۵- « مسلمانان اهتمام بسیار زیادی به جمعآوری و نوشتن روایات داشتند و آنچه که نزد دیگران هم بود، جمع میکردند. مخصوصاً بعد از آنکه عدهای از علمای اهل کتاب، مسلمان شدند مانند وهب بن منبه و کعب الاحبار آن گاه اصحاب رسول خدا(ص) و تابعین یعنی طبقه دوم مسلمانان همه از اینان اخذ کرده، ضبط نمودهاند و هر خلفی از سلف خود میگرفته و با آن همان معامله اخبار موقوفه را میکرده که با دیگر روایات اسلامی مینمودند و این سبب بلوا و تشتت شده است.^[۳۱۲]» (سهلانگاری در نقل روایات و حذف اسانید و همزیستی مسلمانان با اهل کتاب)
۶- «علت عمده این اختلافات این بوده که مخصوصاً ناقلان روایات نبوی از جهت اینکه در قرن اول هجری از ناحیه حکومت، ممنوع از نوشتن حدیث بودند، لذا از روی ناچاری شنیدههای خود را نقل به معنا میکردند …^[۳۱۳]» (ممنوعیت نگارش حدیث)
۷- «بر هر دانشپژوه خردبین روشن میشود این احادیث مانند احادیث دیگری که در مطاعن انبیاء و لغزشهای آنها وارد شده از دسیسههای یهود خالی نیست و کشف میکند که یهود تا چه پایه و با چه دقتی خود را در میانه اصحاب حدیث در صدر اول جا زدهاند تا با روایات آنان بهر جور که بخواهند بازی کنند وخلط و شبهه در آنها بیندازند. البته دیگران نیز یهودیان را در این خیانتها کمک کردهاند.^[۳۱۴]» (کینه و دشمنی یهود نسبت به مسلمانان)
خلاصه اینکه اهل کتاب قبل از اسلام محل رجوع اعراب بودند و بعد از اسلام تا حدی این روحیه بین مسلمانان وجود داشت. به علاوه روش گزیدهگویی قرآن در داستانها که نقطه مقابل روش تورات و انجیل بود موجب میشد برخی از صحابه و تابعین که تمایل داشتند از جزئیات داستانها آگاه شوند و مسلمان شدن برخی از اهل کتاب این فرصت را برای آنها فراهم کرده بود، با اشتیاق به سخنان آنها گوش دهند و ثبت و ضبط نمایند. در نهایت این مطالب به عنوان روایت به تفاسیر راه یافتند. البته نقل به معنا در دوره منع کتابت حدیث و به ویژه دشمنی یهود نیز از عوامل این امرند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بخش سوم: اقسام اسرائیلیات
اسرائیلیات به لحاظ محتوا، درستی و نادرستی و کیفیت نقل به انواع متعددی تقسیم شده است که هر یک حکمی خاص دارد. ابن تیمیه این روایات را بر اساس صدق و کذب به سه دسته تقسیم کرده است:
۱) روایاتی که درستی آنها معلوم است و شاهدی بر صدق آنها وجود دارد.
۲) روایاتی که نادرستی آنها معلوم است و شاهدی بر کذب آنها وجود دارد.
۳) روایاتی که بر درستی یا نادرستی آنها دلیلی وجود ندارد و اسلام درباره آنها سکوت کرده است.
وی قسم اول را پذیرفته، قسم دوم را رد کرده است، قسم سوم را نه میپذیرد و نه رد میکند و نقل آنها را برای استشهاد جایز میداند^[۳۱۵].
نظیر این تقسیمبندی را ذهبی و ابوشهبه با اندکی تفاوت آوردهاند^[۳۱۶]. ذهبی نقل دسته سوم را بیاشکال میداند زیرا اغلب آنها به قصص و تاریخ مربوط میداند نه عقاید و احکام^[۳۱۷].
تقسیمبندی دیگری که بر اساس موضوع روایات اسرائیلی صورت گرفته، اینگونه است:
اعتقادی؛ احکام؛ غیر این دو.
اما چنانچه ذهبی گفته است اقسام یاد شده قابل تداخلند مثلاً روایتی داستانی میتواند با امور اعتقادی مثلاً عصمت انبیاء یا ملائکه مربوط باشد یا حاوی اندرز یا حکمی فقهی باشد^[۳۱۸]. آیت اله معرفت(ره) اسرائیلیات را به دو قسم نقل شفاهی و غیر شفاهی تقسیم کردهاند. ایشان بیشتر منقولات شفاهی را مطالبی ساختگی و بدون اصل میداند. منقولات غیر شفاهی را نیز به سه دسته تقسیم میکند:
۱- در اصول و فروع موافق شریعتند که قابل قبولاند.
۲- مخالف با شریعت اسلامند که مردودند.
۳- آنچه اسلام دربارهاش سکوت کرده است، نه رد میکنیم نه قبول^[۳۱۹].
علامه طباطبایی^(ره) بعد از بحث روایی راجع به داستان بناء کعبه و فضایل آن، در نهایت منقولات را اینگونه تقسیمبندی میکنند:
«یکی آن دلیلی که باید قبولش کرد … یکی آن دلیلی که باید ردش کرد و آن عبارتست از روایتی که مخالف با کتاب و سنت باشد، دیگر آن روایاتی است که نه دلیلی بر ردش است و نه بر قبولش و آن روایتی که نه از نظر عقل دلیلی بر محال بودن مضمونش هست نه از جهت نقل یعنی کتاب و سنت^[۳۲۰]»
ایشان درباره دو قسم اخیر میگویند:
« نظایر این معانی در روایات خاصه و عامه زیاد است و چون یک یک آنها خبر واحد است و نمیشود به مضمونش اعتماد کرد و از مجموع آنها هم چیزی استفاده نمیشود، لذا نه تواتر لفظی دارند نه تواتر معنوی ولیکن چنان هم نیست که در ابواب معارف دینی مشابه نداشته باشند … اصراری نیست آنها را طرد و به کلی رد کنیم اما روایاتی که میگوید کعبه قبلاً قبهای بود که برای آدم(ع) نازل شد و … و امثال این مطالب از باب کرامت و خارقالعاده و حوادث غیر طبیعی است که هیچ دلیلی بر محال بودنش نداریم. علاوه بر اینکه تنها معجزهای نیست که قرآن کریم برای انبیاء خود اثبات کرده، بلکه آنان را به معجزات بسیار و کرامات خارقالعاده زیادی اختصاص داده که در قرآن ثابت شده است.^[۳۲۱]»
بخش چهارم: عناصر اصلی پدیدآورنده اسرائیلیات
آیت اله معرفت^(ره) معتقدند پس از تفحص در کتب تفاسیر و اخبار و ملاحم درمییابیم که اسرائیلیات روایت شده، از هشت نفر سرچشمه میگیرد.
اقطاب ثمانیه که اساس شیوع اسطورههای اسرائیلی میان مسلمانان میباشند، عبارتند از: عبدالله بن سلام، کعب الاحبار، محمد بن کعب قرظی، وهب بن منبه، تمیم بن اوس داری، عبدالملک بن عبدالعزیز بن جریح، عبدالله بن عمروعاص، ابوهریره^[۳۲۲].
به نظر برخی محققان، بسیاری از اسرائیلیات را کعبالاحبار (م ۳۴ ق) و وهب بن منبه (م ۱۱۴ ق) نقل کردهاند^[۳۲۳]. چنانچه علامه طباطبایی در مواردی به نقش این دو اشاره کرده اند: مثلاً در بررسی اختلاف روایات در داستان ذوالقرنین میگویند:
«اگر پژوهشگر نقاد، آنها را با هم مقایسه کند و مورد دقت قرار دهد، هیچ شکی نمیکند که مجموع آنها خالی از دسیسه و دستبرد و جعل و مبالغه نیست و از همه غریبتر روایاتی است که علمای یهود که به اسلام گرویدند – از قبیل وهب بن منبه و کعب الاحبار- نقل کردهاند^[۳۲۴]»
علامه(ره) در نقد روایات داستانی مربوط به حضرت سلیمان(ع) معتقدند:
«روایاتی که در این داستان وارد شده و اخباری که در قصص آن جناب و مخصوصاً در داستان هدهد و دنباله آن آمده بیشترش مطالب غریبی دارد که حتی نظایر آن در اساطیر کمتر دیده میشود مطالبی که عقل سلیم نمیتواند آنها را بپذیرد بلکه تاریخ قطعی هم آنها را تکذیب میکند و بیشتر آنها مبالغههایی است که از امثال کعب و وهب نقل شده است … داستان پی کردن اسبان و گردن زدن آنها با شمشیر مطلبی است در چند روایت … همه این روایات به کعبالاحبار برمیگردد…^[۳۲۵]»
ایشان در داستان حضرت الیاس(ع)^[۳۲۶] نیز اسرائیلیاتی از آنها آورده است^[۳۲۷] و درباره روایات بهشت ارم میفرماید:
«داستان بهشت ارم یکی از افسانههای معروف قدیمی است که از وهب بن منبه و کعبالاحبار نقل شده است.»^[۳۲۸]
برخورد علامه با این دو راوی را، باید برخوردی کاملاً منحصر به فرد تلقی کرد. زیرا ایشان در سراسر مباحث روایی خود در مواردی به ضعف طریق یک روایت یا مجموعهای از روایات اشاره کرده اما هیچ گاه بر ضعف یک راوی انگشت تأکید ننهاده و نفس قرار گرفتن او را در طریق روایات، موجب وهن و ضعف روایات ندانسته است ^[۳۲۹]، ولی در مواردی_چنانچه گذشت _ در مواجه با کعبالاحبار و وهب بن منبه، خلاف رویه مذکور از علامه دیده شده است.
بخش پنجم: اسرائیلیات و گونه های روایات داستانی
بند اول: آفرینش
الف: آفرینش حوا
در آیات بسیاری از قرآن کریم از آفرینش آدم و حوا سخن به میان آمده است^[۳۳۰]و مفسران با کمک روایات تفسیری به تبیین و تفسیر آنها پرداختهاند.
طبری ذیل آیه « وَ قُلْنا یا آدَمُ اسْکُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُکَ الْجَنَّه…»^[۳۳۱] روایاتی نقل کرده است از جمله:
۱- وقتی شیطان از بهشت رانده شد، آدم به تنهایی در بهشت به سر میبرد تا اینکه به خواب رفت. وقتی از خواب برخاست زنی را دید که بر بالینش نشسته است. خدوند او را از دندهاش آفریده بود. پرسید: تو کیستی؟ گفت: یک زن. گفت: برای چه آفریده شدهای؟ پاسخ داد: برای اینکه با من به آرامش برسی.
۲-وقتی خدا از مجازات شیطان فارغ شد … خواب را بر آدم افکند - بر اساس آنچه از طریق یهودیان اهل کتاب و غیر آنان از اهل علم، از ابن عباس و دیگران به ما رسیده است – سپس دندهای از دنده های پهلوی چپ او را برداشت و جای آن را از گوشت پر کرد؛ در حالی که آدم همچنان خواب بود تا اینکه خدا همسرش حوا را از دنده او آفرید و او را به صورت زنی آراست تا آدم در کنارش آرامش یابد. وقتی از خواب برخاست، حوا را در کنار خود دید.- بر اساس آنچه میپندارند، والله اعلم – گفت: او گوشت و خون من و همسر من است. پس در کنار او آرامش یافت.^[۳۳۲]
طبری ذیل آیه « وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها…»^[۳۳۳] خلقت حوا را از یکی از دنده های آدم(ع) دانسته و این دو روایت را آورده است اما اینجا در روایات سخنی از طرد و مجازات شیطان نیست^[۳۳۴].
ابن کثیر درباره «خلق منها زوجها» میگوید: منظور حوا است که از انتهای دندهی چپ آدم(ع) خلق شد در حالی که او خواب بود … و در حدیث صحیح آمده است: «اِن المرأه خلقت مِن ضلع و اِن اعوج شیء فی الضلع اعلاه فاِن ذهبت تقیمه کسرته و اِن استمتعت بها استمتعت بها و فیها عوج» وی روایات عجیب دیگری هم نقل کرده است…^[۳۳۵]
فخر رازی راجع به خلقت حوا از آدم(ع) دو قول آورده است:
- قول مشهور که قائلانش به حدیث نبوی «اِن المرأه خلقت من ضلع …» استناد میکند.
- «خلق منها زوجها» یعنی «من جنسها» مثل قول خدای تعالی:
«والله جعل لکم من انفسکم ازواجاً …»^[۳۳۶] و «لقد جائکم رسول من انفسکم …»^[۳۳۷]
وی نظر اول را ناسازگار با قرآن و مردود دانسته است. ^[۳۳۸]
محمد عبده میگوید: در مورد آفرینش حوا، نصی در قرآن کریم وجود ندارد. لازم نیست آیه «خلق منها زوجها» را به علت مطابقت با سفر پیدایش،بدان حمل کنیم؛ زیرا داستان، آنچنان که در تورات فعلی آمده، وارد نشده است، بلکه قرآن تنها بخش عبرتانگیز آفرینش آدم(ع) را بیان کرده است. اگر بگویی پیامبر(ص) در حدیث ابوهریره در صحیحین فرمودهاند: «فان المرأه خلقت من ضلع …» میگوییم : این حدیث نظیر آیه «خلق الانسان من عجل …»^[۳۳۹] است.^[۳۴۰]
ابوالفتح رازی دو قول آورده است:

شعر اعتراض در دوره سلطنت رضاخان (سکوت ادبی)
پیش از پرداختن به مقوله مورد بحث بهتر است برای تبیین موضوع ابتدا خلاصه ای از اوضاع سیاسی، اجتماعی، تاریخی اوایل به قدرت رسیدن رضاخان و چگونگی به سلطنت رسیدن وی و همچنین وضعیّت شعر این دوره بپردازیم.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۱-چگونگی به سلطنت رسیدن رضاخان و اوضاع سیاسی ، اجتماعی این دوره
احمد شاه قاجار در روز سی ام تیرماه ۱۲۹۳ ش تاجگذاری کرد، یک هفته بعد جنگ جهانی اول آغاز گردید، نهم آبانماه ۱۲۹۳ ش احمدشاه بیطرفی ایران را اعلام نمود دو ماه از اعلام این فرمان نگذشته بود که نیروهای عثمانی وارد ایران شدند، ارومیّه و تبریز را به تصرّف خود درآوردند از بهمن ماه ۱۲۹۳ ش تا سوم اسفند ۱۲۹۹ ش که رضاخان کودتا کرد، یعنی تنها در شش سال شانزده بار کابینه تغییر کرد و این از بی ثباتی و هرج و مرج آن روزگار ایران نشان داشت، عمر هیچ کدام یک از این کابینه ها از چند ماه بیشتر نمی شد، این تغییر و تحولات ناشی از ضعف فراوان خاندان قاجار بود، در همین زمان دولت انگلیس به این نتیجه رسیده بود که یک حکومت قوی و دیکتاتوری نظامی به گونه ای که منافعشان را تامین کند، آنها را از حضور نظامی مستقیم بی نیاز می کند.
«انگلیسی ها رضاخان را مناسب ترین شخص برای فرماندهی نیروهای قزاق تشخیص دادند»(آوری، ۱۳۶۳: ۴۰۴) «در کنار وی نیز از شخصیتی به نام سیدضیاالدین طباطبایی استفاده گردید »(معتضد ، ۱۳۷۶ : ۴۰) در واقع رضاخان فردی نظامی و سیدضیا شخصیت سیاسی کودتا بودند : پس از کودتا سیدضیا به وزارت رسید و رضاخان وزارت جنگ را به دست گرفت ، وی پس از به دست گرفتن وزارت جنگ ژاندارمری را نیز از وزارت داخله خارج ساخت و تحت سرپرستی وزارت جنگ درآورد«سیدضیا تنها سه ماه نخست وزیر بود و در اردیبهشت ۱۳۰۰ ش از مقام خود برکنار شد»(همان ، ۶) رضاخان در طول سالهای وزارت جنگ تمام همّت و تلاش خود را در جهت رسیدن به قدرت و انقراض سلسله قاجار انجام داد ، اما در این راه هیچگاه شتابزده عمل نکرد بلکه با سیاست و زیرکی اهداف خود را پیش می برد در آن زمان قدرت وی به حدی بود که شخصاً نخست وزیر را به احمدشاه تحمیل می کرد، سرانجام وی« در آبانماه ۱۳۰۲ شخصاً نخست وزیر شد و هم زمان احمدشاه با تعیین ولیعهد به عنوان نایب السلطنه به اروپا رفت و دیگر هیچگاه به ایران باز نگشت»(همان، ۸) رضاخان در دوران نخست وزیری به اقدامات متعدّدی جهت تغییر سلطنت دست زد از جمله جلب نظر روحانیون و جامعه مذهبی ، اعلام جمهوری با تقلید از حکومت آتاترک در ترکیه، به دست گرفتن مقام فرماندهی کل قوا و ….
«سرانجام مجلس در آبانماه ۱۳۰۴ ش احمدشاه را از سلطنت خلع کرد و در بیست و یک آذرماه همان سال به سلطنت رضاخان رای داد در حالی که فقط چند رای مخالف وجود داشت و این سرآغاز حکومت ۱۶ ساله رضاخان بود که در حقیقت از کودتای ۱۲۹۹ ش شروع شده بود اما در این سال جنبه رسمی به خود گرفت» (مکی، ۱۳۵۷ : ۵۶) این دوره شروع دورانی بود که دوباره حکومت فردی و دیکتاتوری احیا شد.
۲-۲-نمای کلی اشعار دوره قبل از سلطنت رضاخان
سلطنت رضاخان و دیکتاتوری وی به واقع از زمان وزارت و نخست وزیری یعنی قبل از به سلطنت رسیدن رسمی او آغاز شده بود و از آنجا که ادبیات و شعر در این سالها تقریباً دو شکل متفاوت از هم را پشت سر گذاشت ما برای بررسی بهتر این دوره را به دو بخش تقسیم کرده و نگاهی هم به وضعیت شعر و اعتراض های شاعران در سالهای قبل از حکومت رضاخان می اندازیم زیرا در این سالها حوادث سیاسی و تاریخی، اجتماعی مهمی رخ داد که هر کدام از آن وقایع به گونه ای در ادبیات و شعر این دوره انعکاس یافت، انعکاس ان وقایع در شعر این دوره بی نظیر است و برای این رساله که شعر اعتراض می باشد در این دوره مطالب مهمی وجود دارد لذا نمی توان از انها چشم پوشی کرد .
۲-۲-۱- از کودتای ۱۲۹۹ش تا آبان ماه ۱۳۰۴
از کودتا تا به سلطنت رسیدن رضاخان تنها ۵ سال طول کشید در این سالها و سالهای قبل از آن به دلیل آنکه کشور در عدم تمرکز قدرت به سر می برد آزادی بیان محدودی وجود داشت به جرأت می توان گفت در این دوره هیچ رویداد سیاسی مهمی نبود که شاعران در مورد آن سرودی نداشته باشند زیرا از نظر سیاسی و اجتماعی این عصر به انقلاب مشروطه متصل بود و جامعه ادبی نیز که از زمان مشروطه ، ارتباطش با مردم و جریان های اجتماعی و سیاسی بسیار بیشتر شده بود در برابر مسائل بی تفاوت نبود شعر این دوره، تقریباً بیش از هر زمان دیگری حوادث سیاسی و اجتماعی را در خود منعکس می کرد اینک با محور قرار دادن جریان های سیاسی و اجتماعی این دوران واکنش شاعران را در قبال مسائل دوره ، خصوصاً به بررسی انتقادها و اعتراض های این شاعران می پردازیم.
۲-۲-۲-الف : قرارداد ۱۹۱۹ م :
این قرارداد یک سال قبل از کودتای ۱۲۹۹ میان دولت ایران و انگلستان منعقد گردید اما به سبب انعکاس بسیار وسیعی که در شعر شاعران داشت و اعتراض های گسترده ای که نسبت به آن حتی در دوره های بعد توسط آحاد مردم و شاعران صورت گرفت و تا مدّت ها بعد از کودتا از ان یاد می شد به عنوان اولین موضوع شعر اعتراض مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد .
روشنفکران ایرانی این قرارداد را ننگی برای خود می دانستند و هریک به گونه ای در برابر ان عکس العمل نشان می دادند شاعران نیز در سروده های خود شدیداً به این مسئله اعتراض کردند که چند نمونه از این اشعار ذکر می گردد :
فرخی در این مورد غزلیاتی دارد از جمله آنها غزل زیر است:

(فرخی یزدی ، ۱۳۷۶ : ۲۱۴).
میرزاده عشقی نیز در این مورد اشعار فراوانی دارد از میان آنها شعری است با عنوان، «عشق وطن» که وی در این شعر این قرارداد را معامله فروش ایران به انگلستان می داند .«این قرارداد در ذهن بنده جز یک معامله فروش ایران به انگلستان طور دیگر تلقی نشده این است که با اطلاع از این مسئله شب و روز در وحشتم و …» (حائری، ۱۳۷۳ : ۴۳۶).
شعر اینگونه آغاز می شود:

(همان: ۴۳۷).
تا آنجا که می گوید :

(همان : ۱۷۹)
ناگهان او بار سفر بست تا به دیدار مراد و مرشد خود، سلطان العلماء در قونیه برسد. شهر به شهر و دیار به دیار ره می‌پیمود. هامون‌های قَفر و خشک را پشت سر می‌نهاد تا این که به قونیه رسید و‌یکسر سراغ سلطان العلما را گرفت. غافل از ان که او‌یک سال پیش از این، خرقه تهی کرده و کالبد جسمانی را در خاکستانِ دنیا نهاده و به ملکوت اعلی پر گشوده است. وقتی سید، نتوانست به دیدار سلطان العلماء نائل شود رو به مولوی کرد و گفت: تو در عالم شریعت و فتوی جانشین پدر شدی، اما در باطن هم علومی‌است که از وی به من رسیده است. این معانی را از من بیاموز تا خلف صدق پدر شوی. به دستور سیّد مولوی به ریاضت پرداخت و سه چلّه‌ی متوالی برآورد و پس از این ریاضت معلوم شد که نقد وجود این انسان، پاک و خالی از غل و غش است.» (فروزانفر ، ۱۳۸۷ : ۴۴)
مولوی در آستانه‌ی چهل سالگی مردی به تمام معنی، عارف و دانشمند و جامع علوم و فنون مختلف در دوران خود بود و مریدان و عامه‌ی مردم، چون پروانه بر گردِ شمع وجود او می‌چرخیدند و حصّه‌ها می‌جستند و بهره‌ها می‌بردند. تا آن که قلندری گمنام و ژنده پوش بنام شمس الدین تبریزی به قونیه آمد و با مولوی برخورد کرد و آفتاب دیدارش، قلب و روح او را بگداخت و‌یکسره سودایی و شیداییش کرد و این سجاده نشین با وقار و مفتی بزرگوار را سرگشته‌ی کوی و برزن کرد تا بدانجا که خود، حال خود را چنین توصیف می‌کند:

پیوستن شمس به مولوی که در حدود سال ۶۴۲ ه. ق. اتفاق افتاد ، چنان او را واله و شیدا کرد که درس و بحث و وعظ را به‌یک سو نهاد و به شعر و ترانه و دف و سماع پرداخت. و از آن زمان، طبع ظریف و ذوق سلیم او در شعر و شاعری شکوفا شد و به سرایش اشعار پر شور و حال عرفانی پرداخت.

(سلطان ولد، بی تا : ۱۹۶)
در پی تبی سوزان و آتشین در روز‌یکشنبه پنجم ماه جمادی الآخر سال ۶۷۲ ه. ق. وقتی که آفتاب جهانتاب، دامنِ زرنگارِ خود را از پهنه‌ی زمین بر می‌چید، آن آفتاب معرفت و حقیقت نیز پرتو خود را از این جهان خاکی برگرفت و رحلت فرمود.
۲-۱-۳- آثار مولوی
«مولانا زندگی خود را از آغاز تا به انجام در راه کسب معرفت و تهذیب و تکمیل نفس گذرانید، آنی از رشد و کمال‌جویی باز نایستاد و هر دم فضیلتی و کمالی نو پدید می‌آورد. این احتمال دارد که اقوال و گفتار او بیش از آثاری باشند که هم‌اینک به طور مکتوب در دسترس هستند» (زمانی، ۱۳۹۱: ۳۷).
آثار مکتوب مولانا به دو بخش نظم و نثر تقسیم می‌شوند :
۲-۱-۳-۱- آثار نظم
۲-۱-۳-۱-۱- غزلیات
این بخش از آثار مولانا به کلیات یا دیوان شمس معروف شده است ؛ زیرا مولانا در پایان بیشتر آنها به جای ذکر نام یا تخلص خود به نام شمس تبریزی تخلص کرده است (زمانی، ۱۳۹۱: ۳۷). «این کتاب، هم از لحاظ وسعت دامنهی تخیل گوینده در زمینه‌های مختلف فکر و هم از لحاظ اشتمال بر معنای عرفانی و نیز از جهت کثرت ابیات آن (حدود ۴۰۰۰۰ بیت) اهمیت بسزایی دارد. همین‌طور از جهت خصایص ادبی و فنی و از نظر موسیقی شعر در میان آثار ادبی کاملاً ممتاز است» (حلبی، ۱۳۷۴: ۱۳۴)
۲-۱-۳-۱-۲- رباعیات
مجموعهی این رباعیات که دارای معانی و مضامین عرفانی و معنوی هستند، در حدود ۱۶۰۰ رباعی است که پاره‌ای از آنها نیز ممکن است از او نباشند (همان).
۲-۱-۳-۱-۳- مثنوی
«هر دفتر مثنوی مثل یک ایستگاه روحی است که شما در آن تعلیم و آموزش می‌بینید و آمادهی رفتن به ایستگاه بعد می‌شوید» (نیکلسون، ۱۳۷۴: ۸۲) «مثنوی کتابی است تعلیمی و درسی در زمینهی عرفان و اصول تصوف و اخلاق و معارف و … که مولانا بیشتر به دلیل همین کتاب شریف، معروف شده است. مثنوی، دریای ژرفی است که در آن می‌توان غواصی کرد و به انواع گوهرهای معنوی دست یافت. با اینکه تا آن زمان کتاب‌های ارزشمند و گران‌قدری نظیر منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقه‌الحقیقه سنایی از مهم‌ترین کتب عرفانی و صوفیانه به شمار می‌رفتند، ولی با ظهور مثنوی مولانا، در مقابل فروغ معارف آن جلوهی کمتری یافتند و در واقع تحت‌الشعاع آن قرار گرفتند» (زمانی، ۱۳۹۱: ۳۹ مقدمه). مثنوی شامل شش دفتر است که هریک مقدمه‌ای کوتاه دارد. مقدمهی دفترهای اول و دوم و سوم به زبان عربی و دفترهای چهارم و پنجم و ششم به زبان فارسی است. در هر دفتر پس از مقدمه، دیباچه‌ای منظوم وجودارد ؛ دیباچهی دفتر اول ۳۵ بیت، دفتر دوم ۱۱۱ بیت، دفتر سوم ۶۸ بیت، دفتر چهارم ۳۹ بیت، دفتر پنجم ۳۰ بیت و دیباچهی دفتر ششم ۱۲۸ بیت است ؛ شماره ابیات هر دفتر بر اساس کتاب «سرّ نی» زرین‌کوب به قرار زیر است : دفتر اول ۴۰۰۳ بیت ؛ دفتر دوم : ۳۸۱۰ بیت ؛ دفتر سوم : ۴۸۱۰ بیت ؛ دفتر چهارم : ۳۸۵۵ بیت ؛ دفتر پنجم : ۴۲۳۸ بیت و دفتر ششم : ۴۹۱۶ بیت است که بر روی هم کل اثر مشتمل بر ۲۵۶۳۳ بیت می‌شود (۱۳۹۰، ج ۱، ۲۲-۲۱). تمام این شش دفتر که طرز آغاز و انجام آن به هیچ‌گونه اثر عظیم دیگر در تمام ادب عرفانی ایران شباهت ندارد، تفسیرگونه‌ای بر همان هجده بیت (نی‌نامه) است؛ مولوی در هجده بیت نی‌نامه، از زبان حال نی و حکایت و شکایت‌هایی را که نی به زبان رمز از حال خود ترجمان می‌کند، همان شور و اشتیاقی که هر عارف کامل برای بازگشت به مبدأ خویش نشان می‌دهد، به بیان می‌آوردزمانی: ۱۸).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

پورنامداریان می‌نویسد : «مثنوی ، کتابی نیست که معانی و طرح و ساختارش مقدم بر وجودش در ذهن آگاه مولوی اندیشیده شده و حضور داشته باشد، بلکه مانند رؤیایی است که وجودش بر تصورش مقدم است و قبل از تحقق نمی‌توان وجودش را پیش‌بینی کرد. رخدادی است که در زبان اتفاق می‌افتد و اگرچه مقدمه و بسیاری از بخش‌های آن توأم با آگاهی است، اما بزودی مهار آن از دست آگاهی خارج می‌شود و خودمختار شکل وقوع خویش را رقم می‌زند. این وضع شکل‌گیری مثنوی که به سبب مقتضیات حاکم بر پدیدآمدن آن، تجربهی وحی را برای مولوی تحقق می‌بخشد و در غزل‌هایی از مولوی آن را برجسته‌تر می‌کند، عملاً منجر به پدیدآمدن متنی می‌شود که تفاوت بسیار با الگوی متعارف ارتباط مبتنی بر گویندهی مخاطب و فهم و تجربه‌های مشترک دارد و ازهمین‌روی شباهت‌هایی چند با متن قرآن نیز پیدا می‌کند» (پورنامداریان، ۱۳۸۸: ۳۲۴).
«تجربه‌های گران‌قدر سنایی و عطار در قلمرو شعر تعلیمی و عرفانی پله‌های نردبانی بودند که مولوی با عروج از آن شعر تعلیمی و عرفانی را در قرن هفتم به اوج کمالی دست‌نیافتنی رساند. شور و هیجانات عاطفی که در حدیقهی سنایی حضوری کم‌رنگ و در مثنوی‌های عطار حضوری کم‌وبیش ملموس داشتند، در مثنوی مولوی چنان بالا گرفتند که پهنهی مثنوی را سرشار از تپش و جوشش امواج ناآرام و بی‌قرار خود ساختند» (همان: ۲۵۵). «مثنوی معنوی از جهات بسیار با مثنوی‌های تعلیمی پیش از خود شباهت دارد؛ تقریباً تمام معانی و اندیشه‌هایی که در مثنوی مطرح شده‌اند در مثنوی سنایی و عطار نیز آمده‌اند» (همان: ۲۸۴-۲۸۳). «از نظر زبان و بیان نیز حدیقه بسیار فصیح‌تر و به‌قاعده‌تر از مثنوی است و ظرافت‌های هنری آثار عطار در بسیاری از موارد از مثنوی از چشم‌انداز زبان ادبی زیباتر است. با این همه اقبال خوانندگان از خاص و عام به مثنوی مولوی بسیار بیشتر از توجه آنان به آثار سنایی و عطار بوده است» (همان) معلومات وسیع مولوی در معارف اسلامی از مختصات سبکی این کتاب است و مثنوی کتابی تمثیلی با زبان سمبولیک است که شیوهی آن حکایت در حکایت است. با اینکه مولوی ابیات مثنوی را به صورت بدیهه می‌سرود، این ابیات به طرز عجیبی مشتمل بر صنایع بدیع و بیان در شعر هستند و از وسعت فکر مولانا حکایت می‌کنند.
مولوی در مثنوی می‌کوشد تا همهی مبانی و اصول اولیهی عرفان و تصوف اسلامی را از طلب و عشق گرفته تا مراحل کمال عارف و رسیدن به قرب و معرفت الهی را با تطبیق و تلفیقی از تعلیمات شرع و آیات قرآنی و احادیث، پیش روی مخاطب قرار دهد. افزون بر این مولوی در این کتاب به ذکر اقوال و اعمال منسوب به اهل صوفیه و عرفا و مشایخ بزرگ می‌پردازد و به همین دلیل کتاب مثنوی معنوی مولوی به عنوان یک اثر تعلیمی در میان صوفیان و اهل خانقاه رواج پیدا می‌کند.
زرین‌کوب در مورد کتاب مثنوی معتقد است که این کتاب یک کتاب صرف عرفان نظری نیست، بلکه عرفان عملی را نیز می‌توان در لابه‌لای آن مشاهده کرد. «در واقع مثنوی برخلاف آنچه اصحاب شیخ صدرالدین و طالبان عرفان نظری طالب آن بوده‌اند، کتابی که عرفان نظری را با تعمیق و تدقیقی شایستهی آثاری چون فصوص و فکوک تعلیم کند، نیست؛ حقایق عرفان کشفی و عملی است» (زرین‌کوب، ۱۳۷۸: ۱۸).
۲-۱-۳-۲- آثار نثر

• معافیت مالیاتی

• دسترسی به اطلاعات بازارها

• عوامل جمعیت شناختی

• الگوهای سبک زندگی

• رقبای جهانی

• نگرش به کالای خارجی

• مزیت رقابتی

• و رقبای داخلی به ترتیب در اولویت های بعدی قرار دارند.

بر اساس محاسبات و مراحل انجام شده سؤالات فرعی تحقیق را می­توان به صورت زیر پاسخ داد:
سوال۱: جنبه­ های حمایتی شرکت سرمایه ­گذاری خارجی ایران (ایفیک) از پروژه­ های صادراتی کدامند؟
این شاخص ها با مراجعه به وب سایت تخصصی شرکت سرمایه گذاری خارجی ایران (ایفیک) استخراج گردیدند. بنابراین در بخش ادبیات با تشریح این شاخص ها در قسمت معرفی ایفیک، سعی شد تا دیدی کلی از حمایت های این شرکت را به خودرو سازان و دیگر صنایع متقاضی برای تامین مالی بدهیم. این شاخص ها عبارتند از:

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• سرمایه گذاری درقالب همکاری مشترک با اشخاص حقیقی وحقوقی در خارج از کشور

• اعطای تسهیلات بصورت وام

• کاهش ریسک سرمایه گذاری

• شناسایی پروژه های سودآور

• فراهم کردن حمایت های سیاسی

• فراهم کردن حمایت های حقوقی

• سهولت دست یابی به خط اعتباری کشورها

سوال۲. شاخص­ های شرکت سرمایه ­گذاری خارجی ایران برای حمایت از پروژه­ های صادراتی کدامند؟
شاخص های شرکت سرمایه گذاری خارجی ایران(ایفیک) از طریق مراجعه به شرکت و مصاحبه با کارشناسان و مراجعه به سایت اختصاصی این شرکت، استخراج گردید و در قسمت ادبیات به تفصیل شرح داده شدند. این شاخص ها به همراه دیگر شاخص های استخراج شده از ادبیات، در پرسشنامه ­های دلفی، دیماتل و تحلیل شبکه مورد استفاده و سنجش واقع شدند. برخی از این شاخص ها عبارتند از:

• نسبت های مالی بنگاه

• حضوربنگاه در بورس

• سوابق و نوع شرکت

• مطالعات بازار به وجود آمده

• ساختارمالکیت شرکت

• گزارشات امکان سنجی معتبر

سوال ۳. شاخص­ های مهم صادراتی برای شرکت­های خودرو سازی درایران، کدامند؟
به منظور دستیابی به مهمترین شاخص ها برای انتخاب بازار هدف، ابتدا می­بایست در حد امکان به جمع آوری شاخص­ های موجود در زمینه مربوطه پرداخته شود. بدین منظور سعی شد تا منابع داخلی و خارجی و مدلهای مطرح شده در زمینه انتخاب بازار هدف برای خودرو بررسی گردد و از کارشناسان شرکت ایران خودرو نیز شاخصهای مهم سوال شود. حاصل جستجوهای کتابخانه ای، مطالعه منابع، بررسی مدلها و نظرخواهی از کارشناسان به صورت دسته بندی شده در جدول ۲-۱۰ آمده است که به منظور جلوگیری از تکرار مباحث از آوردن آن در این قسمت خودداری شده است.
سوال۴. مهمترین عوامل موثر بر تصمیم ­گیری بهینه در زمینه تامین مالی پروژه­ های صادراتی کدامند؟
به منظور یافتن عوامل موثر بر تصمیم ­گیری، پس از مطالعه­ مقالات و مدل­های موجود در این زمینه، به استخراج ۶ عامل مهم از بین عوامل مطرح شده در مقالات و عوامل سنجیده شده در مدلها، برمبنای فراوانی آنها و نظر اساتید، منتهی شد که این عوامل عبارتند از: توانایی بنگاه، شرایط و جایگاه بین المللی بنگاه، محیط اقتصادی، محیط رقابتی، محیط سیاسی – قانونی و محیط فرهنگی- اجتماعی.
این عوامل به عنوان ۶ خوشه اصلی تحقیق بوده وشاخص­ها در این خوشه ­ها قرار گرفتند. میزان اثرگذاری این شاخص ­ها نیز به وسیله ی تکنیک دیماتل مشخص گردید که به ترتیب زیر است:

• توان بنگاه با مجموع ضرایب حدی ۲۹۹۳۸۳/.

• محیط اقتصادی با مجموع ضرایب حدی ۲۵۱۷۳۹/.

• شرایط و جایگاه بین المللی بنگاه با مجموع ضرایب حدی ۱۸۹۳۷۵/.

• محیط سیاسی – قانونی با مجموع ضرایب حدی ۱۵۱۳۶۷/.

• محیط رقابتی با مجموع ضرایب حدی ۰۵۷۷۱۶/.

• محیط فرهنگی – اجتماعی با مجموع ضرایب حدی ۰۵۰۴۲۱/.

همانگونه که بیان شد، عوامل ۶ گانه فوق در پرسشنامه دیماتل به منظور تعیین اثرگذاری و اثرپذیریشان سنجیده شدند. با توجه به تجزیه وتحلیل خروجی دیماتل که مبتنی بر نظرات کارشناسان و خبرگان شرکت سرمایه ­گذاری خارجی ایران(ایفیک) و کارشناسان بخش­های صادرات و فروش ایران خودرو می­باشد، توانایی بنگاه بیشترین اثرگذاری را در این زمینه داشته است و پس از آن، شرایط و جایگاه بین المللی بنگاه و محیط اقتصادی در اولویت های بعدی هستند. ابعاد گسترده تر این تکنیک در فصل ۴ به طور کامل تشریح شده است.
سوال۵. شاخص­ های مورد نظر خودروسازان برای ارائه به شرکت سرمایه ­گذاری ایران برای حضور در عرصه بین ­المللی کدام است؟
برای جواب دادن به سوال پنجم، نیاز است مروری بر روند انجام تحقیق داشته باشیم. در مرحله­ اول تحقیق (ادبیات) با انجام مطالعات کتابخانه ای و بررسی کتب و مقالات مربوطه به استخراج شاخص ­ها از این مقالات و مدل­ها پرداخته و شاخص­ های مهم در زمینه انتخاب بازار هدف برای خورو را دسته بندی کرده و در ۶ دسته جای دادیم. دسته ها و شاخص های مربوط به آنها را با توجه به تکنیک های MADM وارد پرسشنامه نموده و آنها را در اختیار کارشناسان و خبرگان شرکت سرمایه گذاری خارجی ایران(ایفیک) و بخش های صادرات و فروش شرکت ایران خودرو قرار داده و پس از تکمیل، داده ها را با تکنیک های دیماتل و تحلیل شبکه، تجزیه و تحلیل نمودیم. در واقع ۲۷ شاخصی که در گام آخر بر مبنای آن­ها پرسشنامه طراحی گردید، شاخص های مورد نظر خودرو سازان بوده که در نهایت نیز اولویت بندی گردیدند. در اینجا از ذکر شاخص ها صرف نظر نموده و برای مشاهده، به جدول۳-۱ ارجاع می­دهیم.
نتیجه ­گیری

*اکثر دانشجویان مجرد (۴۰/۴%) با هدف تفریحی و اکثر دانشجویان متاهل(۷/۶۲%) با هدف علمی از اینترنت استفاده می کردند(P=0/0001).دانشجویان مجرد وقت آزاد بیشتری دارند در حالی که احتمالاً متاهلین شاغل هستند و به صورت برنامه ریزی شده از اینترنت استفاده می کنند که این امر منجر به استفاده هدفمند از اینترنت جهت هدف درسی و علمی می شود.
*دانشجویان رشته های گروه پزشکی،پرستاری و پیراپزشکی با هدف علمی و اکثر دانشجویان رشته های بهداشتی(بهداشت عمومی،بهداشت حرفه ای،بهداشت محیط و آموزش بهداشت) (۳/۳%) با هدف تفریحی از اینترنت استفاده می کردند (P=0/0001).از نظر پروهشگر دانشجویان رشته های گروه پزشکی،پرستاری و پیراپزشکی احتمالاً به علت نوع محتوای دروس،حجم مطالب درسی و نیاز بیشتر آنها به جست و جوی علمی در اینترنت بیشتر با هدف علمی از اینترنت استفاده می کنند.
*اکثر دانشجویان ساکن خوابگاه (۴/۴۱%) با هدف تفریحی از اینترنت استفاده می کردند در حالی که دانشجویانی که به تنهایی یا با خانواده زندگی می کردند بیشتر جهت هدف علمی از اینترنت استفاده می کردند (P=0/02).از نظر پژوهشگر به دلیل محدودیت های بیشتر زندگی در خوابگاه و امکانات رفاهی تفریحی کمتر،دانشجویان خوابگاهی بیشتر جهت هدف تفریحی و پر کردن اوقات فراغت خود به اینترنت روی می آورند.
*اکثریت دانشجویان شاغل(۱/۷۷%) با هدف علمی و اکثریت دانشجویان غیر شاغل(۴/۳۹%) با هدف تفریحی از اینترنت استفاده می کردند(P=0/0001).احتمالاًداشتن اوقات فراغت بیشتر در افراد غیر شاغل موجب افزایش استفاده تفریحی از اینترنت می شود.
*اکثر دانشجویانی که با هدف تفریحی از اینترنت استفاده می کردند(۷۵%) میزان تحصیلات پدرانشان در حد ابتدایی و بی سواد بود(P=0/04).احتمالاً بی سوادی و کم سوادی پدران،عدم تامین امکانات رفاهی و تفریحی برای فرزندان و فقدان فرهنگ صحیح استفاده از کامپیوتر موجب می شود تا کمبود امکانات تفریحی،از طریق اینترنت جبران شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

*دانشجویانی که سابقه اعتیاد(به سیگار و سایر مواد) داشتند بیشتر با هدف تفریحی به اینترنت متصل می شدند(P=0/01).ویژگی های خاص شخصیتی فرد معتاد و مشکلات روحی فرد را به سوی دنیای مجازی و فرار از واقعیت سوق می دهد.
*میزان آشنایی با کامپیوتر در اکثر دانشجویانی(۱/۵۴%) که با هدف تفریحی از اینترنت استفاده می کردند کم بود (P=0/003).احتمالاً استفاده تفریحی از اینترنت،آسان ترین راه استفاده از آن است و استفاده علمی،نیاز به شناخت سایت های معتبر و مهارت های پیچیده بیشتری دارد.
بر اساس اطلاعات جدول شماره ۱۰ بین متغیرهای وضعیت تاهل،نوع رشته تحصیلی،مقطع تحصیلی،وضعیت اشتغال مادر،میزان تحصیلات والدین،میزان آشنایی با کامپیوتر و چگونگی استفاده از اینترنت رابطه آماری معنی داری مشاهده شد و در سایر متغیرها(جنس،محل زندگی،محل اسکان دانشجو،وضعیت اشتغال پدر،وضعیت اشتغال دانشجو،میزان درآمد خانوار، سابقه بیماری روحی(افسردگی،هراس اجتماعی،اضطراب) و اعتیاد(به سیگار و سایر مواد)،میزان آشنایی با اینترنت) ارتباط معنادار آماری وجود نداشت.
*از لحاظ وضعیت تاهل،اکثریت مجردها به تنهایی از اینترنت استفاده می کردند (P=0/01).با توجه به اینکه اکثر دانشجویان مجرد،با هدف تفریحی از اینترنت استفاده می کردند،به نظر می رسد نوع استفاده آنها از اینترنت،استفاده از آن در شرایط خصوصی و به تنهایی را ایجاب کرده است.
*از نظر رشته تحصیلی اکثریت دانشجویان رشته های پیراپزشکی(۵۳%) به همراه دیگران ولی اکثریت دانشجویان در سایر گروه ها به تنهایی از اینترنت استفاده می کردند (P=0/0001).این مساله احتمالاً نحت تاثیر هدف استفاده از اینترنت است.
*از نظر مقطع تحصیلی اکثریت دانشجویان فوق لیسانس و بالاتر(۸/۶۶%) از اینترنت به تنهایی استفاده می کردند(P=0/003).از نظر پژوهشگر این مساله تحت تاثیر هدف استفاده و میزان آشنایی با کامپیوتر و اینترنت است.
* اکثریت افرادی که مادران آنها شاغل بودند(۳/۷۱%) از اینترنت به تنهایی استفاده می کردند(P=0/004).از نظر پژوهشگر احتمالاً دانشجویانی که مادران شاغل دارند،عوامل خطر اعتیاد به اینترنت را بیشتر دارند یعنی ممکن است در سنین پایین تری با اینترنت آشنا شده باشند،احتمالاً تنهاترند و در اینترنت به دنبال هدف خاصی مثل برقراری ارتباط با دیگران و تعاملات اجتماعی و یا استفاده از سایت های خاص می باشند.لذا از اینترنت به تنهایی استفاده می کنند.
*میزان تحصیلات والدین اکثریت دانشجویانی که با دیگران از اینترنت استفاده می کردند بی سواد و ابتدایی بود(P=0/002).از نظر پژوهشگر علت این امر آشنایی کمتر آنها با کامپیوتر و نیاز به استفاده از اینترنت با کمک و همراهی دیگران باشد.
جدول شماره ۱۱ فراوانی متغیرهای کیفی نحوه استفاده از اینترنت(هدف استفاده از اینترنت و چگونگی استفاده از اینترنت) را بر حسب مشخصات کمی فردی اجتماعی دانشجویان نشان می دهد
*اطلاعات این جدول موید آن است که میانگین سنی افرادی که با هدف علمی از اینترنت استفاده می کنند حدوداً دو سال بیشتر از سایر گروه ها می باشد(P=0/001).احتمالاً با افزایش سن،پختگی بیشتر و بلوغ فکری،استفاده هدفمند و علمی از اینترنت افزایش می یابد.
*میانگین معدل در دانشجویانی که با دیگران از اینترنت استفاده می کردند(۱۶/۰۳±۱/۱۱) در مقایسه با کسانی که به تنهایی از اینترنت استفاده می کردند(۱۵/۸۲±۱/۰۷) بیشتر بود (P=0/01).احتمالاً این امر ناشی از کاربرد اینترنت با هدف علمی در این گروه از دانشجویان است.
جدول شماره ۱۲ فراوانی متغیرهای کیفی نحوه استفاده از اینترنت(وسیله اتصال به اینترنت و بخش مورد استفاده در اینترنت) را بر حسب مشخصات کیفی فردی اجتماعی دانشجویان نشان می دهد. براساس اطلاعات جدول ۱۲ بین متغیرهای وضعیت تاهل،رشته تحصیلی،مقطع تحصیلی،محل زندگی،محل اسکان دانشجو،وضعیت اشتغال والدین و هم چنین وضعیت اشتغال دانشجو،میزان تحصیلات مادر،میزان آشنایی با کامپیوتر، میزان آشنایی با اینترنت و وسیله اتصال به اینترنت رابطه آماری معنی داری وجود دارد و در سایر متغیرها(جنس،میزان درآمد خانوار،سابقه بیماری روحی(افسردگی،هراس اجتماعی،اضطراب) و اعتیاد(به سیگار و سایر مواد)، میزان تحصیلات پدر) ارتباط معنی داری وجود نداشت.
*از لحاظ جنس اکثریت دانشجویان مجرد (۴/۳۹%) از بیش از یک وسیله(لپ تاپ،کامپیوتر رومیزی و تلفن همراه) و اکثریت متاهلین(۳/۴۸%) از کامپیوتر رومیزی جهت اتصال به اینترنت استفاده می کردند(P=0/0001).
*از لحاظ رشته تحصیلی،اکثریت دانشجویان رشته های پیراپزشکی(۱/۴۶%) از کامپیوتر رومیزی و اکثریت دانشجویان سایر رشته های تحصیلی از بیش از یک وسیله(لپ تاپ،کامپیوتر رومیزی و تلفن همراه) جهت اتصال به اینترنت استفاده می کردند (P=0/0001).
*از لحاظ مقطع تحصیلی،اکثریت دانشجویان مقطع لیسانس و پایین تر (۳/۳۸%) از بیش از یک وسیله(لپ تاپ،کامپیوتر رومیزی و تلفن همراه) و اکثریت دانشجویان مقطع تحصیلی فوق لیسانس و بالاتر (۲/۳۲%) از لپ تاپ جهت اتصال به اینترنت استفاده می کردند(P=0/0001).احتمالاً دانشجویان مقاطع بالاتر از لیسانس با لپ تاپ خود جهت انجام امور درسی به اینترنت متصل می شوند در حالی که دانشجویان لیسانس و پایین تر جهت گذراندن اوقات فراغت از وسایل مختلفی جهت اتصال به اینترنت استفاده می کنند.
*از نظر محل زندگی اکثر دانشجویان ساکن روستا(۹/۴۲%) از تلفن همراه و اکثر دانشجویان ساکن شهر(۴/۳۵%) از بیش از یک وسیله(لپ تاپ،کامپیوتر رومیزی و تلفن همراه) جهت اتصال به اینترنت استفاده می کردند(P=0/02).احتمالاً دانشجویان ساکن شهر به دلیل دسترسی بیشتر از چندین نوع وسیله جهت اتصال به اینترنت استفاده می کنند.
*اکثریت دانشجویان ساکن در خوابگاه(۴/۴۱%) از بیش از یک وسیله(لپ تاپ،کامپیوتر رومیزی و تلفن همراه) ،اکثریت(۶/۴۲%) دانشجویانی که به تنهایی زندگی می کردند از لپ تاپ و اکثریت(۹/۳۵%) دانشجویانی که با خانواده زندگی می کردند از کامپیوتر رومیزی جهت اتصال به اینترنت استفاده می کردند(P=0/0001).
*اکثریت دانشجویانی که مادران شاغل داشتند(۳/۳۵%) از بیش از یک وسیله(لپ تاپ،کامپیوتر رومیزی و تلفن همراه) جهت اتصال به اینترنت استفاده می کردند(P=0/005).
*اکثریت دانشجویانی که پدرانشان شغل آزاد داشتند از لپ تاپ جهت اتصال به اینترنت استفاده می کردند (P=0/001).
*اکثریت دانشجویان شاغل(۹/۵۲%) از کامپیوتر رومیزی و اکثریت دانشجویان غیر شاغل(۶/۳۸%) از بیش از یک وسیله(لپ تاپ،کامپیوتر رومیزی و تلفن همراه) جهت اتصال به اینترنت استفاده می کردند(P=0/0001).احتمالاً دانشجویان شاغل فقط در دانشگاه یا در منزل که وقت آزاد و دسترسی به کامپیوتر دارند از اینترنت استفاده می کنند.
*اکثر دانشجویانی که والدینشان سطح تحصیلات دانشگاهی داشتند از بیش از یک وسیله(لپ تاپ،کامپیوتر رومیزی و تلفن همراه) جهت اتصال به اینترنت استفاده می کردند(P=0/0001).
*اکثریت دانشجویانی(۶/۴۱%) که میزان آشنایی شان با کامپیوتر زیاد بود،از بیش از یک وسیله(لپ تاپ،کامپیوتر رومیزی و تلفن همراه) جهت اتصال به اینترنت استفاده می کردند(P=0/003).
*اکثریت دانشجویانی(۴۰/۸%) که میزان آشنایی شان با اینترنت زیاد بود، از بیش از یک وسیله(لپ تاپ،کامپیوتر رومیزی و تلفن همراه) جهت اتصال به اینترنت استفاده می کردند(P=0/0001).
بر اساس اطلاعات جدول شماره ۱۲ بین متغیرهای جنس،وضعیت تاهل،نوع رشته تحصیلی،مقطع تحصیلی،محل اسکان دانشجو،وضعیت اشتغال پدر و هم چنین وضعیت اشتغال دانشجو،میزان درآمد خانوار و بخش مورد استفاده در اینترنت رابطه آماری معنی داری وجود دارد و در سایر متغیرها ارتباط معنی داری وجود نداشت.
*اکثریت دانشجویان مونث جهت جست و جوی علمی از اینترنت استفاده می کردند(P=0/0001).نتایج برخی مطالعات نشان می دهند که مردان بیشتر جهت سرگرمی و تفریح از اینترنت استفاده می کنند در حالی که زنان برای ارتباطات بین فردی و انجام تکالیف درسی و گرفتن کمک های تحصیلی از اینترنت استفاده می کنند(۴،۲۱،۵۸).از نظر پژوهشگر تفاوت های جنسیتی،مهارت و علاقه بیشتر پسران به تکنولوژی،داشتن آزادی بیشتر و نظارت کمتر منجر به احتمال افزایش اتصال به اینترنت جهت هدف غیر علمی به اینترنت می شود.
*اکثریت دانشجویان متاهل از اینترنت جهت جست و جوی علمی استفاده می کردند(P=0/0001).به نظر پژوهشگر،متاهلین به دلیل مشغله بیشتر و وقت آزاد کمتر احتمالاً فقط جهت انجام تکالیف تکالیف درسی و جست وجوی علمی به اینترنت متصل می شوند.
*اولویت اول بخش مورد استفاده در اینترنت در رشته های بهداشتی(بهداشت عمومی،بهداشت حرفه ای،بهداشت محیط و آموزش بهداشت)،استفاده از تالار گفتگو و در سایر رشته های تحصیلی،اولویت اول بخش مورد استفاده در ایترنت(جست و جوی علمی،تالار گفتگو،استفاده از فیس بوک،جست و جوی جنسی،بازی آنلاین،چک کردن ایمیل،دانلود،اخبار) جستجوی علمی بود (P=0/0001).از نظر پژوهشگر دانشجویان این رشته ها به دلیل کمتر بودن حجم تکالیف و دروس خود،فرصت بیشتری برای استفاده تفریحی از اینترنت دارند.
اولویت اول بخش مورد استفاده در اینترنت در مقاطع بالاتر از لیسانس(۴۱%) جست و جوی علمی بود(P=0/027).احتمالا دانشجویان مقاطع تحصیلی بالای لیسانس به صورت هدفمند و جهت هدف علمی از اینترنت استفاده می کنند.
* اولویت اول بخش مورد استفاده در اینترنت در اکثریت (۸/۴۷%) افرادی که با خانواده زندگی می کردند جست و جوی علمی بود(P=0/017).احتمالاً زندگی درکنار خانواده به دلیل نظارت بیشتر خانواده و نیز داشتن حمایت خانواده و امکانات رفاهی و تفریحی متنوع تر منجر به استفاده علمی از اینترنت می گردد.
*اولویت اول بخش مورد استفاده در اینترنت در اکثر دانشجویانی(۶/۲۸%) که شغل پدرشان کشاورز بود استفاده از فیس بوک بود در حالی که در سایر گروه ها جستجوی علمی در اولویت اول بود (P=0/006).از نظر پژوهشگر،احتمالاً عدم دسترسی به اینترنت در روستا و برخورد اولیه با اینترنت همزمان با دوران دانشجویی،موجب جذابیت شبکه های ارتباطی برای این گروه می شود.
*اولویت اول بخش مورد استفاده در اینترنت در اکثریت دانشجویان شاغل (۴/۷۱%) جست و جوی علمی بود(P=0/0001).از نظر پژوهشگر دانشجویان شاغل به دلیل وقت آزاد کمتر و مشغله بیشتر فقط جهت انجام تکالیف درسی و امور علمی از اینترنت استفاده می کنند.
* اولویت اول بخش مورد استفاده در اینترنت در دانشجویانی که میزان درآمد خانوارشان زیر پانصدهزار تومان بود استفاده از فیس بوک،تالار گفتگو و دانلود بود(P=0/01).از نظر پژوهشگر،احتمالاً با کاهش میزان درآمد خانوار،توانایی خانواده برای تامین امکانات رفاهی و تفریحی کاهش می یابد و تنوع امکانات تفریحی هم کمتر می شود لذا اینترنت برای چنین افرادی به عنوان یک ابزار تفریحی ارزان و در دسترس قلمداد می شود.
جدول شماره ۱۳ فراوانی متغیرهای کیفی نحوه استفاده از اینترنت(وسیله اتصال به اینترنت و بخش مورد استفاده در اینترنت) را بر حسب مشخصات کمی فردی اجتماعی دانشجویان نشان می دهد.
*میانگین سنی کسانی که با هدف علمی از اینترنت استفاده می کردند به طور متوسط دو سال بیش از سایر گروه ها بود(P=0/001).از نظر پژوهشگر با افزایش سن دانشجویان احتمال استفاده علمی و هدفمند بیشتر می شود.
*میانگین نمره معدل در کسانی که جهت جست و جوی علمی(۱۶/۰۶±۱/۰۲) از اینترنت استفاده می کردند نسبت به سایر گروه ها بیشتر بود(P=0/02).از نظر پژوهشگر استفاده هدفمند باعث صرف وقت کمتر در اینترنت می شود در حالی که کسانی که با هدف غیرعلمی به اینترنت مراجعه می کنند دچار مشکلات ناشی از استفاده افراطی از اینترنت مثل کم خوابی،غیبت از کلاس ها و در نتیجه کاهش معدل و پیشرفت تحصیلی می شوند.
جدول شماره ۱۴ در ارتباط با هدف چهارم پژوهش” تعیین پیش بینی کننده های وضعیت اعتیاد به اینترنت در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان با کنترل مشخصات فردی-اجتماعی” تنظیم شده است.
اطلاعات جدول ۱۴ ضرایب رگرسیونی عوامل مرتبط فردی-اجتماعی و نحوه استفاده از اینترنت با وضعیت اعتیاد به اینترنت براساس مدل رگرسیون رتبه ای را نشان می دهد.در این مدل متغیر وضعیت اعتیاد به اینترنت به صورت سه حالت: سالم،در معرض خطر و وابستگی خفیف و به صورت یک متغیر رتبه ای در نظر گرفته شده است.براساس آنالیز تحلیلی جدول شماره ۱۴ متغیرهای سن،سابقه بیماری روحی(افسردگی،هراس اجتماعی،اضطراب) و اعتیاد(به سیگار و سایر مواد)،بخش مورد استفاده در اینترنت،چگونگی استفاده از اینترنت و هم چنین وسیله اتصال به اینترنت از عوامل مرتبط و پیش بینی کننده وضعیت اعتیاد به اینترنت بوده اند.
*از نظر متغیر سن،با افزایش سن دانشجو درجات اعتیاد به اینترنت کاهش مییابد(OR=0/92 و-۸۷/۹۷= فاصله اعتماد OR و ۰/۰۰۴=P).به طوری که در صورت ثابت ماندن اثرات سایر متغیرها با یک سال افزایش سن دانشجو شانس اعتیاد به اینترنت به اندازه  برابر کاهش می یابد.
در خصوص نقش سن در اعتیاد به اینترنت نتایج مطالعات(۴،۳۸،۶۱) با پژوهش حاضر همسو می باشد.در مطالعه درگاهی(۲۸)،جوان ترها سه برابر سایر افراد از اینترنت استفاده می کردند.خواجه موگهی(۲) سنین نوجوانی را از عوامل مهم پیش بینی کننده اعتیاد به اینترنت می داند.از نظر پژوهشگر افراد در سنین پایین به دلیل پشت سر گذراندن مراحل بحرانی دوران بلوغ،گذار از مرحله نوجوانی به جوانی و وجود استرس های محیطی و تکاملی اگر در محیط واقعی امکانات مناسبی برای مقابله با این شرایط نداشته باشند به اینترنت به عنوان یک جایگزین روی می آورند.ضمناً در سنین پایین تر احتمال استفاده تفریحی از اینترنت بیشتر است که این مساله هم می تواند به عنوان یک کاتالیزور جهت اعتیاد به اینترنت مطرح شود.
*در ارتباط با سابقه بیماری روحی(افسردگی،هراس اجتماعی و اضطراب) و اعتیاد(به سیگار و سایر مواد)،افرادی که سیگاری هستند یا به گونه ای با مواد مخدر در ارتباط هستند نسبت به افرادی که هیچ گونه اختلال روحی روانی یا اعتیاد ندارند ۳۴/۴ برابر شانس بیشتری برای افزایش درجات اعتیاد به اینترنت دارند (OR=4/34 و۳۱/۱۱- ۶۶/۱ = فاصله اعتماد OR و ۰۰۳/۰= P).
نتایج پژوهش حاضر با نتایج مطالعه کامران و همکاران(۶۸) همسو می باشد.مطالعات متعددی به ارتباط بعضی اختلالات روانی،ویژگی های خاص شخصیتی و اعتیاد به اینترنت اشاره کرده اند(۷۲-۶۹).معتادان به اینترنت افرادی هستند که به سادگی خسته و ملول می شوند.به علاوه آنها تنها،کمرو،افسرده،خجالتی،درون گرا و دچار سایر انواع اعتیادها هستند(۵۳،۶۱).
چاکاربورتی^[۹۶](۵۵) بیان کرده که تقریباً نیمی از معتادان به اینترنت یک اختلال روان پزشکی مثل: اعتیاد به مواد مخدر(۳۸%)،تغییرات خلقی(۳۳%)،اضطراب(۱۹%) و علائم سایکوز(۱۴%) را تجربه می کنند و ۵۲% آنها اختلالات شخصیتی مثل: شخصیت مرزی،ضد اجتماعی و خودشیفته دارند.
*از لحاظ بخش مورد استفاده در اینترنت دانشجویانی که بیشتر به منظور استفاده علمی به اینترنت رجوع می کردند نسبت به افرادی که اینترنت را به عنوان یک وسیله برای دانلود انتخاب کرده بودند از نظر درجات اعتیاد به اینترنت در معرض خطر کمتری بودند(۲۴/۰-۶۹/۰=فاصله اعتماد OR،۴۱/۰=OR،۰۰۱/۰=P).به طوری که کسانی که در اینترنت به جست و جوی علمی می پردازند نسبت به افرادی که دانلود می کردند خطر درجات اعتیاد به اینترنت  برابر بیشتر است.
مطالعات نشان داده سطوح اعتیاد به اینترنت با توجه به هدف استفاده و بخش مورد استفاده در اینترنت متفاوت است(۶،۲۹،۷۲).اعتیاد به اینترنت در افرادی که جهت سرگرمی یا ارتباط با افراد دیگر از اینترنت استفاده می کنند بیشتر از افرادی است که جهت جست و جوی اطلاعات علمی به اینترنت رجوع می کنند.استفاده های خاص از اینترنت به خصوص عملکرد تعاملی آن سهم بزرگی در توسعه اعتیاد به اینترنت دارد(۳۱).معتادان به اینترنت اغلب از اینترنت جهت فعالیت های اجتماعی و شبکه های اجتماعی مثل فیس بوک(۳۰)،سرگرمی(۶۳)،اتاق های گفتگو(۳،۳۱)،روابط عاشقانه مجازی و بازی های آنلاین(۳،۸،۷۳) استفاده می کنند.