1. 1. مداخله‌ها را ارزیابی کنید: ارزیابی یک مرحله ضروری در فرایند مداخله است. ارزیابی برای تعیین این که آیا مداخله اثرات مطلوب را به وجود می‌آورد یا نه، و آیا تغییرات در مسیر مورد نیاز است یا نه ضروری است. فرایند پیشگیری استرس شغلی با ارزیابی خاتمه نمی‌یابد. در عوض، پیشگیری استرس شغلی باید مانند یک فرایند مستمر نگریسته شود که اطلاعات ارزیابی را برای اصلاح یا تغییر مسیر استراتژی مداخله، استفاده می‌کند(مرادی،۱۳۹۱، ص۱۹).

   

مهارتهایی برای کاهش استرس شغلی کارمندان و معلمان

در زیر چند مورد از مهارت­ هایی که کارکنان برای کاهش استرس شغلی می‌توانند انجام دهند، آورده شده است:

• • تفکر عمیق و آرمان‌دار و متوجه هدف

• • مدیریت زمان (تدوین برنامه زمان‌بندی شده)

• • روی آوردن به طنز و شوخی

• • استرس دیگران را تقبل نکنید و به خاطر داشته باشید که شما می‌توانید تنها خودتان را تغییر دهید نه دیگران را.

• • حمایت‌های اجتماعی

• • وظایف با بیشترین استرس یا سخت‌ترین کارها را اول از همه در طول روز انجام دهید و برنامه‌ریزی کنید.

• • ورزش

• خودخواهی دیگرخواهانه و احساس مفید بودن

فشار روانی

پاسخ بدن به محرک‌های بیرونی ‌و درونی فشار روانی نامیده می‌شود. عموما استرس ناشی از لزوم سازگاری جسمانی، روانی و هیجانی ما با تغییرات است.دادن ترفیع شغل خاصی که منتظر آن بودید موجب هیجان و شادی شود.

فشارروانی می‌تواند تحت تاثیر عواما بیرونی و درونی ایجاد شود. عوامل بیرونی فشارروانی شامل تغییر شغل، نقل مکان به یک شهر جدید، ازدواج، مرگ شخص محبوب و وجود یک بیماری در خانواده می‌باشد. حوادث شادی آور به اندازه حوادث غم بار می‌تواند فشارآور باشند.) محرک­های درونی شامل ناراحتی جسمانی و یا روانی است. ویژگی شخصیتی، از قبیل نیاز به نقص‌گرایی یا به دست آوردن رضایت دیگران، نیز می‌توانند فشار آفرین باشند.

تغییرات اصلی زندگی فشارزا

نقل مکان جغرافیایی- انتقال به محل کار جدید- بارداری- سبک جدید زندگی- مرگ شخص مورد علاقه ازدواج- طلاق- اخراج از شغل- تنهایی و انزوا – فشارهای شغلی-فشار خانوادگی- سابقه مورد حمله جسمانی قرار گرفتن یا تجربه اخیر آن- مرگ یک شخص مورد علاقه – اغتشاش هویت- مشکلات طبی.

حوادث محیطی فشارزا

• • فشارزمان( کمبود وقت )

• • مشکلات مالی

• • ناکامی‌ها

• • رقابت

• • تبعیض

• • محدودیت‌های فرهنگی

• سروصدا

فشار روانی آسیب رسان

فشار چه مثبت باشد و چه منفی، واکنش‌های جسمانی ایجاد می‌کند. بدن هورمونها ومواد شیمیایی که کارکرد قلب، ریه ها وعضلات وسایر اندامها را تشدید می‌کنند، ترشح می‌کند. این پاسخ ممکن است حالت دفاعی داشته باشد و افراد را قادر کند که مثلا از یک ماشین بی احتیاط فرار کنید. اگر فشار روانی برای یک دوره طولانی تداوم یابد، هورمونها نیز به طور مرتب ترشح می­ شود و در نهایت این تبادل بین روان وبدن موجب فرسایش می‌گردد. (عابدی،۱۳۸۱،ص۴۰)

نشانه های فشار روانی

نشانه هایی وجود دارند که لازم است به هنگام تحت فشار قرارگرفتن به آن ها توجه کنید. این نشانه ها در چهار طبقه می‌گنجند: احساسات، افکار، رفتار و نشانه های جسمانی. به هنگام تحت فشار قرار گرفتن، یک یا چند تا از نشانه های زیر تجربه می­ شود:

• نشانه های هیجانی فشارهای روانی و استرس

  • • تحریک پذیر شدن،احساس هراس، نوسان خلقی
  • • اضطراب،ترس های غیر عادی،احساس خصومت،پرخاشگری
  • • احساس گناه،بد بینی،نگرانی مفرط
  • • حالت بغض و گریه،کابوس دیدن،درماندگی و تسلیم
  • • احساس طرد شدگی،نداشتن روحیه شوخی و بذله گویی
  • • عدم پذیرش مسئولیت و کناره گیری،افکار، احساس ارزشمندی پائین
  • • ناتوانی در تمرکز،نگرانی ‌در مورد آینده،فراموش کاری،ترس از شکست
  • • خجالت‌زدگی،قضاوت نادرست در ارتباط با دیگران و موقعیت ها،دشوار شدن کارهای ساده
  • • تردید و دودلی،بی دقتی،اشتباهات مکرر،ناتوانی در بیاد آوردن وقایع اخیر
  • • افکار مزاحم و وسواسی،تصمیمات فوری و غیر منطقی،نامرتب و بی برنامه بودن
  • • نشانه های رفتاری فشارهای روانی و استرس
  • • افزایش مصرف دارو،مشروب خوردن یا افزایش دفعات آن
  • • پر خوری،کم خوردن و بی اشتهایی،بی توجهی به وضع ظاهری
  • • کناره گیری از رفت و آمده،لکنت وسایر مشکلات گفتاری
  • • خندیدن باصدای بلند و حالت گرفتگی صدا، شروع کردن چند کار همزمان ولی نیمه کاره رها کردن آن
  • • ناخن خوردن،کندن مو ه،نیشگون پوست،اعمال وسواسی، افزایش احتمال تصادف
  • • گریه بدون دلیل آشکار، از جا پریدن، سائیدن دندان به روی هم، افزایش مصرف الکل و سایر داروها

  • سیگار کشیدن یا افزایش دفعات آن.
    

    • نشانه های جسمانیفشارهای روانی

      • • تعریق، دستهای مرطوب،لرز،خشکی گلو و دهان
      • • یبوست تکرر ادرار،عدم هضم غذا، استفراغ
      • • سردردها،دردگردن یا پشت،آسیب‌پذیری به بیماری
      • • افزایش ضربان قلب،تیک‌های عصبی،مشکلات خواب
      • ناراحتی معده‌ای،تنش پیش از قاعدگی،فقدان اشتها یا پرخوری افراطی

چگونگی کاهش سطح فشار روانی در بین معلمان

• • • • • آرام بودن و شوخی کردن
      • • تحریک پذیر
      • • خوابیدن در شب
      • • احساس مسئولیت هایتان
      • • افزایش میزان علاقه و روابط اجتماعی
      • تمرکز بر فعالیت ها

عوامل و پیامدهای تاثیرگذار برفرایندهای فشار شغلی

۱. حجم کار زیاد

حجم کار زیاد از عوامل بحران­زا برای کارکنان و معلمان بوده که احتمالاً ناشی از عدم تقسیم عادلانه کار در ساختار سازمانی ‌می‌باشد. حجم کار زیاد؛ عوامل انسانی درگیر را فرسوده، خسته و بی­انگیزه خواهد کرد. همچنین شلوغی و انبوه کار؛ خلاقیت، نوآوری و ابتکار را زایل می­ کند و نیز به نوعی روزمرگی گرفتار می­شوند. عدم توازن در تقسیم کار، تنش­های روحی و روانی را میان آنان را به وجود می آورد این عوامل می‌تواند به عنوان مکانیزم فزاینده اضطراب و استرس شغلی به حساب آید.

۲. سازمان های غیررسمی درون سازمانی