امروزه هوش مصنوعی چه کارهایی را می ­تواند انجام دهد؟ راسل و نوریک (۱۳۸۵) در پاسخ ‌به این سئوال به عنوان نمونه موارد زیر را ذکر کرده‌اند:

برنامه ریزی و زمان‌بندی خود مختار: نمونه بارز آن برنامه­ ریزی ناسا برای کنترل و برنامه­ ریزی فضا­پیما­ها است.

انجام بازی: مسابقه شطرنجی که قهرمان شطرنج گری کاسپاروف را با نتیجه ۳٫۵ بر ۲٫۵ شکست داد.

پایش خودمختار: هدایت یک خودرو در طول مسیر.

تشخیص پزشکی: برنامه ­های تشخیص پزشکی که بر اساس تحلیل­های احتمالی کار ‌می‌کنند، موفق شده‌اند در سطح یک پزشک متخصص در بسیاری از زمینه ­های پزشکی عمل کنند.

برنامه­ ریزی ترابری: به عنوان نمونه در بحران خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ نیروهای آمریکایی از یک برنامه خودکار برنامه­ ریزی ترابری استفاده کردند. گزارش جالب این بوده که تنها همین کاربرد ۳۰ سال سرمایه ­گذاری در حوزه هوش مصنوعی را جبران نمود.

رباتیک: ربات­های کوچکی در پزشکی به درون بدن انسان فرستاده می­ شود و جایگزینی یک عضو مصنوعی را انجام می­ دهند.

درک زبان و حل مسئله: برنامه­­های رایانه­ای که جدول کلمات متقاطع را بهتر از اکثر انسان‌ها انجام می­ دهند­ (راسل و نوریک، ۱۳۸۵).

به طور خلاصه هوش مصنوعی با توسعه سیستم­های رایانه­ای سر و کار دارد که دانش را ذخیره ‌می‌کنند و از آن برای حل مسائل و انجام کارها بهره می­ گیرند. این هدفی است که سیستم­های آموزشی هم آن‌را دنبال ‌می‌کنند. به عبارتی سیستم آموزشی هم از دانش ­آموز/ دانشجو می­خواهد، دانشی کسب کند و این دانش را در راستای حل مسائل یا انجام کاری استفاده کند. با عنایت به کاربردهای متنوع و مهیج هوش مصنوعی در حل مسائل مختلف بشری به نظر می‌رسد توانمندی این دانش در موضوعات مربوط به آموزش به طور عام و تکنولوژی آموزشی به طور خاص ناشناخته باقی مانده است. این پژوهش در صدد استفاده از هوش مصنوعی در حوزه پیش‌بینی موفقیت و افت دانشجو در تحصیل الکترونیکی است. با مقدمه­ای که از هوش مصنوعی و کاربردهای آن در حوزه ­های مختلف مطرح شده، نگاهی دقیق­تر به کاربردهای هوش مصنوعی در آموزش ضروری است.

۲-۴-۳ کاربردهای آموزشی هوش مصنوعی

همان طور که بحث آن گذشت، هوش مصنوعی شاخه­ای از علوم رایانه­ای و اطلاعاتی به نظر می‌رسد. تمرکز عمده هوش مصنوعی بر ساخت نرم­افزار و سخت­افزارهایی برای حل مسائل و انجام کارهایی است که اگر توسط انسان انجام شود، نیاز به استفاده از هوش دارد. حوزه هوش مصنوعی شامل ساخت ماشین­هایی مانند ربات­ها، خلبان­های اتوماتیک برای هواپیما­ها و فضاپیماها و جنگ­افزارهای نظامی هوشمند است. یافته ­های علم هوش مصنوعی منجر به توسعه ابزارهای متعددی شده است که برخی از آن‌ ها تحت هدایت انسان و برخی دیگر به طور مستقل و بدون مداخله و نظارت انسان کار ‌می‌کنند. در طول پنجاه سال گذشته، هوش مصنوعی و پیشرفت­های صورت گرفته در حوزه ­های مختلف آن یافته­­های بسیار مهمی برای یادگیرندگان، مدرسان و به طور کلی برای سیستم­های آموزشی داشته است. در این مبحث سعی می‌شود به مهم‌ترین حوزه ­های کاربردی هوش مصنوعی در آموزش اشاره شود.

سیستم­های خبره^[۱۰۴]:

سیستم­های خبره یکی از مهم‌ترین و قدیمی­ترین زیرمجموعه­های هوش مصنوعی است که در حل بسیاری از مسائل بشری کارآمد بوده ­اند. سیستم خبره، دانش و تجربه یک یا چند فرد خبره را کامپیوتری می­ کند؛ به عنوان مثال یک سیستم خبره می ­تواند دانش پزشک، تعمیرکار رایانه و یا حتی یک معلم با تجربه را کامپیوتری کند.

سیستم­های خبره کاربر را قادر به مشاوره با سیستم­های کامپیوتری ‌در مورد یک مسئله و یافتن دلایل بروز مسئله و راه ­حل­های آن می­ کند. مجموعه سخت­افزار و نرم­افزار­های تشکیل­دهنده سیستم خبره مانند فرد خبره اقدام به طرح سؤالات مختلف و دریافت پاسخ‌هایی کاربر، مراجعه به پایگاه دانش (تجربیات قبلی) و استفاده از یک روش منطقی برای نتیجه ­گیری و نهایتاًً ارائه راه حل می‌کند (عسکرزاده،۱۳۸۸).

تمام سیستم­های خبره از چهار جزء تشکیل ‌شده‌اند:

1. 1. پایگاه دانش: دانش موجود در سیستم­ خبره را شکل می­دهد، این دانش به روشی کد دهی می­ شود که توسط سیستم قابل استفاده باشد. پایگاه دانش ممکن است از ترکیب دانش انسان (مثلاً دانش مهندس) و سیستم یادگیری اتوماتیک (به عنوان مثال، سیستم خبره می ­تواند دانش خود را از تحلیل بهترین نمونه مسائلی که حل ‌کرده‌است به دست آورد) شکل گیرد.

1. 1. حل­کننده مسئله: شامل مجموعه روش‌هایی الگوریتمی و ابتکاری است که از دانش موجود در پایگاه دانش برای حل یک مسئله خاص استفاده می­ کند.

1. 1. رابط: برای تسهیل تعامل مناسب کاربر یا تولید کنندگان با سیستم خبره طراحی می­ شود.