انگیزشی

افزایش انگیزه کارکنان

احساس خودمختاری

کانگر و کاننگو (۱۹۸۸)

شناختی

افزایش انگیزش درونی کارکنان

احساس شایستگی
احساس معنی دار بودن
احساس مؤثر بودن
احساس خود مختاری
احساس اعتماد

توماس و ولتهاوس (۱۹۹۰)
اسپریتزر (۱۹۹۵)
وتن وکمرون (۱۹۹۸)

اسکات و ژاف^[۳۴] (۱۹۹۱) تغییر سازمان هرمی به سازمان دایره ای ، تغییر طرز تلقی کارکنان ، ایجاد انگیزش از طریق دادن قدرت و منزلت ، مدیریت مشارکتی ، استقرار رهبری تسهیل کننده و تشکیل گروه های توانمند را از عوامل توانمندسازی کارکنان می دانند(به نقل از نوه ابراهیم ،۱۳۸۶). آلن راندولف برای هدایت برنامه های توانمندسازی سه روش : سهیم شدن کارکنان در اطلاعات ، ساختار سازمانی مناسب و تشکیل گروه را ضروری می داند (همان منبع).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

فواید توانمند سازی
مدیر توانمند انسانها را به گونه ذهنی و عاطفی به کار درگیر می کند و بدون مجبور کردن ، تعهد آنان را نسبت به وظایفی که باید انجام شود بر می انگیزد . انسانها طبیعتاً علاقه دارند مفید واقع شوند و زندگی پرثمر داشته باشند .مدیر با بهره گرفتن از این علاقه، آن را به فعالیت متمرکز بدل می کند(اسکات وژاف، ۱۹۹۱).
مفهوم تواناسازی کارکنان ، نظریه « تضاد سازمان با افراد » را مورد سؤال قرار می دهد . فلسفه تواناسازی می گوید که سازمان می تواند یک رابطه برد - برد به نفع دو طرف باشد (همان منبع ).تحقیقات نشان داده است سازمان هایی که توانمندسازی کارکنان را در پیش گرفته اند ، به مزایای متعددی دست یافته اند،از آن جمله:
تولید کالا وخدمات با کیفیت بالا؛
افزایش سطح عملکرد و بهره وری؛
افزایش سطح رضایت مندی کارکنان ، مشتریان وارباب رجوع؛
افزایش احساس مثبت کارکنان در مورد شغل شان؛
افزایش احساس تعلق و تعهد کارکنان؛
افزایش سطح خود – مدیریتی و نیاز نداشتن به سرپرستی مستقیم؛
افزایش سطح دانش شغلی ومهارت کارکنان؛
تغییر نگرش کارکنان از داشتن به خواستن ، یعنی همیشه به خواستن ها فکر کردن؛
ارتباط میان مدیریت و کارکنان( ابطحی وعابسی ، ۱۳۸۶ ).
مبانی نظری ساختار سازمانی :
مفهوم ساختار
هرجا که سخن ازسازمان است، ساختار در پی آن آمده استاما (هنری مینزبرگ^[۳۵]،۱۹۷۹) تقریبا همین تعریف رابرای ساختار می آورد آنجا که می گوید : ” ساختاریک سازمان را می توان مجموعه راههایی دانست که طی آن فعالیت های سازمان به وظیفه های شناخته شده تقسیم ومیان این وظیفه ها هماهنگی تامین شود". (رضائیان،۱۳۸۲) در کتاب (( اصول مدیریت ساختار)) طبق گفته دانشمندی اینگونه می گوید که ” ساختار سازمانی حاصل فرایند سازماندهی است وعبارتست از: سیستم روابطی که بطور غیررسمی شکل گرفته وبطور رسمی تصویب شده است وحاکم بر فعالیت های افرادی است که برای کسب اهداف مشترک به هم وابسته‌اند. با دقت در این تعریف می توان به دونکته اساسی پی برد:
۱- ساختار سازمانی در این تعریف حاصل فرایند سازماندهی اخذ شده ونه آنچنانکه در تعریف گفته شده مشابه یکدیگرند.
۲- در این تعریف به یک بعد از ابعادساختار که همان رسمیت است پرداخته شده وفقط به مجموعه روابط اشاره شده است و ابعاد دیگر ساختار را در این تعریف در درون این بعد در نظر گرفته است. ریچارد دفت ساختار سازمانی را در چارت سازمانی منعکس می دارد چرا که چارت سازمان برای مجموعه کامل از فعالیت های اساسی و فرایند در یک سازمان بصورت ظاهری قابل رؤیت است. او سه مفهوم کلیدی را در تعریف ساختار سازمانی مشخص می کند:
الف – ساختارسازمانی رادر روابط مکتوب رسمی را که شامل تعدادی از سطوح سلسله مراتب وحیطه نظارت مدیریت و سرپرستان است تعیین می کند.
ب- ساختارسازمانی، گروهبندی افراد بایکدیگر را داخل طبقات و گروهبندی طبقات را در کل سازمان مشخص می کند.
ج- ساختار سازمانی طراحی سیستم ها را برای اطمینان از اثربخشی ارتباطات، هماهنگی و تلفیق تلاش ها در سراسر طبقات در بر می گیرد.
از نظررابینز^[۳۶](۲۰۰۶)ساختارسازمانی هرچند که یک حقیقت بوده و هر شخصی در سازمان تآثیر می گذارد اما باید دانست که کم وبیش مفهوم انتزاعی بودن باعث شده است که تعاریف بعضا با همدیگر متفاوت باشند . اما ساختار سازمانی را اینگونه می توان تصور نمود که در برگیرنده طریقی است که وظایف افراد سازمان بوسیله آن هماهنگ می گردد. دریک تعریف عمومی از ساختار آن را کلیدی می دانند که:
۱-تعیین کننده حوزه اساسی است.
۲-تعیین کننده مآموریت اساسی است.
۳-مجموعه راههایی است که طی آن فعالیت های سازمان به وظیفه های شناخته شده تقسیم وهماهنگی ایجاد می شود .ساختار مورد بحث بوسیله نمودارهای سازمانی ، شرح مشاغل ، روش ها ، قوانین ومقررات نشان داده می شود . ساختار سازمانی به الگوهای اختیار ،ارتباطات وجریان کار ارتباط می یابد.بعلاوه ساختار سازمانی می تواند زمینه ارتباط بین خرده نظام های اجتماعی،روانی وفنی رانیز فراهم آورد.از مجموعه تعاریف این مطلب برداشت می شود که هرتعریف از ساختارسازمانی باید دارای ابعادی باشد که این مفهوم سازمان را به خوبی تشریح کند . درواقع تعریف ساختارسازمانی باید کالبدی را در نظر بگیرد که:

• تعیین کننده
  حوزه های اساسی یک مؤسسه باشد.

• تعیین کننده مآ موریت های اساسی در هر حوزه باشد.

• تعیین کننده مآموریت های کلی در هر واحد اصلی باشد.

• تعیین کننده مدیریت اساسی در هر حوزه باشد.

• ارائه دهنده تصویری از چگونگی تفکیک مدیریت باشد.

• ارائه دهنده تصویر مراکز تصمیم گیری باشد.

• ارائه دهنده تصویری از نظام ارتباطی باشد.

• ارائه دهنده تصویری از محدوده ها ومرزها، مسئولیت واختیار باشد.

۹-زیر بنای نمودار سازمانی وسایر خرده نظام های مدیریت باشد.
ساختارسازمانی در واقع انتخاب افراد در نقاط مختلف ازیک نمودار سازمانی، در مقام های اجتماعی، پست ها و مقام هایی است که برروابط سازمانی افراد اثر دارد. از کاربردهای تعریف فوق، تقسیم کار است. در داخل سازمان به افراد مشاغل مختلفی واگذار می گردد. از موارد دیگر استفاده آن این است که سازمان دارای سلسله مراتب مسئولیت است)رابینز،۲۰۰۶).
پست هایی که بوسیله این افراد کسب می شود دارای دستورالعملها و قوانین هستند که نوع رفتاراین پست ها رامشخص می کند.

• سال ۱۹۹۴ انتشار استاندارد QS 9000 تحت عنوان نیازمندی­های سیستم کیفیت.

• • • سال ۱۹۹۸ انتشار استاندارد ISO/TR10014 تحت عنوان خطوط راهنما برای مدیریت اقتصادی کیفیت (کرباسیان و آقادادی، ۱۳۸۵).

  ( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

هزینه­یابی کیفیت در ابتدا توسط صنایع تولیدی بکار گرفته شد، اما امروزه از سوی بخش بازرگانی، بخش دولتی و سازمان­های خدماتی مورد استقبال فراوان قرار گرفته است. دلایل و شواهد بسیاری وجود دارد که ثابت می­ کند هزینه­یابی کیفیت، در محیط­های غیر تولیدی متعدد از جمله موسسات مالی، سازمان­های حمل و نقل و توزیع، موسسات بهداشتی و درمانی و آژانس­های مسافرتی و توریستی نیز به کار گرفته می­ شود (دیل و پلانک، ۱۳۸۱).
۲-۱۲- مفهوم هزینه­ های کیفیت
در این قسمت ابتدا به مفهوم کیفیت پرداخته می­ شود سپس هزینه­ های کیفیت مورد بحث قرار می­گیرد.
۲-۱۲-۱- مفهوم کیفیت
کیفیت به درجه مرغوبیت اشاره می­ کند. گریسون^[۳۵] اشاره می­ کند که یک خدمت یا کالای با­کیفیت، کالا یا خدمتی است که انتظارات مشتری را در رابطه با ویژگی­های کلیدی عملکرد محصول، قابلیت اطمینان، دوام یا مناسب بودن آن برای استفاده تحقق بخشیده یا مازاد بر آن انتظارات را محقق نماید. کیفیت تطابق معیاری است که تحقق ویژگی­های محصول را نشان می­دهد. تطابق به شدت مورد تاکید است زیرا کلیدی برای تحقق انتظارات مشتری می­باشد. یک محصول معیوب محصولی است که مطابق ویژگی­های مورد انتظار نباشد.
دیدگاه های متفاوتی درباره تطابق وجود دارد که به شرح زیر است:

• دیدگاه سنتی تطابق: یک دامنه قابل قبول از ارزش را برای هر ویژگی یا مشخصه کیفیت تعریف می­ کند. هر واحد محصول که در محدوده مذکور قرار گیرد به عنوان غیر معیوب در نظر گرفته می­ شود.

• دیدگاه کیفیت نیرومند تطابق: بر دقت تطابق تاکید می­ کند و هیچ دامنه­ای از انحراف را قابل قبول تلقی نمی­کند. در این دیدگاه مفاهیم نیرومندی و ضایعات صفر مطرح می­ شود. نیرومندی به معنای تطابق دقیق با ارزش هدف می­باشد به طوری که هیچ نوسانی مجاز نمی ­باشد. ضایعات صفر به معنی این است که تمام محصولات مطابق انتظارات هستند.

همانگونه که هورنگرن (۲۰۰۲) اشاره می­ کند، دو جنبه اصلی از کیفیت عبارتند از:
کیفیت طراحی: شیوه­ای است که ویژگی­های محصول را با نیازهای مشتریان مطابقت می­دهد.
کیفیت عملکرد: به این معناست که عملکرد محصول مطابق با طراحی محصول باشد.
گویاترین تعریف را جامعه کنترل کیفیت آمریکا به شرح زیر ارائه کرده است:
کیفیت عبارت است از تمامیت ویژگی­های ظاهری و باطنی کالاها یا خدماتی که مشتریان را در لحظه خرید و هنگام استفاده راضی کند.
سازمان بین المللی استاندارد^[۳۶] نیز تعریف نسبتا مشابهی از کیفیت به شرح زیر ارائه کرده است:
کیفیت یعنی مجموعه حالت­ها و ویژگی­های یک کالا یا خدمات که نیازهای ظاهری و پنهان مشتریان را برآورده کند.
۲-۱۲-۲- ابعاد کیفیتی خدمات
طبق یک تعریف، هر فعالیت اولیه یا مکملی که مستقیما به تولید محصول منجر نمی­ شود خدمت نامیده می­ شود. به تعبیر دیگر، تمام کارهایی که یک فرد یا سازمان به منظور جلب رضایت مشتری و کمک به آنها بدون عرضه فیزیکی یک کالا و به منظور دریافت بیشترین ارزش از محصولات انجام می­دهد خدمت نامیده می­ شود. با این تعاریف میتوان گفت که خدمت بخشی از مفهوم وسیع محصول محسوب می­ شود. در عین حال خدمات ویژگی­های متفاوتی نسبت به محصولات دارند که مهمترین آنها عبارتند از:

• نا ملموس بودن خدمت: یعنی خدمت را قبل از خرید نمی­ توان دید، لمس کرد یا حس نمود.

• عدم یکنواختی و ناپیوستگی کیفیت در خدمات: کیفیت خدمات ارائه شده به افراد ارائه دهنده آن و شرایط ارائه بستگی دارد. بنابراین کیفیت خدمات انجام گرفته ممکن است در طول زمان یکسان نباشد. این در حالی است که در یک خط تولید، علیرغم پراکندگی ذاتی فرایند، کیفیت محصولات به طور نسبی یکسان می­باشد.

• تفکیک­ناپذیری میان خدمت و ارائه دهنده آن: چون تاثیر نیروی انسانی در انجام خدمات بالاست معمولا نمی­ توان خدمت را از ارائه دهنده آن و وضعیت و شرایط دریافت آن جدا ساخت.

• غیر قابل ذخیره بودن خدمات: تولید و مصرف خدمات در یک لحظه صورت می­گیرد بنابراین ذخیره­سازی خدمت غیر ممکن است و به همین دلیل امکان رفع اشتباهات احتمالی در آن وجود ندارد.

• دخالت مشتری: معمولا در فرآیندهای ارائه خدمت خود مشتری نیز دخالت دارد و بنابراین کیفیت نهایی تابعی از نحوه تعامل مشتری (که معمولا خارج از کنترل ارائه دهنده خدمت است) خواهد بود.

کیفیت واقعی هر خدمت بستگی به آن دارد که چگونه عناصر خدمت در هنگام ارائه آن با یکدیگر عمل میکنند تا انتظارات مشتری را برآورده سازند. عناصر خدمت شامل افرادی که خدمت را انجام می­ دهند، ابزارها که پایه عملکرد هستند و محیط فیزیکی که خدمت در آنجا انجام می­ شود، می­باشد. اما باید توجه داشت که کیفیت خدمات نمی­تواند بالاتر از پتانسیل منابع تولید کننده آن یا بیشتر از پتانسیل کارکنان سازمان­های خدماتی باشد. بر اساس مطالعات انجام شده، ابعاد زیر از دید مشتریان خدمات مورد توجه قرار می­گیرند:
۱- قابلیت اطمینان^[۳۷]: بیانگر نرخ وقوع خطا می­باشد. به عنوان مثال نرخ اشتباهات یک تایپیست نشان­دهنده قابلیت اطمینان به اوست.
۲- پاسخگویی: عبارت است از پاسخگویی درست و به موقع به خواسته­ های مشتری، مثل پاسخگو بودن موثر و به موقع کارمند پذیرش هتل.
۳- درک مشتری: شامل تلاش ارائه دهندگان خدمت برای شناخت خواسته ­ها و نیازهای مشتری جهت تامین آنها می­باشد. به عنوان مثال می­توان به نظرسنجی از مشتریان در زمینه محصولات و یا خدمات ارائه شده به آنها اشاره کرد.
۴- دسترسی: عبارت است از دسترسی زمانی و مکانی راحت و سریع به خدمات مورد نیاز، مثلا دسترسی ۲۴ ساعته به خدمات بانکی.
۵- رفتار مناسب: مربوط به نوع برخورد پرسنل موسسات خدماتی در رابطه با مشتری می­ شود.
۶- برقراری ارتباط: برقراری ارتباط مقدمه درک مشتری است. بنابراین فهم بیان مشتری، خوب صحبت کردن، خوب شنیدن در این زمینه اهمیت می­یابد.
۷- اعتبار: اعتبار شاخصی کلی است که نشان­دهنده عملکرد کلی سازمان از نظر مشتری بوده و معادل با شهرت در ابعاد کیفیتی محصول محسوب می­ شود.
۸- امنیت: در این بعد جنبه­ های مختلفی که می ­تواند برای مشتری ایجاد امنیت نماید مورد توجه قرار می­گیرد. امنیت هم شامل جنبه­ های فیزیکی و سخت افزاری و هم شامل جنبه­ های نرم افزاری (به معنای قرار نگرفتن اطلاعات خصوصی افراد در دسترس دیگران) می­باشد. مثلا در مورد خدمات پست انتظار این است که نامه­ های افراد باز نشود و یا در مورد بیمارستان پرونده ­های پزشکی بیماران در دسترس عموم قرار نگیرد.
۹- صلاحیت: عبارت است از توانایی و مهارت لازم افراد جهت انجام کارها. این بُعد معمولا در تخصص­های حرفه ای نظیر پزشکی، سدسازی و ساخت نیروگاه و … از اهمیت ویژه­ای برخوردار است.
۱۰- امکانات فیزیکی: دربرگیرنده شرایط و امکانات فیزیکی در محیط و فضا می­باشد. به عنوان مثال امکانات پیشرفته، ساختمان مناسب، وسایل رفاهی و پذیرایی و تجهیزات پیشرفته در این دسته قرار می­گیرد (صالح اولیا و شیشه­بری، ۱۳۹۰).
۲-۱۳- هزینه­ های کیفیت
مبحث هزینه­ های کیفیت به خودی خود جالب و کنجکاو برانگیز است. به طور رایج همه از اینکه محصول یا خدمت با­کیفیت باشد تمجید می­ کنند لیکن کیفیت بالاتر نیازمند اقدامات و تمهیداتی است که انجام آنها مستلزم هزینه و آن هم هزینه­ای قابل توجه است. به هر حال بحث هزینه­هایی که دقیقا به کیفیت مربوط میشود و تاثیری که هر دسته هزینه بر دسته دیگر دارد می ­تواند در موجه بودن و یا نبودن تولید محصول و خدمت روشنگر باشد. در اغلب موارد مقایسه هزینه­ها می ­تواند مدیران را قانع سازد که انجام برخی هزینه­ها که نهایتا کیفیت را تضمین می­ کنند، از زیان­های احتمالی می­کاهد و بر فروش بیشتر و اقبال و همراهی مشتری اثرگذار است (دیل و پلانک، ۱۳۸۱).
با گسترش روز افزون مباحث مربوط به سازمان تجارت جهانی و پیوستن تدریجی کشورهای مختلف به این سازمان، لزوم توجه به تکنیک­های مدیریت هزینه بیش از پیش احساس می­ شود. کشورهایی که به این پیمان جهانی می­پیوندند به دنبال ساز و کارها و ابزارهایی هستند که بتوانند به دوام و بقا اقتصادی آنها در بازار پر رقابت جهانی کمک کنند و بتوانند پیش از ورود به این رقابت همه جانبه، قابلیت ­های مناسب و آمادگی لازم را کسب نمایند. امروزه قیمت و کیفیت از مهمترین مزیت­ها در صنایع به شمار می­آیند. از اینرو ارزیابی رابطه بین این دو مزیت رقابتی در سال­های اخیر به ویژه در صنایع پیشرو در کشورهای صنعتی بسیار مورد بحث بوده است. اینکه عدم کیفیت چه تاثیری بر قیمت محصولات و خدمات و متعاقبا بر درآمد شرکت خواهد داشت و نیز برای رسیدن به کیفیت مطلوب باید چقدر هزینه کنیم، بحث هزینه­یابی کیفیت را جایگاهی ویژه بخشیده است. از اینرو بهبود کیفیت به عنوان بهترین راه برای افزایش رضایت مشتری، کاهش هزینه­ های تولیدی و افزایش بهره­وری شناخته شده است. در بازار یکپارچه دنیای آینده، کسانی قادر به رقابت هستند و می­توانند به دوام و بقا واحدهای تجاری خود امیدوار باشند که بتوانند کالاهایی با مزایای رقابتی، تولید و به بازار عرضه کنند. عرضه کنندگانی که بتوانند محصولاتی را با کیفیت و کارکرد مشابه اما با قیمت­های پایین­تر به بازار ارائه کنند، گوی سبقت را از دیگر رقبا خواهند ربود و سهم خود را در بازار افزایش خواهند داد. از اینرو سازمان­ها به منظور جلب رضایت مشتریان با برقراری و اجرای یک سیستم جامع کنترل کیفیت و برآورد و تخصیص بودجه متناسب بر بهبود کیفیت کالا و خدمات خود تاکید دارند. در سال­های اخیر به مفاهیم و معانی کیفیت توجه زیادی شده است. کانون اصلی تفکرات سازمان­ها و شرکت­ها، بهبود کیفیت به منظور بقا در دنیای رقابتی بوده است. اما موضوعی که در ارتباط با کیفیت و میزان آن در سازمان­ها به خصوص در شرکت­های خدماتی به طور مشخص مورد اندازه ­گیری و سنجش قرار نگرفته است مفهوم هزینه­ های کیفیت می­باشد که در اذهان عموم به طور شفاف تعریف نشده است (کروتی^[۳۸]، ۲۰۰۱).
همه سازمان­ها متحمل هزینه­ های کیفی می­شوند، حتی اگر رسما این هزینه­ها را جمع­آوری، محاسبه و گزارش نکنند. هزینه­ های کیفیت بسیار وسیع هستند. بر اساس کشفیات و یافته­های شورای ملی توسعه اقتصادی در طی مطالعات انجام شده در خصوص کیفیت و استانداردها نزدیک به ۱۰٪ تا ۲۰٪ کل ارزش فروش یک سازمان صرف هزینه­ های کیفیت می­ شود. از مهمترین مشکلاتی که در زمینه هزینه­یابی کیفیت وجود دارد این است که هزینه­ های کیفیت به طور کامل در گزارش­های حسابداری ثبت نمی­شوند و اغلب بخش قابل توجهی از آنها مغفول می­ماند. همچنین این هزینه­ها را نباید تنها به فعالیت­های تولیدی و عملیاتی محدود نمود، بلکه باید به هزینه­ های صورت گرفته در حوزه بخش­های خدماتی نیز توجه کرد (دیل و پلانک، ۱۳۸۱).
بر اساس بررسی­ها و مطالعات متمادی متخصصان ستادی کیفیت، نکات جالب توجه زیر در مورد هزینه­ های کیفیت آشکار شده است:
- هزینه­ های وابسته به کیفیت، بسیار بیشتر از آنچه در گزارش­های حسابداری به چشم می­خورد، است. برای اغلب سازمان­ها این هزینه­ها بین ۲۰ تا ۴۰ درصد فروش گزارش شده است.
- هزینه­ های کیفی فقط ناشی از عملیات کارگاهی نبوده، بلکه عملیات پشتیبانی نیز سهم عمده­ای در این هزینه ها دارند.
- بخش عمده­ای از این هزینه­ها ناشی از کیفیت پایین محصولات یا خدمات می­باشد. در حالی که امکان حذف این هزینه­ها وجود دارد ولی معمولا در هزینه­ های استاندارد عملیاتی پنهان شده ­اند.
- در سازمان­هایی که از هزینه­یابی کیفیت استفاده شده است معمولا دو نوع فعالیت دستور کار قرار گرفته است:
- برآورد هزینه­ های ناشی از کیفیت پایین محصولات و استفاده از یافته­ ها و نتایج آنها جهت تعریف پروژه­ های بهبود کیفیت.
- توسعه سیستم حسابداری جهت تعیین هزینه­ های کیفی و سپس انتشار و اعلام نتایج بدست آمده. هدف از این امر ایجاد انگیزه در مدیران برای انجام اقداماتی در جهت کاهش این هزینه­ها به کمک اعداد و ارقام منتشر شده می­باشد.
متاسفانه در ایران تاکنون توجه کافی به این مطلب نشده است. به طوریکه اکثر متخصصین و کارشناسان حتی با مفاهیم اولیه آن نیز آشنا نیستند (صالح اولیا و شیشه­بری، ۱۳۹۰).
۲-۱۴- تعاریف هزینه­ های کیفیت

معمولا آموزش و پرورش که حتی الامکان بر حجم این دارایی ها بیفزایند یعنی از درآمد حاصل از دارایی های نیز کمتر خرج کنند و به صورت پس انداز یا خرید اموال و دارایی جدید آن را محفوظ نگهدارند نظر به این که هر چه آموزش و پرورش از درآمدهای مزبور کمتر خرج کند به معنی لزوم جبران آن از منابع دیگر از جمله شهریه و یا کاهش سطح فعالیت ( آموزشی یا پژوهشی ) است این سوال مطرح می شود که هدف از جمع آوری و انباشت دارایی ها چیست ؟ و چه نسبتی از آنها باید صرف امور جاری شود ؟ و نظایر آن .
انواع دارایی های وقفی :
دارایی های وقفی بر حسب میزان اختیار موسسات در مصرف کردن آنها به دو دسته کلی تقسیم می شوند .
الف-اموال یا وجوه غیر مفید ب- اموال یا وجوه مقید
با نام گذاری یک هدیه با عنوان وقف محدودیتهایی برای موسسه به وجود می آید به عبارت دیگر حتی اگر اهدا کننده هیچ شرط اضافه ای نگذارد و فقط بگوید که هدیه او برای وقف است موسسه وظیفه دارد اصل اموال مذکور را حفاظت کند از آن درآمد ایجاد نماید و درآمد حاصل را برای حفظ و تقویت موسسه مصرف کن . اگر اهدا کننده شرط دیگری را در مورد مصرف درامد حاصل از آن قایل نشود و یا شرط وی فقط این باشد که درآمد حاصل برای مقاصد عمومی کالج مصرف شود این نوع اموال جزء دارایی های وقفی غیر مقید محسوب می شوند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

دارایی های غیر مقید ، فایده ی بیشتری دارند چرا که در صورت لزوم برای تامین هزینه های پیش بینی نشده و یا جبران کسری بودجه می توان از آنها استفاده کرد به همین دلیل یکی از وظایف هیات امنا و یا هر سازمان مسوول دیگر این که اهداکنندگان را متقاعد کند که اموال و وجوه اهدایی را به صورت غیر مقید در اختیار موسسه بگذارند ( بار . رمون – ترجمه منوچهر فرهنگ -۱۳۸۶) .
هدف از نگهداری دارایی های وقفی :
جمع آوری دارایی های مالی ، صنعتی و املاک در واقع شکلی از پس انداز است که احتمالا برای تامین مخارج آینده صرف خواهد شد .
از دیرباز دو مزیت برای استفاده از دارایی های وقفی معمول شده است اول فرض می شود که این منبع درآمد پایدار و نسبتا قطعی است و به امیال نهادهای قانونی و یا توان پرداخت شهریه از سوی دانش آموزان وابسته نیست . دوم ادعا می شود که تقویت اموزش و پرورش از این طریق آن را از فشارهای ناشی از تغییرات اجتماعی ناگهانی در امان نگه می دارد و بنابراین آزادی علمی را برای آموزش و پرورش به همراه خواهد آورد به عنوان مثال در دورا رکود از این نوع منابع مالی می توان برای حفظ سطح خدمات آموزش سازمان استفاده کرد .
دلیل دیگری که برای تمایل آموزش و پرورش به جمع آوری دارایی های وقفی عنوان می شود ، مشوقهای مالیاتی است . زمانی که آموزش و پرورش به عنوان یک موسسه غیر انتفاعی ( Nonprofit ) مشمول معافیت مالیاتی باشد آنگاه بازده ی حاصل از یک سرمایه گذاری مشخص در این موسسه بیشتر از بازده ی سایر سرمایه گذاری های شخصی یا صنفی است . چه به سرمایه گذاری اخیر مالیات تعلق می گیرد ولی به این سازمان خیر این بخشودگی مالیاتی از دو طریق بر خط مشی ( در مورد پس اندازد و مصرف ) تاثیر می گذارد :
اول اینکه تبادل ( Trade – Off ) بین هزینه های تولید در زمان حال و آینده را تغییر می دهد دوم اینکه قراردادهای خاصی بین اموزش و پرورش و افراد خیر رواج می یابد . به عنوان مثال اگر فردی می خواهد پس از فوت خود مبلغ معینی را به آموزش و پرورش هدیه کند ، به جای اینکه وجه مزبور را نزد خود نگهدارد و مشمول مالیات شود و مابقی را پس از فوت سازمان مذکور هدیه کند هم اکنون مبلغ مورد نظر را به آموزش و پرورش هدیه می کند ولی در مقابل از سازمان تعهد می گیرد که آن را تا زمان فوت وی خرج نکند بلکه ان را پس انداز نماید و بازده ی ان را نیز جمع آوری کرده بر آن بیفزاید و پس از فوت وی هزینه کند .
در این روش ، هدیه دهنده متحمل هزینه اضافی ( مالیات بر درآمد و احیانا مالیات بر ارث ) نمی شود و آموزش و پرورش نیز سود بیشتری به دست می آورد ( جعفری . ناصر – پایا نامه کارشناسی ارشد – ۱۳۸۳) .
به این ترتیب مشوقهای مالیاتی ممکن است عاملی برای تمایل سازمان آموزش و پرورش ذخیره کردن دارایی ها باشد .
دلیل دیگری که برای نگهداری دارایی های وقفی توسط سازمان آموزش و پرورش ذکر می شود داشتن ذخیره در برابر نوسانات احتمالی است . اگر به دلایلی سازمان دچار نوسان و یا کاهش شدید درآمد شود دارایی های جمع آوری شده می تواند سازمان مذکور را از یک بحران مالی نجات دهد . چون آموزش و پرورش نسبت به یک شرکت تجاری دسترسی کمتری به بازار اعتبارات دارد ( به دلایلی که در بخشهای قبلی عنوان شد از جمله نداشتن وثیقه مطمئن ) به نظر می رسد که به این جهت است که سازمان آموزش و پرورش نسبت به شرکتهای تجاری دارایی های بیشتری را ذخیره می کنند ( شهریاری، ۱۳۷۶ ) .
در همین مورد است که جمع آوری و ذخیره کردن اموال و دارایی ها سبب می شود که آموزش و پرورش بتواند استقلال خود را بهتر حفظ کند و بدون دغدغه خاطر از قطع درآمد ، اندیشه های خود را به اجرا بگذارد در واقع گروگان هیچ یک از منابع تامین کننده درامد نباشد شواهد تاریخی و نمونه هایی که تصدیق کننده این مطلب هستند و نمونه هایی که خلاف این موضوع را نشان می دهند وجود دارند .
از دلایل دیگری که برای ذخیره کردن دارایی ها ذکر می شود این که با حفظ اموال اهدایی و هزینه نکردن آنها ، موجبات خشنودی اهدا کنندگان فراهم می شود و آنها را به تداوم کمکها تشویق می کند این استدلال نیز نمی تواند در همه موارد صادق باشد ولی در موسسات غیر انتفاعی این عامل نقش مهمی داشته است ( همان منبع ) .
مالیاتهای خاص و مالیات لیست حقوق ( Payroll Taxes ) :
یکی از راه های تامین منابع مالی آموزش و پرورش ، مالیات بر لیست حقوق کارکنان است. چون این نوع تامین مالی در واقع نوعی انتقال منابع از جامعه به موسسات آموزشی است به تعبیری در زمره ی راه های تامین مالی موسسات قرار می گیرد. از این رو در این بخش تاریخچه ی آن در کشورهای مختلف و شرایط کنونی آن را بررسی می نمایم ( لوکایون . ژاک – ترجمه احمد اخوی – ۱۳۷۶) .
تاریخچه و تجارب جهانی :
روشن است که هزینه های عمومی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه ( بخصوص کشورهای کم درامد و متوسط غیر نفتی ) به شدت متکی بر مالیاتهای غیر مستقیم ( مالیات بر کالاها و خدمات ) بخصوص مالیات بر تجارب خارجی ، از قبیل انواع عوارض وارداتی و نظایر آن است . دلیل این مساله نیز به ساختار ضعیف مالیاتی این گونه کشورها باز می گردد . در واقع به دلیل کارآمد نبودن نظام مالیاتی ، جمع آوری مالیاتهای مستقیم ( مالیات بر درآمد ، دارایی ، سود و ارزش افزوده ) به سادگی میسر نیست در حالی که در کشورهای صنعتی بیشتر بر مالیات بر درامد شخصی و سایر مالیاتهای مستقیم تکیه می شود منابع مالی بخش آموزش دولتی نیز معمولا از محل بودجه عمومی تامین می شود به عبارت دیگر کسورات مالیاتی معمول بر کالاها ، شرکتها و موسسات مختلف اعمال و درآمد آن در خزانه متمرکز شده سپس به موسسات آموزشی اعتبار تخصیص داده می شود اما می توان علاوه بر آن برای تامین منابع آموزش به صورت مستقیم مالیاتهای مخصوص آموزش نیروی انسانی اعمال کرد این نوع مالیاتها ، مالیات لیست حقوقی نام دارد ( لشگری . محمد – مقالات همایش آموزش عالی -۱۳۷۶ ) .
از این رو ، در چندین کشور ( ۳۰ کشور در حال توسعه ، همانند بعضی از کشورهای غربی ) طرحهای مالیات بر لیست حقوق کارکنان وضع گردید تا بدین وسیله منابعی را برای راه اندازی و اداره ی دوره های کارآموزی برای تربیت نیروی ماهر تدارک ببینند در سطح جهان انواع مالیاتهای خاص وجود دارند که برای تدارک منابع مالی جهت طرحهای آموزشی وضع و اجرا شده اند مانند عوارض ۲/۰ درصدی بر تجهیزات وارداتی در اکوادور مالیات ۵/۲ درصد بر ارزش کل طرحهای ساختمانی بزرگ در هنگ کنگ و مالیات ۰۳/۰ درصدی بر ارزش کل صادرات پوشاک . لیکن این نوع مالیات که در اینجا بررسی می شود در واقع به نوعی مالیات بر مصرف نیروی کار است ( همان منبع ).
توجیه مالیات لیست حقوق :
اندیشه طرح چنین مالیاتی این بوده که این روش تامین مالی برای آموزش و پرورش روشی مبتنی بر فایده است . به عبارت دقیق تر چون کارفرمایان از محصول آموزش به صورت نیروی کار ماهر استفاده می کنند و از آن منتفع می شوند مالیات بر لیست حقوق در واقع تامین هزینه ی آموزشی از استفاده کنندگان ان است . این استدلال در صورتی صحیح است که مالیات مزبور بر لیست حقوق کارکنان آموزش دیده و ماهر وضع شود . در غیر این صورت در واقع انتقال درآمد از یک گروه ( کارکنان آموزش ندیده ) به گروه دیگر ( افرادی که با بهره گرفتن از منابع جمع آوری شده آموزش خواهند دید ) است . زیرا هزینه ی پرداخت این مالیات یا مستقیم به نیروی کار ( به صورت دستمزد کمتر ) و یا غیر مستقیم به جامعه ( به صورت قیمت بیشتر کالا یا خدمتی که بنگاه مزبور عرضه می کند ) منتقل می شود مدافعان این روش تامین مالی در این صورت نیز آن را همانند طرح تامین اجتماعی نوعی انتقال درآمد از نسلی به نسل دیگر می دانند اما تجارب کشورهای پیشرفته این مطلب را تایید نمی کند .
این نوع مالیات در کشورهای پیشرفته و در برخی کشورهای در حال توسعه به کار گرفته شده و سوابق نسبتا زیادی از تاثیر اقتصادی ان در کشورهای صنعتی موجود است .
صاحب نظران معتقدند که با اعمال مالیات بر لیست حقوق در کشورهای در حال توسعه نتایج به دست آمده در کشورهای توسعه یافته حاصل نخواهد شد چون اولا بازار کار در کشورهای در حال توسعه مشابه کشورهای توسعه یافته صنعتی عمل نمی کند ثانیا مالیات بر لیست حقوق در کشورهای در حال توسعه عملا به بازارهای اشتغال شهری محدود می شود چون کشاورزی از آن مستثنا است ( نفیسی . عبدالحسین ۱۳۸۲ )
انتقاد دیگری که به این نوع مالیات می شود این است که اعمال این مالیات کارفرمایان را به استفاده از تکنیک های سرمایه بر تولید تشویق می کند زیرا با اعمال این مالیات قیمت نیروی کار نسبت به سرمایه افزایش می یابد و شرایط اشتغال را بدتر می کند در این صورت لازم است که دولت با به کار گرفتن ابزارهای دیگری و یا با تعدیل همین مالیات تاثیر این عامل را کاهش دهد .
انواع مالیات بر لیست حقوق :
دو نوع مالیات بر لیست حقوق در کشورهای در حال توسعه اجرا می شود نوعی از آن که به الگوی آمریکای لاتین معروف است برای تامین مالی کارآموزی توسط بخش دولتی درآمد ایجاد می کند در نوع دوم با اعمال تخفیف مالیات بر لیست حقوق و یا معافیت از آن ، کارخانجات را به برگزاری دوره های آموزشی آنها تشویق می کنند چه طبق نظریه توهم قاچاق نیروی کار ( Poaching Illusion ) بنگاهها از بیم اینکه کارگران آموزش دیده ی آنها را رقبایشان شکار نمایند و با کمبود عرضه مواجه شوند ، چندان تمایلی به سرمایه گذاری در کارآموزی نیروی کار خود ندارند . به عنوان مثال طرح کمک مالیات ( Levy – grant Scheme ) در انگلستان با این هدف اجرا شد . اما در کشورهای در حال توسعه به نظر نمی رسد که این عامل انگیزه ی اصلی اجرای طرحهای مالیات بر لیست حقوق باشد ( فرانسس . ان – ترجمه عبد الحسین نفیسی- ۱۳۷۸) .
طرحهای تخفیف مالیاتی :
در این نوع طرحها ، بنا به میزان فعالیت کارخانه یا واحد اقتصادی مربوطه در راه اندازی و اجرای دوره های آموزشی برای آن معافیت مالیاتی ( مالیات بر لیست حقوقی ) قایل می شوند یعنی به جای استفاده از درامدهای جمع آوری شده جهت ایجاد مراکز آموزشی توسط دولت ، از ابزارهای تشویقی برای ایجاد انگیزه در واحدهای اقتصادی جهت برگزاری دوره های مذکور استفاده می شود این طرحها به روش های مختلف اجرا می شود در یک روش تخفیف مالیاتی بر اساس میزان هزینه ای که بنگاه مربوطه متحمل می شود تعیین می گردد این روش که به طرحهای جبران هزینه معروفند به عقیده ی بعضی صاحب نظران مطلوب نیست . چه کارخانجات برای بهره مندی از تخفیف مالیات ممکن است هر نوع دوره ی آموزشی و کارآموزی را اگرچه به فعالیتهای آنها ارتباطی هم نداشته باشد به اجرا گذارند
( ویزی. جان – ترجمه محمد برهان منش -۱۳۷۵). در روش دوم کارخانه ب شرطی از معافیت یا تخفیف مالیاتی برخوردار می شود که از زمان اجرای دوره ی آموزشی ، همواره به معیارهای قابل قبول سیاستگذاران دست یافته باشد یا به عبارتی ، نظام آموزشی آن تصویب شود و بر اساس منافع به دست آمده که با معیارهای تعریف شده ارتباط مستقیم دارد از امتیاز تخفیف مالیاتی بهره مند می شود این روش در نیجریه و زیمبابوه اجرا می شود .
جدول شماره ۴ -۲، توزیع جغرافیایی انواع طرحهای مالیات بر لیست حقوق را نشان می دهد همان طور که از جدول مشهود است طرحهای افزایش درآمد بیشتر در کشورهای آمریکای لاتین رواج دارد و طرحهای تخفیف بر مبنای جبران هزینه در آفریقا و آسیا والی وزید من اطلاعاتی را در مورد نرخهای اعمال شده در این کشورها نیز در قالب جدول شماره ۵ تنظیم کرده اند این جدول نشان می دهد که چنین طرحهایی نوعا در کشورهایی که درآمد آنها کم یا متوسط است اجرا می شود نرخ آن نیز بین ۵/۰ تا ۲ درصد نوسان دارد (لوکایون. ژاک-ترجمه احمد اخوی- ۱۳۷۶).
جدول شماره ( ۴-۲ ) : مالیاتهای لیست حقوق برای تامین مالی کارآموزی درکشورهای در حال توسعه به تفکیک منطقه

ارزش مشترک عبارت است از اعتقادات مشترک طرفین رابطه درباره رفتارها، اهداف وسیاست‌ها اعم از این که با اهمیت یا کم اهمیت، مناسب یا نا مناسب و درست یا غلط باشند. وجود اهداف و ارزشهای مشترک باعث ایجاد تعهد بیشتر نسبت به رابطه می‌شود.
۵) همدلی
این جزء بازاریابی رابطه‌مند به هر یک از طرفین رابطه اجازه می‌دهد که موقعیت موجود را از دید طرف دیگر مورد بررسی قرار دهد. همدلی در واقع عبارتست از درک خواسته‌ها و اهداف طرف دیگر رابطه. برای تقویت روابط بین طرفین معامله، همدلی یک شرط ضروری است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۶) رابطه متقابل
یکی دیگر از اجزاء بازاریابی رابطه‌مند، رابطه متقابل است که موجب می‌شود هر طرف در قبال توجه یا مزایای دریافتی از طرف دیگر، امکانات ویژه‌ای در زمان‌های بعدی برای او فراهم کند.
همان طور که الیز (۱۹۹۳) بیان کرده است: بازاریابی رابطه‌مند بوسیله تأثیرات متقابل و تعهدات بلند مدت مشخص می‌شود (سین و همکاران، ۲۰۰۵، ص۱۸۸).
چینی‌ها معتقدند که رابطه متقابل می‌تواند بر پایه خصوصیات فردی مشتری صورت گیرد به طوری که ارائه دهنده خدمت (تأمین کننده) منافع با سرویس و خدمات ویژه‌ای را جهت مشتریان برای رقابت با دیگر بخش‌های بازار (رقبا) ایجاد کند (یاو و همکاران، ۲۰۰۸، ص۱۸).
۲-۱۰ آمیزه بازاریابی
آمیزه بازاریابی نه تنها یک مفهوم مهم نظری در بازاریابی مدرن به حساب می آید، بلکه به عنوان یک ابزار اثربخش در توسعۀ استراتژی‌های بازاریابی مورد توجه قرار می‌گیرد. در سال ۱۹۵۳ نیل بردن^[۶۰] اولین کسی بود که عبارت “آمیزه بازاریابی” را به مفهوم متغیرهای بازاریابی نسبتاً اثرگذار بر نیازهای بازار، مورد استفاده قرار داد. برای تأمین اهداف تعیین شده بایستی این متغیرها را به شیوه‌ای اثربخش با یکدیگر ترکیب کنیم. اگرچه متغیرهای بازاریابی قابل کنترل بسیاری وجود دارد، اما تا کنون p4 به عنوان مهمترین آمیزه بازاریابی مطرح بوده است. این مفهوم توسط مک‌کارتی (۱۹۶۰) درکتابش با عنوان اصول بازاریابی^[۶۱] به محصول، قیمت، توزیع و ترویج اتلاق شده است. از آنموقع p4 در تحقیقات و حوزه‌های عملیاتی بازاریابی به رسمیت شناخته شده و در سطح گسترده‌ای مورد استفاده قرار گرفته است.
آمیزه بازاریابی هنوز یکی از موضوعات داغ دانشمندان نظری بازاریابی است. بزرگان این حوزه گام های بسیاری را برای پربار کردن عمق و گسترۀ هر یک از عناصر این آمیزه بازاریابی برداشته اند. این تلاشها حتی به شیوۀ بکارگیری ترکیبی این عناصر نیز تسری پیدا کرده است. بخصوص اینکه توجه بسیاری به تکامل، تغییرات، و ترکیبهای جدید از آمیزه بازاریابی در حوزۀ پارادیم و طرز تفکر صنعت تحقیقات و بازاریابی مبذول گردیده است. مهمتر از همه‌اینکه آمیزه بازاریابی نه تنها یک ابزار مهم هدایت گام به گام شرکتها برای اجرای عملیات بازاریابی به حساب می آید، بلکه رایجترین وسیلۀ جذب بسیاری از محققان به مطالعۀ این حوزه نیز می‌باشد.
۲-۱۱ تحقیقات جاری در مورد بازاریابی حسی
۲-۱۱–۱ تفاوتهای بین تجربه و کالا / خدمت
آلوین تافلر، که از تحلیل گران آینده اقتصادی است در کتاب خود تحت عنوان شوک آینده (۱۹۷۰) نشان داده است که اقتصاد حسی (تجربی)، آخرین موج توسعه پس از تکامل اقتصاد کشاورزی، اقتصاد صنعتی و اقتصاد خدمات می‌باشد. آقای “جوزف پاین دوم” و “جیمز گلیمور” که از بنیانگذاران افقهای استراتژی LLP می‌باشند کتاب اقتصاد تجربی را از طریق انتشارات “هاروارد بیزنس ری ویو” در آوریل سال ۱۹۹۹ به چاپ رسانیدند. از آن به بعد واژه “حسی” به عنوان یک واژه اقتصادی در سطح گسترده‌ای مورد استفاده قرار گرفت. “جوزف پاین دوم” و “جیمز گلیمور” (۱۹۹۸) معتقد بودند که “تجربه زمانی اتفاق می افتد (احساس زمانی شکل می‌گیرد) که یک شرکت متعمدانه، خدمات را به عنوان صحنه و کالا را به عنوان عوامل پشت صحنه برای درگیر کردن افرادی از مشتریان به نحوی که یک رویداد به یاد ماندنی خلق شود، بکاربگیرد". تنها زمانی که یک مشتری رغبت کند برای این تجربه پولی بپردازد، می توان آن را به عنوان یک پیشنهاد اقتصادی مورد توجه قرار داد. آنها در این کتاب همچنین اشاره کرده اند که تجربه، چهارمین وجه اقتصادی پس از اجناس، کالاها، وخدمات می‌باشد و همچنین یک وجه اقتصادی متمایز از خدمات به حساب می آید همانطورکه خدمات از کالا متمایز است. اجناس قابل مبادله بوده، کالاها قابل لمس، و خدمات غیرقابل لمس هستند، اما تجربه‌ها به یاد ماندنی می‌باشند. خرید نوعی تجربه یعنی صرف زمان برای لذت بردن از یک سری وقایع و رویدادهای به یادماندنی است که توسط شرکتها و مانند یک اجرای نمایش عرضه می‌گردد و مشتریان شخصاً بر روی صحنۀ این نمایش قرار دارند. افرادی نظیر (جنتایل، اسپیلر و نیکلا، ۲۰۰۷). از تجربه مشتری به عنوان تکامل ارتباط شرکت و مشتری یاد می کنند. آنها می گویند تجربۀ مشتری ریشه در یک سری تعاملات بین یک مشتری و یک محصول، یک شرکت، یا بخشی از سازمان آن دارد که موجب نوعی واکنش می‌شود. این تجربه بشدت شخصی بوده و نیازمند درگیر شدن مشتری در سطوح مختلف (‌عقلی ، شناختی، هیجانی، حواس فیزیکی و روحی معنوی) می‌باشد. ارزیابی آن متأثر از مقایسه بین انتظارات مشتری از شرکت و جلوه گر شدن آن در دقایق گوناگون تماس و رویاروئی است. تجربه، به قول وانگ تائو (۲۰۰۴) همان احساس زیبا و به یاد ماندنی مشتری است که به عنوان یک عضو اصلی برای، طراحی و درگیر شدن در کل روند فروش شرکت در شرایطی مصرفی، بایستی درگیر شود. تجربه مطابق با نظر زانگ (۲۰۰۵)، از دو منظر قابل تعریف می‌باشد یکی از نظر مصرف کنندگان که در اینصورت تجربه همان احساس زیبای مشتری پس از تجربه یا خرید محصول است و دیگری از نظر شرکت که در این حالت تجربه یک پیشنهاد اقتصادی آن مجموعه به حساب می‌آید.
جدول۲- ۲: مقایسه محصول، خدمت و تجربه

۶ نمونه سبزی شامل: اسفناج، بادنجان، هویج، کدوسبز، کرفس و گوجه فرنگی است. این سبزیجات از بازار محلی گنبدکاووس خریداری شد. این سبزی ها محصول شهرهای جیرفت و اصفهان بود.
۳۳
۳ -۳ -۱ - آماده سازی نمونه ها
پس از تهیه ۶ نمونه سبزی (هر کدام ۳ کیلو گرم)، ابتدا سبزی ها شست و شو شده، قسمت های غیر قابل خوردن آن حذف شد. سپس بر اساس نوع سبزی خرد شدن انجام شد به این صورت که گوجه فرنگی (به دو یا چهار قسمت)، کدوسبز، هویج، بادنجان، ساقه کرفس (به ابعاد ۵/۱ سانتی متری) و اسفناج (ساطوری شدن) کاهش اندازه بیافتند. نمونه ها به دو گروه خام و بخارپز تقسیم شدند. نمونه های بخارپز به مدت ۱۵ دقیقه در معرض بخار در ظرفی درپوشیده تا رسیدن دمای درون به ۷۸ درجه سانتیگراد صورت گرفت. پس از خنک شدن در دمای اتاق حدود ۲۰ دقیقه، نمونه های خام و بخارپز در زیپ کیپ های جداگانه بسته بندی و به مدت ۴۵ روز در دمای ۱۸- درجه سانتی گراد فریزر نگهداری شدند. اندازه گیری نیترات، نیتریت و اسید آسکوربیک در روزهای ۰، ۱۵، ۳۰ و ۴۵ انجام شد.
۳-۴ - اندازه گیری ماده خشک
ماده خشک نمونه ها با بهره گرفتن از آون در دمای ۸۰ درجه سانتی گراد به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت تا زمان رسیدن به وزن ثابت جهت اندازه گیری نیترات و نیتریت آماده شد.
۳-۵- اندازه گیری نیترات
جهت انجام این آزمایش اسید استیک ۲% (v/v) که به عنوان حلال است (محلول ۱).
استاندارد ۱۰۰ میلی گرم در لیتر نیترات، که حاوی ۷۲۲/۰ گرم نیترات پتاسیم KNO₃ در یک لیتر آب است آماده شدند (محلول ۲). سپس سری محلول های استاندارد با غلظت ۰، ۲، ۴، ۶، ۸ و ۱۰ میلی گرم در لیتر آماده شدند (محلول ۳). به این صورت که ۰، ۲، ۴، ۶، ۸ و ۱۰ میلی لیتر از استاندارد ۱۰۰ میلی گرم در لیتر (محلول ۲) را به بالن ژوژه ۱۰۰ میلی لیتر انتقال داده و با اسید استیک ۲% (محلول ۱) به حجم رساندیم.
پودر مخلوط که حاوی: ۳۷ گرم اسید سیتریک، ۵ گرم سولفات منگنزمونوهیدرات، ۲ گرم سولفانیل آمید، ۱ گرم N- 1 – نفتیل اتیلن دی آمین دی هیدروکلراید و ۱ گرم پودر روی است را آماده کردیم.
۳۴
سپس ۱/۰ گرم از پودر خشک شده گیاه را در ارلن مایر ۱۰۰ میلی لیتر ریخته ۵۰ میلی لیتر اسید استیک ۲% (محلول ۱) اضافه کرده به مدت ۳۰ دقیقه در شیکر دورانی هم زده و عصاره بدست آمده با کاغذ صافی درجه ۲ صاف شد. مجدد از همان کاغذ صافی عبور داده شد تا عصاره کاملا صاف شود.
سپس ۱۰ میلی لیتر از سری محلول های استاندارد (محلول ۳) و ۱۰ میلی لیتر از عصاره صاف شده به لوله آزمایش درب دار انتقال داده شد. ۵/۰ گرم از پودر مخلوط به لوله ها اضافه شد. مدت ۳۰ ثانیه به شدت بهم زده و محلول رنگی ایجاد شده بلافاصله صاف شد. بعد از ۱۰ دقیقه شدت رنگ ایجاد شده در طول موج ۵۴۰ نانومتر با بهره گرفتن از دستگاه اسپکتروفوتومتر خوانده شد.
۳-۶- اندازه گیری نیتریت
جهت انجام این آزمایش اسید استیک ۲% (v/v) که به عنوان حلال است (محلول ۱).
استاندارد ۱۰۰ میلی گرم در لیتر نیتریت، که حاوی ۴۹۲/۰ گرم نیتریت سدیم NaNo _۲ در یک لیتر آب است آماده شدند (محلول ۲). سپس سری محلول های استاندارد با غلظت ۰، ۵/۰، ۱، ۵/۱، ۲ میلی گرم در لیتر آماده شدند (محلول ۳). به این صورت که ۰، ۵/۰، ۱، ۵/۱، ۲ میلی لیتر از استاندارد ۱۰۰ میلی گرم در لیتر (محلول ۲) را به بالن ژوژه ۱۰۰ میلی لیتر انتقال داده و با اسید استیک ۲% (محلول ۱) به حجم رساندیم.
پودر مخلوط که حاوی: ۳۷ گرم اسید سیتریک، ۲ گرم سولفانیل آمید، ۱ گرم N- 1 – نفتیل اتیلن دی آمین دی هیدروکلراید است را آماده کردیم. سپس ۱/۰ گرم از پودر خشک شده گیاه را در ارلن مایر ۱۰۰ میلی لیتر ریخته ۵۰ میلی لیتر اسید استیک ۲% (محلول ۱) اضافه کرده به مدت ۳۰ دقیقه در شیکر دورانی هم زده و عصاره بدست آمده با کاغذ صافی درجه ۲ صاف شد. مجدد از همان کاغذ صافی عبور داده شد تا عصاره کاملا صاف شود.
سپس ۱۰ میلی لیتر از سری محلول های استاندارد (محلول ۳) و ۱۰ میلی لیتر از عصاره صاف شده به لوله آزمایش درب دار انتقال داده شد. ۵/۰ گرم از پودر مخلوط به لوله ها اضافه شد و ۳۰ ثانیه به شدت بهم زده و محلول رنگی ایجاد شده بلافاصله صاف شد. بعد از ۱۰ دقیقه شدت رنگ ایجاد شده در طول موج ۵۴۰ نانومتر با بهره گرفتن از دستگاه اسپکتروفوتومتر خوانده شد.
۳۵
۳-۷- اندازه گیری اسید آسکوربیک
۵/۰ گرم از بافت تازه گیاه سائیده شده را وزن کردیم. ۱۰ میلی لیتر متافسفریک ۵% به آن اضافه شد و به مدت ۱۵ دقیقه در g 5101 سانتریفوژ گردید.
۳۰۰ میکرولیتراز عصاره سانتریفوژ شده با ۳۷۵ میکرولیتر بافر فسفات پتاسیم ۱/۰ مولار با ۴/۷ =pH و ۱۵۰ میکرولیتر دی تیوترایتول (DTT) 10 میلی مولار مخلوط شده به مدت ۱۰ دقیقه در درجه حرارت اتاق قرار گرفت. سپس ۱۵۰ میکرولیتر N- اتیل مالامید ۵/۰ درصد به آن اضافه، ورتکس و به مدت ۱۰ دقیقه در درجه حرارت اتاق قرار گرفت. سپس ۶۰۰ میکرولیتر تری کلرو استیک اسید ۱۰ % (TCA)، ۶۰۰ میکرولیتر ارتوفسفریک اسید ۴۴ %، ۶۰۰ میکرولیتر آلفا – آلفا دی پیریدیل ۴ % و ۱۰ میکرولیتر Fecl₃ ۹۵ % اضافه شد. مخلوط حاصل ورتکس شد. سپس به مدت ۲۰ دقیقه در حمام آب گرم ۴۰ درجه سانتی گراد قرار داده شد. این عمل دو بار تکرار شد. سپس جذب محلول رنگی در طول موج ۵۲۵ نانومتر با بهره گرفتن از دستگاه اسپکتروفوتومتر خوانده شد.
۳-۸- تجزیه و تحلیل آماری
آزمایش ها در قالب طرح تصادفی با آرایش فاکتوریل انجام شد. تمامی داده ها حاصل ۳ مرتبه تکرار آزمایش ها بودند. اختلاف بین میانگین ها در سطح احتمال ۵/۰ با کمک روش تجزیه واریانس چند طرفه صورت گرفت. مقایسه میانگین داده ها، با کمک آزمون دانکن انجام شد. نمودارها در نرم افزارSPSS ویرایش ۲۱ ترسیم شد.
۳۶
فصل چهارم: نتایج و بحث
۳۷
۴-۱- نیترات
۴-۱-۱- اثر گیاه
بر اساس نتایج تجزیه واریانس و همانطور که در جدول ۴-۱ ملاحظه می گردد؛ از بین تمامی نمونه های مورد بررسی در روز صفر و حالت خام، بیشترین مقدار نیترات مربوط به نمونه کرفس(ppm59/17) بود. البته اختلاف معنی دار با میزان نیترات موجود در هویج (ppm 75/6)، کدوسبز(ppm 25/7) و بادنجان (ppm41/6) نداشت (p>0/05). همچنین کمترین میزان نیترات به گوجه فرنگی (ppm41/6) تعلق داشت (p<0/05).
نتایج تجزیه واریانس نشان داد که میانگین مقدار نیترات در بین تمامی نمونه های مورد بررسی طی ۴۵ روز آزمایش در کرفس (ppm21/18) به طور معنی دار بیشترین مقدار و برای هویج (ppm25/8) کمترین مقدار بود (p<0/05). علت این امر را می توان به مقدار نیترات موجود در قسمت های مختلف گیاه نسبت داد. تایزر و همکاران (۱۹۸۶) گزارش کردند بالاترین میزان نیترات به ترتیب در سبزیجات برگدار، ریشه دار و غده ای یافت می شود. چون کرفس جزء سبزیجات برگی به حساب می آید بدیهی است که مقدار نیترات آن بیشتر باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

الماسی و همکاران (۱۳۹۲) در مقایسه مقدار نیترات نمونه های سبزیجات بیان کردند که انجماد یک ماهه باعث کاهش نیترات در نمونه های خام گشنیز، جعفری، تره و پیازچه و در نمونه اسفناج سبب افزایش میزان نیترات شد.
۳۸
جدول ۴-۱: میانگین مقدار نیترات (ppm)در سبزیهای مختلف در زمان های مختلف نگهداری در فریزر.