• • تعداد مسافر: ۵۲ نفر

• • خدمۀ پروازی: ۲ نفر

• • حداکثر سرعت کروز: ۵۳۵ کیلومتر بر ساعت

• ارتفاع کروز: ۷۶۰۰-۷۲۰۰ متر

شکل ۶٫۲: هواپیمای ایران ۱۴۰

در حال حاضر ایران برنامۀ تولید داخلی یک هواپیمای مسافربری سایز متوسط (با ظرفیت ۱۰۰ تا ۱۵۰ مسافر) را دارد. همچنین ایران در حال مذاکره جهت تولید هواپیماهای آنتونوف ۱۵۸ (هواپیمایی کوتاه­برد با ظرفیت ۹۹ مسافر، محصول کشور اکراین) و توپولوف اس­ام-۲۰۴ و ۲۱۴ (با ظرفیت ۲۰۰ مسافر، محصول کشور روسیه) است .

۲ـ۹ـ۲)هواپیماهای آموزشی/کاربردی کوچک

از جمله هواپیماهای آموزشی تولید ایران عبارتند از:

• • پرستو از اولین هواپیماهای ساخت ایران جهت آموزش خلبان است

• • درنا یک جت آموزشی است که تولید آن در سال ۱۳۷۸ (۱۹۹۹ میلادی) علنی شد و در سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶ میلادی) به تولید رسید. درنا تولید نیروی هوایی است.

• • تذرو یک جت آموزشی کوچک تمام کامپوزیت است که برای اولین بار در نمایشگاه هوایی در سال ۱۳۸۱ (۲۰۰۲ میلادی) در جزیرۀ کیش ایران نمایش داده­شد. این هواپیما در سال ۱۳۸۷ (۲۰۰۸ میلادی) به تولید رسید.این هواپیما توسط مجموعۀ صنعتی اوج با اسکلتی آلومینیومی و پوسته­ای از مواد مرکب، ساخته شده­است.

شکل ۷٫۲: (الف) هواپیمای پرستو؛ (ب) جت آموزشی تذرو

• • هواپیمای دونفرۀ آوا ۲۰۲ یک هواپیمای سبک برای آموزش خلبان، حمل و نقل محموله­ های سبک و گشت هوایی است که توسط شرکت صنایع هوایی ایران، زیر نظر سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، طراحی و ساخته شده­است.

• هواپیمای کشاورزی آوا ۳۰۳ با توجه به نیاز ایران به سالانه ۳۰ تا ۵۰ فروند هواپیمای سم­پاش به­وسیلۀ شرکت صنایع هوایی ایران در سال ۱۳۸۱ (۲۰۰۲ میلادی) تولید شد. این هواپیما به­عنوان یک هواپیمای سم­پاش تولید شده­است ولی قابلیت استفاده به­عنوان تخمکاری، کوددهی و آتش­نشانی را نیز دارد. این هواپیما با انتقال فناوری از شرکت P.Z.L لهستان ساخته شده­است .

شکل ۸٫۲: (الف) هواپیمای آوا ۲۰۲؛ (ب) هواپیمای آوا ۳۰۳

• • هواپیمای فلزی آموزشی/تفریحی دو نفرۀ ایران-۲

• • پرندۀ آبی یک هواپیمای دو نفرۀ تمام کامپوزیت است که دارای کاربردهای آموزش خلبانی، گشت­زنی، مرزبانی، ترابری، شناسایی، تاکسی هوایی و حمل محموله­ های پستی است. این هواپیما محصول شرکت خصوصی هوافضای درنا است.

• فجر ۳ یک هواپیمای بازرگانی/آموزشی/تفریحی/تاکسی تمام کامپوزیت در ردۀ سبک و تک موتوره با قابلیت حمل چهار سرنشین است. این هواپیما در صنایع هوایی و کامپوزیت فجر^[۲۵] تولید شده­است. این هواپیما در سال ۱۳۷۴ (۱۹۹۵ میلادی) اولین پرواز خود را انجام داد و در سال ۱۳۸۰ (۲۰۰۱ میلادی) تولید شد .

شکل ۹٫۲: (الف) هواپیمای پرندۀ آبی؛ (ب) هواپیمای فجر ۳

• • فجر ۲۰، ۲۲و ۲۴ هواپیماهایی کامپوزیتی، دوربرد و فوق سبک هستند. این هواپیماها تولید شرکت هسا هستند. از این هواپیما جهت مصارف آموزشی، گشت­زنی هوایی، کنترل ترافیک شهری و بزرگراه­ها، عملیات امداد و نجات، سم­پاشی مزارع، عکسبرداری هوایی و جا به ­جایی مسافر ‌می‌توان استفاده کرد.

• جت آموزشی کوثر با همکاری نیروی هوایی و صنایع هوایی وزارت دفاع تولید شده­است .

(الف)
(ب)

شکل ۱۰٫۲: (الف) فجر ۲۲؛ (ب) جت آموزشی کوثر

• هواپیمای فائز که نخستین هواپیمای تک سرنشین و دو موتورۀ تولید ایران است. این هواپیما تولید صنایع هوایی و مواد ترکیبی فجر ­است و در سال ۱۳۹۰ (۲۰۱۱ میلادی) رونمایی شد .

شکل ۱۱٫۲: هواپیمای فائز

۲ـ۹ـ۳) هلیکوپترها

از جمله هلیکوپترهای تولید ایران عبارتند از:

• • شباویز که در سال ۱۳۷۲ (۱۹۹۳ میلادی) توسط پنها تولید و خط تولید انبوه آن در سال ۱۳۷۵ (۱۹۹۶ میلادی) تأسیس شد. شباویز یک هلیکوپتر چند منظوره است که از آن برای حمل و نقل اشخاص، نفرات نظامی، تجهیزات، بار، ارسال تدارکات از طریق هوا و عملیات امداد و نجات استفاده می­ شود .

• شاهد ۲۷۸ یکی از محصولات بومی ایران است که در سال ۱۳۸۰ (۲۰۰۱ میلادی) و توسط صنایع تحقیقات هوایی شاهد تولید شد. این بالگرد دارای قابلیت حمل پنج سرنشین است که به تولید انبوه رسیده و در نهادهای نظامی و غیرنظامی (مانند سازمان محافظت از محیط زیست) وارد خدمت شده است.

(الف)
(ب)

شکل ۱۲٫۲: (الف) شباویز؛ (ب) شاهد ۲۷۸

• شاهد ۲۸۵ بالگردی تهاجمی است که در سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶ میلادی) در نمونه ­های زمینی و دریایی توسط صنایع تحقیقات هوایی شاهد ساخته­شده و هم­اکنون با انتقال تکنولوژی ساخت، در خط تولید هسا قرار دارد. این بالگرد از نوع تک­نفره و برای اجرای مأموریت­های نظامی، از جمله شناسایی و گشت رزمی و پشتیبانی از نیروهای زمینی، توسعه یافته­است .

شکل ۱۳٫۲: شاهد ۲۸۵

همچنین در حال حاضر مراحل طراحی و ساخت بالگرد ملی “صبا ۲۸۴” و بالگرد ۲۱۴ ST در شرکت پنها در حال انجام است.

۲ـ۹ـ۴)هواپیماهای بدون سرنشین

از جمله هواپیماهای بدون سرنشین تولید ایران عبارتند از:

• تلاش، نخستین هواپیمای بدون سرنشین تولیدی صنایع هوایی قدس است. از این هواپیما در جنگ تحمیلی عراق نیز استفاده شده­است. در این جنگ، با نصب دوربین عکاسی روی تلاش، عکس­های ارزشمندی از مواضع عراق تهیه شد.

در حال حاضر از این هواپیما به­عنوان آموزش مقدماتی جهت پیداکردن مهارت­ های لازم برای هدایت پرنده­های پیشرفته استفاده می­ شود. همچنین این هواپیما به­عنوان هدف، جهت آموزش یگان­های پدافند نیز کاربرد دارد.

برخاستن این هواپیما با بهره گرفتن از چرخ و از روی باند پروازی (باندهای خاکی نسبتاً هموار) صورت ‌می‌گیرد و بازیافت آن هم به­وسیلۀ چرخ، روی باند است. اصول پرواز آن نیز بسیار ساده و راحت است.

• • ابابیل در چند مدل و با کارایی­های مختلف طراحی و تولید شده­است. این پهپاد محصول صنایع هسا است و تاکنون چند نسل از آن ساخته شده­است.

• مهاجر از جمله معروف‎ترین هواپیماهای بدون سرنشین ایران به شمار می‌روند که در چند نسل ساخته شده‌اند و معروف‎ترین آن ها، مهاجرهای ۳ (درنا) و ۴ (هدهد) هستند .

(الف)
(ب)

شکل ۱۴٫۲: هواپیمای بدون سرنشین (الف) ابابیل؛ (ب) مهاجر

• • رعد که در مدل­های مختلف تولید شده­است.

• صاعقه برای افزایش مهارت کارکنان پدافند هوایی به عنوان هدف برای موشک­ها، توپ­ها و پدافند زمینی مورد استفاده قرار ‌می‌گیرد. این پهپاد از محصولات صنایع هوایی قدس است .

(الف)
(ب)

شکل ۱۵٫۲: هواپیمای بدون سرنشین (الف) رعد؛ (ب) صاعقه