یکپارچگی اجتماعی^[۱۱۹]احساس تعلق به یک اجتماع و دریافت حمایت و آسایش از جانب یک اجتماع.

مفهوم سازی ارائه شده توسط کیس، ‌بر اساس پژوهش های مختلف انجام شده در حیطه ی سلامت روان و خوب بودن ذهنی، صورت گرفته و ‌در مورد اینکه هریک از این مؤلفه‌ ها به عنوان مؤلفه‌ های سلامت روان در نظر گرفته می‌شوند، توافق وجود دارد، ولی مطمئناً هنوز نیاز به پژوهش های اختصاصی متعددی ‌در مورد خود این طبقه بندی ۱۳ گانه هست تا مورد توافق عمومی‌نظریه پردازان و پژوهشگران سلامت روان قرار گیرد، زیرا این طبقه بندی با هدف مشخص کردن نشانگان سلامت روان تدوین شده است (کیس، ۲۰۰۷).

۲-۳-۳ تأثیر استرس و مهارت های مقابله ای بر سلامت روان

در مباحث سلامت روان و آسیب شناسی روانی، توجه به عوامل استرس زا و کیفیت مقابله ی مؤثر با آن ها غیرقابل اجتناب است. امروزه پژوهش ها و مطالعات مختلف، این موضوع را تأیید ‌کرده‌است که حتی برای افرادی که دارای استعداد ژنتیکی اختلالات روانی هستند، آنچه که منجر به بروز این اختلالات می‌شود، تجربه ی درجات بالای استرس و ناتوانی در مقابله ی مؤثر با عوامل استرس زا ^[۱۲۰] است (هالجین و ویتبورن؛ ترجمه ی سیدمحمدی، ۱۳۸۷). عوامل استرس زا، عوامل درونی یا بیرونی هستند که به شکل ناخوشایندی احساس تعادل و ثبات فرد در زندگی روزمره را بر هم می‌زنند و در نتیجه، سلامت روانشناختی یا جسمانی او را تحت تأثیر قرار می‌دهند. استرس می‌تواند به طور مستقیم از طریق پیامدهای روانشناختی و فیزیولوژیک (مانند برانگیختگی بیش از حد و سطح بالای اضطراب) یا غیر مستقیم (از طریق افزایش احتمال رفتارهای مخربی همچون سیگار کشیدن و تغذیه ی ناکافی) سلامت جسمانی وروانی افراد را به خطر بیندازد. البته تأثیر عوامل استرس زا بر سلامت جسمانی و روانشناختی، ‌در مورد همه ی افراد، به یک میزان نیست. بسیاری از افراد هستند که در شرایط و موقعیت های بسیار استرس زا، از سطح سلامت روانی و جسمانی خوبی برخوردارند و برعکس، بسیاری از افراد ممکن است با کمترین عوامل استرس زا، سطح سلامت جسمانی و روانشناختی آن ها در وضعیت نامطلوبی قرار بگیرد (گلانز و شوارتز، ۲۰۰۸). در واقع آنچه که موجب این تفاوت ها می‌گردد، به نوع مکانیزم های مقابله ای^[۱۲۱] مربوط می‌شود که افراد در مواجهه با رویدادهای استرس زا و به منظور کنترل استرس ناشی از آن ها در زندگی روزمره ی خود، به کار می‌بندند (مک دونالد، ۲۰۰۶).

پاسخ سازگارانه و منتج به سلامت روان، نسبت به موقعیت های استرس زا دارای دو مؤلفه‌ ی اساسی است: ۱- مدیریت مسئله^[۱۲۲] ۲- تنظیم هیجانی^[۱۲۳]. مدیریت مسئله به ساز و کارهایی اشاره دارد که فرد برای تأثیر گذاری مستقیم بر موقعیت استرس زا به کار می‌گیرد. ساز و کارهایی همچون حل مسئله و جستجوی اطلاعات لازم برای مقابله مؤثر با یک موقعیت، از جمله ساز و کارهایی هستند که تحت مفهوم مدیریت مسئله، قرار می‌گیرند. تنظیم هیجانی به ساز و کارهای کنترل و تعدیل هیجانات، به شکلی سازگارانه اشاره دارد. این مؤلفه‌، در کنار مدیریت مسئله، یک مؤلفه‌ ی اساسی برای مقابله ی مؤثر با یک موقعیت استرس زا به شمار می‌رود، زیرا مدیریت مسئله با وجود هیجانات منفی شدید و مخرب، بسیار دشوار خواهد بود. مؤلفه‌ ی تنظیم هیجانی، بویژه هنگامی‌اهمیت بسیاری پیدا می‌کند که امکان تغییر و مدیریت موقعیت استرس زا چندان عملی نیست. مثلاً هنگامی که فرد با مرگ یک از اطرافیان خود مواجه می‌شود، به هیچ وجه نمی‌تواند تأثیری روی موقعیت ناگوار پیش آمده، ایجاد کند. در چنین مواردی فرد فقط می‌تواند روی خودش کنترل داشته باشد. ‌بنابرین‏ در چنین شرایطی تنها مؤلفه ی تنظیم هیجانی، اجرایی خواهد بود. البته تنظیم هیجانی هم بدون دخالت عوامل بیرونی و موقعیتی انجام نمی‌گیرد، بلکه ساز و کارهای اجتماعی و بین فردی مانند کمک گرفتن از حمایت اجتماعی خانواده، دوستان و سایر شبکه های روابط اجتماعی می‌تواند تاحد زیادی به تنظیم هیجانات در موقعیت های استرس زا کمک نماید (گلانز و شوارتز، ۲۰۰۸).

۲-۳-۴ تأثیر روابط بین فردی بر سلامت روان

امروزه شواهد پژوهشی، این موضوع را تأیید می‌کند که روابط اجتماعی مؤثر و حمایت کننده، تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم قابل توجهی بر سلامت روان دارد (گلانز و شوارتز، ۲۰۰۸). ابعاد تأثیر حمایت اجتماعی بر حفظ و ارتقاء سلامت روان را می‌توان در چهار بعد زیر طبقه بندی کرد (هینی و ایزریل^[۱۲۴]، ۲۰۰۸):

۱- حمایت هیجانی^[۱۲۵]، شامل همدلی، عشق، اعتماد و مراقبت.

۲- حمایت ابزاری^[۱۲۶]، شامل کمک ها و خدمات مستقیم در جهت حل مسائل فردی که نیازمند کمک است.

۳- حمایت اطلاعاتی^[۱۲۷]، شامل ارائه ی توصیه، پیشنهاد و هر گونه اطلاعاتی که می‌تواند به فرد در جهت حل مسائلش کمک کند.

۴- حمایت مبتنی بر ارزشیابی^[۱۲۸]: شامل ارائه ی اطلاعاتی که برای ارزشیابی موضع فعلی فرد بر مبنای اهداف مورد انتظارش، کمک کننده است. به عبارت دیگر این نوع حمایت به بازخوردهای سازنده و کمک کننده به فرد، اشاره دارد.

بدیهی است که هریک از عوامل چهارگانه ی فوق، می‌تواند به اشکال مختلف، در مقابله ی مؤثر با عوامل استرس زا چه در مؤلفه‌ ی مدیریت مسئله و چه در مؤلفه‌ ی تنظیم هیجانی، بسیار تأثیر گذار باشد (گلانز و شوارتز، ۲۰۰۸) البته ابعاد چهارگانه ی حمایت اجتماعی، کاملاً قابل تفکیک از یکدیگر نیستند و معمولاً در ارتباط بایکدیگر تحقق می‌یابند (هینی و ایزریل، ۲۰۰۸).

۲-۳-۵ مداخلات مبتنی بر سلامت روان

اساس واقعی پژوهش علمی ، تبیین رابطه میان متغیرهاست. دو روش اصلی که برای تعیین روابط در اختیار است معمولاً از چند جهت با هم تفاوت دارند. یکی از این دو روش ، روش توصیفی است و شامل مجموعه روش‌هایی است که هدف از آن توصیف کردن شرایط یا پدیده‌های مورد بررسی است (همان منبع).

در این فصل کلیه مراحل روش شناسی تحقیق شامل : روش تحقیق ، جامعه آماری مورد مطالعه ، نمونه آماری ، ابزار جمع‌ آوری اطلاعات ، اعتبار و روایی ابزار پژوهش ، متغیرها ، فرضیات پژوهش و روش تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون های آماری استفاده شده ، مورد بررسی قرار گرفته است.

۳-۱- روش تحقیق

روش های تحقیق مختلفی وجود دارد و استفاده از هر یک از روش های تحقیق بسته به ماهیت کار و متغیرهای مورد بررسی ، توصیه می شود. روش تحقیق در علوم رفتاری با توجه به ملاک های هدف تحقیق ، نحوه گردآوری داده ها و نحوه اجراء مشخص می‌گردد.

۳-۱-۱- روش تحقیق بر حسب هدف :

تحقیقات علمی را بر اساس هدف تحقیق به سه دسته تقسیم می‌کنند : تحقیقات بنیادی ، کاربردی و تحقیق و توسعه (بازرگان و همکاران ، ۱۳۸۸). تحقیق حاضر نیز قصد دارد تا به «رویکرد تعهدی حسابداری دولتی و استقرار نظام بودجه ریزی عملیاتی در معاونت نظارت مالی و خزانه داری کل کشور» بپردازد و از این نظر هدف ، یک تحقیق کاربردی می‌باشد. با امید به اینکه نتایج تحقیق حاضر در جهت بهبود نظام مالی کشور و ایجاد زمینه تدوین استانداردی لازم در حسابداری دولتی و در اجرایی سیستم بودجه ریزی عملیاتی به کار بسته شود.

۳-۱-۲- روش تحقیق بر حسب نحوه گردآوری داده ها :

تحقیق حاضر از نظر گردآوری داده ها و اطلاعات و روش تجزیه و تحلیل یک تحقیق توصیفی و مورد کاوی می‌باشد که سعی پژوهشگر بر این است تا جواب یک مسئله و پرسش واقعی که در عمل وجود دارد طی یک فرایند تحقیق مورد شناسایی قرار دهد ، زیرا هدف ما نیز «بررسی رویکرد تعهدی حسابداری دولتی و استقرار بودجه ریزی عملیاتی در معاونت نظارت مالی و خزانه داری کل کشور» می‌باشد . لذا اساس تحقیق توصیفی ، توصیف جامعه مورد پژوهش و بسط آن به جوامع دیگر می‌باشد.

۳-۱-۳- روش تحقیق بر حسب نحوه اجراء :

پژوهش حاضر بر حسب نحوه اجراء از نوع پیمایشی می‌باشد. زیرا جمع‌ آوری اطلاعات به شیوه گام به گام و به صورت پیمایش (پرسشنامه) انجام گرفته است.

۳-۲- مراحل انجام تحقیق

هدف از انتخاب روش تحقیق آن است که محقق مشخص نماید چه شیوه و روشی اتخاذ کند تا او را هر چه سریعتر ، دقیق تر و آسان تر و ارزانتر در دستیابی به پرسش های تحقیق یاری نماید. این تحقیق به صورت کتابخانه ای ، می‌دانی و مورد پژوهی انجام گرفته ، و با انجام مراحل زیر به فرضیات تحقیق پاسخ داده شده است :

۱) بررسی تحقیقات مشابه

۲) مطالعات علمی پیرامون موضوع با بهره گرفتن از کتب و مقالات فارسی و لاتین

۳) تعیین روش تحقیق و تعیین اندازه نمونه

۴)تهیه و تنظیم پرسشنامه بر اساس ادبیات موضوع

۵) جمع‌ آوری اطلاعات بر اساس واقعیات ملموس در محل فعالیت

۶) تجزیه و تحلیل داده های آماری با بهره گرفتن از نرم افزار Spss

۷) نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات لازم

۳-۳- روش های جمع‌ آوری اطلاعات

مهمترین روش های گردآوری اطلاعات در این تحقیق بدین شرح است :

۱- مطالعات کتابخانه ای :

در این قسمت جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق موضوع ، از منابع فارسی و لاتین کتابخانه ای ، مقالات ، کتاب‌های مورد نیاز و نیز از شبکه جهانی اطلاعات (Internet) استفاده شده است. بدین صورت که پژوهشگر سعی نموده است با مراجعه به کتابخانه دانشگاه ها و مراکز اطلاع رسانی و جستجو در بانک های اطلاعاتی داخلی و خارجی از آخرین دستاوردهای مطالعات و تحقیقات انجام شده در دسترس داخل و خارج از کشور استفاده نماید.

۲- تحقیقات می‌دانی

در این قسمت به منظور جمع‌ آوری داده ها و اطلاعات برای تجزیه و تحلیل از پرسشنامه استفاده گردیده است. اولین مرحله روش جمع‌ آوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه می‌باشد . بعد از مطالعه کتابخانه ای ، بر مبنای نظری یک پرسشنامه و از لحاظ کاربردی و پیمایشی (نظر صاحب‌نظران ، اساتید و ذیحسابان مورد پژوهی) پرسشنامه دیگری تهیه و تنظیم شده است. پرسش نامه نظری مربوط به ابعاد و شاخص های کارایی و اثربخشی و شفاف سازی نظام بودجه ریزی عملیاتی می‌باشد و پرسش نامه کاربردی مربوط به ابعاد و قوانین و مقررات مالی و محاسباتی در نظام حسابداری دولتی می‌باشد. شایان ذکر است در این تحقیق به منظور تعیین پایانی آزمون از روش آلفای کرونباخ استفاده خواهد شد و همچنین جهت تعیین روایی از نظر متخصصین و اساتید محترم راهنما استفاده خواهد شد.

۳-۴- متغیر مستقل و وابسته

متغیر کمیتی است که در دامنه ای معین می‌تواند از یک فرد به فرد دیگر یا از یک مشاهده به مشاهده دیگر مقادیر مختلفی را اختیار کند. (خاکی ، ۷۴ ، ۱۳۸۶)

متغیر وابسته متغیری است که هدف محقق تشریح یا پیش‌بینی تغییر پذیری در آن است ، به عبارت دیگر ، آن یک متغیر اصلی است که به صورت یک مسئله حیاتی برای تحقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد. با تجزیه و تحلیل متغیر وابسته و شناسایی عوامل مؤثر بر آن می توان پاسخ یا راه حل هایی را برای مسأله شناخت. (سکاران ، ۱۹۹۲، ۶۹)

متغیر مستقل یک ویژگی از محیط فیزیکی یا اجتماعی است که بعد از انتخاب ، دخالت یا دستکاری شدن توسط محقق ، مقادیری را می پذیرد تا تأثیرش بر روی متغیر دیگر مشاهده شود (خاکی ، ۱۳۸۶ ، ۷۶).

در این پژوهش از دو نوع متغیر مستقل و وابسته استفاده شده است. متغیر مستقل نظام حسابداری دولتی و متغیر وابسته بودجه ریزی عملیاتی است.

۳-۵- قلمرو تحقیق

۳-۵-۱-قلمرو موضوعی :

این تحقیق از لحاظ قلمرو موضوعی در حیطه مباحث مدیریت مالی می‌باشد.

۳-۵-۲- قلمرو مکانی :

قلمرو مکانی تحقیق شامل وزارت امور اقتصادی و دارایی می‌باشد. به عبارتی این تحقیق در معاونت نظارت مالی و خزانه داری کل کشور وزارت امور اقتصادی و دارایی انجام شده که شامل ۵۱۲ نفر می‌باشد.

۳-۵-۳ – قلمرو زمانی تحقیق :

پژوهش حاضر از نظر قلمرو زمانی مربوط به دوره توزیع پرسش نامه می‌باشد که مهرماه سال ۱۳۹۳ صورت پذیرفته است.

۳-۶- ابزار اندازه گیری

مهمترین ابزار گردآوری داده ها در تحقیق حاضر پرسشنامه می‌باشد که این ابزار یکی از ابزارهای رایج تحقیق و روش مستقیم برای کسب داده های تحقیق است. پرسشنامه مجموعه ای از سؤالهاست که پاسخ دهنده با ملاحظه آن ها پاسخ لازم را ارائه می‌دهد که این پاسخ ها داده های مورد نیاز پژوهشگر را تشکیل می‌دهد. از طریق سؤالات پرسشنامه می توان دانش ، علاقه ، نگرش فکری فرد را مورد بررسی قرار داد. (بازرگان و همکاران، ۱۳۸۸)

۳-۷-تهیه و تنظیم پرسشنامه :

ارتباطات الکترونیکی فقط شیوه انتقال سریع اخبار و اطلاعات نیست، بلکه بافت و ترکیب زندگی ملت ها را نیز تا حد زیادی تغییر می‌دهد. ماهواره‌ها آخرین اطلاعات کشورها را به دورترین نقاط دنیا منتقل می‌کنند و برای نخستین‌بار، ارتباط فوری و همزمان^[۲۹] را در سراسر جهان امکان‌پذیر می‌سازند^[۳۰].

امروزه میلیون ها نفر از مردم جهان از کامپیوترهای شخصی استفاده می‌کنند و به یاری آن با اتصال به شبکه جهانی اینترنت این فرصت و امکان را دارند که با یکدیگر ارتباط داشته باشند و بدین گونه است که ملت ها به هم نزدیک‌تر شده‌اند. در امور تجاری، انقلابی تحت عنوان تجارت الکترونیک^[۳۱] رخ داده و عملیات تجاری را بسیار تسهیل کرده وبه شدت توسعه بخشیده است.

امروزه برای ورود به بازارهای جهانی توجه دقیق و بایسته به سه عامل زیر ضرورت دارد:

۱- تفکر فراملیتی

۲- استانداردهای جهانی

۳- تولید رقابتی^[۳۲]

در تاثیر جهانی شدن بر فعالیت شرکت های چند ملیتی باید بیان داشت که این شرکت ها هستند که مهمترین عوامل تحرک آزادانه کالاها و خدمات و عوامل تولید بویژه سرمایه و تکنولوژی در دنیای امروز به حساب می‌آیند.بر اساس تئوری جهانی شدن ،اصل مزیت نسبی ،عامل تحرک سرمایه ‌و تکنولوژی خواهد بود(اصلی که در مرحله اول حضور شرکت های چندملیتی نیز مبنای فعالیت این شرکت ها قرار داشت) به بیان دیگر شرکت های چند ملیتی فرصت های سرمایه گذاری در نقاط مختلف جهان را مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهند وسپس سود آور ترین آن ها را (که بنابرتئوری تولید بهینه است) انتخاب نموده و اقدام به سرمایه گذاری ،تولید و صدور می نمایند^[۳۳].

۲- دیدگاه های تک علتی و چند علتی از جهانی شدن

به منظور ارائه چهارچوبی منسجم و تعریفی مناسب از جهانی شدن ،دیدگاه های مطرح شده در این باب را می توان به دو گروه کلی تفکیک نمود .بر اساس این تقسیم بندی گروهی از اندیشمندان فرایند جهانی شدن را پدیده ای چند علتی و گروهی دیگر آن را پدیده ای تک علتی می دانند در حالی که نظریه پردازانی همچون والرشتاین^[۳۴] ، روزنا^[۳۵] و گیلپین^[۳۶] یک عامل عمده را دلیل جهانی شدن بر می شمارند گیدنز^[۳۷]،رابرتسون^[۳۸] واسکلیر^[۳۹] نگرشی چند علتی ‌به این پدیده دارند^[۴۰].

والرشتاین در مقان طرفداری از تئوری نظام های جهانی، چنین استدلال می کند که جهانی شدن با پویایی سرمایه داری پیوندی تاریخی دارد. وی این پدیده را از زاویه ی فزاینده های اقتصادی تحلیل می‌کند ، از نظر وی در حالی که سرمایه داری یک نظام جهان شمول اقتصادی پدید آورده ،اما ساختارهای سیاسی در سطح دولت – ملت ها همچنان به مانند گذشته در درون مرزها محصور مانده اند و در نتیجه نوعی ساختار نابرابر و نامتوازن در روند جهانی شدن به وجود آمده است^[۴۱] .

دیدگاه متفاوت روزنا در خصوص جهانی شدن در قلمرو فناوری قرار دارد. مفهوم کلیدی او در تبیین فرایند جهانی شدن وابستگی متقابل جهانی است که در واقع پیامد پیشرفت های تکنولوژیکی تلقی می شود. از نظر وی مرز های جهان به واسطه توسعه و پیشرفت شبکه های اطلاعاتی و ارتباطی گسترده تر شده است و در نتیجه وضعیت انسانی در دو عرصه سیاسی و صنعتی تغییر یافته است. به اعتقاد او در عصری که دولت-ملت ها قلمرو جهانی را به سازمان های بین‌المللی، شرکت ها و جنبش های فراملی تقسیم نموده اند، سیاست های بین‌المللی جایگزین سیاست های ملی شده است.

گیلپین نیز به روابط متقابل دولت ملت ها اذعان دارد . از دید او جهانی شدن ریشه در عوامل سیاسی داشته است . ساخت های معین سیاسی به منظور اطمینان از این که بهترین منافع هرکس به گونه ای هدفمند وبهترین نحو تامین می شود ، نیازمند اعمال کنترل بر نظم سیاسی جهان هستند^[۴۲].با توجه با اینکه وی قدرت را بر حسب (( هژمونی داشتن)) درک می‌کند ، منطق سیاسی جهانی شدن را ظهور و سقوط قدرت های هژمون در نظام بین‌المللی می‌داند.

بر خلاف نظرات فوق و در مکتب گروهی که فرایند جهانی شدن را یک پدیده چند علتی می دانند ،گیدنز جهانی شدن را از ابعاد نظام دولت- ملت ،نظم نظام جهانی،تقسیم بین‌المللی کار و اقتصاد سرمایه داری جهانی ، درک می‌کند. او جهانی شدن را محصول مدرنیته می‌داند که هر عامل، تاثیری مشخص بر این فرایند داشته و میزان تاثیر گذاری نیز به نیرو های نهادی و اتفاقات وابسته است .گیدنز جهانی شدن را فرایندی دیالکتیکی و بسیار پیچیده می‌داند که تاثیراتی گسترده و پویا دارد. از نظر وی منطق تعارضات اقتصاد جهانی سرمایه داری،آهنگ و الگوهای جهانی شدن اقتصاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد ،در حالی که در بطن سیستم بین دولتی،فرم جهان شمول دولت- ملت است که قابلیت ایجاد یک جهان واحد را دارد^[۴۳].

تبیین چند علتی دیگری در خصوص جهانی شدن را اسکیلر مطرح ‌کرده‌است .مفهوم محوری تحلیل وی رویه های فراملی است، که آن ها را اینگونه تعریف می‌کند : رویه هایی که بازیگران غیر دولتی ، خارج از مرز های دولت پدید آورده اند . آن ها به لحاظ تحلیلی در سه حوزه اقتصادی ،سیاسی و ایدوئولوژیکی- فرهنگی جای می‌شوند و هر یک از این رویه ها به واسطه یک نهاد عمده مشخص می‌گردند. شرکت های چندملیتی عمده ترین نهاد برای رویه های فراملیتی اقتصادی به شمار می‌روند^[۴۴].

‌در مقابل‌ نظریه اسکینلر، تحلیل چند بعدی رابرتسون زوایای فرهنگی ، سیاسی و اقتصادی را در بر می‌گیرد. او معتقد است هر نفوذی، منطق مشخصی دارد . به اعتقاد مک گرو علت تفاوت دیگاه وی از گیدنز در این نکته است که او علاقه کمتری نسبت به تدوین روابط متقابل بین این ابعاد داشته ،ولی رغبت زیادی به بررسی پیامدهای آن ها نشان می‌دهد. توجه خاص رابرتسون بر این موضوع معطوف شده است که جهانی شدن ،برخی ابعاد زندگی مدرن را (نظیر دولت-ملت ،خط تولید مونتاژ،مد های مصرف و …) جهان شمول نموده ، هر چند روند های متعارضی را (همچون احیای ملی گرایی از یک طرف و هویت قومی از سوی دیگر )را در خود پرورش می‌دهد .فهم نظام جدید جهانی ازنظر وی مستلزم بر گرفتن رویکردی چند بعدی و کثرت گراست که در آن هویت های فرهنگی متعدد سازمانی ،محلی،ملی،بین‌المللی و فراملی ،به مثابه عناصر اصلی جهانی ،هنوز در فرایند تغییر و تحول قرار دارند^[۴۵].در یک دسته بندی جزئی تر ،از مجموع نظریه پردازی های انجام شده در زمینه ((جهانی شدن)) رهیافت های زیر قابل استخراج است :

۳- رهیافت های قابل ارائه درباب جهانی شدن

۳-۱- رهیافت هژمونی مدار

هر گروه برای خود شکل‌های – کمابیش نهادینه‌شده نمایندگی دارند که قادرش می‌سازد تا تمامیت سرمایه اجتماعی را که اساس موجودیت گروه است در دستان یک عامل واحد یا گروه کوچکی از عوامل متمرکز کند و این نماینده تام‌الاختیار را به نمایندگی کردن گروه، سخن گفتن و عمل کردن و غیره در آن بگمارد، و با کمک این سرمایه اجتماعی که به طرز جمعی تصاحب‌شده است قدرتی که با اندازه توان جور در‌نمی‌آید اعمال کند. سازوکارهای نمایندگی قدرتمند و متمرکز، هنگامی که خود گروه بزرگ است و اعضای ضعیف دارد – یکی از شروط تمرکز سرمایه اجتماعی است، اما این تمرکز بذرهای سوءاستفاده از سرمایه اجتماعی آنان را در خود حمل می‌کند. امکان این سوءاستفاده در این نکته کلمه می‌تواند توسط یک زیرگروه نمایندگی شود که با اعمال اقتدار از سوی کل گروه می‌پردازد.

درگذشته سرمایه اجتماعی یک شایستگی ضروری برای سازمان‌ها محسوب نمی‌شد، اما در حال حاضر تغییرات پرشتاب محیطی، فناوری اطلاعات، نیازهای رو به رشد برای اطلاعات و آموزش، نیازهای ضروری برای نوآوری و خلاقیت، یادگیری و پیشرفت مداوم، تغییر به سوی طراحی ساختار سازمانی مسطح و منعطف، ارتباط تنگاتنگ بین سازمان و شبکه های مشتریان، رهبران سازمان‌ها را از پرداخت به سرمایه اجتماعی ناگزیر می‌کند (رحمان پور، ۱۳۸۲، ص ۷۹).

طلاعات” width=”480″ height=”320″ />

نخست اینکه سرمایه اجتماعی ‌به این دلیل زیرمجموعه سرمایه انسانی نیست چراکه این سرمایه متعلق به گروه‌هاست و نه به افراد، هنجارهایی که شالوده سرمایه اجتماعی را تشکیل می‌دهند، در صورتی معنی‌دارند که بیش از یک فرد در آن سهیم باشد.

دوم، سرمایه اجتماعی با توجه به علم سیاست و علم اقتصاد لزوماًً چیز خوبی نیست. در این علوم همکاری و همیاری برای تمام فعالیت‌های اجتماعی خواه خوب یا بد، ضروری است.

سرمایه اجتماعی مفهوم نسبتاً جدیدی در علوم اجتماعی است و به طور خلاصه به معنای هنجارها و شبکه هایی است که امکان مشارکت مردم در اقدامات جمعی به منظور کسب سود متقابل را فراهم می‌کند؛ و با شیوه هایی همچون سنجش سطح اعتماد اجتماعی و سطوح عضویت در انجمن‌های مدنی رسمی و غیررسمی قابل‌اندازه‌گیری است. سرمایه اجتماعی مفهوم ترکیبی است که موجودی یا میزان این هنجارها و شبکه ها را در یک جامعه و در یک مقطع زمانی خاص تشریح می‌کند. رابطه متقابل، رفتار غیر خودخواهانه و اعتماد، نمونه هایی از این هنجارها هستند. همچنین شبکه ها می‌توانند رسمی و یا غیررسمی باشند. از این منظر سرمایه اجتماعی یکی از عناصر مهم قدرت جامعه مدنی یا ظرفیت جامعه برای مدیریت خویش از طریق فعالیت‌های گروهی غیررسمی، داوطلبانه، غیردولتی و غیرانتفاعی است.

بانک جهانی در گزارش‌ها و سمینارهای مختلف از سرمایه اجتماعی به عنوان حلقه مفقوده توسعه، شاخص رشد و توسعه، چسب اجتماعی، مطلوبیت اقتصادی، مهارت اساسی زندگی امروزی، روحیه ملی و ویژگی اصلی جوامع و ملت‌ها، ارتقاء دهنده انگیزه فردی به عرف‌های هنجاری و نهادی و گروهی اشاره‌‌کرده‌است. سرمایه اجتماعی را به‌مثابه نوعی روغن اجتماعی می‌داند که در مناسبات بین افراد ایفا می‌کند. یعنی در عین تسهیل‌کنندگی مناسبات، چسبندگی هم ایجاد می‌کند. به عبارتی هم چسب اجتماعی است هم روغن اجتماعی، یعنی زبری‌ها و ‌اصطکاک­های افراد و واحدها را کم می‌کند و برخوردها و مناسبات را تسهیل می‌کند و درعین‌حال همچون یک چسب اجتماعی افراد را کنار هم و در یک محیط تعامل اجتماعی نگه می‌دارد. (بانک جهانی ۲۰۰۳).

اهمیت سرمایه اجتماعی

در دو دهه اخیر مفهوم سرمایه اجتماعی در زمینه و اشکال گوناگونش به عنوان یکی از کانونی‌ترین مفاهیم، ظهور و بروز یافته است. هرچند شور و اشتیاق زیادی در بین صاحب نظرات و پژوهشگران مشابه چارچوب مفهومی و ابزار تحلیلی ایجاد کرد. لیکن نگرش‌ها، دیدگاه‌ها و انتظارات گوناگونی را نیز دامن زده است. افزایش حجم قابل‌توجه پژوهش‌ها در این حوزه بیانگر اهمیت و جایگاه سرمایه اجتماعی در حیطه‌های متفاوت اجتماعی است.

به‌طورکلی میزان سرمایه اجتماعی در هر گروه یا جامعه‌شان دهنده میزان اعتماد افراد به یکدیگر است.

همچنین وجود میزان قابل قبولی از سرمایه اجتماعی موجب تسهیل کنش‌های اجتماعی می‌شود، به طوری که در مواقع بحرانی می‌توان برای حل مشکلات از سرمایه اجتماعی به عنوان اصلی‌ترین منبع حل مشکلات و اصلاح فرایندهای موجود سود برد. ازاین‌رو شناسایی عوامل مؤثر در تقویت یا تضعیف سرمایه اجتماعی اهمیت بسزایی دارد.

تعدادی از عناصر اصلی که می‌توان سرمایه اجتماعی را با آن مورداندازه‌گیری قرارداد عبارت‌اند از: آگاهی به امور عمومی سیاسی، اجتماعی وجود انگیزه در افراد جامعه که در پی کسب این دسته از آگاهی‌ها برآیند، اعتماد عمومی به یکدیگر، اعتماد به نهادهای مردمی و دولتی، مشارکت غیررسمی همیارانه در فعالیت‌های داوطلبانه در تشکل‌های غیردولتی، خیریه‌ای، مذهبی، اتحادیه‌ها، انجمن‌های صنفی و علمی و…

جانیس لوفتوس، سامانتا سین (۱۹۹۷)” نقش تعهدات جاری و غیر جاری در ارتباط با بازده سهام و درآمد” را بررسی کردند. آن ها در این مطالعه نقش تعهدات در ارتباط با سود سهام و درآمد را برای فاصله یک تا چهار سال، بررسی کردند . آن ها چنین استدلال کردند که نقش تعهدات جاری و غیر جاری متفاوت است. نتایج نشان دادند که تعهدات، وابستگی بین بازده سهام و درآمد را استحکام می بخشند و آن ها بیشتر برای فاصله های زمانی کوتاه مهم هستند. علاوه بر این، تعهدات غیر جاری، نقش برجسته ای در ارتباط بین بازده سهام و درآمد بازی می‌کنند، مادامی که تاثیر تعهدات جاری برای کلیه فاصله های زمانی بررسی شده، ناچیز است.

استارک (۱۹۹۷): مطالعه این محقق در بر گیرنده رابطه بین متغیرهای سه گانه ارزش دفتری هر سهم، سود هر سهم و سود نقدی هر سهم از یک سو و ارزش بازار سهام از سود دیگر بوده است و به روش رگرسیون خطی مشخص گردید که سود هر سهم و ارزش دفتری هر سهم رابطه معنا داری با ارزش بازار سهام دارند.

“ارزش مرتبط درآمد و جریانات نقدی: بر اساس شواهدی از ژاپن” عنوان تحقیق آندرس چاریتو و کولین کلاب (۲۰۰۲) بود. این مقاله، گسترش در حال رشد ادبیات تجربی رابطه بین درآمد، جریانات نقدی با بازده حقوق صاحبان سهام را با بهره گرفتن از مجموعه ایی از داده های ۶۶۶۲ شرکت ژاپنی، بین سال های ۱۹۸۴ تا ۱۹۹۳ را مورد بررسی قرار داده است. این مقاله شواهد تجربی ارائه می‌کند مبنی بر اینکه (۱) جریانات نقدی (درآمد) از محتوای اطلاعاتی بالاتری نسبت به درآمد (جریانات نقدی) در توضیح بازده حقوق صاحبان سهام برخوردار است و (۲) جریانات نقدی (درآمد)، نقش مهم تری (کمتری) را در بازار، هنگامی که درآمدها ناپایدار هستند، بازی می‌کنند.

بیور و همکاران (۲۰۰۴): مربوط بودن اجزای نقدی و تعهدی سود به ارزش شرکت را مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق بخش تعهدی سود به چهار جزء تقسیم شده است. یافته های تحقیق نشان می‌دهد، با در نظر گرفتن سود غیر عادی و ارزش بازار شرکت به عنوان متغیرهای وابسته، تفکیک بخش تعهدی سود به اجزای تشکیل دهنده آن باعث کاهش خطای پیش‌بینی ارزش بازار شرکت می شود.

دیچاو و همکاران (۲۰۰۴): ان محققین پایداری و قیمت گذاری اجزای نقدی سود را مورد بررسی قرار دادند. آن ها اجزای نقدی سود را به سه جزء مانده وجوه نقد، وجوه نقد پرداختی به اعتباردهندگان و وجوه نقد پرداختی به سهام‌داران تجزیه کردند و دریافتند اجزاء پایدارتر سود که در این تحقیق وجوه پرداختی به سهام‌داران بود، رابطه معنی داری با قیمت سهام دارد.

رفیق بن آید (۲۰۰۶): این مطالعه مربوط بودن سودهای حسابداری و محتوای اطلاعاتی اجزای آن در ارزشیابی واحدهای تجاری در بازار بورس اوراق بهادار تونس را بررسی ‌کرده‌است. در این پژوهش اجزای سود شامل سود خالص، سود عملیاتی، سود قبل از مالیات، اقلام غیر مترقبه، مالیات بر درآمد و اقلام تعهدی بودند که به همراه جریان های نقدی عملیاتی مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان می‌دهد که جریان های نقدی عملیاتی و تعهدات مقادیر نا مربوط هستند ولی سود خالص، سود عملیاتی، سود قبل از مالیات و اقلام غیر مترقبه برای ارزشیابی واحد تجاری مربوط هستند.

بروچت، نام و رونن (۲۰۰۸): این مطالعه به بررسی نقش مؤلفه‌ های سوددهی در پیش‌بینی جریان نقدی آینده می پردازد. عنوان تحقیق آن ها نقش سیستم تعهدی در پیش‌بینی جریان های نقدی آینده و بازدهی سهام بود.

آن ها دریافتند که سهم میانگین و میانه سیستم تعهدی به ازای خطاهای مطلق پیش‌بینی نسبت به CFO تنها که CFO تجمعی و جریان های نقدی آزاد را در طی یک تا هشت دوره سه ماهه پیش‌بینی می‌کند، کوچک تر است. در حالی که عموماً تفاوت ها از نظر آماری معنی دار هستند، اندازه آن ها کوچک است، سیستم تعهدی میانه خطای مطلق پیش‌بینی را از CFO تنها تا کمتر از ۸ درصد خطا کاهش می‌دهد. هنگامی که پیش‌بینی هم زمان یا ربع بعدی ارزش بازار حقوق صاحبان سهام به عنوان نماینده تمام (مورد انتظار) جریان نقدی آینده انجام می‌گیرد، سیستم تعهدی به وضوح درگیر می شود. در واقع، میانگین و میانه خطاهای مطلق پیش‌بینی تا بیش از ۵٪ کل دارایی هنگامی که سیستم تعهدی به عنوان یک عامل پیش‌بینی کننده شمرده می شود کوچکتر است. این نتایج نشان دهنده که اهمیت ارزیابی توانایی پیش‌بینی سیستم تعهدی برای جریان نقدی آینده توسط اندازه گیری متغیر پیش‌بینی شده در طی یک افق به اندازه طولانی کافی است.

بارون و مات (۲۰۰۸) به بررسی سه جزء سود شامل: اجزای تعهدی مستقل از اجزای نقدی سود، اجزای نقدی سود مستقل از اجزای تعهدی و اجزای نقدی و تعهدی مرتبط با هم پرداختند. نتیجه پژوهش نشان داد که سرمایه گذارانی که با تعاریف مذکور در آن پژوهش آشنا شده بودند و انتظار می‌رفت که به درستی تفاوت میان اقلام مختلف سود را تشخیص دهند، در قیمت گذاری اجزای نقدی و تعهدی مربوط به هم اشتباه کرده‌اند البته بر خلاف سایر سرمایه گذاران، سرمایه گذاران آگاه اجزای نقدی مستقل از اجزای تعهدی را درست قیمت گذاری کرده‌اند و همه سرمایه گذاران (اگاه و ناآگاه نسبت به تعاریف اجزای سود ارائه شده در پژوهش فوق) در ارتباط با اجزای نقدی اشتباه نکرده اند.

جی – جانگ، وون (۲۰۰۹): ارتباط ارزش دفتری، سوددهی و جریان های نقدی: شواهدی از کره جنوبی عنوان مقاله این محقق بود. هدف از این مقاله بررسی ارتباط ارزشی نسبی ارزش دفتری، سوددهی و جریان نقدی در قیمت های تضمینی است. و به مشاهده تغییرات ارتباط ارزشی در طول دوره ۲۰۰۵ – ۱۹۹۴ در بازارهای سهام کره می پردازند (۴،۸۶۵ مشاهدات شرکت در سال).

این مقاله سه فرضیه را می آزماید: نخست آنکه ارزش دفتری، ارتباط ارزشی بیشتری نسبت به سوددهی و جریان های نقدی دارد. دوم، ارتباط ارزشی ارزش دفتری، سوددهی و جریان های نقدی کاهش یافته است. برای آزمودن دقیق این فرضیه، این مقاله به بررسی این فرضیه فرعی می پردازد که وقتی شرکت ها سوددهی منفی و مدیریت سوددهی دارند، ارتباط ارزشی سوددهی کاهش و ارزش دفتری و جریان های نقدی افزایش می‌یابد. سوم، ترکیب ارتباط ارزشی ارزش دفتری و سوددهی کاهش و ارزش دفتری و جریان های نقدی افزایش می‌یابد. برای بررسی این فرضیه، این مقاله این فرضیه فرعی را می آزماید که وقتی شرکت ها سوددهی منفی و مدیریت سوددهی دارند ترکیب ارتباط ارزشی سوددهی و ارزش دفتری کاهش و ارزش دفتری و جریان های نقدی افزایش می‌یابد.

نتایج نشان می‌دهد که ارزش دفتری دارای ارتباط ارزشی بیشتری از جریان های نقدی و سوددهی است و ترکیب ارتباط ارزشی ارزش دفتری و جریان های نقدی در طول دوره ۲۰۰۵- ۱۹۹۴ افزایش یافته است. از سویی دیگر، سوددهی برخلاف جریان های نقدی هیچ ارتباط ارزشی را نشان نمی دهد. افزون بر این ترکیب ارتباط ارزشی ارزش دفتری/ جریان های نقدی محتوای اطلاعاتی بیشتری فراتر از سوددهی/ ارزش دفتری دارند.