۲-۴)روش های تعیین ارزش شرکت ها

۲-۴-۱) روش ارزش دارایی ها

در این روش، ارزش شرکت عبارت است از:

ارزش بدهی ها – ارزش دارایی ها = ارزش شرکت

این روش ارزشیابی مبتنی بر ترازنامه بوده و ارزش شرکت ها را بر اساس تخمین ارزش دارایی های خود برآورد می‌کنند. کاربرد این روش، زمانی است که اوراق بهادار شرکت قبلا در بازار، معامله نشده باشد یا شرکت های کافی یا مشابه در بازار مالی برای استفاده از نسبت قیمت به سود آن ها برای برآورد، در بازار وجود نداشته باشد.(شمس زاده،۱۳۸۷)

برخی از روش های تعیین ارزش دارایی ها، بشرح زیر است:

۲-۴-۱-۱)روش ارزش دفتری^[۱۳]

طبق این روش، ارزش شرکت عبارت از ارزش حقوق صاحبان سهام موجود در ترازنامه است. تعیین ارزش شرکت با بهره گرفتن از این روش بسیار ساده است اما باید توجه داشت که این روش ارزش جاری دارایی های شرکت و وضعیت سودآوری شرکت را مورد توجه قرار نمی‌دهد. این روش هنگامی که شرکتی در سال های گذشته به خوبی فعالیت کرده و ذخایر زیادی انباشته ‌کرده‌است اما در حال حاضر، وضعیت سودآوری ضعیفی دارد ارزش بالایی را برای سهام آن تعیین می‌کند.(Sougiannis& Yaekura,2001)

۲-۴-۱-۲)روش ارزش دفتری تعدیل شده^[۱۴]

این روش ارزش بازار دارایی ها و بدهی های شرکت را برای تعیین ارزش شرکت مورد توجه قرار می‌دهد، به عبارت دیگر، در این روش ارزش شرکت عبارت از ارزش بازار دارایی ها پس از کسر ارزش روز بدهی ها است. این روش نیز همانند روش پیشگفته توان سودآوری شرکت را نادیده می‌گیرد.

۲-۴-۱-۳)روش ارزش تصفیه (انحلال)^[۱۵]

ارزش تصفیه شرکت عبارت از حالتی است که شرکت منحل شده و دارایی های آن فروخته شود و بدهی های آن پرداخت می‌گردد. ارزش تصفیه شرکت را می توان از طریق کسر کردن هزینه های تصفیه شرکت، مانند پرداخت به کارکنان، هزینه های مالیات و … از ارزش دفتری تعدیل شرکت محاسبه نمود.

این روش هنگامی مفید خواهد بود که شرکت با هدف انحلال در آینده نزدیک خریداری شود این روش مخالف فرض تداوم فعالیت شرکت ها می‌باشد.

۲-۴-۱-۴)روش ارزش جایگزینی^[۱۶]

این روش ارزش شرکت را با این فرض تعیین می‌کند که چنانچه دارایی ها با شرایط دارایی های موجود در شرکت (از نظر میزان خدماتی که دارایی های موجود ارائه می‌نمایند)، تهیه و جایگزین دارایی های فعلی گردند به چه میزان سرمایه نیاز است. در حقیقت، در این روش تأکید بر این است که بهای تمـام شده

دارایی هایی که به اندازه دارایی های موجود خدمات ارائه‌ می‌دهند، چقدر است.

تعیین ارزش جایگزینی دارایی ها به دلیل تغییرات سریع فناوری در طی زمان و فقدان بازاری که این دارایی ها در آن مبادله شوند، دشوار می‌باشد. استفاده از این روش هنگامی مناسب خواهد بود که کنترل شرکت (مدیریت) به خریدار منتقل شود و چنانچه برخی از دارایی ها در جریان عملیات شرکت دارایی مازاد منصوب شوند، استفاده از روش جایگزینی برای آن ها مناسب نخواهد بود.

۲-۴-۱-۵)روش ارزش روز دارایی ها

در این روش دارایی ها با توجه شرایط تورم تجدید ارزیابی می‌شوند. استفاده از این روش با محدودیت هایی نیز مواجه است از جمله اینکه بعضی از موجودی ها غیر قابل فروش و کم گردش و ناباب باشند،حساب بدهکاران شامل افراد بد حساب باشد. تجدید ارزیابی به دلیل عدم وجود بازار فعال دست دوم کار مشکلی است. با این حال، این روش در ایران، کاربردی عملی داشته و اکثر شرکت های واگذار کننده سهام از این روش استفاده می‌کنند.(شمس زاده و مهدوی خو،۱۳۸۷)

روش تعیین ارزش شرکت بر مبنای ارزش دارایی ها، ارزش شرکت را به صورت ایستا و بدون در نظر گرفتن عملکرد شرکت، فرصت های رشد آتی و ارزش زمانی پول، تعیین می کند و عواملی مانند وضعیت صنعت، نیروی انسانی و مزایای اقتصادی دارایی ها را نیز مورد توجه قرار نمی دهد. به علاوه، تعیین ارزش دارایی های نامشهود به عنوان بخشی از دارایی های شرکت دشوار خواهند بود که باید در تعیین ارزش شرکت مورد توجه قرار گیرند. (طالبپور،۱۳۸۷)

۲-۴-۲) روش سودآوری^[۱۷]

در این روش توان و ظرفیت سودآوری شرکت و تجزیه و تحلیل روند سودآوری در طول زمان مبنای محاسبه ارزش شرکت قرار می‌گیرد. در این روش، ارزش شرکت به صورت کلی عبارت است از:

در این روش در حقیقت سود شرکت به عنوان مبنایی برای تعیین ارزش شرکت مورد توجه قرار می‌گیرد. این روش برای سهامی مورد استفاده قرار می‌گیرد که برای اولین بار عرضه می‌شوند یا دارای قیمت تابلو و بازار فعال در بورس اوراق بهادار نباشند.(شمس زاده و مهدوی خو،۱۳۸۷) با توجه به اینکه تعابیر متعددی از سود شرکت وجود دارد، دو دیدگاه کلی در ارتباط با سود شرکت مورد استفاده در تعیین ارزش شرکت،

بشرح زیر است: (Brigham,1992)

۲-۴-۲-۱)روش سود خالص^[۱۸]

در این دیدگاه، سرمایه گذاران، سود خالص شرکت را مبنای تعیین ارزش حقوق صاحبان سهام شرکت قرار می‌دهند و سپس با اضافه نمودن ارزش بدهی ها به ارزش حقوق صاحبان سهام شرکت، ارزش آن را تعیین می نمایند. با توجه به اینکه سود خالص کلا متعلق به سهام‌داران است، ‌بنابرین‏ از نرخ بازده مورد انتظار سهام‌داران به عنوان نرخ تنزیل استفاده می‌شود.

S = ارزش حقوق صاحبان سهام

EBIT= سود قبل از کسر بهره و مالیات

k_e= نرخ بازده مورد انتظار سهام‌داران

k_d = نرخ بهره بدهی

D = بدهی

T= نرخ مالیات

۲-۴-۲-۲)روش سود خالص عملیاتی^[۱۹]

در این دیدگاه سرمایه گذاران علاوه بر سود شرکت به وضعیت بدهی های شرکت نیز، در تعیین ارزش شرکت توجه می نمایند. لذا با توجه به اینکه سود عملیاتی شرکت متعلق به کلیه تأمین کنندگان منابع مالی شرکت، اعم از طلبکاران و سهام‌داران می‌باشد، در این دیدگاه، از نرخ هزینه سرمایه شرکت برای تنزیل سود خالص عملیاتی برای تعیین ارزش شرکت استفاده می‌گردد.

=V ارزش شرکت

WACC= میانگین موزون هزینه سرمایه

برخی از تحلیل گران، سود خالص پس از کسر مالیات را مبنای تعیین ارزش شرکت قرار می‌دهند اما گروهی نیز معتقدند که سود خالص قبل از کسر مالیات نتیجه فعالیت و عملکرد شرکت را بهتر گزارش می کند و معیار مناسب تری برای تعیین ارزش می‌باشد.

در تعیین ارزش شرکت با بهره گرفتن از روش سودآوری می توان از روند گذشته سود آوری شرکت یا برآورد سودهای آتی شرکت استفاده نمود. در شرکت های فعال در محیط اقتصادی پویا استفاده از روند سودآوری گذشته چندان مناسب نخواهد بود، لذا می‌توان از برآورد سودهای آتی این شرکت ها برای تعیین ارزش شرکت ها استفاده نمود. از نظر برخی از پژوهشگران در تمام مدل هایی که ارزش شرکت ها بگونه ای بر مبنای سود حسابداری برآورد می شود و به دلیل وجود محافظه کاری در تعیین سود حسابداری، ارزش مناسبی برای شرکت ها محاسبه نمی گردد. (Sougiannis& Yaekura,2001)

سود حسابداری تحت تاثیر برآورد و قضاوت قرار دارد. سوخت مطالبات، استهلاک و کاهش ارزش دارایی ها، تفکیک هزینه های جاری و سرمایه ای ارزشیابی موجودی ها و … از جمله مواردی است که می‌تواند باعث تعریف یا هموار سازی سود توسط مدیریت شود و در نتیجه فرایند تعیین ارزش شرکت را تحت تاثیر قرار دهد(Bloom,2000).

۲-۴-۳)روش تنزیل جریان وجوه نقد^[۲۰]