مقدمه
خریداران در تصمیم ­گیری برای فرایند خرید با سوالات و اما و اگرهای بسیاری روبرو هستند. تنوع محصولات مختلف باعث شده مشتریان با حق انتخاب­های فراوانی روبرو باشند. از سوی دیگر سازمان­ها دریافته­اند که هزینه­ جذب مشتریان جدید پنج برابر حفظ مشتریان کنونی است. از دست دادن یک مشتری تنها از دست دادن یک قلم فروش نیست بلکه فراتر از آن، از دست دادن کل جریان خریدهایی است که مشتری می­توانسته است در طول زندگی خود انجام دهد (۱). طی دو دهه­ گذشته سازمان­های بسیاری به اهمیت رضایتمندی مشتریان خود واقف شده و دریافته­اند که حفظ مشتریان موجود به مراتب کم هزینه­تر از جذب مشتریان جدید است. بعلاوه وجود رابطه­ قوی بین رضایتمندی مشتریان و سودآوری مورد پذیرش واقع شده و تامین و ارتقای رضایتمندی مشتریان به هدف عملیاتی بسیار مهم سازمان تبدیل شده است. در شرایط رقابتی موجود رسالت واقعی سازمان­ها درک نیازها و خواسته­ های مشتریان و ارائه راهکارهایی است که رضایت مشتریان را در پی داشته باشد. برتری در بازار فقط با تامین رضایت مشتری، ابداع و نوآوری و ارائه کیفیت و خدمات برتر بدست می ­آید (۲). با گذر از اقتصاد سنتی و شدت یافتن رقابت در ابعاد نوین، رفتار خرید مشتری به صورت رکن اصلی و محور تمام فعالیت­های شرکت­ها و سازمان­ها درآمده است؛ به نحوی که از دیدگاه رقابتی، بقا و تداوم حیات آنها در گرو شناسایی و جذب مشتریان و رفتار خرید آنها می­باشد (۳). رفتار خرید مصرف کننده فعالیت­های ذهنی، احساسی و فیزیکی­ای را که افراد هنگام انتخاب، خرید، استفاده و دور انداختن محصولات و خدماتی که برای ارضای نیازها و خواسته­هایشان به کار می­گیرند را شامل می­ شود (۴). نگرش هر چه مثبت­تر باشد احتمال وقوع رفتار خرید در آینده بیشتر و بیشتر خواهد بود. یکی از راه­های ایجاد نگرش مثبت در مشتریان که با آن می­توان احساسات مثبت را شکل داد تحریک با یک محرک است. در شرایط یکسان و معمولی شوق فرد برای خرید افزایش می­یابد فقط به خاطر اینکه با دیدن چیزی تحریک می­ شود (۵).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بازاریابان چند سالی است از نوستالژی^[۱] استفاده می­ کنند تا مشتریان را تحت تاثیر قرار دهند و روی رفتار آنها در خرید محصولات ورزشی اثر مثبت بگذارند (۶). هالبروک و اسچیندلر^[۲] (۱۹۹۱) نوستالژی را به عنوان « سلیقه­ای (علاقه کلی، نگرش مثبت یا اثر مطلوب) نسبت به مقوله­ای (افراد، اماکن یا اشیاء) که بیشتر رایج بوده (محبوب، مد روز یا اسطوره زمان) در زمانی که فرد جوان­تر بوده ­است (در اوایل دوران بلوغ، در بلوغ، در دوران کودکی، و یا حتی قبل از تولد)» تعریف کرده ­اند (۷).
رابطه نوستالژی با متغیرهای مختلف رفتار مصرف ­کننده یکی از موضوعاتی است که ذهن پژوهشگران حوزه بازاریابی را به خود مشغول دانسته­است.
بیان مسئله
بازاریابی موفق با درک چرایی رفتار مصرف ­کننده آغاز می­ شود، رفتار مصرف ­کننده شامل فرایندهای روانی و اجتماعی گوناگونی است که قبل و بعد از فعالیت­های مربوط به خرید و مصرف وجود دارد. سازمانی که از چگونگی واکنش مصرف­ کنندگان نسبت به ویژگی­های مختلف کالا، قیمت و دستاویزهای تبلیغاتی آگاهی داشته باشد در مقابل رقبای خود از امتیاز ویژه برخوردار است، چنین است که سازمان­ها و مراکز آموزشی درباره ارتباط بین محرک­های بازاریابی و واکنش مصرف ­کننده پژوهش­های بسیاری به عمل آورده­اند (۸). کلیه تصمیمات و فرایندهای بازاریابی بر پایه­ درک رفتار مصرف ­کننده می­باشد و تصور اتخاذ تصمیمات کلیدی بر پایه­ عدم درک رفتار مصرف ­کننده غیرممکن است. بدون دسترسی به دانش رفتار مصرف ­کننده و داشتن درک صحیح از آن پیش بینی واکنش نسبت به نیازها و تمایلات مشتریان امکان­ پذیر نیست (۹)، از این رو تلاش علم بازاریابی بر این است که شیوه ­های رفتار مصرف ­کننده را تحت تاثیر قرار دهد. این تلاش­ها برای سازمان­ها، مشتریان و جامعه تاثیرهایی را به همراه دارد (۳). عامل کلیدی و اساسی سقوط یا شکست سازمان­های ورزشی عدم اجرا و به کارگیری استراتژی صحیح مدیریت رفتار مشتری و تکنیک­هاست. رفتار مخاطب ورزشی به عنوان یک فرایند تصمیم ­گیری و فعالیت فیزیکی است که شخص را وادار به مشاهده، تصمیم ­گیری، استفاده و در اختیار قرار گرفتن محصولات و خدمات ورزشی، تماشای رقابت­های ورزشی یا شرکت در تمرینات ورزشی می­نماید(۱۰).
بنا به موارد فوق­الذکر در اهمیت توجه به رفتار خرید مخاطب ورزشی هیچ شکی وجود ندارد. یکی از مقولاتی که می ­تواند بر روی رفتار خرید مخاطب ورزشی تاثیرگذار باشد مقوله نوستالژی است نوستالژی عبارت است از؛ “احساسی شیرین و تلخی که بیشتر همراه با شادی و آرامش است اما توام با غم از دست دادن اوقات خوش گذشته". شناخت بهتر از پیشینه و نتایج نوستالژی می ­تواند برای بازاریابان ورزشی ارزشمند باشد، به شرطی که قادر به القاء نوستالژی به منظور دامن زدن به یک نتیجه خاص باشند. به عنوان مثال، لباس ورزشی ورزشکاران حرفه­ای گذشته معمولا مورد استفاده قرار می­گیرند تا به هواداران در مرور شکوه گذشته تیم­شان کمک کند (پیشینه برای نوستالژی)، و می ­تواند آنها را برای خرید آن لباس­ها تشویق کند (نتایج نوستالژی).
ورزش نیز در مرکز بازاریابی نوستالژیکی وجود دارد. بسیاری از تبلیغات پخش شده در طول چهل و چهارمین دوره مسابقات NFL^[3] از نوستالژی به عنوان یک تاکتیک بازاریابی در اوج اقتصاد ضعیف استفاده کرد (۱۱).
استفاده از مفهوم نوستالژی در ورزش می ­تواند نیابتی^[۴] یا شخصی^[۵] باشد. در نوستالژی نیابتی فرد خودش آن عامل نوستالژیکی را تجربه نکرده و از افراد دیگر در مورد آن شنیده و یا از طریق رسانه ­ها با آن آشنا شده است. اما در نوستالژی شخصی فرد خودش مستقیما عامل نوستالژیکی را تجربه کرده است. تجربه نوستالژیک همچنین یادآوری عوامل نوستالژیکی را شامل می­ شود (مانند؛ افراد، اماکن، تجربیات). این عوامل به عنوان محرک نوستالژی شناسایی شده ­اند. مفهوم عوامل نقش تجربه نوستالژیکی را بازی می­ کند که در تعریف نوستالژی از نظر فایرلی^[۶] (۲۰۰۳) به آن پرداخته شد (۱۲). بسیاری از این عوامل شامل افراد (مانند؛ اعضای نزدیک خانواده، خویشاوندان، هم­کلاسی­ها، دوستان، معلمان، مربیان، شرکا و شرکای سابق)، اقلام^[۷] (مانند؛ عتیقه­جات، البسه، جواهرات، اسباب بازی­ها، کتب و ماشین­ها) و رخدادها (مانند؛ تعطیلات آخر هفته، جشن­های تولد، تولدها، تجدید دیدارها) می­باشد (۱۳). محققان همچنین به این نتیجه رسیده ­اند که افراد برای موسیقی (۷)، فیلم­ها (۱۴)، اماکن یا آثار ورزشی (مانند؛ سالن­های ورزشی مشاهیر و موزه­ها) و تجربه ­های اجتماعی (مانند؛ شرکت­کننده، تماشاگر و داوطلب در ورزش) حس نوستالژیک پیدا می­ کنند (۱۵). نوستالژی دارای مولفه­های مختلفی است این مولفه­ها عبارتند از نوستالژی برانگیخته^[۸]، آشنایی با عامل نوستالژیکی^[۹] و تاثیرپذیری نوستالژیکی^[۱۰]. تجربه نوستالژیک می ­تواند بوسیله چند چیز برانگیخته شود. این محرک­ها عبارتند از : افراد، اشیاء، تجارب، اماکن و خلق و خو. هاولنا و هولاک^[۱۱] (۱۹۹۶) محرک­های نوستالژیک را به سه بخش طبقه ­بندی کرده ­اند: افراد، اشیاء و تجارب (۱۳)، که در چندسال اخیر اماکن (۱۶) و خلق و خوی (۱۷) نیز به این طبقه ­بندی اضافه شدند. محتمل­ترین تفاوت بین سطوح تجربه در میان نوستالژی شخصی و نیابتی نشان می دهد که افراد ممکن است سطوح مختلف آشنایی با عواملی که موجب نوستالژی می­شوند داشته باشد. این سطوح مختلف آشنایی ممکن است که تحت تاثیر تجربه نوستالژیکی باشد (۶).
از دیگر مولفه­های نوستالژی که شناخت آن اهمیت دارد، تاثیرپذیری فرد از نوستالژی است. تاثیرپذیری نوستالژیکی یعنی اینکه چقدر احتمال دارد یک نفر حس نوستالژیکی داشته باشد (۷). کسانی که بیشتر از نوستالژی تاثیر می­پذیرند، احتمال بیشتری می­رود که حس نوستالژیک داشته باشند و ممکن است با کسانی که کمتر تاثیر می­پذیرند تفاوت­هایی داشته باشند. بنابراین، قابل فهم است که یک فرد بسیار مستعد احتمال بیشتری دارد که از تبلیغات نوستالژیکی تاثیر بپذیرد (۶). اساس و پایه­ بازاریابی نوستالژی^[۱۲] که رابطه­ نزدیکی با رفتار مصرف ­کننده دارد از پژوهش­های مربوط به روابط بین خریدار و فروشنده در کسب و کارهای متوسط و نسبتا بزرگ بیرون آمده است. در این روش سازندگان و فروشندگان محصولات ورزشی می­توانند به گونه ­ای محصول خود را عرضه کنند که خریدار را به یاد روزهای خوش گذشته بیندازد و میل به خرید^[۱۳] را افزایش دهد. مطالعات نشان می­دهد که نوستالژی میل به خرید فرد را افزایش می­دهد (۱۸) (۱۹)، دید و نگرش مثبت­تری نسبت به تبلیغات^[۱۴] و نام تجاری^[۱۵] ایجاد می­ کند (۱۸) (۲۰)، تداعی برند^[۱۶] را افزایش می­دهد (۲۱) و همچنین نشان داده­ شده که نوستالژی بین مردم و اشخاص پیوند و وابستگی ایجاد می­ کند (۱۴). ساخت معیاری که رابطه سن با نوستالژی را بسنجد سخت است، زیرا هر فردی برای آیتم متفاوتی حس نوستالژیک دارد. مطالعه ارتباط بین نوستالژی گروهی با سن آسان­تر است اما می ­تواند مشکل­ساز نیز باشد زیرا گروه ­های مختلف هم­سن و سال نیز ممکن است نظرات متفاوت داشته باشند (۶). این احتمال وجود دارد که جنسیت پیشینه­ای از نوستالژی باشد، به طور قطع امکان­ پذیر است که شئی، فرد، مکان یا یک تجربه نوستالژیکی می ­تواند نشان دهد که جنسیت جزء مولفه­های نوستالژی است یا نه (۶).
بازار ورزشی در طول ۲۰ سال گذشته به­ طور قابل ملاحظه­ای نقش خود را در اقتصاد بسیاری از کشورها افزایش داده­است، همچنین خرید و فروش کالاهای ورزشی در بین سال­های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۷ از ۵۰ میلیون دلار به ۹۰ میلیون دلار (۷۹ درصد) افزایش یافته است (۲۲). وجود خیل مشتاقان ورزش در مسابقات ورزشی و هواداران^[۱۷] متعصب که بی­وقفه خواهان خدمات مناسب، سریع و متنوع ورزشی می­باشند باعث شده ورزش به عنوان یک صنعت پرطرفدار و پردرآمد شناخته شود (۲۳). در این حالت بازاریابان دست به هر کاری می­زنند تا مشتریان را جذب کنند و میزان تولیدی خود را بالا ببرند تا به سود بیشتری برسند، یکی از این راه ­ها استفاده از نوستالژی است. در جامعه کنونی ما قشر ورزشکار از محبوبیت نسبتا بالایی برخوردار است و می­توانند روی رفتار مردم تاثیرگذار باشند. استفاده از وجهه ورزشی یک ورزشکار برای فروش محصولات ورزشی در بین مصرف­ کنندگان و مخصوصا طرفدارانش می­­تواند کارساز باشد. در سراسر دنیا فوتبال ورزش گروهی جذاب و دیدنی می­باشد و میلیون­ها تماشاگر در جای جای این کره خاکی به صورت مستقیم و غیره مستقیم نظاره_­­­گر آن می­باشند. در ایران نیز فوتبال به عنوان پرطرفدارترین رشته ورزشی شناسایی شده­است. بازیکنان به عنوان جزء اصلی این رشته ورزشی می­توانند تاثیر بسزایی در تماشاگران داشته­باشند، در این میان بازیکنانی که دارای تکنیک، تعصب نسبت به باشگاه و وطن و از همه مهمتر بااخلاق و سهیم در کار نیک باشند بیشتر روی تماشاگران تاثیر می­گذارند و به نوعی تماشاگران آن را به عنوان یک اسطوره و الگو قبول می­ کنند. در این مطالعه علی کریمی به عنوان مصداقی برای نوستالژی انتخاب شده­است. دلیل انتخاب وی به عنوان مقوله نوستالژیکی در پژوهش حاضر عبارت­است از: تکنیک بسیار عالی، تعصب به باشگاه خود، بازی در یکی از بهترین لیگ­های اروپایی (آلمان)، دارای اخلاق خاص و خوب، سهیم شدن در کار نیک و از همه مهمتر احترام به هواداران.
بنابراین پژوهش حاضر در نظر دارد تاثیر نوستالژی که شامل مولفه­های نوستالژی برانگیخته، میزان آشنایی با مقوله نوستالژی و تاثیرپذیری نوستالژی است را بر تمایل به خرید بسنجد. و در صورتی که تاثیر مذکور تایید شود می­توان با دست­کاری مولفه­های نوستالژی بر تمایل به خرید مصرف­ کنندگان محصولات ورزشی تاثیر گذاشت و از مزایایی مانند فروش محصولات ورزشی مربوط به شخصیت نوستالژیک (البسه، کفش، بلیط و …)، دیگر آیتم­های نوستالژیکی (کتاب، مجله، روزنامه، فیلم و …) و … بهره­مند شد.
در هدف مطالعه، نوستالژی برانگیخته، میزان آشنایی با شخصیت نوستالژیکی، تاثیرپذیری نوستالژیکی، سن و جنسیت به عنوان پیش­بین برای نوستالژی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. تمایل به خرید نیز به عنوان پیامدی برای نوستالژی مورد مطالعه خواهد گرفت.
بدین منظور در پژوهش حاضر محقق در نظر دارد با برانگیختن حس نوستالژیک دانشجویان هوادار علی کریمی به اندازه ­گیری تمایل به خرید آنها بپردازد. در این میان متغیرهای میزان آشنایی هواداران با شخصیت نوستالژیکی و تاثیرپذیری نوستالژیکی به عنوان پیش­بین برای نوستالژی برانگیخته در نظر گرفته خواهد شد.
ضرورت و اهمیت پژوهش
با توجه به ضرورت و اهمیت حفظ و نگهداری مشتریان محصولات ورزشی در راستای نیل به اهداف استراتژیک، باشگاه­ها باید به عواملی مانند رفتار خرید مصرف­ کنندگان و شناسایی عوامل اثرگذار بر ارزش­های مصرف ­کننده­گان و راه­های ایجاد یک تاثیر عمیق بر آنها توجه کنند. همچنین آنها باید از عواملی که این رابطه را تحت­تاثیر قرار می دهد آگاهی لازم را داشته باشند و تاحد امکان آنها را تحت کنترل خود دربیاورند. شناسایی بازار محصولات ورزشی و انتخاب بازار هدف یکی از اصلی­ترین وظایف بازاریابان ورزشی است که از مزیت­های پرداختن به این پژوهش می­باشد، در این شرایط روسای فدراسیون­ها، سازمان­ها، شرکت­های دولتی و خصوصی و غیره می­توانند مشتریان خود را شناسایی کنند و آنها را به بخش­های مختلف تقسیم کنند و برای هر قسمت با توجه به نیازها و تمایلات مصرف­ کنندگان محصولات را تولید کنند. با بهره گرفتن از مولفه­های سن و جنسیت می­توان مشتریان را بخش­بندی کرد زیرا احتمال دارد که افراد با سنین و جنسیت متفاوت به شیوه ­های مختلفی برانگیخته شوند، و این بخش­بندی می ­تواند به بازاریابان کمک می­ کند که مشتریان خود را شناسایی کنند و میزان تمایل به خرید آنها را تخمین بزنند.
با بررسی پیشینه مولفه­های نوستالژی مشخص شد که در مطالعات صورت گرفته تناقض وجود دارد، ریسنویتز، اییر و کاتلر^[۱۸] (۲۰۰۴) در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که تجربه نوستالژیکی با سن رابطه مستقیمی ندارد (۲۴). با این وجود، دیگر محققان معتقدند که سن می ­تواند عاملی برای نوستالژی باشد و به احتمال زیاد با افزایش سن حس و تجربه نوستالژیکی افزایش میابد (۷). ریسنویتز و همکاران (۲۰۰۴) در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که زنان برای نوستالژیک شدن نسبت به تبلیغات تاثیر بیشتری می­پذیرند (۲۴). ویلسون^[۱۹] (۲۰۰۴) در پژوهشی به این نتیجه دست یافت که به احتمال زیاد مردان حس نوستالژیکی بیشتری دارند (۲۵). درنتیجه پژوهشگر بر آن شد که این تناقض­ها را به چالش بکشد. با توجه به اینکه نوستالژی ورزشی حیطه جدید مدیریت ورزشی در ایران می­باشد و به احتمال زیاد تا به­حال پژوهشی در این زمینه صورت نگرفته­است، به نظر می­رسد پرداختن به آن و تعیین میزان چگونگی اثر آن بر تمایل به خرید مصرف­ کنندگان از ضرورت برخوردار می­باشد.
با این تفاسیر و نتایج ارائه شده احتمال دارد که اگر مشتریان بیشتر با مصداق نوستالژیکی آشنا باشند حس نوستالژیکی در آنها بیشتر برانگیخته می­ شود و شاید تمایل به خرید آنها بیشتر شود. همچنین احتمال دارد که هر چه افراد برای مقوله نوستالژیکی تاثیرپذیرتر باشند انگیختگی و در نتیجه تمایل به خرید آنها نیز بیشتر شود. بنابراین از آنجا که شناخت مشتریان ورزشی برای موفقیت سازمان ورزشی و برنامه­ ریزی جهت بهبود آن بسیار مهم است. پژوهشگر بر آن است تاثیر بازاریابی نوستالژی را بر رفتار خرید مشتریان کالاهای ورزشی بسنجد و مدلی از تاثیرپذیری تمایل به خرید مشتریان محصولات ورزشی از تاکتیک­های بازاریابی نوستالژی ارائه دهد، که انجام این پژوهش می ­تواند به طور کلی برای بازاریابان ورزشی، مدیران فدراسیون­ها، باشگاه­ها و سازمان­های ورزشی و شرکت­های تبلیغاتی مفید باشد و راهنمایی برای پژوهشگران آینده گردد.
چارچوب مفهومی پژوهش
برای انجام پژوهش­های علمی و نظام­مند، چارچوبی علمی و نظری موردنیاز است که اصطلاحاً چارچوب مفهومی نامیده می­ شود. با توجه به مبانی نظری موجود و مطالعات صورت گرفته چارچوب نظری پژوهش به صورت زیر ارائه شده­است (شکل ۱-۱). در این الگو فرض بر این است که از طریق مولفه­های نوستالژی می­توان تمایل به خرید هواداران را مورد پیش ­بینی قرار داد. بنابراین ابتدا میزان تاثیر آشنایی با شخصیت نوستالژیکی و تاثیرپذیری نوستالژیکی بر انگیختگی هواداران بررسی می­ شود. سپس تاثیر نوستالژی برانگیخته بر تمایل به خرید هواداران سنجیده می­ شود.
میزان آشنایی با شخصیت نوستالژیکی
تمایل به خرید
نوستالژی برانگیخته
تاثیرپذیری نوستالژیکی
شکل ۱-۱: چارچوب مفهومی پژوهش
اهداف پژوهش
هدف کلی
هدف کلی پژوهش حاضر تعیین تاثیر نوستالژی بر تمایل به خرید هواداران در رشته ورزشی فوتبال است.
اهداف اختصاصی

1. 1. تعیین رابطه آشنایی با شخصیت نوستالژیکی و تاثیرپذیری نوستالژیکی با نوستالژی برانگیخته هواداران فوتبال.

1. 1. تعیین رابطه نوستالژی برانگیخته با تمایل به خرید هواداران فوتبال.

1. 1. تعیین رابطه سن و جنسیت با نوستالژی برانگیخته و تمایل به خرید هواداران فوتبال.

1. 1. پیش ­بینی نوستالژی برانگیخته هواداران فوتبال توسط آشنایی با شخصیت نوستالژیکی و تاثیرپذیری نوستالژیکی.

1. 1. پیش ­بینی تمایل به خرید هواداران فوتبال توسط نوستالژی برانگیخته.

1. 1. تبیین مدل تاثیر نوستالژی بر تمایل به خرید هواداران فوتبال.

فرضیات پژوهش

1. 1. بین آشنایی با شخصیت نوستالژیکی و تاثیرپذیری نوستالژیکی با نوستالژی برانگیخته هواداران فوتبال رابطه وجود دارد.

1. 1. بین نوستالژی برانگیخته با تمایل به خرید هواداران فوتبال رابطه وجود دارد.

1. 1. بین سن و جنسیت با نوستالژی برانگیخته و تمایل به خرید هواداران فوتبال رابطه وجود دارد.

1. 1. نوستالژی برانگیخته هواداران فوتبال توسط آشنایی با شخصیت نوستالژیکی و تاثیرپذیری نوستالژیکی قابلیت پیش ­بینی شدن را دارد.

1. 1. تمایل به خرید هواداران فوتبال توسط نوستالژی برانگیخته قابلیت پیش ­بینی شدن را دارد.

1. 1. مدل تاثیر نوستالژی بر تمایل به خرید هواداران فوتبال از برازش کافی برخوردار است.

پیش­فرض­های پژوهش

1. 1. همه پاسخ ­دهندگان درک مطلوبی از پرسش­های پرسشنامه داشته اند و با دقت به پرسش­ها پاسخ داده­اند.

1. 1. همه پاسخ ­دهندگان با صداقت به پرسش­های پرسشنامه پاسخ داده­اند.

1. 1. همه پاسخ ­دهندگان فیلم تدوین­شده را به طور کامل و با دقت مشاهده کرده ­اند سپس به پرسشنامه پاسخ داده­اند.

1. 1. فیلم تدوین­شده در خصوص شخصیت نوستالژیکی پژوهش حاضر به خوبی توانسته­است حس نوستالژی افراد را برانگیزد.

محدوده­های پژوهش

1. 1. محدوده زمانی: این پژوهش در محدوده زمانی فروردین ماه ۱۳۹۳ تا مهر ماه ۱۳۹۳ انجام شده­است.

1. محدوده مکانی و جامعه آماری: این پژوهش در حوزه هواداران فوتبال در سطح دانشگاه خوارزمی تهران انجام شده­است.

مریخ: ۴٧ سال= ٢۵ دوره گردش= ٢٢ دورهی قرانی، یا ٧٩ سال=۴٢ دوره گردش=٣٧ دوره قرانی
زهره: ٨ سال = ٨ دوره گردش = ۵ دوره قرانی
عطارد: ۴۶ سال = ۴۶ دوره گردش = ١۴۵ دوره قرانی(واندوردن، ۱۳۷۲، ص١۵٢)
د)آیین کیهانی_اختر شناسی، دانش نجوم
به هنگام بررسی جریان تحویل دانش نجوم در بابل باستانی سه مرحله متمایز را می توان تشخیص داد:

1. 1. نجوم مل آپین متعلق به دوره‌ی اخیر آشوری سالهای ۱۰۰۰ تا ۶۱۲ ق.م. دستاوردهای چشمگیر این مرحله عبارتند از:

الف) تحقیق دقیق درباره‌ی ثوابت و طلوع و اوج و غروب آنها
ب)محاسبه‌ی طول روز و طلوع و غروب ماه به کمک محاسبات خطی
پ)شناختن منطقه البروج به عنوان گذرگاه ماه و خورشید و سیارگان. برجهای منطقه البروج و موقعیت منطقه البروج نسبت به مناطق انلیل و آنووایا و فصلهای سال
د)رصد دقیق و پیشگویی ماه گرفتگی و خورشید گرفتگی
۲.نجوم منطقه البروج دوره‌ی کلدانی. سالهای ۶۱۲ تا ۵۳۹ ق.م. دستاوردهای مهم:
الف)تقسیم منطقه البروج به دوازده قسمت و هر قسمت به سی درجه
ب)رصد منظم ماه و سیارگان، وضع آنها نسبت به ثوابت. طلوع و غروب صبحگاهی و شامگاهی آنها. نقاط توقف و قران و مقابله و…
۳.نجوم ریاضی – دوره ایرانی. سالهای ۵۳۹ تا ۳۳۱ ق.م. دستاوردهای مهم:
الف)تعیین دقیق دوره های خورشید و ماه سیارگان. اندازه های گرفتگی و دیگر پدیده های مربوط به ماه و سیارگان.
ب)محاسبه ی حرکات خورشید و ماه و سیارگان. مبنای این محاسبات ریاضی فرضیه‌ی شگفت انگیزی است.(واندروردن، ص ١٨٢)
این سه مرحله با اهمیت در تکوین و تحول دانش نجوم رابطه‌ی بسیار نزدیک دارد و با سه گونه اخترشناسی متمایز زیرین:

1. 1. 1. 1. اخترشناسی تفؤلی- این اخترشناسی نه با زائیچه ای کار دارد و نه با صورتهای فلکی منطقه البروج. برای کاربرد اینگونه اخترشناسی نجوم مل – آپین کفایت می کند.

      (( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲.اخترشناسی بدوی منطقه البروج. آگاهی به اینگونه اخترشناسی از متن های منسوب به اورفئوس و زرتشت حاصل می شود، در اینگونه اخترشناسی دوازده صورت فلکی منطقه البروج از لوازم کار به شمار میآید اما نیازی به زائیچه ها نیست. همینطور به فرضیه ریاضی حرکت سیارگان هم نیازی نیست.
۳.اخترشناسی زائیچه ای: این همان اخترشناسی رایج است که آن را می شناسیم. همه زائیچه را به کار می گیرد و هم صورت های فلکی منطقه البروجی را. در زمان تسلط ایرانیان به وجود آمد و ابزار ریاضی لازم برای تعیین زائیچه دقیقا روش های نجوم ریاضی است.
ارتباط بسیار نزدیکی بین ١- اخترشناسی تفؤلی و آیین پرستش انواع ارباب در بابل وجود داشت ٢- میان اخترشناسی بدوی منطقه البروجی و زروان پرستی یعنی پرستش جبر زمان بیکران و ٣- میان اخترشناسی زائیچه‌ای و زرتشتی گری یعنی مذهب زرتشت. (همان، ص ١٨٣)
۴-٧-١.مذاهب ایرانی
همزمان با دو عصر کلاسیک و یونانی مأبی، شاهد چهارگونه مذهب ایرانی هستیم که علاوه بر این که شباهت هایی با یکدیگر دارند و همچنین نوع دیدگاه آنها درباره ی ستارگان و سیارات و خدایانی که به آنها منسوب می‌کنند. تفاوت های بسیاری هم میانشان وجود دارد:
۱.زرتشتی گری سنتی‌که اهورامزدا را خدای بزرگ می دانند اما آتش و خاک و ماه و میترا و دیگران را نیز مقدس می دارند.
۲.مذهب ثنویت که علاوه بر اهورامزدا، روح شیطانی یا اهریمن را نیز ستایش و برایش قربانی می کنند و به گفته پلوتارک آیین مغان است.
۳.زروان پرستی که آثار آن در زمان شاهنشاهی ساسانیان دیده می شود.
۴.میترا ( مهر ) پرستان
در زمان نبوکد نصر دوم ( ۶۰۴ تا ۵۶۱ ق.م ) در بین النهرین، مصریان و یونانیان،‌مادها و پارس ها در کنار هم حضور داشتند. بنابراین بهترین زمان می توانسته باشد که اندیشه های دینی ایرانی با نظریه های علمی بابلی جوش بخورد. یکی از مهمترین عناصر ایرانی که قبل از زرتشت هم وجود داشته آیین مهرپرستی است که به یونان و روم و حتی مصر و بابل هم سرایت کرد و مدتها ( قرن ها ) خدای مهم آن مناطق بوده است.
همه ی منجمان یونانی فرض را بر این می گذارند که ستارگان ثابت از ما دورترند تا خورشید و سیارگان. در آثار اخترشناسان و منجمان توالی سیارات همیشه چنین است: ماه، عطارد، زهره، خورشید، مریخ، مشتری، زحل و ثوابت. حال یولیانوس امپراطور روم ( ۳۶۱ تا ۳۶۳ م ) مسیر خورشید را آنسوی ستارگان ثابت می داند.(واندروردن، ۱۳۷۲، ص ۲۲۰)
الف)مذهب
مرحله اول آیین ستاره پرستی کهن بابل اخترشناسی کهن تفؤلی
مرحله دوم میترائیگری، زروانیگری، اورفئوسیگری اختر شناسی بدوی منطقه البروجی
مرحله سوم آیین زرتشتی و سفر روان به آسمان اخترشناسی زائیچه ای
پس از فروپاشی امپراطوری آشوری ( ۶۱۱ ق.م ) رستاخیز دینی تازه ای در دو موج نیرومند از ایران آغاز شد و مغرب زمین را فرا گرفت و دین کهن پرستش ارباب انواع را کنار زد. نخستین موج، زروانیگری بود که حوالی سال ۵۵۰ ق.م به یونان رسید. دومین موج، پرستش اهورامزدا بود که در حوالی سال ۵۰۰ ق.م مذهب رسمی شاهنشاهی ایران اعلام شد. اعتقاد به آسمانی بدون روان و جاودانگی نیز در همین زمینه بود.
علاوه بر این در همین هنگام یا کمی پس از آن اخترشناسی تفؤلی کهن جای خود را به اخترشناسی منطقه البروجی داد. در این اخترشناسی نوین دو مرحله از یکدیگر قابل تشخیص است. یکی اخترشناسی منطقه البروجی و دیگری اخترشناسی زائیچه ای. اخترشناسی منطقه البروجی بدوی از اورفئوسیگری که خود متاثر از زروانیگری بود‌، منشأ می گیرد. از سوی دیگر اخترشناسی زائیچه ای بستگی نزدیک دارد با ایمان داشتن به منشأ آسمانی روان. وجود اینگونه اخترشناسی را در سال ۴۵۰ ق.م در بابل و به سال ۴۴۰ در یونان می‌توان ثابت کرد. در حوالی ۴۳۰ ق.م پیروان فیثاغورث می گویند که شماره‌ی سیارات از جمله خورشید و ماه درست هفت است که این اسامی است:
محققان اتفاق نظر دارند که رسم ارتباط دادن سیارات با ایزدان در بابل آغاز شد و سایر ملت ها این رسم را از بابلیان وام گرفتند. هم هویت دانستن سیارات با ایزدان، سنگ زیربنای اخترشناسی زائیچه ای است. این نوع اخترشناسی در عصر هخامنشیان ( ۳۳۱ تا ۵۳۹ ق.م ) آغاز شد و در دوره‌ی یونانیان ( پس از ۳۳۰ ق.م ) همه‌ی جهان کهن را فرا گرفت. اسم مشتری در زمان اشکانیان هم اهورامزدا بوده است. ایرانیان زهره را به عنوان ایزدبانوی آسمان ستایش می‌کرده اند. در اوستا نام این ایزدبانو اردیوسور اناهیتا است.
ب)زُروان
آناهیتا و میترا و بهرام ایزدان پر آوازه ای بوده اند که قبل از زمان هخامنشیان پرستش می شدند. در متن‌های میانه زحل تنها سیاره ای است که نامی مقدس ندارد. این سیاره را در ایران کیوان می نامند که مشتق از اسم بابلی آن کیحانو است. سرنخی در متن های ارمنی پیدا می شود که در آنها زحل، زروان نامیده شده است و مهرمهش زروان یا زروان است. زروان را تیشه یا بخت ( در پهلوی میانه ) به مفهوم سرنوشت می خوانده اند. مصریان هم سیاره‌ی زحل را ستاره‌ی تمسیس نامگذاری کرده بودند به معنی «انتقام آسمانی » و گونه ای از بخت است. زروان به دلیل دشمنی سرسخت داریوش با زروانیگری از فهرست اسامی ایرانی سیارات حذف شد و در سنگ نبشته های هخامنشی هیچگاه سخن از زروان به میان نیامده است.
۴-٧-٢.گاه شماری و مسائل کبیسه
نام های ماه های ایرانی نیز بی گمان در دوره ی ساسانی و حتی اشکانی، همین نام هایی است که اکنون نیز رایج می‌باشد و در کتب مورخین و به ویژه توسط زرتشتیان تاکنون حفظ شده است. به موجب نقل خبری از کورتیوس، مورخ رومی که از سده ی اول مسیحی می باشد، مدلل و ثابت است که سال و ماه ایرانی پیش از ساسانیان و حتی پیش از اسکندر نیز همان سال و ماه معمول در دوره ی ساسانیان بوده و مبدا و بنیان این گاه شماری مربوط به دوران های بسیار قدیم تری می شود. سال سیار ایرانی درست ۳۶۵ روز حساب می شد و چنانکه گذشت در هر چهار سال، یک روز افزوده می شد و طی هر ۱۲۰ سال، یک ماه جلو می رفت و این سالی است که منجمان دوره ی اسلامی، سال ناقصه نامیدند. چنین حساب و سالی، ویژه ی ایرانیان نبود، بلکه همه ی کشورها و اقوامی که در حوزه ی قدرت و قلمرو نفوذ ایرانیان می زیستند، به ویژه همه ی اقوام زرتشتی آن را پذیرفته بودند که البته باید مصر و سوریه و بابل و فلسطین را در این شمار محسوب نکرد، چون مردم آن کشورها و ممالک که از تمدن هایی کهن برخوردار بودند، حساب کبیسه را نگاه می داشتند. منظور این نیست که ایرانیان از کبیسه و احتساب آن بی اطلاع بودند، بلکه کاملا آگاهی و وقوف به این مسئله را داشتند و کبیسه را نیز به جای می آوردند. اما گاهشماری ایرانی، شکل و صورتی کاملا دینی پیدا کرده بود که دگرگونی از آن به هیچ وجه جایز نبود. چون هر ماه سی روز داشت. سی روز هر ماه، نام هایی سی گانه داشتند، یعنی هر روز نامی داشت و در هر روز ادعیه و اعمالی داشت که انجام آن جزو فرایض دینی بود که عباداتی انجام شده و ادعیه ای تلاوت و خوانده شود. به همین جهت کم و بیشی به هیچ وجه در روزهای ماه ها جایز نبود. پنج روز اضافی را نیز که اندرگاه می نامیدند، روزهای مقدس و ویژه ای بود که پنج نام مقدس داشتند و مخصوص اعمال مراسم دینی بود. همین محدودیت شدید، باعث شد که کبیسه ها حساب نشود. اما موبدان و منجمان و دانشمندان ایرانی در کنار این سال عرفی و معمول، به گونه ای کبیسه را نیز معمول داشته و رعایت می کردند.
پس در زمان ساسانیان دو نوع سال بر اساس گاه شماری وجود داشت. سال سیار که بر پایه ی آن، هر سال درست ۳۶۵ روز حساب می شد و کبیسه نمی گرفتند و هر ۱۲۰ سال در جای خود قرار گرفته و ثابت می ماند. گفته شد که سال ۳۶۵ روز حساب می شد. دوازده ماه و هر ماه سی روز که پنج روز در پایان به نام اندرگاه افزوده می گشت. اما مسایلی بسیار در کار بود که لازم می آمد در مقابل این سیار بودن سال،‌یک تقویمی وجود داشته باشد که سال ثابت را نگاه دارد، یعنی سال شمسی ثابت که از آغاز اعتدال ربیعی تا آغاز یک اعتدال ربیعی دیگر یا از آغاز بهار تا اول بهار آینده باشد که موقع اخذ مالیاتها و کاشت کشتزارها و درو و محصول برداری حفظ شود. چنین روشی نیز وجود داشت و هیچ گاه آغاز سال بیش از یک ماه جلو نمی افتاد و یا چند روزی عقب نمی ماند و اغلب حتی الامکان می‌کوشیدند که آغاز سال را در محل نجومی خود نگاه دارند. این نگاهداری و ثبوت به وسیله‌ی کبیسه‌ای که هر ۱۲۰ سال به عمل می آمد، حساب می شد. اینچنین کبیسه ای را به موجب کتاب: المواعظ و العتبار بذکر الخطط و آلاثار، که جهت اختصار کتاب خطط می نامند و مؤلف آن مقریزی است آگاهیم. اما لازم به یادآوری است که به موجب مدارکی‌، کبیسه ی یک روز در هر چهار سال نیز آمده است. شاید چنین حساب و شمار و کبیسه ای در زمان ساسانیان میان عده‌ای از خواص و منجمان و موبدان برقرار بوده است تا به موجب آن دقیقا از مواقع و هنگام ها و فصول سال شمسی مطلع باشند.
ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه نیز اشاره کرده که زرتشت تقویم زمان خود را که به واسطه ی جمع شدن چهار یک های روز در هر سال، از محل خود دور شده بود اصلاح کرد و به پیروان خود دستور داد آن روش را نگاه دارند. به موجب: دینکرد بخش ۴۱۹، تصریح شده است که مراسم دینی و گاهنبارها، در جا و زمان درست و فصلی خود انجام شود. بنابر مندرجات هوسپارم نسک و شایست و ناشایست، مراسم مورد نظر عبارتند از گاهنبار، رپیتوین، روزهای فروردگان، پنجه ی کوچک و بزرگ، مراسم سوم و چهارم و روزه ی سال در گذشتگان، نیایش خورشید و ماه. در بندهش، بخش ۲۵ بندهای ۸-۹، در انجام مراسم مردگان و سایر مراسم دینی، تقویم جدید، یعنی تقویم فصلی درست که اورمزد و فروردین ماه آغاز سال است باید رعایت شود. بنابر تصریح : شایست ناشایست، کسانی که مراسم دینی را برابر سال سال دینی برگزار نکنند، روانشان از چینوت پل = ( صراط مستقیم ) نمی تواند بگذرد. بنابر اشاره‌ی کتاب: وچرکرت دینیک = فتواهای دینی که به نقل از نهادوم نسک اوستاست اگر موبدی روز و ماه درست را هنگام اوستا خوانی نداند، برنشوم = ( از اعمال غسل و تطهیر واجب است که هر گاه انجام نشود یا باطل شود، شخص بی دین و کافر می شود ) او باطل است.
الف) وهیگک
کاما دانشمند پارسی و زرتشتی در مقاله ای تحت عنوان : گاه شماری زرتشتی، در یادنامه ی اشپیگل می‌گوید در گذشته نیز کبیسه ی هر روز در چهار سال معمول بوده است که هر چهار سال یک بار، یک روز بر خمسه‌ی مسترقه یا پنجه ی دزدیده افزوده و آن روز را اَوَرداد یعنی روز زیادی می نامیدند. سال ثابت شمسی که کسر یک چهارم را هر چهار سال یک روز و یا هر ۱۲۰ سال و یا ۱۱۶ سال و یا به حساب درست تر ۱۲۸ سال، یک ماه کبیسه می کردند. روز و ماه درست و سالی را که کبیسه گرفته بودند وهیگک می نامیدند. بنابر تفسیر وست، این کلمه ی پهلوی به معنی بز، بزغاله، جدی و برج دهم از بروج دوازده گانه ی سال هم می باشد که در گونه ای دیگر از تفسیر چه بسا راهگشایی باشد. در دو کتاب : گزیده های زات سپرم و بندهش، درباره ی مسئله کبیسه و دو نوع سال و تقویم اشاراتی آمده است. بهرام گور انکلسریا کتاب نخست را با متن و مقابله و واژه نامه و ترجمه ی انگلیسی منتشر کرده است. در بخش بیست و پنجم، زات اسپرم از روز و ماه درگذشت زرتشت یاد می کند: چون چهل و هفت سال از دین بگذشت، زرتشت بمرد که هفتاد و هفت سال چهل روز داشت. مردن زرتشت در خور روز ( روز یازدهم ) از ماه اردیبهشت بود. اما با نه ماه بهیزکی به خور روز از دی ماه برده شده است. اما آیین یزشن و دعا و نماز در همان اردیبهشت ماه باید انجام گیرد و در سه سد سالگی دین، در روز – آسمان چون شب شود ( کسوف واقع گردد ) و در دین خلل شود و پادشاهی بلرزد ( بنابر تعبیر و تفسیر عده ای، اشاره است به حمله ی اسکندر و سقوط شاهنشاهی هخامنشی که در شروحی که بر نوشته ی زات اسپرم آمده،‌پژوهشگران گزارشهایی نقل کرده اند. )

هوش ازدحامی
هوش ازدحامی نوعی روش هوش مصنوعی، مبتنی بر رفتار های جمعی می باشد. هوش ازدحامی یک چارچوب بر اساس رفتار جانداران اجتماعی مانند زنبورعسل ، مورچه، ماهی ها و پرندگان در راه و روش همکاری برای انجام کارهای پیچیده و سخت منحصربفرد هستند. این همکاری در کل جمعیت بدون هیچ گونه کنترل مرکزی فعّال می‌باشد. هر جانور به سادگی از یک مجموعه قوانینی کوچک پیروی می کند که این قوانین تحت تأثیر اطلاعات محلّی می باشند. این رفتار نوظهور نتیجۀ موقعیّت گروهی است که هیچ عضوی به تنهایی نمی تواند آن را انجام دهد. خصوصیات دیگر سیستم های دارای هوش ازدحامی شامل: مقاومت در برابر رفتار سایر اعضای گروه یا از بین رفتن یکی از اعضای گروه، انعطاف پذیری در مقابل تغییر سریع محیط پویا ، و یک موازی سازی ذاتی یا رفتار توزیع شده می‌باشند. چهار اصل در هوش ازدحامی وجود دارند که آنها را هدایت می کنند:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بازخور مثبت: تقویت کردن راه حل های خوب مشاهده شده در سیستم
بازخور منفی: حذف کردن راه حل های قدیمی یا ضعیف
تصادفی بودن: راه حل ها می توانند بدون در نظر گرفتن کیفیت درج شده آزمایش شوند. این می تواند باعث بوجود آمدن نتایج خلاقانه و جدید غیر معمول گردد، که به ترتیب نتیجه اش خلاقیت^[۳۵] و راه حل های غیرمتعارف است.
تعامل چندگانه: کلید اصلی تقویت کردن راه حل های خوب
با فهمیدن این خصوصیات و اعمال درست آنها ، سیستم های هوش گروهی می توانند طراحی شوند. هر اصل فوق یک نقش مشخصی را در هدایت سیستم ایفا می کند. اصل هوش گروهی می تواند به کاربرد های متنوع دیگر ، فراتر از شبکه های کامپیوتری نیز اعمال شوند.بطورکلی زمانی می توانیم از هوش جمعی یا ازدحامی یاد کنیم که مؤلفه های زیر را دارا باشد.
شکل ‏۳‑۶.
کاربردهای الگوریتم بهینه سازی توده ذرّات
انواع مسائل بهینه سازی پیوسته و گسسته
مدل سازی و کنترل
مدیریت سیستم های تولید و توزیع نیرو
طراحی و بهینه سازی شبکه های ارتباطی
پیش بینی و مدل سازی مدل های اقتصادی
طراحی سیستم های خودکار و رباتیک
مراحل اجرای الگوریتم بهینه سازی توده ذرّات
مرحلۀ اول: موقعیت و سرعت اولیۀ ذرّات در محدودۀ مجاز به صورت تصادفی تولید می شود.
مرحلۀ دوم: محاسبۀ مقدار تابع هدف برای هر ذرّۀ i باتوجه به مکان هر ذرّه
مرحلۀ سوم: در تکرار اول برای هر ذرّه برابر با موقعیّت اولیه اش درنظر گرفته می شود. همچنین برترین ذرّه () در میان ذرّات از نظر میزان شایستگی در تابع هدف تعیین می شود.
مرحلۀ چهارم: سرعت و موقعیّت جددید هر ذرّه با بهره گرفتن از روابط (۳-۳) و (۳-۴) محاسبه می گردد.
مرحلۀ پنجم: تابع هدف برای هر ذرّه محاسبه می شود."کندی وابرهارت ،۱۹۹۵”
توپولوژی یا ساختار شبکۀ اجتماعی
برای هریک از ذرّات باید همسایگی تعریف شده باشد. در واقع این همسایگی تعیین کنندۀ میزان تعامل اجتماعی و حرکات ذرّات در گروه می باشد. وقتی همسایگی ذرّات کوچک باشد تعامل کمتر اتفاق می افتد وهمگرایی آهسته تر خواهد بود اما کیفیت راه حل ها را بهبود می بخشد. برای همسایگی های بزرگ تر همگرایی سریع تر خواهد بود اما خطر همگرایی زودرس وجود دارد . برای حل این مشکل، فرایند جستجو با همسایگی های کوچک شروع می شود و پس از آن اندازۀ همسایگی با گذشت زمان افزایش یافته است. در واقع این روش ابتدا باعث تنوّع جستجو و با گذشت زمان باعث همگرایی می شود. در الگوریتم ازدحام ذرّات تعامل اجتماعی در میان تمام دسته ها وجود دارد، ذرّات با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و در مورد موقعیّت هر ذرّه در گروه تبادل اطلاعات می کنند. هنگامی که یک ذرّه در تمام گروه موقعیّت بهتری می یابد تمام ذرّات به سمت این ذرّه حرکت می کنند، در واقع، گردش اطلاعات از طریق گروه و حرکت بسوی ذرّۀ بهتر، بستگی به ساختار همسایگی دارد. بعضی از ساختارهمسایگی ها در زیر مورد بحث قرار می گیرد:
شکل ‏۳‑۷. تعدادی از ساختار شبکۀ اجتماعی
شکل (a) همسایگی ستاره ای را نشان می دهد که در این ساختار همۀ ذرّات با یکدیگر در ارتباط هستند، ارتباط بسیار بالا در بین ذرّات وجود دارد. کِنِدی و مِندِز بطور تجربی نشان دادند که همسایگی ستاره ای دارای همگرایی سریع تر نسبت به سایر مدل های همسایگی می باشد، اما آنها با جواب بهینه در زمانی زودتر از سایر مدل های همسایگی می نمایند. این نوع همسایگی ریسک قرار گرفتن در کمینۀ محلّی را افزایش می دهد و به طور کلی این ساختار یک همسایگی سراسری می باشد که اشاره به دارد.
شکل (b) همسایگی حلقه ای را نشان می دهد. فرض کنیم هر ذرّه با یک علامت مشخص شود که برای ساختار همسایگی استفاده شده است. سپس یک ذرّه K دارای دو همسایۀ K-1 و K+1 می باشد لذا یک کشش متقابل بین دو ذرّۀ متوالی وجود دارد. این نوع همسایگی سرعت همگرایی را آهسته تر می کند اما فضای جستجوی بزرگتری نسبت به همسایگی ستاره ای دارد.
شکل © همسایگی چرخشی را نشان می دهد. در این همسایگی یک ذرّه با بقیه ذرّات گروه در ارتباط می باشد، و از طریق این ارتباطات تمام اطلاعات در اختیار ذرّات قرار می گیرد. این ذرّه با مقایسۀ عملکرد تمام ذرّات موقعیّت خود را به سمت بهترین عملکرد ذرّات تنظیم می کند و سپس موقعیّت جدید را به تمام ذرّات اطلاع می دهد.
شکل (d) همسایگی چهاردسته ای یا چهارخوشه ای را نشان می دهد.که در این ساختار ازطریق دو لبۀ بین همسایگی های خوشه و یک لبه بین خوشه های مخالف با هم در ارتباط می باشند.
بررسی مشکلات الگوریتم بهینه سازی توده ذرّات
الگوریتم بهینه سازی ازدحام ذرّات دارای چندین نقطه ضعف می باشد. در این الگوریتم، احتمال قرار گرفتن ذرّات در بهینۀ محلّی وجود دارد. هر چند که PSO نسبت به کلیه الگوریتم های تکاملی دارای سرعت بالاتری است اما معمولاً نمی تواند کیفیت رسیدن به راه حل را با افزایش تکرارها جبران کند. یکی از دلایل این است که در این الگوریتم ذرّات به یک نقطۀ خاص که بین بهترین موقعیّت عمومی و بهترین موقعیّت شخصی قرار دارد همگرا می شوند. برای برطرف کردن این نقطه ضعف تغییرات زیادی در PSO اعمال شد . یکی از این تغییرات وزن اینرسی (W) می باشد. عبارت وزن اینرسی اولین بار توسط شای و ابرهارت در سال ۱۹۹۸ معرفی گردید. این وضع در واقع درصدی از سرعت قبلی ذرّه را در محاسبۀ سرعت جدید تأثیر می دهد. هرچه این مقدار بیشتر باشد جستجوی عمومی افزایش می یابد و هرچه این وزن کمتر باشد میزان جستجوی محلّی افزایش می یابد.
نقطه ضعف دیگر، وابستگی این روش به مسأله می باشد. این وابستگی باعث می شود پارامتر ها و ضرایب بهینۀ الگوریتم برای مسائل مختلف متفاوت باشند و در کل نمی توان یک پارامتر را برای کلیۀ مسائل بکاربرد.
یکی دیگر از عیب های عمدۀ الگوریتم این است که هر ذرّه به تنهایی یک بردار n بعدی را نمایش می دهد که معرّف یک پاسخ یا راه حل برای مسأله می باشد. گاهی امکان دارد که قسمت هایی از این بردار به پاسخ صحیح نزدیک باشند در حالیکه قسمتهای دیگر بردار از پاسخ صحیح دور باشند. بنابراین در کل، این ذرّه مناسب به نظر نمی رسد و باید به موقعیّت بهتری برود. امکان دارد که آن قسمت هایی از بردار ذرّه که به جواب نزدیک بوده اند در طی به روز نمودن موقعیّت ذرّه جدید ، از پاسخ جدید فاصله بگیرند. بنابراین اطلاعات مفید از بین می رود. یکی از نمونه الگوریتم هایی که سعی در برطرف کردن این مشکل نموده است، الگوریتمCPSO^[36]، نام دارد.
معادلات توصیف کنندۀ رفتار ذرّات
(۳-۳)
(۳-۴)
سمت راست معادلۀ (۳-۳) که از سه قسمت تشکیل شده است، قسمت اول، سرعت فعلی ذرّه می باشد، قسمت دوم، برای تغییر سرعت و چرخش ذرّه به طرف بهترین تجربۀ شخصی می باشد و قسمت سوم نیز باعث تغییر سرعت و چرخش ذره به طرف بهترین تجربۀ گروهی می باشد. در واقع حرکت بهینه سازی گروه ذرّات بدون قسمت اول معادلۀ (۳-۳) فرآیندی خواهد بود کی طی آن فضای جستجو به تدریج کوچک می شود و جستجوی محلّی حول بهترین ذرّه شکل می گیرد، اما در مقابل قسمت اول معادلۀ (۳-۳) باعث حرکت ذرّات در مسیر عادّی خود خواهد بود تا به دیوارۀ محدودۀ جستجو برسد و به نوعی جستجوی سراسری انجام دهد.
پارامترهای الگوریتم بهینه سازی توده ذرّات
اندازۀ گروه
هرگاه تعداد ذرّات زیاد باشد و ذرّات در فضای جستجو بطور یکنواخت توزیع شده باشند، تنوّع در بین ذرّات زیاد شده و الگوریتم راندمان بالاتری می یابد. البته باید توجه شود که تعداد زیاد ذرّات در پیچیدگی الگوریتم ارتباط مستقیم دارد. هرچه نسبت به زمانی که تعداد ذرّات کم است، تعداد تکرارهای الگوریتم کمتر و زمان رسیدن به جواب بهینه کمتر است. مقدار مناسب ذرّات به مسأله بستگی دارد، در پژوهش ها معمولاً تعداد ذرّات در بازۀ [۲۰-۶۰] در نظر می گیرند.
تعداد تکرار
تعداد تکرار برای بدست آوردن یک نتیجۀ خوب وابسته به مسأله است. تعداد بیش از حد کم ممکن است فرایند جستجو قبل از یافتن جواب بهینه را متوقّف کند، در حالی که تکرار بیش از حد زیاد باشد منجر به پیچیدگی محاسبات شده و زمان بیشتری مورد نیاز است.
اندازۀ همسایگی
اندازۀ همسایگی تأثیر زیادی در تعامل بین ذرّات دارد. اندازۀ همسایگی کم، تعامل بین ذرّات را کاهش داده و سرعت همگرایی در این روش کم است و امکان قرار گرفتن ذرّه در بهینۀ محلّی را کاهش می دهد. جهت استفاده از فواید همسایگی بزرگ و کوچک ، در ابتدا اندازۀ همسایگی را کوچک و سپس بزرگ در نظر گرفته می شود.
ضرایب مؤلفه های شناختی و اجتماعی
و به ترتیب ضریب یادگیری فردی و اجتماعی نامیده می شوند که نشان دهندۀ میزان اهمیّت و ارجحیّت بهترین نقاط پیدا شده توسط خود ذرّه و جمع ذرّات می باشد. اگر==۰ باشد ذرّات فقط با سرعت خاصی بدون هدف در فضا حرکت می کنند و به حرکت خود ادامه می دهند تا به مرز فضای جستجو برسند. اگر > 0 و =۰ باشد ، ذرّات فقط به تجربۀ شخصی خود توجه می کنند واگر بالعکس آن باشد ، ذرّات فقط به بهترین فرد گروه توجه می کنند. معمولاً در بسیاری از الگوریتم ها و را ثابت در نظر می گیرند. .”کندی وابرهارت ،۱۹۹۵“
ماکزیمم سرعت
نحوۀ جستجوی عمومی و جستجوی محلّی
جدول ‏۳‑۲. پارامتر های الگوریتم بهینه سازی توده ذرّات

صفر
۱۰
۲۱

۲۰- ۱۲
۱۲- ۶
۶- ۲

۱۲- ۶
۶- ۲
۲- ۱

حداکثر مدت ماندگاری گردو، با پوست سخت ۲۰ ماه و بدون پوست سخت (مغز) ۱۲ ماه می باشد (Lutz et al., ۱۹۷۷). هنگام جدا نمودن مغزها بعضی از قسمت های غشاء طبیعی روی مغز^[۱۱] کنده می شوند و نمی ­توانند سطوح داخلی مغز را بپوشانند در این شرایط مغزها را باید در دمای  ۲-۱ نگه داشت و میزان اکسیژن موجود در هوای انبار را کاهش داد تا موجب به تأخیر انداختن فساد مغزها شود. زیرا دماهای پایین­تر باعث کاهش واکنش های شیمیایی و در نتیجه باعث کاهش فساد پذیری مغزها می گردند. Pellicle ظاهرا به عنوان یک پوشش فیزیکی و شیمیایی عمل می­ کند و شامل موادی است که همانند آنتی اکسیدان از اکسیداسیون جلوگیری می کند. این ترکیبات خود با اکسیژن هوا ترکیب می­شوند و از اسیدهای چرب محافظت می کنند .(Olson et al., 1998)
ظرفیت مواد آنتی اکسیدان­ برای محافظت از مغز گردو محدود است. تیره شدن Pellicle در نتیجه اکسیداسیون تانن­های آن می باشد. بنابراین تیره شدن مغز گردو در زمان انبارداری به خاطر اکسیداسیونی است که در Pellicle آن اتفاق افتاده است. Pellicle تیره شده کارائی چندانی در محافظت از مغزها ندارد و نشانگر این است که عمر انباری مغزها کاهش یافته است .(Olson et al., 1998)دمای بالای انبار باعث افزایش افت کیفی و کمی محصول گردیده و ماندگاری آن را کم می کند به همین جهت نگهداری در انبار سرد فرایند اکسیداسیون را به تاخیر می اندازد .(Scatt & Chaplin, 1978)

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۱۹-۲- انبار با اتمسفر کنترل شده
شرایط مناسب برای نگهداری گردو در انبار با اتمسفر کنترل شده شامل دمای نزدیک به صفر درجه سانتیگراد، رطوبت نسبی ۵ درصد و اکسیژن کمتر از حد معمول برای جلوگیری اکسیداسیون اسیدهای چرب اشباع نشده می باشد. مغز گردو که در خلاء بسته بندی شده باشد حتی در دمای  ۲۱ به مدت ۱۹ ماه کیفیت خود را حفظ می کند. همچنین در مطالعه ای که توسط رایت در سال ۱۹۴۱ انجام شد اثرات بسته بندی در شرایط هوای آزاد، خلاء، گاز کربنیک و نیتروژن بر روی دوره انبارداری مغز گردو بررسی شد. نتایج نشان داد که بسته بندی مغز گردو در شرایط خلا باعث حفظ کیفیت بیشتر مغز گردو (رنگ و طعم) نسبت به بقیه ی حالت ها می شود (Wright, 1941).
پژوهشی که بر روی مغز گردو در دماهای مختلف و زمان یکسان انجام شده نشان داده است که مغز گردو در دمای ۳۰، ۳۶ و ۴۰ درجه سانتیگراد نسبت به دمای ۸،۱۰، ۲۰ و۲۵ درجه سانتیگراد زودتر فاسد شد (Crowe et al., 2003). همین پژوهش بر روی مغز پسته، بادام، بادام زمینی نیز نتایج مشابهی داشت (Braddock et al., 1995; Garsia-Pascual et al ., ۲۰۰۳; Maskan et al., 1999; Nepote et al., 2006). مکسیس و همکاران در سال ۲۰۰۹ تحقیق جدیدی انجام دادند که در آن علاوه بر عامل دما، فاکتور اکسیژن، نیتروژن، نور و تاریکی را در پژوهش خود دخالت دادند و نتیجه گرفتند که :
۱- مغز گردو در دمای  ۲۰ و در معرض اکسیژن و در کیسه هایی از جنس پلی اتیلن پس از دو ماه فاسد شد و در همان دما و در معرض نیتروژن به جای اکسیژن و در همان کیسه ها به مدت ۴ تا ۵ ماه کیفیت خود را حفظ کرد و در همان دما در معرض نیتروژن همراه با اکسید سیلیسیم در کیسه های پلی اتیلنی کیفیت خود را تا ۱۲ ماه حفظ کرد. آزمایشات فوق در تاریکی نتیجه مطلوب تری نسبت به نور و روشنایی داشت .(Mexis et al., 2009)
۲- مغز گردو در دمای  ۴ و با فاکتورهای بالا نتایج بهتری نسبت به پژوهش قبل داشته است ( Mexis et al., 2008). بنابراین نتیجه می گیریم که از بین ۳ فاکتور فوق یعنی دما، نبودن اکسیژن و نور، بیش از همه، عامل دما و پس از آن وجود نیتروژن به جای اکسیژن و در پایان عامل تاریکی برای ماندگاری مغز گردو و حفظ کیفیت آن موثر می باشد. در خشک میوه ها پیشرفت فساد در چربی عمدتا به خاطر انبارداری نامناسب و نگهداری آن ها در مدت زمان طولانی می باشد (Kaijesr et al., 2000 ; De la Cruz et al., 1966). مقادیر بالای اسیدهای اشباع نشده تکی، دوتائی و چندتائی در خشک میوه ها به خصوص گردو باعث می شود که نسبت به واکنش های اکسیداسیون حساس بوده و این عمل تحت تاثیر عوامل محیطی مانند رطوبت، دما و میزان اکسیژن موجود در انبارهای نگهداری، می باشد (Zacheo et al., 1998). ماندگاری و نگهداری مغز گردو در شرایط خلا چنانچه از دما در رطوبت نسبی پایین استفاده شود برای مدت طولانی حدود دو سال امکان پذیر است (جلیل وندیان، ۱۳۸۲). کیفیت گردو وابسته به ترکیبی از خصوصیات تغذیه ای و فیزیکو شیمیایی مختلف می باشد که به شدت تحت تاثیر شرایط نگهداری در انبار است. اولین قضاوت در رابطه با کیفیت محصول توسط مصرف کننده مربوط به ظاهر قابل مشاهده آن می باشد و رنگ یکی از مهمترین خصوصیات ظاهری است که بر روی رضایت مصرف کننده تاثیر می گذارد. رنگ غیر عادی باعث عدم قبول محصول توسط مصرف کننده می شود (Maskan, 2001).
۲-۲۰- تغییراتی که در مغز گردو در انبار به وجود می آید
۲-۲۰-۱-آمونیاکی شدن میوه و مغز
گردو به شدت نسبت به آمونیاک حساس می باشد و انبارهایی که سیستم خنک کنندگی آنها
دارای آمونیاک است باعث سیاه شدن میوه و مغز گردو می شود (مدنی و همکاران، ۱۳۸۷).
۲-۲۰-۲- تند شدن
رطوبت، نور، گرما، اکسیژن هوا و فساد چربی فاکتورهای اصلی در فاسد شدن محصولاتی مانند گردو است که مغز آن ها دارای مقادیر بالایی روغن می باشند. فسـاد پذیری مغز گـردو مطلب مهـمی است که بایـد به آن توجـه شود فساد چربی که همان تیز شدن مغز گـردو می باشد عمـده ترین مشـکل درکیفیت مغز گـردو است. علت دقیـق این فسـاد هنوز مشخص نشده است ، آنچه مسلم است این پیـشامد به خاطر واکنـش بین اکسیژن و ترکیـبات روغنی موجود درآن ها صورت می گیرد .(Olson et al., 1998)
فساد پذیری درمغز سایر خشک میوه ها مانند : بادام ، پیکان ، پسته و نظیر آن نیز اتفاق می افتد ولی این پیشامد در مغز گردو شدیدتر است زیرا گردو دارای مقادیر زیادی اسید لینولئیک و اسید لینولنیک اشباع نشده می باشد که باعث می شود خیلی زود فاسد شود و بازار پسندی آن در طول مدت نگهداری کاهش یابد .(Olson et al., 1998)
تحقیق انجام شده توسط Wells & Barber در سال ۱۹۵۹ نشان داد که تعداد زیادی از بسته های مغز گردو که به طور تصادفی از بازارهای کوچک در آمریکا خریداری شده بودند کیفیت پایینی داشتند فقط ۲۴ تا ۲۷ درصد آن ها که با آنتی اکسیدان ها پوشش داده شده بودند نسبت به بسته های فاقد آنتی اکسیدان دارای کیفیت مطلوب تری از نظر طعم و مزه بودند. بنابراین مغز گردو های بسته بندی شده که دارای علامت تیمار با آنتی اکسیدان بودند دارای کیفیت بالاتری نسبت به تیمارهای بدون آنتی اکسیدان بودند .(Wells & Barbe, 1959)
تحقیقات Swarthout و همکاران در سال ۱۹۵۸ نشان داد که تمام مغز گردو هایی که توسط آنتی اکسیدان ها، تیمار شده بودند، کیفیت خوب خود را پس از ۱۸ ماه در شیشه های در بسته حفظ کردند و مغز گردوهایی که با مواد آنتی اکسیدان تیمار نشده بودند پس از ۱۰ ماه نگهداری در شیشه های در بسته کیفیت خود را از دست دادند. جذب اکسیژن وقتی که مغز گردو با مواد آنتی اکسیدان در رطوبت ۳ تا ۵/۳ درصد تیمارشده و در شیشه دربسته نگهداری شده بود، به حداقل رسید. مواد آنتی اکسیدان مانند BHA اگر به مغز گردو درشیشه دربسته اضافه شوند جذب اکسیژن را به ۳/۲ درصد کاهش می دهند.BHA-pc جذب اکسیژن را به ۲/۱ درصد کاهش می دهد. چنانچه مغز گردو در جعبه های در بسته نگهداری شود جذب اکسیژن هوا در ناحیه سر جعبه یعنی ردیف های بالای آن که بیشتر با اکسیژن تماس دارند از ردیف های پایین بیشتر بوده و زودتر حالت تندی مغز را پیدا می کنند. در گردو، درصد اسید چرب اولئیک به عنوان شاخص اندازه گیری تند شدن می باشد. میزان اسید چرب کمتر از ۵/۰ درصد (اولئیک) برای گردو مطلوب است (Swarthout et al., 1958).
۲-۲۱- پاتوژن ها و آفات انباری
محصول گردو پس از برداشت و در طول نگهداری در انبار یا جاهای دیگر در معرض هجوم آفات یا عوامل بیماری زایی هستند که به محصول و مغز گردو آسیب می رسانند.
۲-۲۱-۱- پاتوژن ها
پاتوژن ها عوامل بیماری زایی هستند که به صورت قارچ، باکتری، ویروس و غیره خود را نشان می دهند. مهمترین پاتوژن های گردو، قارچ Aspergillus flavus و A.parasiticus
می باشد که تولید افلاتوکسین می کند. به همین جهت باید توجه داشته باشیم که وقتی محصول گردو توسط این قارچ آلوده شده باشد از حمل و نقل و مصرف آن ها جلوگیری به عمل آید تا مصرف کننده از عوارض آن در امان باشد (جلیل وندیان، ۱۳۸۲).
۲-۲۱-۲- سوسک میوه خوار (Carpophilus hemipterus)
حشره ی کوچکی به طول تقریبا ۳ میلیمتر و به رنگ قهوه ای براق می باشد این سوسک از آفات مهم میوه های خشک بشمار می آید. این آفت زمستان را به حالت حشره ی کامل در انبار میوه های خشک و یا به حالت شفیره در طبیعت در زیر خاک می گذراند (باقری، ۱۳۶۵).
۲-۲۱-۳- شپشه دندانه دار (Oryzaephilus surinamensis)
این آفت یکی از مهمترین آفات انباری بشمار می آید. حشره ی کامل سوسک کوچکی است به طول ۵/۲ تا ۵/۳ میلیمتر به رنگ های مختلف از قرمز روشن تا قهوه ای تیره. این آفت علاوه بر تغدیه از خشک میوه ها مانند مغز بادام، گردو، پسته و فندق از ریشه گیاهان دارویی خشک و دانه های روغنی نیز استفاده می نماید و به همین جهت این آفت از نظر اقتصادی زیان آور می باشد (باقری، ۱۳۶۵).
۲-۲۱-۴- شب پره هندی Plodia interpunctella))
حشره ی کامل خاکستری رنگ ، بال های جلویی در نیمه ای که به بدن متصل است خاکستری تیره و در نیمه انتهایی خاکستری روشن تا قهوه ای و بال زیرین خاکستری یکنواخت و دارای ریشک می باشد. این حشره در مرحله لاروی خسارات زیادی به مغزهای خشک وارد می آورد (جلیل وندیان، ۱۳۸۲).
۲-۲۲- روش های کنترل آفات انباری گردو
در گذشته برای مبارزه با آفات انباری خشک میوه ها از اشعه گاما و گاز متیل بروماید
استفاده می کردند که این دو روش خطراتی در بر داشت و اکنون از رده خارج شده است.
۲-۲۲-۱- تیمار حرارتی
تیمار حرارتی به عنوان جایگزین متیل بروماید استفاده می شود. تیمار حرارتی استفاده از فرکانس رادیویی^[۱۲] بین ۱۰-۱۰۰ مگا هرتز^[۱۳] است که می تواند آفات و حشرات را از بین ببرد و در عین حال روی کیفیت محصول (رنگ مغز ، طعم و رطوبت آن) اثری نگذارد (Wang et al., 2007).
در پژوهشی که توسط Wang و همکاران روی مغز گردو انجام گردید با ایجاد هوای داغ (دمای  ۶۰) و استفاده از امواج رادیویی MHz 27 و kW25 به مدت ۵ دقیقه آفات و حشرات موجود در انبار را از بین برد. همچنین در دمای  ۳۵ و به مدت ۲۰ روز مشاهده کرد که کیفیت گردو آسیبی ندید و رنگ، میزان پراکسید و اسیدهای چرب گردوهای تیمار شده و کنترل مشابه بودند. وقتی گردو با تیمار حرارتی به شرح بالا ضد عفونی و آفت زدایی شد، به مدت ۲ سال در دمای  ۴ در انبار نگهداری شد. این تیمار علاوه بر این که سازگار با محیط زیست می باشد، با ایجاد گرمای لازم سبب خشک شدن گردو ها پس از شستشو

است.
در اکثر جوامع نقش مرد به عنوان سرپرست خانواده در تامین معاش خانواده از اهمیت به سزایی برخورردار بوده است. اگر چه در بعضی جوامع بسیاری از وظایفی که بر عهده ی مردان می باشد توسط زنان به نحو احسن انجام می شود اما این امر موجب نمی شود تا از نقش مدیریتی مرد بر خانواده کاسته شود.داشتن مدیر لازمه ی بقای هر جامعه ایست و خانواده به عنوان نهاد کوچک اجتماعی از این قاعده مستثنی نخواهد بود.
امروزه شاهد افزایش چشمگیر مباحث مربوط به اختلافات خانوادگی در دادگا ها هستیم که حکایت از وجود مشکلات و اختلافاتی در سیستم خانواده ی ایرانی دارد.
این روزها در راهروهای دادگاه های خانواده کسانی منتظر نشسته اند تا از زندگی مشترک خداحافظی کنند.کافی است یک ساعت در راهروهای مجتمع قضایی خانواده قدم بزنید تا مردان و زنانی را ببینید که آمده اند تا هر چه زودتر اجازه ی حک شدن مهر ابطال زندگی مشترک را روی عقدنامه هایشان بگیرند.علل این اختلافات و مشکلات ریشه در عوامل متعددی دارد که از جمله مهم ترین آنها می توان به نا آگاهی زن و مرد از اختیارات ،حقوق و وظایف قانونی شان اشاره کرد.با روشن شدن ابهامات و آگاهی بخشی به زوجین می توان از بروز بسیاری از اختلافات جلوگیری کرد و از حجم پرونده های خانواده کاست.
با توجه به اهمیت نفقه در زندگی مشترک تا کنون پژوهش های بسیاری در خصوص مباحث مربوط به نفقه و اجزای آن انجام شده است ،که نتایج آنها با عناوین مختلف در نوشتارهای علمی ،کتب حقوقی خانواده ،و رساله ها و پایان نامه های تحصیلی به نگارش در آمده است.در نوشتار حاضر به موضوعی پرداخته شده که کمتر مورد بحث و اختلاف قرار گرفته است اما میتواند اختلافی محتمل باشد.
در نگارش پایان نامه از این جهت که منابعی که ارتباط مستقیم با موضوع پژوهش داشته باشد را به سختی میتوانستم بیابم ،سختی هایی را متحمل شدم . اما خرسندم که با انتخاب موضوع نفقه فرصت این را یافتم که تعمق بیشتری در خصوص حقوق زنان در فقه داشته باشم و اهمیتی که اسلام برای زنان قائل شده را بیشتر و بهتر توانستم درک کنم.در نگارش پژوهش حاضر روزها با موضوعی سر و کار داشتم که شاید دغدغه ی بسیاری از زنان سرزمینم باشد و به اقتضای شغلم روزها بسیاری از این زنان که با نهایت تاسف از حقوق حقه ی خود بی اطلاع هستند واز این جهت مظلوم واقع می شوند را مشاهده میکنم. امید وارم که با درک بهتر مسائل مربوط به حقوق خانواده بتوانم دینم را به خواهران و مادران سرزمینم که در پی احقاق حق خود هستند ادا کنم.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نوشتار حاضر در سه فصل به بررسی و تبیین مصادیق نفقه ی زوجه می پردازد و در پی پاسخگویی به این سوال است که ملاک های حاکم بر تعیین مصادیق نفقه چه چیزهایی می باشند.و آیا ریاست مرد با توجه به صراحت ماده ۱۱۱۴ در خصوص انتخاب مسکن می تواند معیار دقیقی باشد و آیا قابل تعمیم به سایر مصادیق نفقه می باشد یا خیر؟در این خصوص اختلاف نظر وجود دارد و در کتب فقهی و حقوقی نیز ملاک روشنی برای آن مطرح نشده است. شاید بتوان گفت ، ریاست خانواده می تواند با وحدت ملاک ماده ۱۱۱۴ معیاری برای تعیین مصادیق نفقه باشد، که البته این نظر به دلایلی قابل دفاع به نظر نمی رسد.از طرف دیگر نیز با توجه به صراحت قانون در خصوص تناسب نفقه با شئونات زوجه ، می توانیم بگوییم هر فرد بهتر می تواند نیاز ها ی منطبق با شان خود را تشخیص دهد ،پس معیارمی تواند انتخاب خود زوجه باشد.
در همین راستا ،سعی کرده ایم تا با تبیین علمی و منطقی نفقه و مبانی و گستره ی آن ، از یک سو مصادیق و اجزای نفقه ی زوجه را بیان کنیم و از سوی دیگر با بررسی مواد مربوط به حق سرپرستی و ریاست مرد بر خانواده به ملاک روشنی در جهت تعیین مصادیق نفقه ی زوجه دست یابیم ؛ هرچند که این رویکرد به نفقه و مصادیق آن ممکن است باعث ایجاد سوال و نیاز به پژوهش های تازه ای شود. امید است که با رسیدن به معیاری مناسب در این خصوص از بروز چنین اختلافات محتملی در خانواده جلوگیری شود و از حجم سنگین پرونده های خانواده کاسته شود. چرا که تحکیم بنیان خانواده نه تنها مکررا در دین مبین اسلام سفارش شده است ، بلکه سلامت هر جامعه در گرو سلامت و استحکام نهادهای خانوادگی است.
کلیات
در این فصل ابتدا به بیان معانی و مفاهیم نفقه (لغوی اصطلاحی و حقوقی) و ریاست خانواده می‌پردازیم و همین طور انواع نفقه را برشمرده و بررسی خواهیم کرد تا در فصول بعدی به بررسی ارتباط آنها با یکدیگر بپردازیم.
مبحث اول: مفهوم نفقه
نفقه تعاریف مختلفی دارد:
بنابراین گفته اند نفقه از ریشه نفق است (جمع نفقات، انفاق و نفاق)
گفتار اول: تعریف لغوی نفقه
نفقه در لغت عبارت است از «آنچه صرف هزینه عیال و اولاد کنند، هزینه زندگی زن و فرزندان، روزی و مایحتاج» ^[۱]
- ریشه معنای نفقه را صرف و خرج کردن و آنچه که از دراهم کم و فانی شود، می‌دانند. همان گونه که در المنجد آمده «نفق، ینفق، نفقا ؛ فقد و فنی و فُل» (چیزی کم و فانی شود) ^[۲] زیرا مالی که مرد برای همسرش خرج می کند به شکلی از دارایی او خارج می‌شود و صرف زندگی همسرش می‌شود و آنچه انفاق کنند یا صرف و خرج معیشت عیال و اولاد کنند، هزینه زندگی عیال و اولاد ^[۳]
- بعضی دیگر نفقه را به معنای آنچه که از دراهم بخشیده شود بیان کرده‌اند مثل اقرب الموارد که می‌نویسد: «اسمٌ من الاِنفاق و ما تنُفُقه من الدّراهَم و نَحوِها»^[۴]
و برخی کتب لغت علاوه بر معانی بالا به معنای زاد و توشه و همچنین آنچه که زوج برای همسرش خرج می‌کند مثل طعام و لباس و مسکن و غیره اشاره دارد. البته این تعریف بیشتر نظر به معنای اصطلاحی نفقه دارد.^[۵]
بالاخره گفتند نفقه به فتح نون وفاء وقاف مصدر است از باب افعال و جمع آن نفاق و انفاق و نفقات است.
و در فرهنگ لغات فارسی هم به معنای هزینه و خرج و روزی و مایحتاج آمده است.^[۶]
همچنین در واقع به معنای هزینه و توسعه می‌باشد.
بعضی در معنای این واژه گفته‌اند: «هی لغه ما ینفقه الانسان علی عیاله» ^[۷] یعنی در لغت به معنای چیزی است که انسان برای عیالش خرج می‌کند. هرچند که به نظر می‌رسد در تعریف اخیر بیشتر معنای اصطلاحی نفقه را می‌رساند.
به هر حالت نفقه از ریشه هلاک شدن، خرج‌کردن، رفتن به خروج یافتن است. هرچند دیده می‌شود که گروهی با این نظر مخالف هستند و اعتقاد دارند ، نفقه مشتق شده از نفوق به معنای هلاک نیست. بلکه اشیایی است که مرد برای خانواده‌اش خرج می‌کند.
البته این نظر با میل به تعریف اصطلاحی نفقه ارائه شده است.^[۸]
گفتار دوم: تعریف اصطلاحی نفقه
تعریف اصطلاحی نفقه ، هم از منظر فقهای اسلام قابل بررسی است و هم از منظر قانون مدنی ایران و سایر کشورها .

• • اکثر فقهای شیعه نفقه را به معنای «لباس، غذا، مسکن و … می‌دانند.^[۹] همچنین علمای عامه و حقوق‌دانان اسلامی نیز نفقه را همان لوازم ضروری زندگی و احتیاجات مادی که فرد برای همسر و بستگان خود انفاق می‌کنند می‌دانند.^[۱۰]

• • در اسلام موجبات نفقه، در زوجیت، قرابت و ملک^[۱۱] احصا شده است و از نظر فقهی و حقوقی تأمین مخارج و هزینه‌های خانواده بر عهده مرد است و لذا هزینه‌ها و مخارج متعارف زن به‌عنوان بخشی از خانواده به عهده مرد است و در عین حال مرد حق سلطه و استثمار زن را ندارد.

تعاریفی که در فقه برای نفقه ارائه شده اغلب با ذکر مصادیق می باشد.بدین جهت اکثر اختلاف ها به مصادیق برمی گردد.
در برخی از کتب فقهی بیان شده : « مایحتاج زن از جمله غذا ، لباس،مسکن،خادم و وسایل آشپزی که به طور متعارف با وضعیت زن در آن شهر متناسب باشد.» .^[۱۲]
بعضی از فقها ،مصادیق دیگری به آن اضافه نموده اند ،همانند: «وسایل تنظیف و آرایش از جمله شانه ،کرم،صابون و هزینه حمام در صورت نیاز.»^[۱۳] .
در جای دیگر، در تعریفی کوتاه بدون ذکر مصادیق آمده است : «آنچه زن بدان نیازمند است و در شان چنین زنی در آن شهر است»^[۱۴].
به نظر می رسد مفهوم نفقه یک مفهوم کاملا عرفی است و شارع مقدس آن را به عرف واگذار کرده است که عنصر زمان و مکان در آن نقش تعیین کننده ای دارد و قرآن کریم هم آن را تایید می کند ؛ زیرا تمام آیاتی که مساله نفقه را مطرح می کنند ،آن را به عرف احاله داده اند، همانند : «عاشروهن بالمعروف» ، (نساء ،۱۹) ، «فامساک بالمعروف او تسریح بالاحسان» ، (بقره ،۲۲۹) ، «علی المولود له رزقهن و کسوتهن بالمعروف » ، (بقره،۲۳۳).
کلمه معروف در برخی تفاسیر به معنای امور متعارف تفسیر شده است ،چنان که بعضی مفسرین در تفسیر آیه «علی المولود له رزقهن و کسوتهن بالمعروف» آورده اند : «منظور از رزق و کسوه خرجی ولباس است و خدای عزوجل این خرجی را مقید به معروف نموده ، یعنی متعارف از حال شوهر و همسر ،همچنین مصالح زندگی و لوازم تربیت و از آن جمله خوراک و پوشاک و نفقه مادر ی که به بچه شیر می دهد به عهده ی اوست »^[۱۵].
برخی مفسرین هم کلمه ی معروف را به معنای« شایسته و مناسب »تفسیر نمودند.^[۱۶] . یعنی مناسب و در شان زن که در واقع به همان معنای متعارف بر می گردد.
به طور کلی با استنباط از متون فقهی امامیه و عامه، نفقه در اصطلاح شرعی، عبارتست از: «چیزی که زن برای معیشت به آن نیازمند است، مانند طعام، لباس، مسکن و آنچه میان مردم متعارف باشد».^[۱۷]
بر اساس اصلاحیه ماده ۱۱۰۷ که در سال ۱۳۸۱ صورت گرفت ، بدون شک باید گفت: نفقه شامل تمام نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زوجه است و حتی مواردی هم که در ماده فوق ذکر شده به عنوان نمونه است. بر اساس اصلاحیه فوق الذکر هزینه‌های درمان بیماری زوجه چنانچه متعارف باشد، جزو نفقه قرار خواهد گرفت مشروط بر اینکه به عسر و حرج زوج منتهی نشود.^[۱۸]
بنابراین، این مزیتی است که قانون‌گذار ایران برای زن قائل شده است و به موجب آن زن می‌تواند از شوهر مطالبه نفقه کند.
البته همان طور که مشاهده می‌کنید ماده ۱۱۰۷ نیز تعریفی از واژه نفقه ارائه نداده است و تنها به ذکر پاره‌ای از مصادیق آن بسنده می‌کند. در همین راستا، یکی از اساتید حقوق سعی کرده است که نفقه را تعریف نماید و می‌نویسد: «نفقه از نظر حقوقی عبارت است از تأمین مخارج ضروری خود یا افرادی که تحت تکفل شخص بوده و شخص قانوناً ملزم به رعایت و پرداخت آن ‌باشد.»^[۱۹]
فقهای عامه نیز معمولا نفقه را اینگونه تعریف می کنند:
« هی اسم للشی الذی ینفقه الانسان علی عیاله و زوجته و اقاربه و مملوکه و یشتمل الطعام و الکسوه و السکنی»
در اصطلاح فقهای عامه، نفقه چیزی است که انسان برای خانواده و همسر و نزدیکان و بندگانش خرج می‌کند و شامل خوراک و پوشاک و مسکن می‌شود.^[۲۰]
عده‌ای نیز نفقه را چیزی می‌دانند که عادتاً بقای حیات انسان، منوط به آن است بدون اسراف.^[۲۱]
به نظر می‌رسد مفهوم نفقه، یک مفهوم کاملاً عرفی است و پسندیده‌تر آن است که قضاوت راجع به نفقه را به عرف واگذار کنیم. زیرا نفقه از جمله مسائلی است که با توجه به نیازها و شرایط فردی و اجتماعی افراد متغیر است.
به نظر می‌رسد شارع مقدس نیز به قضاوت عرف نظر داشته است چنان که در آیات و روایات مربوط مشاهده می‌کنیم. همانند: « فَإِمْسَاکٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِیحٌ بِإِحْسَانٍ» «وَ عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ»^[۲۲]
کلمه معروف در برخی تفاسیر به‌معنای امور متعارف تفسیر شده است. چنان‌که بعضی مفسرین در تفسیر آیه «علَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَکِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ» آورده‌اند: « منظور از رزق و کسوه، خرجی و لباس است و خدای عزوجل این خرجی را مقید به معروف نموده یعنی متعارف از حال شوهر و همسر، همچنین مصالح زندگی و لوازم تربیت و از آن جمله خوراک و پوشاک و نفقه مادری که (به بچه) شیر می‌دهد به عهده اوست.^[۲۳]
برخی مفسرین هم کلمه معروف را به معنای «مناسب و شایسته» تفسیر نمودند.^[۲۴]
یعنی مناسب در شأن زنان که در واقع به همان معنای متعارف برمی‌گردد. به نظر می‌رسد، مفهوم فقهی نفقه با معنای لغوی آن کاملاً همخوانی دارد و این مفهوم که یک مفهوم عرفی است، روشن و واضح می‌باشد، البته اختلاف‌هایی که در مصادیق مشاهده می‌شود، ابهامی در اصل مفهوم به وجود نمی‌آورد.