اساس واقعی پژوهش علمی ، تبیین رابطه میان متغیرهاست. دو روش اصلی که برای تعیین روابط در اختیار است معمولاً از چند جهت با هم تفاوت دارند. یکی از این دو روش ، روش توصیفی است و شامل مجموعه روش‌هایی است که هدف از آن توصیف کردن شرایط یا پدیده‌های مورد بررسی است (همان منبع).

در این فصل کلیه مراحل روش شناسی تحقیق شامل : روش تحقیق ، جامعه آماری مورد مطالعه ، نمونه آماری ، ابزار جمع‌ آوری اطلاعات ، اعتبار و روایی ابزار پژوهش ، متغیرها ، فرضیات پژوهش و روش تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون های آماری استفاده شده ، مورد بررسی قرار گرفته است.

۳-۱- روش تحقیق

روش های تحقیق مختلفی وجود دارد و استفاده از هر یک از روش های تحقیق بسته به ماهیت کار و متغیرهای مورد بررسی ، توصیه می شود. روش تحقیق در علوم رفتاری با توجه به ملاک های هدف تحقیق ، نحوه گردآوری داده ها و نحوه اجراء مشخص می‌گردد.

۳-۱-۱- روش تحقیق بر حسب هدف :

تحقیقات علمی را بر اساس هدف تحقیق به سه دسته تقسیم می‌کنند : تحقیقات بنیادی ، کاربردی و تحقیق و توسعه (بازرگان و همکاران ، ۱۳۸۸). تحقیق حاضر نیز قصد دارد تا به «رویکرد تعهدی حسابداری دولتی و استقرار نظام بودجه ریزی عملیاتی در معاونت نظارت مالی و خزانه داری کل کشور» بپردازد و از این نظر هدف ، یک تحقیق کاربردی می‌باشد. با امید به اینکه نتایج تحقیق حاضر در جهت بهبود نظام مالی کشور و ایجاد زمینه تدوین استانداردی لازم در حسابداری دولتی و در اجرایی سیستم بودجه ریزی عملیاتی به کار بسته شود.

۳-۱-۲- روش تحقیق بر حسب نحوه گردآوری داده ها :

تحقیق حاضر از نظر گردآوری داده ها و اطلاعات و روش تجزیه و تحلیل یک تحقیق توصیفی و مورد کاوی می‌باشد که سعی پژوهشگر بر این است تا جواب یک مسئله و پرسش واقعی که در عمل وجود دارد طی یک فرایند تحقیق مورد شناسایی قرار دهد ، زیرا هدف ما نیز «بررسی رویکرد تعهدی حسابداری دولتی و استقرار بودجه ریزی عملیاتی در معاونت نظارت مالی و خزانه داری کل کشور» می‌باشد . لذا اساس تحقیق توصیفی ، توصیف جامعه مورد پژوهش و بسط آن به جوامع دیگر می‌باشد.

۳-۱-۳- روش تحقیق بر حسب نحوه اجراء :

پژوهش حاضر بر حسب نحوه اجراء از نوع پیمایشی می‌باشد. زیرا جمع‌ آوری اطلاعات به شیوه گام به گام و به صورت پیمایش (پرسشنامه) انجام گرفته است.

۳-۲- مراحل انجام تحقیق

هدف از انتخاب روش تحقیق آن است که محقق مشخص نماید چه شیوه و روشی اتخاذ کند تا او را هر چه سریعتر ، دقیق تر و آسان تر و ارزانتر در دستیابی به پرسش های تحقیق یاری نماید. این تحقیق به صورت کتابخانه ای ، می‌دانی و مورد پژوهی انجام گرفته ، و با انجام مراحل زیر به فرضیات تحقیق پاسخ داده شده است :

۱) بررسی تحقیقات مشابه

۲) مطالعات علمی پیرامون موضوع با بهره گرفتن از کتب و مقالات فارسی و لاتین

۳) تعیین روش تحقیق و تعیین اندازه نمونه

۴)تهیه و تنظیم پرسشنامه بر اساس ادبیات موضوع

۵) جمع‌ آوری اطلاعات بر اساس واقعیات ملموس در محل فعالیت

۶) تجزیه و تحلیل داده های آماری با بهره گرفتن از نرم افزار Spss

۷) نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات لازم

۳-۳- روش های جمع‌ آوری اطلاعات

مهمترین روش های گردآوری اطلاعات در این تحقیق بدین شرح است :

۱- مطالعات کتابخانه ای :

در این قسمت جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق موضوع ، از منابع فارسی و لاتین کتابخانه ای ، مقالات ، کتاب‌های مورد نیاز و نیز از شبکه جهانی اطلاعات (Internet) استفاده شده است. بدین صورت که پژوهشگر سعی نموده است با مراجعه به کتابخانه دانشگاه ها و مراکز اطلاع رسانی و جستجو در بانک های اطلاعاتی داخلی و خارجی از آخرین دستاوردهای مطالعات و تحقیقات انجام شده در دسترس داخل و خارج از کشور استفاده نماید.

۲- تحقیقات می‌دانی

در این قسمت به منظور جمع‌ آوری داده ها و اطلاعات برای تجزیه و تحلیل از پرسشنامه استفاده گردیده است. اولین مرحله روش جمع‌ آوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه می‌باشد . بعد از مطالعه کتابخانه ای ، بر مبنای نظری یک پرسشنامه و از لحاظ کاربردی و پیمایشی (نظر صاحب‌نظران ، اساتید و ذیحسابان مورد پژوهی) پرسشنامه دیگری تهیه و تنظیم شده است. پرسش نامه نظری مربوط به ابعاد و شاخص های کارایی و اثربخشی و شفاف سازی نظام بودجه ریزی عملیاتی می‌باشد و پرسش نامه کاربردی مربوط به ابعاد و قوانین و مقررات مالی و محاسباتی در نظام حسابداری دولتی می‌باشد. شایان ذکر است در این تحقیق به منظور تعیین پایانی آزمون از روش آلفای کرونباخ استفاده خواهد شد و همچنین جهت تعیین روایی از نظر متخصصین و اساتید محترم راهنما استفاده خواهد شد.

۳-۴- متغیر مستقل و وابسته

متغیر کمیتی است که در دامنه ای معین می‌تواند از یک فرد به فرد دیگر یا از یک مشاهده به مشاهده دیگر مقادیر مختلفی را اختیار کند. (خاکی ، ۷۴ ، ۱۳۸۶)

متغیر وابسته متغیری است که هدف محقق تشریح یا پیش‌بینی تغییر پذیری در آن است ، به عبارت دیگر ، آن یک متغیر اصلی است که به صورت یک مسئله حیاتی برای تحقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد. با تجزیه و تحلیل متغیر وابسته و شناسایی عوامل مؤثر بر آن می توان پاسخ یا راه حل هایی را برای مسأله شناخت. (سکاران ، ۱۹۹۲، ۶۹)

متغیر مستقل یک ویژگی از محیط فیزیکی یا اجتماعی است که بعد از انتخاب ، دخالت یا دستکاری شدن توسط محقق ، مقادیری را می پذیرد تا تأثیرش بر روی متغیر دیگر مشاهده شود (خاکی ، ۱۳۸۶ ، ۷۶).

در این پژوهش از دو نوع متغیر مستقل و وابسته استفاده شده است. متغیر مستقل نظام حسابداری دولتی و متغیر وابسته بودجه ریزی عملیاتی است.

۳-۵- قلمرو تحقیق

۳-۵-۱-قلمرو موضوعی :

این تحقیق از لحاظ قلمرو موضوعی در حیطه مباحث مدیریت مالی می‌باشد.

۳-۵-۲- قلمرو مکانی :

قلمرو مکانی تحقیق شامل وزارت امور اقتصادی و دارایی می‌باشد. به عبارتی این تحقیق در معاونت نظارت مالی و خزانه داری کل کشور وزارت امور اقتصادی و دارایی انجام شده که شامل ۵۱۲ نفر می‌باشد.

۳-۵-۳ – قلمرو زمانی تحقیق :

پژوهش حاضر از نظر قلمرو زمانی مربوط به دوره توزیع پرسش نامه می‌باشد که مهرماه سال ۱۳۹۳ صورت پذیرفته است.

۳-۶- ابزار اندازه گیری

مهمترین ابزار گردآوری داده ها در تحقیق حاضر پرسشنامه می‌باشد که این ابزار یکی از ابزارهای رایج تحقیق و روش مستقیم برای کسب داده های تحقیق است. پرسشنامه مجموعه ای از سؤالهاست که پاسخ دهنده با ملاحظه آن ها پاسخ لازم را ارائه می‌دهد که این پاسخ ها داده های مورد نیاز پژوهشگر را تشکیل می‌دهد. از طریق سؤالات پرسشنامه می توان دانش ، علاقه ، نگرش فکری فرد را مورد بررسی قرار داد. (بازرگان و همکاران، ۱۳۸۸)

۳-۷-تهیه و تنظیم پرسشنامه :