از شاعران که بیشتر از گروه‌های پیشین تحت تأثیر فضای مذهبی- معنوی انقلاب اسلامی، جنگ و دفاع مقدس و رهبری مرجعیت دینی قرار گرفتند، ابتدا به قالب‌های قدیم روی آوردند؛ اما تفاوت اساسی آن‌ها با گروه‌های پیشین همان تولد«نگاه تازه» در شعر آنها بود. این گروه به مرور در قالب‌های قدیم و نو، آثار قابل قبولی ارائه دادند؛ تا آنجا که به عنوان پی‌افکنان و بنیادگذاران شعر انقلاب اسلامی مورد احترام ویژه‌ی شاعران نسل‌های بعدی قرار گرفتند.
می‌توان ادعا کرد که جان مایه‌ی فکری و شعری این گروه بر اساس زبان هنری متأثر از سهراب سپهری و فروغ فرخ زاد است.
گروه نوگرایان جوان، که قادر طهماسبی (فرید)، علی رضا قزوه، محمدکاظم کاظمی، مصطفی محدثی خراسانی، خلیل عمرانی، محمود اکرامی‌فر، غلامرضا کافی، عبدالجبار کاکایی، پروانه نجاتی، پرویز بیگی حبیب‌آبادی، مرتضی امیری اسفندقه، محمد سعید میرزایی و سید حمید رضا برقعی و… از جمله‌ی آنهاست.
این گروه، نسل دوم شاعران انقلاب هستند که پس از ظهور نسل اول (گروه نوگرایی میانی)، پا به عرصه‌ی شعر انقلاب گذاشتند. این‌ها گرچه آغازگر وتأسیس کننده بنای شعر نوین انقلاب نیستند اما تثبیت کننده آن در جهات مختلف به حساب می‌آیند. آنها با مضامینی همچون پایداری و مقاومت(ایران و بلاد اسلامی تحت سیطره غرب از جمله فلسطین، عراق، افغانستان، لبنان و…)، جنگ و دفاع مقدس(رجز، اعتراض، فخروستایش دلاوری رزمندگان)، دلتنگی(توأم با مفاخره و گاه تحسر و فریاد، آرمان‌خواهی، نوید پیروزی نهایی و…)، عاشورا و عرفان عاشورایی، اهل بیت و مدیحه‌سرایی، اجتماع و سیاست و… نقش به سزایی در ثبیت شعر انقلاب داشته و دارند.

۳-۷-۲- وضعیت قالب‌ها در شعر انقلاب اسلامی

الف- غزل:
غزل به دلیل پیشینه‌ خوشایند، در بیان عواطف انقلابی و حالات معنوی شاعران این دوره نقش به سزایی در شعر انقلاب و دفاع مقدس داردواز صمیمتی روزافزون، نزدیکی به زبان مردم، سادگی بیان و صافی و زلالی اندیشه برخوردار است.
برای نمونه چند بیت از بیت الغزل‌های شاعران این دوره را مرور می‌کنیم: