فرم راهنمای توصیف عملکرد نوعی مقیاس اندازه گیری است که شامل دوعنصر ۱)شاخص^[۳۷] های ملاکی و ۲)سطح عملکرداست. شاخص ها معرف عملکرد مطلوب یا شواهد یادگیری در یک تکلیف سنجش هستند. به عبارت دیگر شاخص ها نشانه هایی برای رسیدن به یک یا چند هدف آموزشی هستند.سطوح عملکردنشان دهنده ی تحقق هریک از شاخص های ملاکی در یادگیرنده است. برای مثال وقتی که دانش آموزی نصف شاخص های ملاکی یک هدف آموزشی را یادگرفته باشد. اصطلاحاً گفته می شود، سطح عملکرد او با توجه به ملاک های از پیش تعیین شده در حد متوسط است. شاخص ها وسطح عملکرد به صورت یک فرم نظام دار تنظیم می شود. در فرم راهنمای توصیف عملکرد شاخص های ملاکی در ستون سمت راست وسطح عملکرد در سمت چپ قرار می گیرند. معلم با بهره گرفتن از فرم راهنمای توصیف عملکرد از نحوه ی رسیدن هریک از دانش آموزان به هدف های آموزشی باخبرشده و نتایج عملکرد را با همین فرم ها به آن ها بازخورد می‌دهد(خوش خلق، ۱۳۹۱)

مراحل تهیه فرم راهنمای توصیف عملکردشامل:۱)مشخص کردن هدف یا اهداف یادگیری؛ملاک ها و شواهد آن ۲) نوشتن شاخص ها ‌بر اساس ملاک ها ‌و شواهد از پیش تعیین شده ۳) تعیین سطوح عملکردبرای شاخص های ملاکی و۴) درج شاخص هاوسطوح عملکرد در قالب یک فرم توصیفی است.

برای تعیین سطوح عملکرد(یعنی اندازه گیری شاخص های ملاکی)دوشیوه ی پذیرفته شده شامل شیوه ی۱) سطوخ عملکرد کلی نگری و ۲) سطوح عملکرد تحلیل نگروجود دارد. در روش کلی نگر ابتدا تمام شاخص های مربوط به یک هدف آموزشی مشخص می شود.سپس به کامل ترین طبقه ی شاخص های رتبه ی ۱؛به طبقه ی بعدی شاخص ها که نسبتا کامل است رتبه ی۲ والی آخر ارائه می شود. معلم درگام بعدی شاخص های مرتب بندی شده را نام گذاری می‌کند.سپس برای هرطبقه ی نام گذاری شده یک عدد اختصاص می دهدبرای مثال او ممکن است رتبه ی ۴را به نام«درشاخص ها تسلط کامل دارد» رتبه ۳ را به نام«یادگیری درحدقابل قبول است»رتبه ی۲را به نام«یادگیری در حد تسلط است»و الی آخر اطلاق نماید. معلم با بهره گرفتن از روش کلی نگر قصد دارد میزان یادگیری و تسلط برهدف آموزشی را به صورت کلی شناسایی کند.

جدول۶-۲: فرم راهنمای توصیف عملکرد مربوط به درس ریاضی یکی از دانش آموزان کلاس به روش کلی نگر

سطوح عملکرد
ملاک و شواهد یادگیری

تسلط کامل ‌بر مفهوم (۴)

۱٫۴ضلع و۴زاویه دارد.۲٫ضلع ها ‌و زاویه های روبرو مساوی هستند. ۳٫دوزاویه ی باز و دوزاویه تند دارد.۴٫قطرها یکدیگررا نصف می‌کنند.

یادگیری درحد قابل قبول(۳)

۴٫۱ضلع و۴زوایه دارد.۲ضلع ها و زوایه های روبرو مساوی هستند.۳٫دوزاویه ی باز ودوزاویه تندهستند.

یادگیری درحد متوسط(۲)

۴٫۱ضلع و ۴زوایه دارد.۲٫ضلع ها و زوایه های روبرو مساوی هستند. ۳٫قطرهایکدیگررا نصف می‌کنند

نیاز به تلاش بیشتر(۱)

۱۰دوزاویه ی تند و دو زاویه باز دارد.۲٫قطرها یکدیگر را نصف می‌کنند.

بازخورد توصیفی:دخترم با توجه ‌به این که در شناخت اضلاع و زوایه های متوازی الاضلاع و اینکه چگونه زوایه های آن تند و باز است تسلط کامل داری؛با مراجعه به صفحه ی۱۵کتاب،چند شکل با مداد و یانخ درست کن و در ارتباط با مساوی بودن ضلع ها و زوایه ها وقطرها توضیحاتی برای من بنویس.

در روش تحلیلی نگر برای هریک از شاخص های ملاکی سطح عملکرد تعیین می شود. به عبارت دیگر به تعدادشاخص های ملاکی یادگیری سطوح عملکرد وجود دارد.برای مثال معلم پایه چهارم می‌تواند شاخص های ملاکی هدف آموزشی متوازی الاضلاع را به روش تحلیلی نگری به شرح زیر نشان دهد.

جدول ۷-۲ : فرم توصیف عملکرد ریاضی به روش تحلیلی نگری

سطوح عملکرد

شواهدوملاک های یادگیری

یادگیری کامل

یادگیری درحدقابل قبول

نیاز به تلاش بیشتر

۱)۴ضلع و ۴زاویه را تشخیص داده است.

۲)به مساوی بودن ضلع ها و زاویه ها اشاره ‌کرده‌است.

۳)به باز و تند بودن دوزاویه اشاره ‌کرده‌است.

۴)به قطرها که یکدیگر را نصف می‌کنند اشاره ‌کرده‌است.

*

*

*

*

بازخورد توصیفی: دخترم دریادگیری متوازی الاضلاع موفق بودی ‌با مراجعه به ص۵۱کتاب خود مربوط به بخش قطرها و زاویه در متوازی الاضلاع،باچند شکل نشان بده چگونه قطرها یکدیگر را نصف می‌کنند و چرا زاویه ها تند و باز هستند.

۵) بازنگری کل مراحل

در این مرحله معلم می‌تواند قبل از اجرای آزمون به بررسی ارتباط بین عناصر آزمون عملکرد با هدف ها وملاک های یادگیری اقدام کند. بهتر است این مرحله با همکاری دیگر معلمان انجام پذیرد.

انتقادها به سنجش­های عملکردی

همان طوری که در قسمت­ ویژگی­ها و مزیت­های سنجش­های عملکردی گفته شد این روش­های سنجش با توجه به ویژگی­ اصیل بودن و ارتباط با موقعیت­های زندگی واقعی دارای امتیازهای مختلفی بودند. در عین حال، انتقادهایی نیز به روش سنجش عملکردی وارد است. شیولسون، باکستر و گائو (۱۹۹۳) در ارتباط با بهره گرفتن از سنجش­های عملکردی در مقیاس­ بزرگ به چندین محدودیت این روش­ها اشاره کرده ­اند. این محدودیت­ها عبارتنداز: هزینه، زمان، اعتماد به قضاوت­های فرد و سؤال برانگیز شدن پایایی، عدم روایی همگرا یا تمییزی.

شیولسون (۱۹۹۴) نیز به ویژگی­های خاصی از سنجش­های عملکردی اشاره کرده که این ویژگی­ها نوعی محدودیت­ برای این روش­ها محسوب می­شوند. این ویژگی­ها یا محدودیت­ها عبارتنداز:

۱- ساخت و تهیه آن ها وقت گیر و گران است.

۲- ابزارهایی خیلی ظریفی هستند که باید به خوبی راه اندازی شوند.

۳- به وسیله معلمان و به طور پایا می‌توانند نمره گذاری شوند.

۴- به تکلیف وابسته هستند، یعنی برای برآورد عملکرد افراد و مدارس، به یکسری از تکالیف نیاز است.

1. برای استفاده به روش­های خاص وابسته هستند (برای مثال تکالیف دستی، شبیه سازی کامپیوتری، نمودار و غیره).

مروری بر ادبیات پژوهشی

پیشینه داخلی