.حمایت از حقوق معنوی نوآوران آموزشی

۲-۲ بخش دوم

پیشینه پژوهش

در این قسمت با توجه به اهمیت بحث موضوعات” مدیریت و رهبری و نوآوری های آموزشی” نتایج برخی از پژوهش های انجام شده در داخل و خارج از کشور پیرامون محورهای اشاره شده و به تفکیک ،آورده می شود.

پژوهش های انجام شده: مدیریت و رهبری

بررسی پژوهش ها و مطالعات داخلی نشان می‌دهند که توجه به چگونگی اتخاذ سبک های رهبری از سوی مدیران در برخورد با موقعیت های متفاوت سازمانی به منظور حصول اثر بخشی، یکی از مهمترین مباحث اساسی علوم رفتاری در حوزه مدیریت و رهبری است. به گونه ای که سبک انتخابی مدیر با موقعیت موجود سازگار باشد. این امر در نتیجه شناسایی و تشخیص صحیح کلیه عوامل موجود در موقعیت و نیز شناسایی نیروهای مداخله‌گر که سازمان را در شرایطی تحت تأثیر قرار می‌دهد، به همراه اندیشه‌های نو و خلاق مدیران تحقق پیدا خواهد کرد.

“رنسیس لایکرت ^[۲۹] ” استاد دانشگاه میشیگان مدت ۳۰ سال الگوها و سبک‌های رهبری را مورد بررسی قرارداده و در نتیجه این تحقیقات، اندیشه‌هایی را که در درک رفتار رهبری اهمیت دارند، بسط داده است. او گرایش قوی رهبر در جهت کارکنان و برقراری ارتباطات مطلوب را وسیله مؤثری برای ایجاد وحدت و یکپارچگی کارکنان می‌داند. به عقیده “لایکرت“،طرز فکر وانگیزش تمام اعضای گروه (شامل مدیر یا رهبر ) باید در این جهت هدایت شود که افراد در نیازها، ارزش‌ها، تمایلات، هدفها و انتظارات یکدیگر سهیم شوند.

نتایج تحقیقات “گیزلی^[۳۰] ” نیز نشان داده است که برخی از ویژگی‌های شخصیت تا حدودی با رهبری مؤثر ارتباط دارند. فی‌المثل، ابتکار و توانایی عمل و اقدام به طور مستقل، با سطح سازمانی رهبری ارتباط داشته است، یعنی هرچه مقام شخص در سازمان بالاتر بوده است، این ویژگی‌ها مؤثرتر بوده‌اند. همچنین اعتماد به نفس به سطح شغلی در هرم سازمانی وابستگی داشته است. (گیزلی، ۱۹۶۳).

نتایج تحقیق دیگری که در ۶۳ واحد پرستاری در ۴ بیمارستان ایالات متحده انجام گرفت، بیانگر این واقعیت بود که در واحدهایی که سبک مدیریت مشارکتی را اجرا می نمودند، سطح بالایی از همبستگی بین کارکنان و سطح پایینی از استرس شغلی بین کارکنان وجود داشت. این کاهش استرس کاری موجب افزایش کیفیت خدمات پرستاری شده بود. مدیریت مشارکتی منجر به افزایش رضایتمندی کارکنان و بیماران نیز شده بود.(لوک و جونز^[۳۱] ،۱۹۹۶).

گیب‏ ^[۳۲](۱۹۶۰) طی‏ تحقیقات خود،برخی از ویژگی‏های جسمانی مانند قد،وزن ،انرژی،تندرستی، شاخص ‏های هوشی، شخصیت،قدرت انطباق فرد را به عنوان عوامل ضروری برای اعمال یک رهبری موفق مطرح کرد. بررسی‌های گوناگونی درباره خصایص و ویژگی‌های رهبری صورت گرفته است.( گیب،۱۹۶۰)

تحقیقات ” استاگدیل ^[۳۳] ” درباره رابطه بین رهبری مؤثر و توانایی‌های جسمانی مانند سن، قد، وزن و ظاهر،‌نتایج متضادی را نشان داده است. (استاگدیل، ۱۹۸۴). در حالی که بعضی از سازمان‌ها روی قدرت ارعاب و تهدید رهبر تأکید کرده‌اند و به منظور حصول اطمینان بیشتر از اطاعت واجابت پیروان،‌داشتن بنیه بدنی را برای رهبری لازم دانسته‌اند، رهبرانی چون ناپلئون، هیتلر و استالین نمونه های مردان کوتاه قامتی بودند که به مقام رهبری دست یافته‌اند همچنین ‌در مورد رابطه بین هوش و رهبری مؤثر، “استاگدیل” با بازنگری تحقیق دریافت که به موجب یک گرایش کلی، رهبر باید باهوش‌تر از پیروانش باشد، اما اختلاف هوش رهبر با سایر افراد گروه نباید خیلی زیاد باشد، زیرا در این صورت تفاهم مشترک درباره ‌هدف‌های‌ غایی سازمان مشکل می‌شود. اصولاً افراد،‌رهبری شخصی را که بتوانند نظریه‌هایش را به آسانی درک کنند بر حکومت عاقلانه اشخاص دارای نبوغ استثنایی ترجیح می‌دهند.(گیبسون^[۳۴] ،۱۹۷۶)

مجددا در تحقیق دیگری مشاهده می شود که استاگدیل‏ (۱۹۸۴)و فیدلر (۱۹۶۶) طی دو تحقیق جداگانه که یکی به منظور شناخت دقیق‏تر از ویژگی‏های مشترک رهبران موفق و دیگری به منظور تعیین همبستگی بین موفقیت یک رهبر واحد با یک سبک واحد در وضعیت‏های مختلف رهبری انجام گرفت،‌به این نتیجه رسیدند که موفقیت رهبر در یک وضعیت رهبری لزوماً به معنای موفقیت او در وضعیت‏های دیگر رهبری نیست.به بیان دیگر، ویژگی‏ها و مهارت‏های لازم برای ادارهء یک گروه نظامی با ویژگی‏ها و مهارت‏های لازم برای ادارهء یک‏ گروه آموزشی متفاوت است.

اینگربایت ^[۳۵](۱۹۹۶)در مطالعه خود در دانشگاه ناتینگهام، در خصوص رهبری در آموزش عالی امروزی بر اساس نتایج مطلاعات کوزس‌و پاسنر(۱۹۸۸)در موردویژگیهای شخصیتی رهبری اثربخش‌ودسته‏بندی این‌ویژگی‌ها که قبلا گیب(۱۹۸۷) انجام داده بود ۱۲ ویژگی اساسی لازم برای رهبری سازمان ارائه می‏ دهد:آمادگی برای قبول مسئولیت، قدرت برانگیزندگی قوی،رعایت اعتدال به جای استقبال از خطر زیاد، انعطاف‏پذیری، خلاقیت، استقلال‌وخودگردانی،توانایی حل‌مسأله، نیازبه‌پیشرفت،قدرت تصور،اعتقاد کامل‌به تأثیردرسرنوشت‌خود،رهبری و بالاخره سختکوشی. مایکل و همکاران(۲۰۰۰)در ارزشیابی رهبری آموزش عالی و علایم رهبری اثربخش در دانشگاه اوهایو ویژگی‌های فردی رهبر اثربخش در سه حوزه مهم دانش رهبر، همکاری رهبر با مؤسسه خود و ارتباط رهبر نتیجه‏گیری کردند که سطح دانش، نفوذ، کیفیت ارتباط و سطح درگیری در وظایف مدیریتی علایم معتبری از رهبری اثربخش فردی است(اکرامی، ۱۳۸۰).علاوه بر این رامسدن(۱۹۹۸)در مطالعات خود در دانشگاه های استرالیا و نیوزیلند سیاهه‏ای از عوامل رهبری اثربخش دانشگاهی به قرارزیرارائه می‏ دهد: رهبری آموزش، رهبری پژوهش، مدیریت مناسب و کارآ، راهبرد و چشم‏انداز، رهبری تحول و تشریک مساعی، توسعه و پیشرفت و مهارت‌های میان فردی.

همپلتون و گامپرت^[۳۶] ‏(۱۹۸۲)طی تحقیقی از ۶۵ نفر از مدیران خواستند تا هریک ۴ نفر از زیردستان خود به‏طور تصادفی‏ انتخاب کرده و سطح آمادگی روانی و رفتار رهبری متناسب با آن ها را روی محور وظیفه مداری و انسان‏ مداری معین کنند.نتایج این تحقیق با احتمال ۱% P نظریه های رهبری اقتضایی را تأیید کرد. دیویس ‏(۱۹۸۱)در تحقیقی همبستگی موجود بین رضایت شغلی معلمان تربیت بدنی مدارس دولتی‏ را با رفتار رهبری و برخی از ویژگی‏های فردی مطالعه کرد.یافته های این تحقیق نشان داد که رضایت‏ شغلی با رفتار رهبری انسان مدار همبستگی مثبت و معنی‏دار دارد،درحالی که این همبستگی با سن و جنس معنی‏دار نیست.

ویلانی(۱۹۹۷)در پژوهش خود درباره تعامل رهبری و جوّ سازمانی در مدارس حومه شهر نشان داد که امنیت و قدرت مدیر عواملی هستند که بر رفتارهای رهبری مدیر در برقراری جوّ مدرسه تأثیر می‏ گذارد.

پژوهش‏های دونت تصویری از یک مدیر موفق ترسیم می ‏کند که واجد خصوصیات شخصیتی تسلط، اعتماد به نفس و جسارت است.(منتظر الظهور، ۱۳۷۳)

بر اساس تحقیقی که از سوی حسن‌عامری با عنوان رابطه سبک‌های رهبری و خلاقیت با میزان اثر بخشی مدیران تربیت بدنی و علوم ورزشی انجام شده است نشان می‌دهد که اثر بخشی مدیران با سبک‌های رهبری انتخابی و خلاقیت و نوآوری ارتباط دارد و نیز ارتباط معنی داری در تعامل بین متغیرهای تحقیق مشاهده شده است(عامری ۱۳۸۱).