مقدار شاخص کفایت نمونه برداری KMO)) به منظور تأیید اعتبار روش ۵/ است و هر چه این آماره به یک نزدیک تر باشد، اعتبار روش بیشتر خواهد بود.
حداقل سه متغیر باید روی هر عامل بار شود. بار عاملی هر شاخص در ماتریس عاملی و ماتریس چرخش یافته، حداقل باید ۳/ باشد. همچنین حداقل میزان اشتراکات شاخص ها ۶/است و هر چقدر میزان آن به یک نزدیکتر باشد، واریانس کل تبیینی افزایش مى یابد. علاوه بر این، گفته مى شود که مدل مناسب باید حداقل ۵۰ درصد از واریانس مشترک را تبیین کند.
اندازه MSA باید بزرگ تر از۵/ باشد
وجود عوامل استخراجی همراه با نمرات عاملی که با بهره گرفتن از آن‌ها، می‌توان به بررسی دقیق­تر و جزئی­تر مشاهدات در هر یک از عوامل پرداخت (بختیار زاده و همکاران ،۱۳۶،۱۳۸:۱۳۹۰).
۳-۲۳-۴-مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی:
فرایند تحلیل سلسله مراتبی( AHP ) یکی از روش های تصمیم‌گیری چند معیاری است که در آن برمبنای یک هدف معین وبا استفاده از معیارها یا سنجه های مختلف و وزن دهی به هر یک از آن‌ها می‌توان از میان گزینه ها یا آلترناتیو ها، گزینه ی مرجح و با اولویت رابرای هدفی خاص برگزید و سایر گزینه ها را نیز رتبه بندی نمود .این روش برای اولین با در دهه ی ۷۰ میلادی بوسیله ی ساتی ابداع شد. ای اچ پی شامل سه مرحله ی اصلی به شرح زیر است :

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-ساختن سلسله مراتب: اولین گام در ای اچ پی ترسیم یک نمایش گرافیکی از مسئله است که در آن هدف، معیارهای مناسب برای دستیابی به هدف و گزینه های مورد نظر نشان داده شود.در واقع در این مرحله سطوح مختلف تحلیل به صورت سلسله مراتبی و گرافیکی به تصویــــر کشیــده می شوند.
۲- مقایسه زوجی و وزن دهی: در ای اچ پی عناصر هر سطح نسبت به یکدیگر به صورت زوجی ) دوبه دویی )مقایسه شده و وزن دهی می شوند. مقایسه و وزن دهی به عناصر در یک ماتریس K×K ثبت می‌شود مقایسه زوجی به صورت ارزش گذاری عنصر سطر نسبت به عنصر ستون صورت می گیرد و برای ارزش گذاری نیز معمولا از یک مقیاس فاصله ای از ۱ تا۹ استفـــــاده می‌شود. هر چه مقدار ارزش داده شده بیشتر باشد نشان دهنده ی اهمیت و ارجحیت بیشتر عنصر سطری نسبت به عنصر ستونی است. به طوریکه ارزش ۹ بیانگر کاملاً مرجح یا کاملاً مهم تر و ارزش یک بیانگر با ارجحیت و اهمیت یکسان است لازم به ذکر است که ماتریس مقایسه زوجی یک ماتریس معکوس است بدین معنی که اگر ارزش مقایسه ای عنصر سطری a نسبت به عنصر ستونی، b معادل ۹ باشد ارزش مقایسه ای عنصر سطری b نسبت به عنصر ستونی a برابر ۱ ÷ ۹خواهد بود.
۳-محاسبه ی نرخ سازگاری( CR): نرخ سازگاری در روش ای اچ پی شاخصی است که سازگاری مقایسه ها را نشان می دهد.این نرخ گویای درجه ی صحت و دقت ارزش گذاری ها در مقایسات زوجی است ، چنانچه نرخ مذکور برابر و کمتر از ۱/ باشد می‌توان ارزش گذاری ها ومقایسات را خوب و صحیح دانست، در غیر این صورت ارزش گذاری و مقایسات زوجی باید دوباره انجام گرفته یا اصلاح شود. نرخ سازگاری از طریق محاسبه ی شاخص سازگاری (CI) و رابطه زیر حاصل می‌شود.
CI= Σλmax-n/n-1
رابطه ۱
در رابطه بالا λmax عنصر بردار ویژه و n تعداد معیارهاست. عنصر بردار ویژه از رابطه زیر بدست می‌آید:
رابطه ۲ وزن معیار/ سطر ماتریس ارزش گذاری× ستون وزن ها = λmax
λmax باید به تعداد معیارها وبرای همه ی آن‌ها محاسبه شده وسپس از مجموع آن‌ها در رابطه (۱) CI حاصل می گردد. شاخص دیگر مورد نیاز شاخص تصادفی (RI) است:
رابطه ۳ CR = CI/ RI.(کرم . محمدی ،۶۳،۶۸،۱۳۸۸)
اولین مرحله در روش AHP تجزیه نمودن مسأله تصمیم‌گیری به سلسله مراتب است که شامل مهمترین عناصر مسأله تصمیم‌گیری می باشد . در ایجاد یک سلسله مراتب، سطح بالا، هدف نهایی یک تصمیم گیر است. سپس سلسله مراتب از کلی به جزئی تر تا اینکه به سطحی از صفات برسد، پایین می‌آید . این سطحی است که در مقابل آن گزینه های تصمیم‌گیری پایین ترین سطح سلسله مراتب ارزیابی می شوند. هر سطح باید به سطح بالاتر قبلی متصل شود .بطور مثال یکی از ساختارهای سلسله مراتبی شامل چهار سطح است : هدف اصلی، اهداف، صفات و گزینه ها.
گزینه ها در یک پایگاه داده GIS ارائه می شوند . هر لایه شامل مقادیر صفاتی که به گزینه ها تخصیص داده شده، و هر گزینه (مثلا پلیگو ) مرتبط با عناصر سطح بالایی (یعنی صفات می باشد. مفهوم صفت، روش AHP را به روش­های GIS متصل می نماید.
مقایسه عناصر تصمیم‌گیری بصورت دو تایی: یک روش اساسی جهت آزمون روش AHPمقایسه های دو تایی می باشد. این روش از پیچیدگی مدل به طور قابل توجهی می کاهد، زیرا تنها دومؤلفه دریک زمان بررسی می گردند. این روش در سه مرحله انجام می گردد الف( تهیه ماتریس مقایسه در هر سلسله مراتب، که از بالا آغاز شده و به پایین ادامه می یابد. ب( محاسبه وزنهای هر عنصر سلسله مراتب. ج( تخمین نسبت توافق (نیر آبادی و حاجی میر رحیمی ،۴).
مراحل فرایند تحلیل سلسله مراتبی
فرایند تحلیل سلسله مراتبی را می‌توان در پنج مرحله اصلی شامل تشکیل درخت سلسله مراتبی، مقایسه زوجی جایگزین ها و معیارهای تحقیق، عملیات محاسبه داده ها، تحلیل حساسیت و نرخ ناسازگاری ترسیم و اجرا نمود
ترسیم و تشریح درخت سلسله مراتبی: درخت سلسله مراتبی دارای سه سطح اصلی هدف، معیارها، و گزینه ها است که سطح معیار آن قابل تقسیم به زیر معیارهای متعدد می باشد.
هدف: به پرسش اصلی تحقیق یا مشکلی که قصد داریم آ ن را حل نماییم هدف گفته می‌شود. هدف بالاترین سطح درخت سلسله مراتبی است و تنها یک پارامتر دارد که انتخاب آن وظیفه بالاترین سطح تصمیم‌گیری پروژه می باشد.
معیارها: به ملاک های متضمن هدف و سازنده آن معیار گفته می‌شود . معیارها در واقع سنگ محک هدف یا وسیله اندازه گیری آن می باشد. هر اندازه معیارها بیشتر اجزاء هدف را پوشش دهند و بیشتر بیان کننده هدف باشند، احتمال گرفتن نتیجه دقیق­تر افزایش خواهد یافت معیارها دومین سطح درخت سلسله مراتبی پس از هدف می باشند . در این سطح می‌توانیم بنا به ضرورت به تعداد مورد نیاز معیار در سطح افقی ترسیم و تنظیم نماییم معیارهای قابل تقسیم به زیر معیارها و زیر معیارها قابل تقسیم به زیر معیارهای بعدی می باشند. این وضعیت می‌تواند بس ته به ضرورت تا n زیر معیار در سطح عمودی و افقی افزایش پیدا نماید.
جایگزین ها: جایگزین ها در واقع منظور و مقصد هدف در درخت سلسله مراتبی می باشند و پاسخ هدف از میان جایگزین های ترسیم شده به دست می‌آید. جایگزین ها آخرین سطح درخت سلسله مراتبی می باشند بستگی به چگونگی استفاده از روش AHPدارد. در مواردی که از این تکنیک به منظور انتخاب یا اولویت بندی استفاده می‌شود عمومًا تعیین جایگزین ها محقق صورت می گیرد زیرا اوست که تعیین می کند از میان کدام جایگزین ها باید انتخاب صورت گیرد یا چه جایگزی نهایی باید اولویت بندی شود.
تعیین معیارها، زیر معیارها و جایگزین ها:
کشف، شناسایی و دسته بندی معیارها، زیر معیارها و جایگزین ها: در این بخش باید دست کم یک نفر را که دارای سوابق علمی و پژوهشی در زمینه هدف و مسلط به روش تحقیق باشد برای شناسایی، کشف و دست ه بندی معیارها، زیرمعیارها و جایگزین ها به کار گرفته شود این فرد باید با بهره گرفتن از دانش خویش، انجام مطالعات تکمیلی، تحقیقات میدانی و مصاحبه اقدامات لازم را در این زمینه به انجام رساند و در نهایت مجموعه معیارها و جایگزین ها مرتبط با هدف راگردآوری و به صورت دقیق و قابل توجیه دسته بندی و در نهایت تعریف نماید.
استاندارد کردن معیارها، زیر معیارها و جایگزین ها در این مرحله با بهره گرفتن از روش دلفای، مجموعه معیارها، زیر معیارها و جایگزین ها که در بخش قبلی شناسایی و دسته بندی شده اند، استاندارد می گردند . برای این منظور چهار مرحله طراحی و اجرا خواهد شد.
تعیین گروه قضاوت کارشناسی : در این مرحله باید مجموعه ای از کارشناسانی را که درگیر فعالیت های اجرایی در زمینه هدف مورد نظر می باشند برای تشکیل گروه قضاوت کننده، دعوت نمایند . این افراد در خصوص ارتباط یا عدم ارتباط معیارها، زیر معیارها و جایگزین ها با هدف، قضاوت خواهند کرد.
طراحی پرسشنامه: پرسشنامه دلفای دارای چهار قسمت می بـاشد که شامل جدول مقیــاس ١٠ درجه­ای، پرسش های پرسشنامه دلفای جدول پیشنهادها در خصوص حذف اصلاح یا اضافه کردن معیارها و زیرمعیارها جدول ثبت امتیازات مقایسه و زیر معیارها جایگزین ها می‌شود.
جدول مقیاس ١٠ درجه ای: در این بخش جدولی با مقیاس ١٠ درجه برای سنجش اهمیت هر یک از معیارها و زیرمعیارها طراحی می‌شود. این جدول وسیله ای است که به گروه قضاوت کارشناسی کمک می کند تا ارزش عددی اهمیت هر یک از معیارها و زیرمعیا رها را نسبت به یکدیگر مشخص نمایند. جدول از سه بخش امتیاز، نشانگر و جمله اظهاری تشکیل شده است.
پرسش های پرسشنامه دلفای: در این بخش پرسش های پرسشنامه دلفای براساس معیارها، زیرمعیارها و جایگزین های پیشنهاد شده توسط گروه تحقیق طراحی خواهد شد.
شایسته است بر ای نزدیک کردن تصاویر و برداش ت های ذهنی گروه قضاوت کننده شاخص‌های مناسبی برای هر یک از معیارها و زیرمعیارها تدارک دیده شود تا گروه قضاوت کارشناسی نسبت به همه معیارها ذهنیت مشترکی پیدا نمایند و بر اساس آن قضاوت کنند .
جدول ثبت پیشنهادها در خصوص حذف، اصلاح یا اضافه کردن: در این بخش جداولی طراحی خواهد شد که به قضاوت کننده این امکان را می دهد تا پیشنهادهای اصلاحی خود را در خصوص معیارها و زیر معیارها ارائه دهد .
جدول ثبت امتیاز معیارها، زیرمعیارها و جایگزین ها: در این بخش جداولی طراحی خواهد شد که در آن‌ها امتیا ز داده شده توسط گروه قضاوت کننده به هر یک از معیارها و زیرمعیارها ثبت خواهد شد . تعداد این جداول بستگی به تعداد سطوح معیارها و زیر معیارها دارد . به گونه ای که برای سطح اول معیارها یک جدول و برای سطوح بعدی که شامل زیر معیارها می‌شود به تناسب هر یک از زیرمجموعه ها یک جدول در نظر گرفته خواهد شد. بنابراین در مرحله اول اهمیت هر یک از معیارها سنجیده خواهد شد و در صورتی که معیارها توسط تیم قضاوت کننده حائز شرایط استاندارد تشخیص داده شد، اهمیت زیرمجموعه هر یک از این معیارها بررسی خواهد گردید.
محاسبه اعتبار معیارها، زیرمعیارها و جایگزین ها: پس از تعیین ارزش عددی اهمیت هر یک از معیارها، زیر معیارها و جایگزین ها توسط گروه قضاوت کارشناسی، عملیات محاسبه اعتبار برای استاندارد کردن آن‌ها آغاز می‌شود در این مرحله با بهره گرفتن از میانگین حسابی، میانگین هر یک از معیارها و سپس زیرمعیارهای مربوط به هر معیار محاسبه شده و در نهایت مجموعه معیارها و زیرمعیارهایی که ارزش عددی ٧ و بالاتر را از روی جدول مقیاس اندازه گیری کسب کرده اند به عنوان معیارها، زیرمعیارها و جایگزین های استاندارد شده انتخاب خواهد شد .
جدول معیارها، زیرمعیارها و جایگزین های نهایی و استاندارد شده: در این مرحله مجموعه معیارها و جایگزین هایی که توانسته اند امتیاز ٧ از ١٠ را کسب کنند به عنوان معیارها، زیرمعیارها و جایگزین های نهایی در جداول جداگانه ثبت خواهند شد. این مجموعه پایه و اساس گردآوری داده های “AHP"را تشکیل می دهند و با پایان این مرحله، بخش ترسیم درخت سلسله مراتبی پایان خواهد پذیرفت.
گردآوری داده ها: پس از ثبت زیرمعیارهای استاندارد شده، مجموعه زیرمعیارها به دو دسته کلی زیرمعیارهای کمی و کیفی تقسیم خواهند شد. زیرمعیارهای کمی، زیرمعیارهایی هستند که داده های آن‌ها به صورت اعداد و ارقام حقیقی قابل گردآوری است زیرمعیارهای کیفی، زیرمعیارهایی هستند که تنها از طریق نگرش شناختی افراد می‌توان داده های آن را به دست آورد. برای گردآوری داده های کیفی ترسیم و اجرای سه مرحله ضروری است . این مراحل شامل طراحی پرسشنامه گـــردآو ری داده ها تعیین جامعه نمونه و طراحی جداول مقایسه های زوجی می باشد.
طراحی پرسشنامه: در این بخش با بهره گرفتن از زیرمعیارهای استاندارد شده، پرسشنامه گردآوری داده ها طراحی خواهد شد در این پرسشنامه تعداد پرسش ها متناسب با تعداد زیرمعیارها است . پرسش ها به صورت مقایسه بیان هر یک از آخرین سطح زیرمعیارها و جایگزین ها طراحی خواهد شد و پرسش شونده باید براساس آن پاسخ گوید برای آنکه برداش ت های ذهنی پرسش شوندگان نسبت به پرسش ها به یکدیگر نزدیک شود ارائه شاخص‌های مناسب مرتبط با زیرمعیار مناسب خواهد بود.
تعیین جامعه نمونه: انتخاب افراد پرسش شونده به صورت تعمدی، طبقه ای و سهمیه ای صورت خواهد گرفت. در این روش از انتخاب تصادفی افراد به شدت باید پرهیز کرد نحوه انتخاب بدین شکل است که در ابتدا باید با توجه به هدف پروژه و همچنین کمی یا کیفی بودن زیرمعیارها و جایگزی ن ها آن‌ها را طبق ه بندی نمود، سپس به تناسب تعداد زیرمعیارها یا جایگزین های قرارگرفته در هر طبقه، سهمیه مناسبی از پرسش شوندگان را به آن‌ها اختصاص داد و در آخر، از میان افرادی که دارای اطلاعات کارشناسی مناسب در خصوص زیرمعیارها و جایگزین ها و از جهت نوع کار و تخ صیص نیز ترجیحًا درگیر فعالیت های مرتبط با آن م ی باشند، سهمیه های اختصاصی به هر طبقه از زیرمعیارها و جایگزین ها را پر نمود با انجام این اقدامات، مجموعه افرادی که از آنان پرسش شده و همچنین تعداد و نوع پرسش ها مشخص خواهد شد.
جدول مقایسه زوجی: در این بخش سه نوع جدول داریم که شامل جدول مقیاس مقایسه زوجی جایگزین ها و آخرین سطح زیرمعیارها، و جدول ماتریس مقایسه زوجی معیارها و زیر میارها با یکدیگر می باشد .
در روشAHP با بهره گرفتن از منطق فازی که به صورت پیوستاری است جدولی ٩ یا ۱۱درجه ای تهیه می‌شود. این جدول دارای اعداد صحیح ١ تا ٩ یا ١١ می باشد که برای هر وضعیت از مقایسه، یک عدد در نظر گرفته شده است.
جدول(۳-۸): مقیاس مقایسه دو به دو در AHP