• • اکتشاف نفت و گاز طبیعی و سایر منابع هیدروکربنی بر عهده ی شرکت قطر پترولیوم خواهد بود.

• • قطر پترولیوم، نمایندگی دولت در مذاکرات و عقد قراردادهای اکتشاف و بهره برداری منابع هیدروکربنی را بر عهده خواهد داشت.

  

• تأسيس شرکت هایی مختص عملیات معین و مشارکت با این شرکت ها به منظور توسعه ی پروژه های معین^[۹۹].

مصوبه ی قانونی ۴/۱۹۹۷ در رابطه با حفظ سرمایه های نفت و گاز است. این ماده در موارد تمام عملیات های نفتی که در قلمرو قطر به اجرا در خواهد آمد، به کار گرفته می شود. این مصوبه مستلزم احتیاط و دقت عمل تمام جریان طرح های نفتی به کارگیری بهترین روش های ایمنی و فنی مدون در این زمینه است. این ماده به تمام مجریان طرح ها مقرر می‌دارد:

• • پیشرفته ترین فنون در مدیریت مخازن به کار گرفته شود

• • • اقدامات پیشگیرانه ی ایمنی برای حفاظت از اموال محیط زیست و کار و زندگی کارکنان و انسان ها به کار گرفته شود.

  

• • تنها از وسایل و ابزارهایی استفاده شود که با استاندارد های جهانی هم خوانی داشه باشد.

• گزارشات منظمی در خصوص پیشرفت کارها و عملکرد خد به نمایندگان دولت ارائه داده شود.

علاوه بر موارد فوق این ماده ی قانونی مجریان طرح ها را از اشتغال و انجام فعالیت ها بدون اخذ مجوزهای تعیین شده در این خصوص، منع می کند. در نهایت این ماده مجازات هایی را برای گردهمایی که این مقررات را، نقض می کند، در نظر گرفته است.

قابل ذکر است که قطر در به کارگیری روش های نوآورانه در عقد قراردادهای توسعه ی نفت و گاز در این کشور با شرکت ها ی بزرگ نفتی بین‌المللی پیشگام در منطقه می‌باشد و در برخی از این طرح ها و قرار داده ها به عنوان الگو استفاده می کند و برخی آن را در جهت افزایش دانش فنی مورد مطالعه قرار داده‌اند^[۱۰۰].

سیستم های قرار دادی

قرارداد های مشارکتی

قرارداد های مشارکت در تولید

بر اساس اینگونه قرارداد های مشارکت، دولت صاحب نفت پروانه ی بهره برداری را به شرکت سرمایه گذار نفتی واگذار می‌کند و شرکت نفتی پس از سرمایه گذاری به کل عملیات تولید و بهره برداری می پردازد و حاصل نفت تولید شده که در قرار داد مشارکت قید شده است میان دولت و سرمایه گذار بر طبق قرار داد تسهیم می شود. چهارچوب کلی سیستم های قرار دادی به صورت نمودار زیر است:

نمودار ‏۳‑۱- چهار چوب سیستم های قراردادی

شرکت عامل بر حسب متن قرار داد، حاکمیت مخازن نفت و گاز، تولید و کل عملیات را بر عهده دارد و طبق تفسیر دیوان لاهه مالکیت وی بر بخشی از مخازن و حجمی از تولید محرز است.

در اینگونه قراردادها نیز شرکت خارجی همچون قرار داد امتیازی ملزم به پرداخت مالیات بوده که البته نرخ آن کمتر است و بهره ی مالکانه هم به صاحب مخزن می پردازد که مبلغ کمی است. زمان قرار داد در صورت کشف مخزن بین ۶-۵ سال در صورت کشف میدان مدت قرار داد معادل عمر آن یعنی ۴۰ -۲۵ سال است^[۱۰۱].

قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری

شکل دیگری از قراردادهای مشارکت در تولید است که البته نوع پیشرفته تر آن ها محسوب می شود. ‌به این معنا که هم دولت میزبان و هم شرکت عامل خارجی در سود و خطر پذیری توافق نامه های نفتی سهیم هستند و دولت نیز به مثابه یک شرکت در تولیدی که انجام می شود سهیم است و سهم هزینه های تولید مربوط به خود را یا به طور مستقیم به شرکت عامل خارجی می پردازد. یا از طریق اختصاص دادن سهمی از نفت تولید شده به آن شرکت باز پرداخت می‌کند. دولت بعلاوه مالیاتی که می‌گیرد، درصد معینی از سود واقعی این سرمایه گذاری را هم به خود اختصاص می‌دهد. به طور خلاصه ویژگی های قرار دادهای مشارکت در سرمایه گذاری را می توان به موارد زیر خلاصه کرد.

1. 1. چارچوب قرارداد خیلی شبیه قرارداد مشارکت در تولید است.

1. 1. کشور صاحب نفت در سرمایه گذاری شرکت می‌کند و این مشارکت دولت میزبان به تناسب توان مالی و تکنیکی کشور میزبان تعیین و حداکثر تا ۵۰ درصد قابل اجرا است.

1. دولت میزبان به نسبت سهم خود در خطر پذیری، با هم مشارکت می‌کنند. با این وجود اکثر اوقات خطر پذیری مرحله ی اکتشاف را از طریق یک توافق نامه به شرکت نفتی منتقل می‌کند و فقط دولت میزبان در زمان پس از کشف نفت مسئولیت سهم هزینه ی خود را عهده دار می‌گردد^[۱۰۲].

قراردادهای خدماتی

این گونه قراردادها نیز که سابقه ی به کارگیری آن به دهه ی ۱۹۶۰ بازمی گردد، گونه ای کاملا متفاوت از قرار دادهای مشارکت در تولید می‌باشند و ‌بر اساس انواع معافیت های غیر رسمی که دارند از دیر باز به ‌عنوان اشکال مختلف روابط قراردادی بین افراد در جوامع شناخته شده اند و در صنعت نفت و گاز نیز دو شکل صرفا خدماتی و خرید خدمات خطر پذیر رایج می‌باشند.

قراردادهای خدماتی بیع متقابل

طبقه بندی بیع متقابل در ردیف قراردادهای خرید خدمت ‌به این دلیل است که انجام باز پرداخت اصلی و سود سرمایه گذاری از محل مایعات گازی، نفت خام و فرآورده های نفتی صورت می‌گیرد و پرداخت ها به صورت نقدی و غیر نقدی امکان پذیر است. شرکت سرمایه گذار خارجی کلیه ی وجوه سرمایه گذاری همچون نصب تجهیزات، انتقال تکنولوژی و راه اندازی تجعیزات را به عهده می‌گیرد و پس از راه اندازی به کشور میزبان واگذار می‌کند.بازگشت سرمایه و همچنین سود سرمایه ی شرکت سرمایه گذار به صورت دریاقت محصولات تولیدی صورت می‌گیرد.

در حقیقت شرکت خارجی نقش پیمانکار را اجرا می‌کند و وظیفه ی آن ها تامین همه ی سرمایه ی مورد نیاز عملیات اکتشاف و توسعه، نو سازی و بازسازی میادین است و پس از پایان دوره، عملیات اجرایی پروژه ، راه اندازی تولید و شروع تولید، کشور میزبان، کنترل بهره برداری را به عهده خواهد گرفت و مسئول تامین هزینه و عملیات اجرایی جاری خواهد بود ^[۱۰۳].

قراردادهای صرفا خدماتی

گونه ی ساده ی این نوع قرار دادها به صورت پرداخت حق الزحمه ی مقطوع برای ارائه ی خدمات معین است و طی آن دولت میزبان برای مساعدت های فنی که کشورش به ان نیاز دارد و از شرکت های عمل خارجی دریافت می‌دارد هیچ سهمی از نفت خام تولیدی را پیش‌بینی نکرده است.

در این قراردادها پاداش به صورت نقدی است ولی به منظور تشویق سرمایه گذاری خارجی معمولا تهدیداتی هم مانند قروش قسمتی از نفت تولیدی به وی، پیش‌بینی می‌کنند.

این نوع قراردادها که در اواسط دهه ی ۱۹۷۰ میلادی در ایران با شرکت فرانسوی « آراپ» منعقد شد در زمان خود خواستار فراوانی پیدا کرد ولی امنون شرکت های تراز اول و صاحب تکنولوژی برتر با فن آوری بالا حاضر به عقد اینگونه قرار داد ها نیستند^[۱۰۴].

قراردادهای خرید خدمت خطر پذیر