۲-۶-۳-۳- عوامل اجتماعی –اقتصادی

دلیل قاطعی مبنی براین که طبقۀ پایین اقتصادی – اجتماعی بتواند باعث علائم روان تنی شود در دست نیست، هرچند این مسئله با اختلالات هیجانی همبستگی دارد.بعضی از پژوهشگران وضعیت اقتصادی – اجتماعی را علت وبعضی دیگر معلول اختلالات هیجانی می‌دانند.هرچند،هنگامی که اختلافات خانوادگی نیز به مشکلات اقتصادی – اجتماعی بپیوندد، احتمال بروز علائم روان تنی افزایش می‌یابد. اختلاف والدین و رابطۀ نامناسب والد-فرزند عواملی هستندکه در بروز علائم روان تنی در طفلی که آگاهانه یا نا آگاهانه از بیماری به عنوان یک مکانیسم دفاعی استفاده می‌ کند،نقش دارد(نجاریان،دهقان،دباغ،۱۳۷۵).

۲-۶-۳-۴- سنخهای شخصیتی

برخی از پژوهشگران چنین فرض کرده‌اند که خصیصه‌های شخصیتی از طریق پاسخهای عصب شناختی و غددی نقش مهمی‌در علت شناسی بیماری‌ها ی جسمی‌دارند. به عقیده هورنای^[۲۱۴] (۱۹۵۰)بیماری‌های روان تنی تسکین دهندۀ تنش‌های ناشی از سایقهای متعارض درونی وتنفر از خویش وخود تخریبی است.افراد روان نژند که به خاطر احساس کاذب غرور برانگیخته شده اند، برای رسیدن به کمال دست نیافتنی تلاش می‌کنند.اجتناب ناپذیر بودن شکست به تنفر از خویش منجر می‌شود.تنفر ازخویش وغرور روان نژندی دو مرحله ازیک فرایند همسان برای کسب کمال وتنبیه خویش به خاطر شکست است.علائم روان تنی نا هوشیار هستند ؛یعنی تنبیه عمدی خویش به علت ناتوانی ازرسیدن به چیزهای دست نیافتنی (نجاریان، دهقان، دباغ،۱۳۷۵).

دومتخصص قلب به نامهای فریدمن وروزنمن ^[۲۱۵](۱۹۵۹)مشاهده کردند مردان وزنانی که تکلم سریع، رقابت جویی،بی حوصلگی، سخت کوشی، پرخاشگری، خشم وخشونت دارند، بیشتر از افراد فاقد این خصیصه‌های روان شناختی، مستعد ابتلا به بیماری «شریان قلبی» هستند(روزنمن وچسنی^[۲۱۶]،۱۹۸۲).

۲-۶-۳-۵- آمادگی وراثتی

بی شکف تفاوت‌های فردی قابل ملاحظه ای در پاسخ فیزیولوژیک به فشار روانی وجود دارد. ممکن است این تفاوت ها به آمادگی وراثتی وتوانایی فرد در کنار یافایق آمدن بر موقعیتهای زیانبار که علت یا بیانگر رقابت جویی هستند، مربوط باشد(کرانتز وگلاس^[۲۱۷]، ۱۹۸۴).

تحقیقات زیادی که بر اهمیت عوامل وراثتی ‌و ایمنی شناختی از یک سو ‌و تجارب اولیۀ شرطی سازی از سوی دیگر تأکید دارند، در توجیه آمادگی ابتلا به بیماری انجام پذیرفته اند.واکنش به فشار می‌تواندبه شکل فروپاشی می‌تواند به شکل فروپاشی جسمی‌نیز باشد، لذا علاوه بر الگوهای غیر انطباقی فیزیولوژیک، بر انطباق روان شناختی تأثیر می‌گذارد (فاربر^[۲۱۸]،۱۹۸۲).

۲-۷- قسمت ششم، مروری بر تحقیقات ومطالعات انجام گرفته

در این قسمت به تعدادی از تحقیقات انجام شده در داخل وخارج از کشور که مرتبط با متغییرهای پژوهش است، اشاره می‌شود:

۲-۷-۱- تحقیقات داخلی

هادیان (۱۳۷۶)درتحقیقی که بر روی بازنشستگان انجام دادبه این نتیجه رسید که بازنشستگان غیر شاغل که در فعالیت‌های درسی وهنری شرکت داشته اند دارای عزت نفس بالایی بودند.یکی از روش های بهبود روانی بازنشستگان،شرکت دادن آن ها در کلاس‌های درسی وهنری است زیرا یادگیری وتکمیل آموخته ها در هرسنی که صورت گیرد احساس رضایت وعزت نفس به همراه دارد.

عالی(۱۳۷۷) درتحقیقی که به منظور بررسی جنبه‌های عاطفی روانی واجتماعی بازنشستگان درشهر اصفهان انجام داد ‌به این نتیجه رسید که ۶۰% ازبازنشستگان احساس توانمندی وقابلیت کاری دارند.۹۳%به افزایش مشکلات اقتصادی اذعان داشتند و۷۲% از نحوه قدردانی از آنان ناراضی بودند.یافته ها ی این پژوهش نشان می‌دهد افزایش چشمگیر مشکلات اقتصادی،احساس بیهودگی ومنزوی شدن از اجتماع از جمله عواملی است که برروی سلامت روان بازنشستگان تأثیر می‌گذارد.

در تحقیقی که عزیزی، هلاکویی، رحیمی‌، امیری وخسروی زادگان (۱۳۸۴) ‌در مورد شیوع اختلالات روانی وعوامل دموگرافیک مؤثر بر افاغنه ساکن اردوگاه دالکی بوشهر انجام دادند در یافتند که ۹/۴۸ از افراد اختلالات روان تنی را نشان دادند واین اختلالات با اضطراب وعوامل دموگرافیک مانند تعداد اعضای خانواده بالای ۸ نفر،سن مهاجرت بالای ۱۰ سال،تولد در ایران وجنس ار تباط معناداری وجود داشت.

میرشریفا (۱۳۸۵) دربررسی تحقیقات انجام شده به صورت مصاحبه که در وزارت نفت انجام گرفته گزارش نمود بازنشستگی پیش از موعد برای زنان ومردان دارای تفاوت‌های احساسی ورفتاری است.زنان از شادابی بیشتری نسبت به مردان برخوردار بوده وعدم رضایت مردان بیشتر از زنان بوده است وتلاش مردان برای بازگشت مجدد به کاربیشتر از زنان بوده است.

در پژوهشی که توسط بیاتی وگودرزی وعاشور(۱۳۸۷ ) به منظور بررسی رابطه بهزیستی روان شناختی و سلامت عمومی‌دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی‌آزاد شهر انجام گرفت این نتایج به دست آمد که میانگین خرده مقیاس اختلال درکارکرد اجتماعی از پرسشنامه سلامت عمومی‌بالاتر از سایر عامل ها می‌باشد وافسردگی از کمترین میانگین برخوردار است ‌بنابرین‏ بین ابعاد بهزیستی روان شناختی وسلامت عمومی‌ رابطه معناداری وجود دارد.

درتحقیقی که زهرا فتوکیان،فاطمه غفاری، شهربانو کیهانیان(۱۳۷۸) انجام دادند،ارتباط عوامل استرس زای زندگی با بروز بیماری‌های روان تنی که جنبه ای مؤثر بر بروز بیمارهای خطرناکی مانند سرطان رامورد بررسی قرار ‌دادند که نتایج پژوهش نشان داد که رویدادهای استرس زای زندگی به عنوان عوامل مؤثر و خطرناک در بروز انواع بیماری‌های روان تنی به عنوان جنبه تأثیر گذار بر سرطان محسوب می‌شوند. لذا تلاش جهت مواجهه مناسب ومنطقی با استرسهای زندگی از سویی وتلاش جهت کاهش این استرسها ازسویی دیگر ضروری به نظر می‌رسد.

در تحقیقی که ریاحی(۱۳۸۸) با هدف توصیف میزان شیوع اختلالات روان تنی وارتباط آن ها دربین همسران شاهد انجام داد ‌به این نتایج دست پیدا کرد که میزان استرس واختلالات روان تنی درهمسران شاهد در سطح، متوسط تا بالا بود وهمچنین رابطۀ مستقیم ومعناداری بین میزان استرس ومیزان شیوع اختلالات روان تنی در همسران شاهد مشاهده شد.

زندیان وکیان پور قهفرخی(۱۳۸۹) درتحقیق که بر روی شاخص سلامتی بازنشستگان شهر اهواز انجام دادند دریافتند که درحیطه‌های خشنودی از بازنشستگی،سالمندان به ترتیب از درآمد وبعد وضعیت سلامتی بیشترین نارضایتی ها را داشته اند و در ابعاد سلامت سالمندان بیشترین نارضایتی ها مربوط به افسردگی و شکایات جسمانی بوده است که نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد که در آمد پایین ووضعیت نامطلوب سلامتی دلایل عمده ای هستند که سالمند را از بازنشستگی ناخشنود می‌کند.همین عوامل باعث اختلال اضطراب وموجب افسرده شدن ‌او شده و در مرحله بعد ممکن است وضعیت جسمانی اورا تحت تأثیر قرار دهد.

۲-۷-۲- تحقیقات خارج از کشور

پتروسکی و بیرکالمز^[۲۱۹]( ۱۹۹۴)در تحقیقاتی که بر روی یک گروه از افرادبه عنوان گروه آزمایش انجام دادند ‌به این نتیجه رسیدند که افرادی که بیشتر کنترل درونی داشتند درمقایسه با افرادی که کنترل درونی کمتری داشتند پریشانی روانی کمتری ‌را گزارش می‌کردند.