گسترش طبیعت گردی بوده و به عنوان ابزاری جهت رشد وتوسعه پایدار، طبیعت گردی را تسهیل وهمگانی نماید لیکن دستیابی به موفقیت در مدیریت و توسعه گردشگری در گرو یک برنامه ریزی مناسب و هدفمند است. کشور ایران با وجود جاذبه های فراوان طبیعی، فرهنگی و تاریخی، هنوز نتوانسته است جایگاه خود را به عنوان یک کشور پذیرنده گردشگر در بازار جهانی صنعت توریسم بیابد و همچنین این مسئله در زمینه توریسم داخلی و به خصوص توریسم روستایی صدق می کند. یکی از این نواحی که دارای قابلیت های اکوتوریستی می باشد بخش لواسانات شهرستان شمیرانات است که در این تحقیق به آن پرداخته شده است. این بخش به همراه روستاهای اطراف یکی از گردشگاه های شمال تهران می باشد که دارای توان های اکوتوریستی بالایی می باشد و می بایست با شناسایی حساب شده توانائی ها و پتانسیل های اکوتوریستی این منطقه، اقدامات و برنامه های مفیدی جهت استفاده بهینه از این پتانسیل ها و همچنین دست یافتن به توسعه پایدار توسعه برنامه ریزی نمود.
روش تحقیق ترکیبی از روش توصیفی-تحلیلی و پیمایشی است. اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه از سه گروه گردشگران، مردم بومی ومسؤولان به دست آمده است. در تحلیل داده ها ازنرم افزارهای EXCEL, SPSS, و مدلSWOT استفاده شده است. نتایج نشان داد که بخش لواسانات با توجه به داشتن پتانسیلهای اکوتوریستی، از قابلیت بالایی جهت جذب انواع مختلف گردشگر برخوردار است.
واژه‌های کلیدی: قابلیت های اکوتوریسم، توسعه پایدار،SWOT، بخش لواسانات
فصل اول
کلیات تحقیق

مقدمه
امروزه صنعت اکوتوریسم به عنوان یک مقوله مهم و تاثیرگذار در اقتصاد جهانی پذیرفته شده و کشورهای مختلف دنیا برای رسیدن به توسعه ای پایدار، در این راستا تلاش می نمایند. توجه به مقوله ی گردشگری زمانی مهم تر جلوه می کند که بر اساس آمارهای موجود، صنعت گردشگری امروزه به عنوان دومین منبع درآمد بیش از ۴۹ کشور در حال توسعه به حساب می آید و راهبردی است برای افزایش درآمد و فقرزدایی این کشورها،تا سال ۲۰۱۰ بیش از ۴۳ درصد از اشتغال جهان (WTO) بر اساس پیش بینی سازمان گردشگری جهانی مربوط به بخش گردشگری خواهد بود (محمدی ده چشمه و زنگی آبادی۳:۱۳۸۷، سقایی ۲۶: ۱۳۸۸).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

کشور ایران نیز جهت رهایی از اقتصاد تک محصولی، می تواند به دلیل برخورداری از قابلیت های فراوان تاریخی، فرهنگی و طبیعی در عرصه گردشگری و با داشتن راهبرد مناسب، به سطح مطلوبی از توسعه دست
یابد.
۱-۲- کلیات تحقیق
۱-۲-۱- بیان مسئله و اهمیت آن
امروزه با توجه به گسترش شهر نشینی و صنعتی شدن جوامع بشری و تمرکز بیش از اندازه انسانها در اماکن سربسته و شلوغ ،پیچیدگی کارها و خستگی جسمی و روحی ناشی از زندگی پرنشیب و فراز صنعتی، نقش و اهمیت توسعه صنعت جهانگردی بسیار آشکارتر از گذشته نمود پیدا می کند.
اکوتوریسم نوعی از توریسم طبیعی است که اغلب مدعی است به عنوان یکی از سریع­ترین اجزای بازار جهانی توریسم تبدیل شود (تیزل، ۲۰۰۳). طبیعت گردی امروزه به عنوان صنعتی پویا اما نوپا اهمیتی روز افزون پیدا کرده است و کشورهای مختلف توسعه یافته و در حال توسعه برای حفاظت از محیط زیست، کاهش نرخ بیکاری، بهبود توزیع درآمد، تعامل سازنده و موثر با جهان و استفاده از منابع سرشار اقتصادی- اجتماعی و سیاسی آن به دنبال بسط و گسترش طبیعت گردی بوده و به عنوان ابزاری جهت رشد و توسعه پایدار، طبیعت گردی را تسهیل و همگانی نماید لیکن دستیابی به موفقیت در مدیریت و توسعه گردشگری در گرو یک برنامه ریزی مناسب و هدفمند است تجربه نشان داده در نقاطی که گردشگری بدون برنامه ریزی و سیاست گذاری مناسب توسعه یافته، اغلب دچار مشکلات اجتماعی و زیست محیطی می شوند. چنین پیامدی برای ساکنان این مناطق زیان آور و برای بسیاری از گردشگران و برای پایداری توسعه گردشگری تهدیدی جدی است. (علی اکبری و مهدی قرخلو۱۳۸۹) . طبیعت گردی : عبارت است از برآوردن تمنیات و تمایلات خردمندانه و انسانی گردشگران طبیعت در محیطی طبیعی ، فرهنگی ، آموزشی و غیر مصرفی و به صورت پایدار و در حد ظرفیت قابل تحمل با حداقل تاثیر منفی بر محیط طبیعی و فرهنگی تحت شرایط و ضوابطی که ضمن حفظ محیط زیست و فرهنگ بومی و ارزش های آن امکان رشد اقتصادی جوامع محلی را فراهم آورد (علی اکبری و مهدی قرخلو۱۳۸۹).. در این میان، کشور ایران با وجود جاذبه های فراوان طبیعی، فرهنگی و تاریخی، هنوز نتوانسته است جایگاه خود را به عنوان یک کشور پذیرنده گردشگر در بازار جهانی صنعت توریسم بیابد و همچنین این مسئله در زمینه توریسم داخلی و به خصوص توریسم روستایی صدق می کند، بنابراین می بایست با شناسایی حساب شده توانائی ها و پتانسیل های توریستی در نواحی مختلف کشور از جمله نواحی روستایی، اقدامات و برنامه های مفیدی جهت استفاده بهینه از این پتانسیل ها و همچنین توسعه و گسترش اثرات مثبت توریسم در این نواحی صورت گیرد (معصومی، ۱۳۸۵). لذا این پژوهش به دنبال پاسخ به این مهم است که :
قابلیت های اکوتوریسمی لواسانات کدامند؟
آیا با بهره گیری از جاذبه های اکوتوریسم منطقه می توان به حفظ محیط زیست و توسعه پایدار دست یافت؟
آیا با بهره گیری از جاذبه های اکوتوریسم منطقه می توان با توجه به کاهش آسیب های محیطی به حفظ محیط زیست و توسعه پایدار منطقه دست یافت.
۱-۳ - پیشینه تحقیق
- در ارزیابی کیفی ظرفیت های اکوتوریسم درتوسعه روستایی مطالعات زیادی صورت گرفته است ، از جمله: طوبی امیرعضدی و همکارش (۱۳۸۹) در پژوهشی به بررسی قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدهای گردشگری در شهرستان شمیرانات با هدف ساماندهی صنعت گردشگری در شهرستان شمیرانات پرداخته اند که ، ابتدا نقاط قوت و ضعف که از درون مسئله منشاء می گیرند همراه با فرصت ها و تهدیدهای بیرونی مور د بررسی تجزیه و تحلیل قرار داده است. در این تحقیق ذکر گردیده که بهره برداری از توانمندی های و جاذبه های گردشگری اگر بدون شناخت و برنامه صورت پذیرد، منجر به تخریب و نابودی این قابلیت ها می گردد، لذا در بیشتر نواحی توریستی ضرورت شناخت و ساماندهی وضعیت گردشگری احساس می شود. سپس پیشنهادات اساسی به منظور بهره برداری از قوتها، فرصت ها، کاهش ضعف ها و تهدیدات ارائه نموده است .
-زهرا جلالی کله سر۱۳۹۰، در پایان نامه کارشناسی ارشد خود ، به بررسی ارزیابی کیفی ظرفیت های گردشگری در توسعه روستایی (مطالعه موردی: آهار- شهرستان شمیران) گردشگری و توسعه روستایی را به طور متقابل به یکدیگر وابسته دانسته است. همچنین ذکر نموده است که جاذبه های گردشگری ( طبیعی و انسانی ) توسعه توریسم می تواند آثاری مثبت و منفی بر روستایی داشته باشد. از این رویاد آوری نموده است که ، بررسی ازریابی ظرفیت های گردشگری در توسعه روستایی باید به گونه ای باشد که با محیط سازگار باشد و به افت کیفیت آن نیانجامد، تا عامل اساسی در دستیابی به توسعه پایدار به حساب آید. در این مقاله ارزیابی کیفی ظرفیت های گردشگری در توسعه روستایی را در بخش رودبار قصران به ویژه روستای آهار، از لحاظ بررسی قابلیت ها و پتانسیل های بالفعل و بالقوه گردشگری را در جهت توسعه روستایی، با بهره گرفتن از مدل برنامه ریزی و ازریابی مورد بررسی قرار داده است.
-در پژوهشی دیگر، ناهید اکبری سامانی (۱۳۹۰) به ارائه ی الگوی برنامه ریزی راهبردی توسعه ی گردشگری پایدار روستایی(مطالعه ی موردی: دهستان لواسان کوچک) پرداخته است. در این پژوهش اشاره گردیده است که گردشگری روستایی یکی از انواع گردشگری است که شکل پایدار آن در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و محیطی، بسترساز دست یابی به توسعه ی پایدار جوامع محلّی می شود. از این رو، دست یابی به این مهم، نیازمند طرّاحی، تدوین و به کارگیری الگوی راهبردی، به همراه راهبردهای مناسب و ویژه ی این نواحی از سوی برنامه ریزان و مدیران گردشگری است . بنابراین این پژوهش با هدف تدوین الگوی راهبردی مناسب برای توسعه ی گردشگری در روستاهای منطقه ی مورد مطالعه انجام شده است. سؤال اساسی پژوهش این است که الگوی راهبردی مناسب برای توسعه ی گردشگری که به توسعه ی پایدار روستایی منجر شود، کدام است؟ بر این اساس، پژوهش با بررسی های اسنادی و میدانی و نیز، روش شناسی توصیفی تحلیلی و از سه گروه مشارکت کننده ی : ( مردم روستا ، گردشگران ،مسئولان( در ۱۴ روستای دهستان لواسان کوچک و دیدگا ههای آنها در ابعاد اقتصادی،اجتماعی، محیطی مورد بررسی قرار گرفته است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه ی الگوی راهبردی توسعه ی گردشگری روستایی در چارچوب جامع راهبردی ، از روش تحلیلی سوا ت استفاده شده است. نتیجه حاصله بیانگر این مطلب است که سطح آسیب پذیری اغلب روستاها، به دلیل توسعه ی گردشگری بسیار بالاست و توزیع و تخصیص مجدد منابع در سطح نواحی مورد مطالعه با توجه به محدود بودن فرصت ها وبالابودن نقاط ضعف، امری الزامی است.
۱-۴ - سوالات تحقیق
قابلیت های اکوتوریسمی لواسانات کدامند؟
آیا با بهره گیری از جاذبه های اکوتوریسم منطقه می توان به حفظ محیط زیست و توسعه پایدار دست یافت؟
آیا با بهره گیری از جاذبه های اکوتوریسم منطقه می توان با توجه به کاهش آسیب های محیطی به حفظ محیط زیست و توسعه پایدار منطقه دست یافت.
(سوال فرعی)
توانمندی های طبیعی و انسانی لواسانات که بهره گیری از آنها منجر به رشد و توسعه فعالیت های اکوتوریسمی و توسعه پایدار منطقه می شوند کدامند؟
۱-۵- فرضیه ها
با شناخت و ارزیابی قابلیت های اکوتوریسم در بخش لواسانات می توان به توسعه منطقه کمک نمود.
با بهره گیری از جاذبه های اکوتوریسم منطقه می توان با توجه به کاهش آسیب های محیطی به حفظ محیط زیست و توسعه پایدار منطقه دست یافت
۱-۶ - ضرورت و اهمیت تحقیق
امروزه فعالیت های گردشگری بعنوان بخش چهارم فعالیتهای انسان پس از کشاورزی، صنعت و خدمات محسوب می شود و کارشناسان پیش بینی می کنند در سال ۲۰۲۰ میلادی بعنوان سودآورترین صنعت جهان درآید، بطوریکه از آن بعنوان صادرات نامرئی نام می برند. اکوتوریسم در سطح بین المللی بعنوان مفهومی مطرح است که ریشه در حفاظت از منابع طبیعی و آرمانهای توسعه پایدار دارد. براین اساس تمامی محوطه های جهانگردی اعم از جنگل های طبیعی، پار کهای ملی و حیات وحش، رودخانه ها و طبیعت پیرامون آنها، کوهستانها و آبشارها، چشمه های آبگرم، چشمه های طبیعی، ییلاق ها و مناطق ویژه شکار و صید ماهی، دریاها ودریاچه ها، سواحل و کرانه های پیرامون آنها، زیستگاه های طبیعی پرندگان مهاجر و بومی، غارهای طبیعی و بویژه طبیعت بکر درونشان گستره اکوتوریسم به شمار می آید (رضوانی، ۷۱ ، ۱۳۷۹ ).
یکی از این نواحی که دارای قابلیت های فراوانی برای گسترش اکوتوریسم می باشد بخش لواسانات شهرستان شمیرانات است که در این تحقیق به آن پرداخته شده است. این بخش به همراه روستاهای اطراف یکی از گردشگاه های شمال تهران می باشد که با توجه به هوای سالم و جاذبه های طبیعی و کوهستانی ، دارای توان های اکوتوریستی در فصول مختلف سال می باشد.
توسعه صنعت اکوتوریسم، بخصوص اکوتوریسم روستایی در ایران ضمن ایجاد اشتغال برای گروه های مختلف ،رونق صنایع دستی ، بهبود حمل و نقل روستایی و … به عنوان یکی از مؤلفه های مهم توسعه پایدار و محرومیت زدایی روستایی به شمار می رود و ظرفیت تبد یل شدن به قطب گردشگری را داراست .از طرفی وجود بخش های به نسبت بکر و دست نخورده طبیعت – تحت سطوح مختلف حفاظتی زیست محیطی اند و به عنوان بنیان های صنعت توریسم شناخته می شوند بر جذابیت های اکوتوریستی منطقه می افزاید .شناخت این قابلیت ها به منظور بهره وری بیشتر از آنها موجبات رشد اکوتوریسم را در ناحیه فراهم آورده و به توسعه اقتصادی ، اجتماعی آن نیز کمک می نماید. به خصوص اینکه موقعیت لواسانات و قرارگیری در کنار شهر بزرگی چون تهران با جمعیت چند میلیونی بازار وسیعی را برای عرضه محصولات گردشگری این بخش فراهم آورده است .
اما علی رغم وجود قابلیت های اکوتوریسم بسیار در بخش لواسانات به نظر می رسد عدم بهره برداری بهینه از جاذبه های اکوتوریسم و نبود یک برنامه مدرن بهره وری توانمندی های منطقه را کاهش داده و برای محیط زیست نیز خطرآفرین شده و دست یابی به توسعه پایدار از طریق رشد و توسعه صنعت اکوتوریسم را با مشکلاتی روبرو ساخته است. لذا بررسی و ارزیابی توان های محیطی و تدوین یک طرح آمایش گردشگری جهت افزایش بهره وری و حفظ محیط زیست منطقه، ضروری به نظر می رسد.
استفاده از مدل SWOT^[1] راهبردی است که می تواند یک الگوی صحیح جهت برنامه ریزی قرار گیرد. با توجه به این مطالب ضرورت دارد که برای توسعه اکوتوریسم روستایی از تمامی ظرفیت ها و پتانسیل ها با توجه به حفظ محیط زیست آن استفاده شود، و شناسایی نقاط قوت و ضعف آنها می تواند تأثیر سازنده ای در امر توسعه روستایی باشد.
به طور خلاصه اهمیت و ضرورت این تحقیق به شرح زیر می باشد:
معرفی جاذبه های متنوع طبیعی و انسانی منطقه لواسانات به عنوان یک قطب اکوتوریسم در ایران
بررسی اثرات مثبت و منفی گردشگری در این منطقه ( اثرات زیست محیطی، فرهنگی و اقتصادی)
ارائه راهکارها و طرح های جدید در زمینه توسعه پایدار منطقه
۱-۷ - اهداف تحقیق
به طور کلی می توان اهداف مورد نظر این تحقیق را به شرح زیر بیان کرد؛
الف: هدف کلی : هدف کلی شناخت و ارزیابی قابلیت های اکوتوریسم بخش لواسانات و به طبع آن شهرستان شمیرانات می باشد به گونه ای که راهکارهای ارائه شده راهنمای مناسبی برای توسعه پایدار این منطقه باشد.
ب : هدف ویژه: ۱- شناخت قابلیت های اکوتوریسم منطقه( طبیعی و انسانی) ۲- دستیابی به توسعه پایدار ۳- فراهم آوردن محیطی مناسب جهت گذراندن اوقات فراغت شهروندان تهرانی و سایر گردشگران
۱-۸ - تحلیل محدوده تحقیق
بخش لواسانات در دامنه رشته کوه البرز و در موقعیت ۳۵ درجه و ۵۲ دقیقه عرض جغرافیایی و ۵۱ درجه و ۴۷ دقیقه طول شرقی و در ۱۱ کیلومتری شمال شرق تهران واقع شده است . متوسط ارتفاع آن ۱۷۰۰ متر از سطح دریا است که در ساحل دریاچه سد لتیان به ۱۶۰۰ متر و در شمالی ترین نقاط شهر به ۱۸۵۰ متر میرسد .این بخش از شمال محدود است به «پالو» و «بلده» شهرستان «نور» (استان مازندران)،در غرب با بخش «رودبار قصران» و در شرق و جنوب نیز با «تهران» هم مرز است. (علی اکبر محمودیان، شهرستان شمیران)
بخش لواسانات با قرارگیری در دامنه های جنوبی البرز ، و داشتن جاذبه های طبیعی، آب و هوای مطبوع و دلپذیر بویژه در فصل بهار و تابستان و بهره مندی از مناظر زیبا یی چون غارخمیره ، یخچال افجه ، چشمه گنجی ، آبشار لواسان ، آبشار هنزک ،منطقه حفاظت شده ورجین و علاوه بر این منابع تنوع( زیستی جانوری – گیاهی) با انواع گونه ها ی جانوری و انواع گونه های گیاهی، وجود چشمه ها و جنگل های متراکم وجود زمینه های فراوان برای سازماندهی به اکوتوریسم ورزشی ( اسکی ، ورزشهای آبی، کوهنوردی) و توجه به مفهوم جدید ژئوتوریسم ، جاذبه های مرفولوژیک و ریخت شناسی، توریسم آفتاب ، وجود منبع مضاعف اکوتوریسم روستا گردی که منطبق با شرایط اقلیمی به عنوان بسیاری دیگراز منابع و داشته های اکوتوریستی نشان از توا نایی های طبیعت گردی این بخش دارد .

فهرست اشکال
شکل(۲-۱) مفهوم سازی سرمایه فکری از سوی بونتیس ۳۲
شکل(۲-۲) طبقه بندی سویبی از طریق چارچوب ناظر دارایی نامشهود ۳۴
شکل(۲-۳) طرح ارزش یابی اسکاندیا ۳۶
شکل(۲-۴) مدل چن وهمکاران از سرمایه فکری و روابط بین آنها ۳۷
شکل(۲-۵) طبقه بندی اولیه توسط هاناس و لووندال ۳۹
شکل(۲-۶) طبقه بندی لیم و دالیمور ۴۱
شکل(۲-۷) چارچوب کارت امتیازی متوازن ۴۲
شکل(۲-۸) طبقه بندی کنفدراسیون اتحادیه های تجاری دانمارک ۴۳
شکل(۲-۹) جایگاه ارزش حاصل از سه جزء سرمایه فکری ۴۵
شکل(۲-۱۰) مدل چهار برگی ۴۶
شکل(۳-۱) مدل مفهومی تحقیق ۱۱۱

چکیده
هدف این تحقیق، بررسی ارتباط نرخ رشد سرمایه فکری بر عملکرد حسابداری، بازار و مالی؛ شرکت های متوسط و بزرگ پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. در واقع این تحقیق، پاسخی به این پرسش کلی است که؛ آیا نرخ رشد سرمایه فکری بر روی عملکرد شرکت های مورد مطالعه، تأثیرگذار است یا خیر؟ روش آماری در این تحقیق، تحلیل همبستگی^[۱] از طریق رگرسیون^[۲] پنل دیتا (حداقل مربعات)^[۳] و آزمون F وT ، می باشد. در اجرای اولیه مدل، نخست با بهره گرفتن از آماره های چاو و هاسمن نوع مدل مناسب برازش رگرسیون(داده های تلفیقی یا پانل با اثرات ثابت و تصادفی) تعیین شد. در انجام این تحقیق نیز ۷۴ شرکت از مجموع شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران در طی سال های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲، به روش حذف سیستماتیک انتخاب شدند. ضمناً برای تعیین شرکت های متوسط و بزرگ از مشخصه پراکندگی چارکی استفاده گردید؛ بدین ترتیب که تا چارک برای شرکت های کوچک، بالای برای شرکت های بزرگ و بین این دو چارک ها، برای شرکت های متوسط در نظر گرفته شد. در ضمن تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها با بهره گرفتن از نرم افزارهای Excel وEviews، صورت پذیرفته است. نتایج آزمون، بیانگر این است که؛ بین نرخ رشد سرمایه فکری با سود هر سهم و بازده سالانه سهام و بازذه دارایی ها، رابطه معنادار وجود دارد ولی با ارزش افزوده اقتصادی و بازده حقوق صاحبان سهام، رابطه معنادار وجود ندارد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

واژگان: نرخ رشد سرمایه فکری، عدم تقارن اطلاعاتی، مشکلات نمایندگی، ریسک تجاری، میانگین موزون هزینه سرمایه، تئوری ساختار سرمایه و ارزش افزوده اقتصادی.
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱ مقدمه
سرمایه فکری تعریف گسترده تری از دارایی نامشهود است که شامل جزء مشترک است، یعنی منابع انسانی، منابع ساختاری و منابع رابطه ای در روش مدیریتی. سرمایه فکری با توجه به این که نقش مهمّی در رابطه با ارزش شرکت دارد، توجّه زیادی را به خود معطوف داشته است. عصر حاضر، عصراقتصاد «دانش محور» نامیده می شود که در آن نقش و اهمّیت سرمایه دانش در اقتصاد و تجارت، تغییرات زیادی یافته و روز به روز بر اهمیّت آن افزوده می شود؛ این امر موجب افزایش اهمّیت سرمایه فکری به عنوان مقوله ای پژوهشی و علمی شده است. دانش، هسته اصلی تولید و رشد انسانی است؛ بطوری که قدرت تولید جامعه بر مبنای دانش و استقرار سیستم مبتنی بر تفکر قرار دارد، این در حالی است که سیستم های حسابداری کنونی توانایی محاسبه و اندازه گیری دانش را با توجه به نقش پررنگ آن در ارزیابی عملکرد واحدهای تجاری ندارند؛ لذا عدم توانمندی محاسبه واندازه گیری آن می تواند منجر به تصمیمات برای سرمایه گذاران گردد.^[۴]
دانش، هسته اصلی تولید و شاخص اصلی خلاقیت و سرمایه انسانی^[۵] است. پرواضح است که هم افزایی مابین تحصیل دانش و قدرت تولید، جامعه ما را به فعالیت های ایجاد ارزش (ارزش افزوده اقتصادی) که بر مبنای دانش نو و متمرکز قرار دارد، می رساند. نوع ساختار توانمندی انسانی بر مبنای دانش جامعه، در سیستم های مختلف بسیار پراهمّیت بوده است. در این زمان که تحصیل دانش سرعت گرفته و شکل مهارت های انسانی شروط پیشرفته و توسعه اند؛ بسیار ضروری است که مسیر کلیدی مناسب برای تحصیلات، آموزش، تحقیق وتوسعه و بهبود، شامل انتخاب های استراتژیک و سیاست های خاص برای توسعه و رشد را بیابیم. در سال های اخیر، دارایی های نامشهود شرکت ها و موسسات؛ مخصوصاً موسسات با تکنولوژی بالا و شرکت های دانش محور درفرآیند ایجاد ارزش شرکت ها،نقش مهم و فزاینده ای دارند(رضایی و همکاران،۸۹).
بطوری که ارزیابی اثر سرمایه فکری، خاص دارایی های نامشهود بر ارزش بازار شرکت ها، نسبت به دارایی های مشهود، مهم تر است. اهمّیت دارایی های نامشهود اخیراً به طور فزاینده ای رو به افزایش است.^[۶] علاوه بر این درک وفهم ارتباط بین نرخ رشد سرمایه فکری و عملکرد شرکت ها، جدای از حفظ منافع سرمایه گذاران اعم از بالفعل و بالقوه؛ باعث رشد شرکت و در نهایت باعث حداکثر کردن سود یا حداکثر کردن ثروت می شود. معیاری که می تواند این عوامل را مورد ارزیابی و بررسی قرار دهد؛ ارزش افزوده اقتصادی(EVA) است که یک معیار ارزیابی عملکرد داخلی و مبتنی بر ارزش می باشد. ارزش افزوده اقتصادی یک معیار با چند هدف است؛ یکی ارزیابی عملکرد، دیگری تعیین ارزش سهام، بودجه بندی؛ علی الخصوص بودجه بندی سرمایه ای و کمک به تعیین میزان پاداش مدیران؛ بطوری که استحقاق آن را داشته و این یک عامل انگیزشی به حساب می آید. به همین دلیل مدیران برای رسیدن به اهداف فوق؛ توجه خاصی به متغیرهای سرمایه فکری و تعریف گسترده تری از دارایی نامشهود دارند.
شناخت ارزش سرمایه فکری و متغیرهای مؤثر بر آن (از دیدگاه پالیک^[۷]) موجب خواهد شد تا مدیران متغیرهایی را که نقش اساسی در ایجاد ارزش دارند را؛ شناسایی و در جهت بهبود آنها، گام بردارند و یا حتی عوامل مخرّب ارزش را از بین برده و یا تضعیف کنند که بدین ترتیبب مدیران می توانند در ایجاد ارزش به صورت اثربخش و کارا عمل کنند، در غیر این صورت ثروت سهامداران از بین می رود و مدیریت دستخوش تغییرات خواهد شد. وچه بسا شرکت ها به ورشکستگی دچار شوند.
در حال حاضر، گزارش های مالی که طبق استانداردهای حسابداری تهیه می شوند، این اهداف را به طور فراگیر برآورد نمی سازند؛ به این معنی که در اندازه گیری و گزارش گیری سرمایه های فکری با نقصان مواجه هستند. بدین ترتیب، طبیعی است در ارزشیابی شرکت ها؛ شکاف فزاینده بین ارزش بازار و ارزش دفتری شرکت ها به وجود می آید. به دلیل دشواری اندازه گیری و سنجش سرمایه فکری، چارچوب حسابداری مدونی برای افشای سرمایه فکری در جهان وجود ندارد، بنابراین وضعیت فعلی افشای سرمایه فکری در سراسر جهان محدود و درحال تغییر است. این چالش، موجبات تحقیقات وسیعی را فراهم می آورد. محدودیت های گزارش مالی در بیان ارزش بازار شرکت بر این واقعیت استوار است که منبع ارزش اقتصادی شرکت، تنها دارایی های مادی نیست، بلکه سرمایه فکری نیز است. علاوه بر این سرمایه فکری در بنگاه ها، خود ایجادکننده ی مزیت رقابتی بین بنگاه ها است؛ بنابراین سرمایه فکری برعملکرد شرکت ها نیز اثر متفاوتی خواهد داشت.^[۸]
این تحقیق ارتباط نرخ رشد سرمایه فکری بر عملکرد حسابداری، بازار و مالی؛ شرکت های متوسط و بزرگ پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را، مورد بررسی قرار می دهد. سرمایه فکری با توجه به این که نقش مهمّی در رابطه با ارزش شرکت دارد، توجه زیادی را به خود معطوف داشته است. بلیر^[۹] و کوچان^[۱۰] خاطر نشان می کنند که اهمّیت دارایی های نامشهود اخیراً به طور فزاینده ای رو به افزایش است. به نظر می رسد، تاثیر سرمایه فکری به طور خاصی در شرکت های دانش محور که به سرعت ایجاد شده اند، مهم باشند. مانند: شرکت های بیوتکنولوژی، فن آوری اطلاعات.
هولند^[۱۱] خاطر نشان می کند که معمولاً دارایی های نامشهود به خاطر این مشکل که چگونه ارزش دارایی اعلام شود، ناشناخته هستند؛ بنابراین مشکل می شود، این مسأله را که این دارایی های نامشهود^[۱۲]، چه قدر سود برای این شرکت ها می آورند را، مورد ارزیابی قرار داد. یک تأثیر بر دارایی های نامشهود بر ارزش شرکتها، مربوط به عدم تقارن اطلاعات^[۱۳] است.
بارث^[۱۴]،کازنیک^[۱۵] ومک نیکولز^[۱۶]، پیشنهاد دادند، از آن جایی که فقدان ارزیابی خاص برای ارزیابی دارایی نامشهود وجود دارد و برآورد یک قیمت منصفانه برای آنها مشکل است، شرکت ها با دارایی های نامشهود بیشتر، دارای عدم تقارن اطلاعات بیشتر بین مدیران و سرمایه گذاران می باشند. گارسیا^[۱۷]، آیوسو^[۱۸] متوجّه می شوند که این ریسک عدم تقارن اطلاعات هم؛ به تخصیص مؤثر سهام آسیب می رساند که به خاطر یک سری عوامل، مؤثر می باشد. مانند: افزایش هزینه سهام، افزایش در گسترش تقاضا برای مزایده، عدم نقدینگی، بازارهای سرمایه ای و تصمیمات سرمایه گذاری نامناسب(ون چانگ و همکاران،۲۰۱۱) ^[۱۹].
ابودی^[۲۰]و لیو^[۲۱] بیان می کنند: از طرف دیگر، غالباً سرمایه گذاران ممکن است تصمیم به سرمایه گذاری در شرکت هایی نمایند که ریسک تجاری^[۲۲] بالا و هم چنین مشکلات نمایندگی^[۲۳] داشته باشند. به منظور حذف عدم تقارن اطلاعات ومشکلات نمایندگی، سرمایه گذاران نیاز به اطلاعاتی راجع به دارایی های نامشهود شرکت ها دارند. ویات^[۲۴] تاکید می کند که سرمایه گذاران به اطلاعات بیشتری راجع به دارایی های نامشهود شرکت ها و نقشی که آنها در فرایند ایجاد ارزش ایفا می کنند، نیاز دارند. دو منبع وجود دارد که سرمایه گذاران می توانند از آن ، این چنین اطلاعاتی مانند گزارشات سالانه و گزارشات کارشناسی(تحلیل گر) را بدست آورند. هلی^[۲۵] و پالپو^[۲۶] تاکید می کنند که گزارشات کارشناسی (تحلیل گر) نقش خیلی مهمّی در ارتباط با مدیران و سرمایه گذاران ایفا می کنند، آن می تواند عدم تقارن اطلاعات را کم کند و هم چنین قابلیت اعتماد^[۲۷] را بهبود دهد. بارث، کازنیک ، نیکولز ، لیو و سوگینس امیرا؛ دریافتند که اطلاعات فراهم شده توسط تحلیل گران مالی برای شرکت های دانش محور مهم تر است، چون اطلاعات راجع به دارایی های نامشهود در گزارش های سالانه برای نمونه از شرکت ها، ناکافی است و تحلیل گران مالی باید به نقش کسب اطلاعات بیشتری راجع به دارایی های نامشهود در گزارش های سالانه خود ارائه دهند، ممکن است که عدم تقارن اطلاعات کاهش یافته و ارزش واقعی شرکت ها بهتر مشخص شود. در ضمن سرمایه فکری، فرصت های رشد آتی شرکت ها را مشخص می کند که ممکن است به عملکرد بهتر شرکت ها منجر شود(عبداله و سوفیانا،۲۰۱۲)^[۲۸]. بنابراین در این تحقیق تلاش شده است تا ارتباط نرخ رشد سرمایه فکری بر عملکرد حسابداری، بازار و مالی؛ شرکت های متوسط و بزرگ پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را نشان دهیم. نتایج این تحقیق در قالب پنج فصل و تعدادی پیوست ارائه خواهد شد.
در فصل اول کلیات تحقیق ارائه می‌شود. در فصل دوم، مبانی نظری سرمایه فکری و ارزش افزوده اقتصادی و فصل سوم به روش شناسی تحقیق اختصاص دارد .در فصل چهارم، نتایج حاصل از داده های آماری تحقیق ارائه و اطلاعات بدست‌آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. در فصل پنجم نتیجه‌گیری به همراه پیشنهادات لازم ارائه خواهد شد.
۱-۲ تشریح وبیان مسئله
در جوامع دانش محور کنونی، نقش و اهمّیت سرمایه های مالی در مقایسه با سرمایه های فکری در تعیین قابلیت سودآوری پایدار، کاهش چشم گیری یافته است. به دلیل اهمّیت روزافزون سرمایه های فکری در فرایند برتری راهبرد شرکت ها، اکثر شرکت ها در پی یافتن روش های اندازه گیری سرمایه فکری و بررسی آن با عملکرد شرکت ها می باشند. این تحقیق در پی کسب شواهد تجربی در زمینه ارتباط بین نرخ رشد سرمایه فکری و عملکرد شرکت ها می باشد. در اقتصاد جهانی امروز، دانش مهم ترین سرمایه؛ جایگزین، سرمایه های مالی و فیزیکی شده است. بنابراین؛ در اقتصاد دانش محور، منبع ارزش اقتصادی شرکت ها، تولید کالاهای مادی نیست؛ بلکه ایجاد وحفظ سرمایه فکری(دارایی های نامشهود)است.در بیشترسازمان های دانش محور، دارایی های فکری منبع اصلی مزیت رقابتی و خلق ارزش ثروت شرکت، محسوب می شود. دانش، منبع کلیدی اقتصاد و شاید تنها منبع حکم فرما در تشخیص مزیت رقابتی^[۲۹] بنگاه ها شده است. دانش؛ به عنوان دارایی، در مقایسه با دیگر طبقات دارایی ها، دارای یک ماهیت منحصر به فردی است. زیرا هر چه بیشتر استفاده شود به ارزش آن افزوده می شود. بر این اساس، موفقیت حال وآینده در رقابت میان سازمان ها تا حد کمی؛ مبتنی بر تخصیص راهبردی منابع فیزیکی و مالی و تا حد زیادی، مبتنی برمدیریت راهبردی^[۳۰] سرمایه فکری خواهد بود. بنابراین، مدیران نیاز دارند که بتوانند اثر مدیریت دانش یا سرمایه فکری را با توجه به عملکرد شرکت اندازه گیری کنند.^[۳۱] از این رو لازم است؛ همه منابع و ظرفیت های سازمانی و دارایی های برون ترازنامه ای، شناسایی واندازه گیری شوند. سرمایه فکری شامل آن دسته از دارایی های نامشهود؛ مانند: علائم تجاری ، اختراع ها و حق الامتیازها و برتری های انسانی، ساختاری و ارتباطات محیطی است که به روش های حسابداری در صورت های مالی منعکس نمی شود و رشد دارایی های نامشهود شرکت ها، قدرت رقابت و توسعه پایدار را تضمین می کند(عباسی و همکاران،۱۳۸۹).
بنابراین در این تحقیق تلاش شده است تا ارتباط نرخ رشد سرمایه فکری بر عملکرد حسابداری، بازار و مالی؛ شرکت های متوسط و بزرگ پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را نشان دهیم. این تحقیق؛ عملکرد شرکت ها را با توجه به سه جنبه، مد نظر قرار می دهد. یکی عملکرد حسابداری که می توان آن را با توجه به تشریح و بیان موضوع ارائه شده فوق؛ بر مبنای ارزش افزوده اقتصادی ارزیابی کرد. دومی، عملکرد بازار است که از طریق بازده سالانه سهام می توان آن را مورد ارزیابی قرار داد؛ و سومی عملکرد مالی می باشد که بر اساس نسبت های سودآوری مانند سود هر سهم، بازده حقوق صاحبان سهام و بازده دارایی ها قابل ارزیابی است.
۱-۳ اهمّیت موضوع
سرمایه فکری با توجه به این که نقش مهمّی در رابطه با ارزش شرکت دارد، توجه زیادی را به خود معطوف داشته است. به نظر می رسد، تأثیر سرمایه فکری به طور خاصی در شرکت های دانش محور که به سرعت ایجاد شده اند، مهم باشند. سرمایه گذاران به عنوان اصلی ترین؛ تامین کنندگان منابع شرکت ها، متقاضی اطلاعات کامل و درست شرکت ها هستند. اطلاعات حسابداری در صورت های مالی متجلّی می گردد، سرمایه گذاران همیشه به طور ثابت و یکنواخت از اطلاعات حسابداری استفاده می کنند، بدون آن که؛ این اطلاعات را از نظر تغییرات انجام شده در روش های حسابداری تعدیل کنند و یا به نحوه ی محاسبه آن توجّهی داشته باشند. غالباً سرمایه گذاران، ممکن است تصمیم به سرمایه گذاری در شرکت هایی نمایند که ریسک تجاری بالا و هم چنین مشکلات نمایندگی داشته باشند. به همین دلیل اهمّیت دارایی های نامشهود اخیراً به طور فزاینده ای رو به افزایش است. علاوه بر این درک وفهم ارتباط بین نرخ رشد سرمایه فکری^[۳۲] و عملکرد شرکت ها، جدای از حفظ منافع سرمایه گذاران اعم از بالفعل و بالقوه؛ باعث رشد شرکت و در نهایت باعث حداکثر کردن سود یا حداکثر کردن ثروت می شود. معیاری که می تواند این عوامل را مورد ارزیابی و بررسی قرار دهد؛ ارزش افزوده اقتصادی است که یک معیار ارزیابی عملکرد داخلی و مبتنی بر ارزش می باشد. ارزش افزوده اقتصادی یک معیار با چند هدف است؛ یکی ارزیابی عملکرد، دیگری تعیین ارزش سهام، بودجه بندی؛ علی الخصوص بودجه بندی سرمایه ای و کمک به تعیین میزان پاداش مدیران؛ بطوری که استحقاق آن را داشته و این یک عامل انگیزشی به حساب می آید. به همین دلیل مدیران برای رسیدن به اهداف فوق؛ توجه خاصی به مشخصه های سرمایه فکری و تعریف گسترده تری از دارایی نامشهود دارند که این جزء مشترکی از سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه ارتباطی یا اجتماعی(مشتری) است.
۱-۴ مبانی نظری تحقیق
هولند خاطر نشان می کند که معمولاً دارایی های نامشهود به خاطر این مشکل که چگونه ارزش دارایی اعلام شود، ناشناخته هستند؛ بنابراین مشکل می شود، این مسأله را که این دارایی های نامشهود، چه قدر سود برای این شرکت ها می آورند را، مورد ارزیابی قرار داد. یک تاثیر بر دارایی های نامشهود بر ارزش شرکتها، مربوط به عدم تقارن اطلاعات است.
بارث،کازنیک ومک نیکولز، پیشنهاد دادند، از آن جایی که فقدان ارزیابی خاص برای دارایی نامشهود وجود دارد و برآورد یک قیمت منصفانه برای آنها مشکل است، شرکت ها با دارایی های نامشهود بیشتر، دارای عدم تقارن اطلاعات بیشتر بین مدیران و سرمایه گذاران می باشند. گارسیا، آیوسو متوجّه می شوند که این ریسک عدم تقارن اطلاعات هم؛ به تخصیص مؤثر سهام آسیب می رساند که به خاطر یک سری عوامل مؤثر می باشد. مانند: افزایش هزینه سهام، افزایش در گسترش تقاضا برای مزایده، عدم نقدینگی، بازارهای سرمایه ای و تصمیمات سرمایه گذاری نامناسب(ون چانگ و همکاران،۲۰۱۱).
ابودی و لیو بیان می کنند: از طرف دیگر، غالباً سرمایه گذاران ممکن است تصمیم به سرمایه گذاری در شرکت هایی نمایند که ریسک تجاری بالا و هم چنین مشکلات نمایندگی داشته باشند. به منظور حذف عدم تقارن اطلاعات ومشکلات نمایندگی، سرمایه گذاران نیاز به اطلاعاتی راجع به دارایی های نامشهود شرکت ها دارند. ویاتتاکید می کند که سرمایه گذاران به اطلاعات بیشتری راجع به دارایی های نامشهود شرکت ها و نقشی که آنها در فرایند ایجاد ارزش ایفا می کنند، نیاز دارند. دو منبع وجود دارد که سرمایه گذاران می توانند از آن ، این چنین اطلاعاتی مانند گزارشات سالانه و گزارشات کارشناسی(تحلیل گر) را بدست آورند. هلی و پالپو تاکید می کنند که گزارشات کارشناسی (تحلیل گر) نقش خیلی مهمّی در ارتباط با مدیران و سرمایه گذاران ایفا می کنند، آن می تواند عدم تقارن اطلاعات را کم کند و هم چنین قابلیت اعتماد را بهبود دهد. بارث، کازنیک، نیکولز، امیرا، لیو و سوگینس دریافتند که اطلاعات فراهم شده توسط تحلیل گران مالی برای شرکت های دانش محور مهم تر است، چون اطلاعات راجع به دارایی های نامشهود در گزارش های سالانه برای نمونه از شرکت ها ناکافی است و تحلیل گران مالی باید به نقش کسب اطلاعات بیشتری راجع به دارایی های نامشهود در گزارش های سالانه خود ارائه دهند، ممکن است که عدم تقارن اطلاعات کاهش یافته و ارزش واقعی شرکت ها بهتر مشخص شود. در ضمن سرمایه فکری، فرصت های رشد آتی شرکت ها را مشخص می کند که ممکن است به عملکرد بهتر شرکت ها منجر شود (عبداله و سوفیانا،۲۰۱۲). بنابراین در این تحقیق؛ تلاش شده است تا ارتباط نرخ رشد سرمایه فکری بر عملکرد حسابداری، بازار و مالی؛ شرکت های متوسط و بزرگ پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را نشان دهیم.
سرمایه فکری، چیزی فراتر از ذهن بوده و دربرگیرنده ای اقدام فکری^[۳۳] نیز می گردد. این بدین معنی است که در ادبیات سرمایه فکری، در تشریح مفهوم سرمایه فکری، حرکت از داشتن دانش به سمت استفاده از دانش به این نکته اشاره دارد که روابط و فرآیندها برای این که به عنوان سرمایه فکری محسوب گردند، باید دانش را به محصول یا خدمتی تبدیل نمایند که برای سازمان، شرکت یا غیره، ارزشمند باشد. هم چنین این امر، منجر به فرآیندی می گردد که ما را از داشتن دانش به سمت استفاده از دانش می برد(ژو و همکاران).^[۳۴]
نگاهی مختصر به تعاریف سرمایه فکری، نشان دهنده ی این است که نویسندگان هنوز بر سر تعریف خاصی توافق ندارند. ولی از جهات زیادی شباهت هایی بین تعاریف مختلف مشاهده می شود. تمامی این تعاریف بر این اصل استوار است که سرمایه فکری، مجموع دارایی های نامشهود سازمان، اعم از دانش(بخشی از سرمایه انسانی)، سرمایه ساختاری، سرمایه ارتباطی، سرمایه داخلی و سرمایه خارجی را شامل می شود(آلریچ)^[۳۵] . کلین و پارساک^[۳۶] ، سرمایه فکری را، بسته کاربردی دانش، تعریف کردند. طبق تعریف مار و سکوما^[۳۷]، سرمایه فکری؛ مجموعه ای از دارایی های مبتنی بر دانش است که به یک سازمان تعلق دارد و به طور چشم گیری در بهبود موقعیت رقابتی مشارکت دارد^[۳۸]. بونتیس^[۳۹]؛ معتقد است که سرمایه فکری عبارت از: تلاش برای استفاده مؤثر از دانش(محصول نهایی) در مقابل اطلاعات (ماده خام) است. بروکینگ^[۴۰] سرمایه فکری را این گونه تعریف کرد:«سرمایه فکری؛ اصطلاحی است برای ترکیب دارایی نامشهود بازار، دارایی فکری، دارایی انسانی و دارایی زیر ساختاری، که شرکت را برای انجام فعالیت هایش توانمند می سازد»^[۴۱]
این تحقیق در پی کسب شواهد تجربی در زمینه ارتباط بین سرمایه فکری و عملکرد شرکت ها می باشد. در اقتصاد جهانی امروز، دانش؛ مهم ترین سرمایه جایگزین، سرمایه های مالی و فیزیکی شده است. بنابراین، در اقتصاد دانش محور، منبع ارزش اقتصادی شرکت ها، تولید کالاهای مادی نیست؛ بلکه ایجاد وحفظ سرمایه فکری(دارایی های نامشهود) است. در بیشتر سازمان های دانش محور، دارایی های فکری منبع اصلی مزیت رقابتی و خلق ارزش ثروت شرکت، محسوب می شود. دانش، منبع کلیدی اقتصاد و شاید تنها منبع حکم فرما در تشخیص مزیت رقابتی بنگاه ها شده است. دانش، به عنوان دارایی، در مقایسه با دیگر طبقات دارایی ها، دارای یک ماهیت منحصر به فردی است. زیرا هر چه بیشتر استفاده شود؛ به ارزش آن افزوده می شود. بر این اساس، موفقیت حال وآینده در رقابت میان سازمان ها تا حد کمی؛ مبتنی بر تخصیص راهبردی منابع فیزیکی ومالی و تا حد زیادی، مبتنی برمدیریت راهبردی سرمایه فکری خواهد بود. بنابراین، مدیران نیاز دارند که بتوانند اثر مدیریت دانش یا سرمایه فکری را با توجه به عملکرد شرکت اندازه گیری کنند(رضایی و همکاران). بنابراین در این تحقیق تلاش شده است تا ارتباط نرخ رشد سرمایه فکری بر عملکرد حسابداری، بازار و مالی؛ شرکت های متوسط و بزرگ پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را نشان دهیم. این تحقیق؛ عملکرد شرکت ها را با توجه به سه جنبه، مد نظر قرار می دهد. یکی عملکرد حسابداری^[۴۲] که می توان آن را با توجه به تشریح و بیان موضوع ارائه شده فوق؛ بر مبنای ارزش افزوده اقتصادی ارزیابی کرد. دومی، عملکرد بازار^[۴۳] است که از طریق بازده سالانه سهام می توان آن را مورد ارزیابی قرار داد؛ و سومی عملکرد مالی^[۴۴] می باشد که بر اساس نسبت های سودآوری مانند سود هر سهم، بازده حقوق صاحبان سهام و بازده دارایی ها، قابل ارزیابی است.
۱-۵ مروری بر چشم انداز تاریخی سرمایه فکری
سرمایه فکری در مزیت رقابتی و عملکرد سازمان ها در سال های اخیر نقش با اهمّیتی پیدا کرده است. ولی در حال حاضر حتی تعریف و روش اندازه گیری که مورد قبول عموم قرار گیرد، نیز وجود ندارد. طبق استاندارد ۱۷ ایران، یک قلم؛ هنگامی به عنوان دارایی نامشهود شناسایی می شود که:
با تعریف دارایی های نامشهود مطابقت داشته باشد و بهای تمام شده آن به گونه اتکاپذیر، قابل اندازه گیری باشد، هم چنین جریان منافع آتی دارایی به درون واحد تجاری محتمل باشد. قابلیت تشخیص؛ یکی از معیارهایی است که برای شناسایی دارایی نامشهود، باید محرز شود. به عبارت دیگر دارایی مورد نظر باید قائم به ذات خویش باشد. طبق همین استاندارد، یک دارایی هنگامی معیار قابلیت تشخیص را احراز می کند که یکی ازشرایط ذیل را داشته باشد:
جداشدنی باشد یا از حقوق قراردادی یا سایر حقوق قانونی ناشی شود، صرف نظر از این که آیا چنین حقوقی؛ قابل انتقال یا جدا شدنی از واحد تجاری یا سایر حقوق و تعهدات باشد یا خیر؟.
اصطلاح سرمایه فکری؛ اولین بار، توسط جان کنت گالبرایت(۱۹۶۹) بیان گردید. اونه تنها از سرمایه فکری به عنوان دارایی نامشهود یاد می کند، بلکه آن را فرایند ایدئولوژیک و ابزاری برای رسیدن به هدف می دانست. اولین انجمن علمی در رابطه با سرمایه فکری در سوئیس به سال ۱۹۸۸، شروع به کار کرده است و این انجمن تاکید بر دانش در رابطه با دارایی های ایستا یعنی اختراعات، تفکرات، برنامه های کامپیوتری، حق الامتیازها و غیره که نشان دهنده ی سرمایه فکری می باشند، داشته است.^[۴۵]
۱-۵-۱ پیشینه داخلی تحقیق
تحقیقات داخلی انجام شده در رابطه با سنجش سرمایه فکری و ارائه مدل های ارزیابی سرمایه فکری در سازمان ها و بررسی ارتباط آن با سایر متغیر ها را به طور اهم؛ به شرح زیر می توان، مورد اشاره قرار داد:

شیمی تحلیلی

مهندسی برق

۳۰/۸

۳۰/۱

۰۲۴/۰

مهندسی آب

۸۳/۱۰

۰۱/۱

۰۱۸/۰

برای اطمینان از اینکه اختلاف در طول فعالیت علمی در بین رده­های موضوعی و گروه­آموزشی به تنوع طول حیات علمی پژوهشگران مورد بررسی (۱۵ تا ۲۱ سال) بازنمی­گردد، یک گروه نمونه با طول حیات علمی یکسان (گروه پژوهشگران با طول حیات علمی ۲۱ سال) در نظر گرفته شد و آزمون­ها تکرار گردید. نتایج حاصل از آن­ها نشان داد باز هم اختلاف معناداری در طول فعالیت علمی پژوهشگران در میان رده­های موضوعی (۱۲/۶۴X²=، ۰۰۰۱/۰P=) و گروه ­های آموزشی مختلف (۲۴/۱۱F=، ۰۰۲/۰P=) وجود دارد (مراجعه کنید به جدول ۴، ۵، ۶، ۷ پیوست) . بنابراین، به نظر می­رسد تفاوت معنادار در بخش قبل ناشی از تنوع طول حیات علمی پژوهشگران مورد بررسی نبوده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴-۵- بررسی نرخ انتشار پژوهشگران ایرانی

۴-۵-۱- مقایسه نرخ انتشار پژوهشگران ایرانی در رده­های موضوعی

به منظور بررسی معنا­داری اختلاف بین مقادیر نرخ انتشار در میان پژوهشگران ایرانی در رده­­های موضوعی مختلف، ابتدا نرمال بودن توزیع داده ­های هر رده موضوعی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی نشان از عدم توزیع نرمال داده ­ها در هر رده داشت (مراجعه کنید به جدول ۲ پیوست) . بنابراین، از آزمون کروسکال-والیس جهت بررسی وجود اختلاف معنادار بین رده­های موضوعی مختلف به لحاظ نرخ انتشار استفاده شد. نتایج به دست آمده در جدول ۴-۱۴ به تصویر کشیده شده است. همان­گونه که مشاهده می­ شود، نتیجه آزمون کروسکال-والیس نشان از معناداری اختلاف میان مقادیر نرخ انتشار در رده­های موضوعی مختلف در سطح اطمینان ۹۹ درصد دارد (۷۲/۳۷X²= ، ۰۰۶/۰P=).
جدول ۴-۱۴- آزمون کروسکال-والیس برای مقایسه نرخ انتشار پژوهشگران ایرانی در رده­های موضوعی مختلف

خی دو

درجه آزادی

سطح معناداری

۷۲/۳۷

۱۹

۰۰۶/۰

در ادامه، از آزمون یو-مان-ویتنی جهت شناسایی رده­های موضوعی که اختلاف را ایجاد کرده اند، استفاده شد. نتایج حاصل از این آزمون نشان داد که این رده شیمی و علوم کشاورزی است که اختلاف با برخی دیگر از رده­ها را باعث شده ­اند. مقدار این شاخص در رده کشاورزی به طور معناداری نسبت به رده­های موضوعی علوم رایانه، علوم مواد، فیزیک کمتر است. علاوه بر این، نرخ انتشار رده موضوعی شیمی به طور معناداری از رده­های بیولوژی و بیوشیمی، پزشکی بالینی، علوم رایانه، مهندسی، محیط زیست/بوم­شناسی، ایمونولوژی، علوم مواد، ریاضیات، میکروبیولوژی، بیولوژی مولکولی و ژنتیک، چندرشته­ای، داروشناسی، فیزیک، علوم گیاهان و جانوران و علوم کشاورزی بیشتر است (جدول ۴-۱۵) . در دیگر رده­های موضوعی اختلاف معناداری نشان داده نشد.
جدول ۴-۱۵- رده­های موضوعی دارای نرخ انتشار متفاوت معنادار در آزمون یو-مان-ویتنی

رده موضوعی(الف)

رده موضوعی(ب)

مقدار
یو-مان-ویتنی

مقدار Z

سطح معناداری

بازاریابی اجتماعی: بازاریابی اجتماعی کاربرد فناوری های بازار یابی تجاری برای تحلیل، طراحی، اجرا و ارزیابی برنامه های طراحی شده به منظور تأ ثیر گذاری بر رفتار اختیاری مخاطبان هدف به جهت ارتقای سطح رفاه فردی آنها و جامعه شان است (آندریسین، ۱۹۹۵)^[۶].

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

وفاداری^[۷]: اولیور(۱۹۹۹)^[۸] وفاداری را به شرح زیر تعریف می کند: “وفاداری به یک تعهد قوی برای خرید مجدد یک محصول یا خدمت برتر در آینده اطلاق می شود، به صورتی که همان مارک یا محصول علی رغم تأ ثیرات و تلاش های بازاریابی بالقوه ی رقبا خریداری گردد( بیل و همکاران،۲۰۰۴)^[۹].
رفتار مطلوب اجتماعی^[۱۰] : جنبه ای از رفتار انسان که پیامدهای مثبتی برای دیگران به دنبال دارد، رفتاری که به قصد کمک کردن به دیگران، صرفا به خاطر نوع دوستی و نه به منظور رسیدن به منفعت خاصی انجام می شود(آذربایجانی و همکاران، ۱۳۸۵).
مشتری مداری (توجه به مخاطب)^[۱۱]: مشتری مداری به مجموعه باورهای اطلاق می شود که رفتار فرد را به سمت مشتریان و مراجعان هدایت می کند. در واقع زیر بنای این باورها، این نظر است که آنچه مورد توجه و علاقه مراجع یا مشتری است نسبت به هر چیز دیگری اولویت دارد(گل پرور و نادری ۱۳۸۸).
ماهیت( خدمات )^[۱۲]: خدمت، فعالیت یا منفعتی است که یک طرف به طرف دیگر عرضه می کند که اساسا نامحسوس بوده و مالکیت چیزی را در بر ندارد نتیجه ممکن است محصول فیزیکی یا غیره مادی باشد(کاتلر،۱۳۸۲).
آمیزه بازاریابی اجتماعی^[۱۳]: مجموعه ای از ابزار های قابل کنترل که با ترکیب آنها، امکان پاسخ گویی به بازار هدف و گروه مخاطب وجود دارد) کاتلر وآرمسترانگ، ۱۹۹۹ (.
۱-۷-۲- تعاریف عملیاتی
بازاریابی اجتماعی: در این پژوهش بازار یابی اجتماعی با بهره گرفتن از مدل مفهومی تحقیق از طریق چهار عوامل رفتار مطلوب اجتماعی کارکنان، آمیزه بازاریابی اجتماعی، توجه به مخاطب (مشتری مداری) و ماهیت خدمات بانک قرض الحسنه مهر ایران در شعب استان ادربیل و میزان تأثیر این عوامل در افزایش سطح رفاه فردی و اجتماعی مخاطبان و جامعه مورد سنجش قرار خواهد گرفت.
وفاداری: در این پژوهش وفاداری با بهره گرفتن از مدل مفهومی تحقیق که میزان تاثیر بازار یابی اجتماعی (رفتار مطلوب اجتماعی کارکنان، آمیزه بازاریابی اجتماعی، توجه به مخاطب (مشتری مداری) و ماهیت (خدمات) در وفاداری مشتریان بانک قرض الحسنه مهر ایران شعب استان اردبیل مورد ارزیابی قرار می گیرد تا مشخص شود کدام یک بیشترین تأثیر را در ایجاد وابستگی روانی و فکری مشتریان این بانک را دارد.
رفتار مطلوب اجتماعی: در این پژوهش رفتار مطلوب اجتماعی با گویه های مانند برخورد مؤدبانه، محترمانه و دوستانه، همدردی کردن و نودوستی، گوش دادن و اهمیت دادن به پرسشها و مشکلات مشتریان با صبر و حوصله، خدمت عاشقانه و صادقانه، رعایت عدالت و عدم تبعیض در ارائه خدمات و غیره مورد ارزیابی قرار می گیرد.
مشتری مداری (توجه به مخاطب): آنچه که مورد توجه مشتری است و رفتار های که در جهت رضایتمندی مشتریان می باشد. در این پژوهش با گویه های مانند سرعت بالای ارائه خدمات بانکی به مشتریان، اقدام طبق وعده های قبلی به مشتریان، درک موقعیت ها و نیاز های مشتریان و توجه به آنها، حل صادقانه مشکلات مشتریان، مناسب بودن ساعت کاری، اعطاء هدایا و لوح تقدیر به مشتریان خوش حساب و دایمی، رسیدگی به شکایات مشتریان در اسرع وقت، استقبال از مشتریان و درخواست کمک به آنها، گوش دادن به سخنان مشتریان و شنونده خوب بودن، دریافت دیدگاه ها و نظرات مشتریان در خصوص خدمات بانک، ایجاد باشگاه مشتریان و غیره مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.
ماهیت( خدمات ): ماهیت خدمات در این پژوهش با گویه های مانند تررویج سنت قرض الحسنه در جامعه، ترویج بانکداری خرد و بانکداری اسلامی و رفع نیازهای ضروری اقشار کم درآمد و برقراری عدالت اجتماعی سنجیده می شود.
آمیزه بازاریابی اجتماعی: در این پژوهش میزان تاثیر آمیزه بازار یابی اجتماعی (محصول، قیمت، مکان و ترویج) از عوامل بازاریابی اجتماعی در جذب مشتریان مورد ارزیابی قرار می گیرد یعنی کلیه اقداماتی که بانک انجام می دهد تا مشتری را به استفاده از خدمات خود ترغیب نماید.
محصول مبنای است که سایر عناصر آمیخته بازاریابی بر اساس آن تعیین می شوند. محصول در بازاریابی اجتماعی به عنوان رفتار مطلوب و مزایای مربوط به این رفتار تلقی می گردد که بازاریابی اجتماعی برای عرضه آن به مخاطبان هدف تلاش می کنند. در این پژوهش خدماتی که بانک در جهت افزایش رفاه جامعه عرضه می کند بعنوان محصول در نظر گرفته می شود و با گویه های مانند ارائه تسهیلات قرض الحسنه جهت ( ازدواج، تأ مین مسکن جوانان، درمان بیماران، کار آفرینان، دانشجویان و نخبه گان، تعویض خودروهای فرسوده، ایجاد اشتغال، واحدهای صنعتی که اصول زیست محیطی رعایت می کنند وغیره ) انجام فعالیتهای خیر خواهانه و بشر دوستانه، صدور کارتهای اعتباری قرض الحسنه برای کارمندان و کارگران، مشارکت در ساخت مساجد، مدرسه و بیمارستان در مناطق محروم، مشارکت در آزادی زندانیان مالی و دیه و جشن نفس، مشارکت در طرحهای ارتقای امور اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، پرداخت تسهیلات بلند مدت و غیره مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.
قیمت در بازاریابی اجتماعی به هزینه ای بر می گردد که مخاطب در سازگاری با رفتار جدید متحمل می شود و هدف بازاریابی اجتماعی ایجاد این ادراک و آگاهی است که مزایای حاصله برابر یا بیشتر از هزینه های متحمل شده است. در حقیقت قیمت را می توان به هزینه های پولی و غیره پولی تقسیم نمود که البته هزینه های غیره پولی به بازار یابی اجتماعی مربوط تر است و می تواند شامل هزینه های عاطفی، ساختاری، جغرافیای و فیزیکی باشد در این تحقیق قیمت با گویه های مانند پرداخت تسهیلات قرض الحسنه، دادن تخفیف در ارائه خدمات بانکی به افراد خیر و مشتریان اصلی، دادن تخفیف در ارائه خدمات بانکی به افراد تحت پوشش سازمانهای حمایتی، موسسات خیریه و اقشار کم درآمد، نرخ پایین کارمزد خدمات بانکی برای سازمان های فرهنگی، عام المنفعه، موسسات خیریه، بنگاه های اشتغال زا و کار آفرین، ارائه خدمات سریع و به موقع به مشتریان، ارائه خدمات غیرحضوری، تسهیل در اعطای وام و تسهیلات تسریع در روند اغطای آنها، انجام کار یا خدمت وعده داده شده در زمان معین و در کمترین زمان، کاهش تشریفات زائد اداری در ارائه خدمات و غیره مورد سنجش قرار خواهد گرفت.
مجموعه های از سازمانهای وابسته به همدیگر است که کارشان تدارک کالا یا خدمت برای استفاده یا مصرف است که در اینجا شعبات بانک می باشد. بازاریابی اجتماعی همیشه به مبنای یک محصول فیزیکی نیست اگرچه ممکن است آن را نیز شامل شود. اطلاق واژه ای مکان ویا توزیع نمی تواند برای آن مناسب باشد. بازاریابی اجتماعی بیشتر وابسته به بازاریابی خدمات است که کلید اصلی آن قابلیت دسترسی است. در این پژوهش مکان با گویه های مانند وجود شعب بانک در مناسب ترین و در دسترسترین مکانها، مطلوب بودن امکانات فیزیکی داخل شعب در جهت رفاه مشتریان، مناسب بودن ساعت کار شعب در طول روز برای مشتریان، تمیز و مرتب بودن محیط داخلی شعب، با کیفیت بودن خدمات دستگاه خود پرداز و پوز شعبه ای، در دسترس بودن خدمات بانکداری الکترونیک در همه زمان و همه مکان، افزایش خدمات الکترونیکی جهت کاهش مراجعه مستقیم به بانک، مناسب بودن فضای شعب بانک و تعداد باجه ها باتوجه به تعداد مراجعین و غیره مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.
بازار یابی اجتماعی به ترفیع و تلاش های مبتنی بر تبلیغات، کمتر از بازاریابی تجاری تکیه می کند. در بازار یابی اجتماعی، ویژگی های گروه مخاطبین هدف تعیین کننده نوع کانال ارتباطی و ترفیع مناسب است، چنانچه در برخی موارد، زمان در دسترس بودن رسانه ها و یا ارتباطات شخصی می تواند نسبت به تلاش های تبلیغاتی گسترده، اثر بخش تر عمل کند. در این پژوهش ترویج با گویه های مانند تهیه و نصب بروشورهای تبلیغاتی مناسب خدمات بانک در داخل شعب، بازار یابی توسط کارکنان، تبلیغات از طریق خودپرداز، تهیه بروشورها، پلاکارتها و هدایای تبلیغاتی در مناسبتهای مختلف از طرف بانک، استفاده از مشتریان اصلی، افراد خیرو معتمد در تبلیغ بانک، استفاده از بازاریابی اینترنتی، تبلیغات در تلوزیون های شهری و غیره مورد سنجش قرار خواهد گرفت.
۱-۸- ساختار تحقیق
این پژوهش در پنج فصل ارائه شده است. فصل اول به کلیات طرح اختصاص دارد، در فصل دوم ضمن مرور مبانی نظری موضوع پژوهش چهار چوب لازم جهت حمایت از فرضیات پژوهش ارائه می شود. فصل سوم به روش شناسی پژوهش احتصاص دارد و در فصل چهارم داده های جمع آوری شده از مطالعه میدانی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد که در قالب اهداف پژوهش سعی شده است به سوالات پژوهش پاسخ داده شود. در فصل پنجم نتایج و پیشنهاداتی در زمینه موضوع مورد بررسی ارائه می گرد
فصل دوم
ادبیات تحقیق
۲-۱- مقدمه
در حوزه تجارت جهانی^[۱۴]، کسب سهم بیشتر از بازار مصرف، هدف اصلی شرکت ها و صاحبان صنایع به شمار می رود و هر چه می گذرد استفاده از اصول و فنون علمی بازاریابی مورد توجه بیشتر قرار می گیرد. در بین فعالیتهای مختلف کسب و کار، بیش از همه بازاریابی با مشتری سرو کار دارد. ساده ترین تعریف در یک جمله می تواند اینگونه باشد: بازاریابی، مدیریت رایطه سود آور با مشتری است. هدف دوگانه بازار یابی، جذب مشتریان جدید با ارائه ارزش بالاتر و حفظ مشتریان فعلی به وسیله جلب رضایت آنها است.
بازاریابی اجتماعی در دهه ۱۹۷۰ به عنوان یک حوزه علمی کامل و مستقل پا به عرصه گیتی نهاد. فیلیپ کاتلرو جرالد زآلتمن^[۱۵] دو تن از اندیشمندان و صاحبنظران مشهور بازاریابی، این حوزه علمی جدید را معرفی کردند.آنها عقیده داشتند که مفروضات و مفاهیم بازاریابی تجاری می تواند برای فروش اعتقادات، باورها، نگر ش ها و رفتارهای انسانی مورد استفاده قرارگیرد. این مفهوم آخرین و جدیدترین مفهومی است که در فلسفه های پنج گانه مطرح می شود. تعدادی از اندیشمندان و صاحبنظران دانش بازاریابی، عقیده دارند که تأکید مفهوم بازاریابی تنها بر تأمین نیازها و خواسته های مشتریان است و سلامت اجتماعی و جامعه جایگاهی در این فلسفه ندارد. آنها بر این باورند که مدیران سازمانها موظفند اهداف و مقاصد خود را گسترش دهند و ضمن آن تلاش کنند تا نیازها، خواسته ها و منافع بازارهای هدف خود را تعیین نمایند تا شرکتشان بتواند در مقایسه با شرکتهای رقیب این نیازها و خواسته ها را به صورت کارآمدتر و کاراتر تأمین نماید. این اقدامات به نوبه خود موجب خواهد شد که رفاه و تندرستی مشتری و جامعه فراهم شود.
در سبز فایل، توجه به رشد و توسعه وفاداری مشتریان به عنوان عاملی مهم در استراتژی بازاریابی شرکت ها که منجر به حفظ مشتریان فعلی می شود، افزایش یافته است. امروزه مفهوم وفاداری مشتری به عنوان دستورالعملی برای افزایش درآمد مطرح است. اما شاید این اولین قدم در تکامل مبحث مشتری مداری محسوب می شود. مشتری عاملی کلیدی و محوری در چابکی سازمان قلمداد و جهت گیری کلیه اهداف، استراتژیها و منابع حول محور جذب و نگهداری مشتری می باشد. حفظ و تقویت وفاداری مشتری برای شرکت های که دغدغه حفظ و توسعه جایگاه رقابتی خویش را در بازار دارند، چالشی استراتژیک تلقی می شود. چنانچه اگر سازمان در جلب رضایت و وفاداری مشتریان موفق شود و بتواند آنها را حفظ کند، زمینه رشد و بقای طولانی مدت خود را مهیا کرده است. واژه های رضایت و وفاداری مشتری در سازمان های خدماتی، خصوصاً بانک ها به دلیل وابستگی زیاد به مشتریان برای حفظ و بقای بانک از اهمیت به سزایی بر خوردار است. عرضه خدمات بانکی متنوع با هدف حفظ مشتریان موجود و وفادار کردن آنها، برای کسب سهم بیشتری از بازار رقابت بانکی دارای اهمیت است.
۲-۲- بازار یابی و بازاریابی اجتماعی
۲-۲-۱- تعریف و مفهوم بازار یابی
در بین فعالیتهای مختلف کسب و کار، بیش از همه بازاریابی با مشتری سرو کار دارد. ساده ترین تعریف در یک جمله می تواند اینگونه باشد: بازاریابی، مدیریت رایطه سود آور با مشتری است. هدف دوگانه بازار یابی، جذب مشتریان جدید با ارائه ارزش بالاتر و حفظ مشتریان فعلی به وسیله جلب رضایت آنها است. بازاریابی درست، برای موفقیت هر شرکتی حیاتی است. بنگاههای اقتصادی بزرگ همچون پرو کتراند گمبل، سونی، ول مارت و آی بی ام، از بازار یابی استفاده می کنند.
بازار یابی چست؟ بعضی افراد تصور می کنند که بازاریابی تنها تبلیغ کردن و فروش است. اما ما هر روزه با پیامهای بازرگانی تلوزیونی، نامه های پستی، آگهی های تبلیغاتی در روزنامه ها و اینترنت بمباران می شویم؛ بنا براین فروش و تبلیغات تنها قسمت نمایان روش های بازاریابی است که همچون یک قطعه یخ شناور، نیمه نمایان آن بسیار کمتر از کل آن می باشد( کاتلر و آرمسترانگ، ۱۳۸۹).
تعریفهای گوناگونی برای بازاریابی بیان شده است، مانند گروهی از فعایتهای تجاری وابسته؛ پدیده ای بازرگانی؛ فرایندی اقتصادی؛ فرایند مبادله یا انتقال مالکیت محصولات؛ فرایند تعدیل عرضه و تقاضا؛ و بسیاری معانی دیگر. هرکدام از این تعاریف بیان کننده گوشهای از فعالیت های بازاریابی است، ولی تعریف کامل و منطبق بر گرایش بازاریابی جدید نیست. امروزه صاحبنظران، بازاریابی را فرایند ارضای نیازها و خواسته های بشر تعریف می کنند. به نظر فیلیپ کاتلر، بر جسته ترین صاحبنظر در این رشته، بازاریابی عبارت است از: « فعالیتی انسانی در جهت ارضای نیازها و خواسته ها از طریق فرایند مبادله»(روستا و همکاران، ۱۳۸۶).
ارتباطات
کالا ها و خدمات
بازار( مجموعه خریداران)
صنعت (مجموعه فرو شندگان)
پول
اطلاعات
شکل۲-۱- یک سیستم ساده بازاریابی ( نیازی و منتظری، ۱۳۹۱)
۲-۲-۲- عوامل موثر بر بازاریابی
عوامل متعددی بر بازاریابی تاثیر داردکه عبارتند از:
۱ ) محیط ها: شامل محیط های اقتصادی و جمعیتی، تکنولوژیک و طبیعی، قانونی و سیاسی و اجتماعی و فرهنگی هستند.
۲) عرضه کنندگان خدمات و کالاها، رقبا و واسطه های بازاریابی
۳) فرایند برنامه ریزی، تجزیه و تحلیل، کنترول و اجزای بازاریابی
۴) آمیزه بازاریابی شامل محصول، قیمت، مکان و ترویج و دیگر بخش های آن در مرکز این مجموعه نیز مصرف کننده یا مشتری قرار می گیرد.
۲-۲-۳- فرایند بازاریابی
امروزه، بازاریابی را نباید همچون گذشته معادل فروش در نظر گرفت که شامل معرفی و فروش بود، بلکه بازاریابی به معنی بر آورده کردن نیازهای مشتری می باشد. در تعریفی جامع تر، بازاریابی فرایند اجتماعی و مدیریتی است که به وسیله آن، هر فرد نیازها و خواسته های خود را از طریق تبادل ارزش با دیگران بر آورده می سازد.به زبانی ساده تر، بازاریابی شامل ایجاد رابطه تبادلی و پر ارزش با مشتری است. بنابراین، بازاریابی فرایندی است که در آن شرکت برای مشتری ارزش ایجاد کرده و رابطه مستحکمی با او بر قرار کند تا بتواند در عوض از مشتری ارزش دریافت کند.

۱) الگوی بارش و احتمال وقوع تنش خشکی در دوران بحرانی رشد گیاه در طول فصل کشت.
۲) دوران بحرانی در فرایند رشد گیاه که در‌‌این دوران گیاه بیشترین حساسیت را به تنش خشکی دارد.
۳) فواید حاصل از ‌آبیاری تکمیلی برحسب پایداری محصول و تولید.
۴) منابع موجود برای آبیاری تکمیلی و میزان دسترسی آن‌ها به گونه‌‌ای که ‌‌این منابع پس از یک سال مجدداً قابل پر شدن باشند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مدیریت آب‌های سطحی در مزرعه:
در مناطق خشک و نیمه خشک، منابع آب‌های سطحی موجود برای کشاورزی بسیار کمیاب هستند از‌‌ این رو نیاز ضروری به مدیریت آب‌های سطحی به منظور‌‌ایجاد حداکثر توزیع منطقی و بهرهبرداری مؤثر از منابع آب، احساس میشود.
از ‌‌این رو اجرای مدیریت بهتر موجب میشود که:
۱) اتلاف از طریق تبخیر کاهش یابد.
۲) راندمان مصرف آب محصولات را بهبود بخشد.
۳) منابع آب‌های زیرزمینی در زمین‌های صخره‌‌ای از طریق تغذیه مصنوعی تقویت شود.
۴) موجب بهبود مصرف آب‌های سطحی و زیرزمینی میشود.
مشاهده میشود که مقدار بسیار زیادی از آب در راه رسیدن از منبع تا نقطه‌ی مصرف گیاه از بین میرود. برآورد شده که به سختی ۲۰ تا ۴۰ درصد آب رها شده از منبع به نقطه‌ی مصرف گیاه میرسد و باقیمانده آن تلف میشود (بس^[۲۹]، ۱۹۷۷). از ‌‌این رو مقدار قابل توجهی از اتلاف آب بعد از رها شدن آن از خروجی پخش کننده‌ها برای مصرف در مزرعه، رخ میدهد. از ‌‌این رو مدیریت آب‌های سطحی مزرعه جهت حفظ و نگهداری آب آبیاری مورد توجه است. چنین مدیریت آبی به‌‌این منظور است تا از منابع گوناگون آب از جمله باران برای آبیاری تکمیلی در دوران بحرانی رشد محصول استفاده کرد.
۱) حفظ منابع آب با بهره گرفتن از مدیریت پیشرفته
۲) بهبود بازگشت سرمایه‌ی سیستم‌های موجود
۳) کاهش مشکلات مانداب و شوری آب
۴) کاهش نیاز به سرمایه گذاری‌های عظیم در اجرای سیستم‌های جدید
۵) بهبود معیارهای جدید سیستمهای دیگر.
فرسایش و کنترل آن
مشکل فرسایش خاک یعنی تفکیک، جداسازی و انتقال خاک، در بخشهای مختلف هندوستان با توجه به اقلیم، توپوگرافی، خاک، کاربرد زمین و الگوی اقتصاد کشاورزی بسیار متغیر است.
توجه به مشکل فرسایش در‌‌ایالتهای راجستان ، مادیا پرادش، ماهاراشترا، آندرا پرادش، کارناتاکا، گوجرات و اوتار پرادش در اولویت قرار دارد.در حالیکه ناحیه شمال شرقی نیاز به توجه ویژه در مشکلات زراعت نوبتی دارد.
واضح است که در کنار دلایل ژئولوژیکی (زمینشناسی)، اعمال مدیریتی بر روی زمین‌های شیبدار و جریان آب درون جوی‌ها دلیل چنین فرسایشی است.
فرسایش در زمین‌های زراعی با شیب بیش از ۱٪ بسیار جدی و بحرانی است. میزان فرسایش به عواملی نظیر درجه شیب زمین، اندازه‌ی جوی فارو، سختی فارو (شیار)، اندازه ذرات خاک و برخی فاکتورهای دیگر بستگی دارد. یک جریان آب معین مقدار مشخصی فرسایش را یک در یک نقطه معین‌‌ایجاد خواهد کرد. در آبیاری فارو (شیاری) به دلیل جریان بیشتر در انتهای بالایی مسیر و افزایش نفوذ آب لازم است که جریان فارو بیشتر شود و در نتیجه‌‌این امر منجر به افزایش خطر فرسایش میشود.
مچ^[۳۰] در سال ۱۹۵۹ تعدادی از مقیاس‌های عملی را جهت کاهش فرسایش زمین‌های زراعی ارائه کرد که عبارتند از:
۱) روی زمین‌های شیبدار، برای آبیاری فارو (شیاری)، شیارها در عرض شیب باید ساخته شوند. در‌‌این صورت آبیاری فارو از فرسایش میکاهد.
۲) آبیاری روی نوارهای همتراز، میزان فرسایش را کاهش داده و سرعت نفوذ آب را بالا میبرد.‌‌این روش آبیاری برای محصولاتی مانند سیبزمینی که روی پشته کشت میشوند، مناسب است.
۳) آبیاری متناوب فارو (شیاری) به معنی به حداقل رساندن فرسایش تنها برای خاک‌هایی است که حرکت جانبی مناسب دارند.
۴) کشت کردن با احتیاط روی شیب‌های ملایم و هموار که مستعد فرسایش است.
۵) کوتاه کردن طول مسیر فارو، کم کردن جریان تا گل و لای بتواند تهنشین شده و فرسایش کنترل شود.
۶) جریان آب از انتهای بالایی فارو، خاک را از نواحی بالاتر حمل کرده و مشکلات رواناب و‌‌ایجاد لجن را بیشتر میکند.
۷) در بیشتر زمین‌های زراعی، تعداد فاروها (شیارها) میتواند به کنترل فرسایش کمک کند.
۸) وسایل کنترل مثبت مانند شیرها، دریچه‌ها و … به ما ‌‌این امکان را میدهد که بتوانیم تنظیمات دلخواه انجام داده و از ‌‌این رو جریان آب کمتری ‌‌ایجاد کنیم.
آبخیز و مدیریت آن
جهت بهبود طرح‌های آبریز، آگاهی بیشتری در مورد مکان، خصوصیات خاک، کاربرد زمین و … لازم است.
خصوصیات سطح آبگیر:
هم خصوصیات خاک و هم خصوصیات محل آبگیر از نظیر فیزیوگرافی، درجه شیب، شدت رواناب، عمق و بافت خاک، شدت نفوذ، رطوبت خاک، گنجایش ذخیره، شرایط پوشش سطحی، کاربرد زمین و فرسایشپذیری خاک بر روی رواناب حاصل از آبگیر اثر میگذارند.
رویکرد آبخیز:
رویکرد بهسازی کامل آبریز از نظر اقتصادی بسیار مفید و مقرون به صرفه میباشد، به ویژه جایی که یک منبع آب مطمئن با اجرای چنین برنامه‌‌ای توسعه مییابد. بهسازی آبریز، فعالیتهای اجتماعی مانند ‌‌ایجاد سازه های حفاظت آب و خاک، استخرهای ذخیرهسازی آب، سیستم‌های انتقال و جنگلکاری زمین‌های معمولی را درگیر میکند.
مدیریت آبخیز:
مدیریت آب، کاربرد مکمل و متعادل زمین و منابع آب جهت بدست آوردن حداکثر تولید از هر واحد سطح در هر واحد زمان میباشد.‌‌ این امر استفاده‌ی مطلوب از زمین، آب و مواد غذایی موجود در خاک و هم اشکال اجرای پیشرفت و توسعه خاک مانند محصور کردن شیب، شکلگیری ساختارهای گوناگون، جنگلکاری و … را میطلبد.

1. 1. محصور کردن شیب:

محصور کردن سفت و سخت شیب‌های تند برای چند سال میتواند رشد و نمو گیاهی و رطوبت خاک را افزایش دهد.

1. 1. شکل گیری سازه های گوناگون:

سازه های اصلی نیاز به تسریع فرایند رشد و نمو مجدد گیاه دارد.
الف) شیارهای همتراز:
این شیارها برای شیب‌های کمتر از ۳۰ درجه مفید است. بهتر است یک شیار عرضی ممتد با عرض ۷۰ سانتیمتر و عمق ۴۵ سانتیمتر و طول۵/۲ متر از پایه‌ی شیب، حفر شود. در این روش زمانی که کشت صورت میگیرد، خاک حفر شده دوباره پر میشود. از ‌‌این رو روش شیارهای همتراز منبع آب زیرزمینی را بهبود می بخشند.
ب) حفر گودال:
در مکان‌هایی که نمیتوان از روش شیارهای عرضی همتراز استفاده کرد، بهتر است گودال‌هایی با حجم ۶۰ سانتیمتر در مکان‌های مشخصی حفر شده و با برگ خشک پر شوند. ‌‌این گودال‌ها میتوانند منبع آب زیرزمینی را بهبود بخشند.
پ) نهرهای حائل:
این نهرها در اطراف آبگذرها ساخته میشوند تا از سرازیر شدن آب جلوگیری کنند. به علاوه میتوان با کاشت گیاهانی مانند آگاو و … از قطع نهرها توسط آب سرچشمه جلوگیری کرد.
ت) کانال‌های گوناگون: