1. طرح سراسری جشن کتاب:

این طرح یک فراخوان عمومی برای مشارکت‌ دانش‌آموزان است، اولیا و سایر اقشار جامعه به منظور جذب‌ مشارکت‌های آنان در امر توسعه و تجهیز کتابخانه‌های‌ مدارس که هم‌زمان با هفتمین دوره هفته کتاب جمهوری‌ اسلامی ایران در کلیه مدارس اجرا شد. مراسم ویژه طرح سراسری جشن کتاب، به‌ طور خاص و با تبلیغات قبلی نظیر چاپ پوستر، پخش‌ تیزر تلویزیونی و برنامه های جذاب دیگر، در روز دانش‌آموز، در کلیه مدارس کشور برگزار ‌شود و دانش‌آموزان کتاب‌های اهدایی خود را به کتابخانه مدرسه‌ هدیه کردند.

1. طرح توسعه و تجهیز کتابخانه‌های مدارس کشور:

یکی از مهم‌ترین برنامه های حوزه کتاب و کتابخانه‌ وزارت آموزش و پرورش برنامه توسعه و تجهیز کتابخانه‌های مدارس کشور است. این برنامه‌ با مشارکت معاونت‌های آموزشی و پرورشی، مؤسسه‌ فرهنگی تربیتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌ و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اجرا و به‌ کتابخانه‌های مدارس کشور تزریق شد، که ۲۰ درصد آن سهم کتابخانه‌های کلاسی مدارس ابتدایی، ۳۰ درصد سهم مدارس راهنمایی و با توجه به اهمیت‌ دوره متوسطه و لزوم توجه به جوانان،۵۰ درصد آن ها نیز ‌به این دوره اختصاص داده شد.

1. طرح قبض‌های کمک به کتابخانه‌های مدارس کشور

به منظور جذب مشارکت دانش‌آموزان، اولیا و سایر اقشار جامعه در امر توسعه و تجهیز کتابخانه‌های مدارس کشور، طرح قبض‌های کمک به‌ کتابخانه‌های مدارس در سه نوع پانصد هزار و دو هزار ریالی چاپ و هم زمان با هفتمین دوره هفته کتاب‌ جمهوری اسلامی ایران، در سطح مدارس کشور توزیع و وجوه حاصله از آن برای توسعه و تجهیز کتابخانه‌های‌ مدارس به کار گرفته شد.

1. طرح انجمن مطالعه و تحقیق

انجمن مطالعه و تحقیق دانش‌آموزان، در یکصد منطقه آموزش و پرورش کشور تشکیل شد و در زمینه آموزش فعالیت‌های مطالعاتی و تحقیقاتی‌ اقدام می‌کند.

مطابق برنامه های پیش‌بینی شده، نه‌ هزار نفر از دانش‌آموزان جوان مدارس کشور در این زمینه‌ از کلاس‌های آموزش و برنامه های مربوط به آن در دو سطح مقدماتی و تکمیلی بهره‌مند شده‌اند.

طرح سراسری نمایشگاه‌های کتاب، به‌ منظور آشنایی هر چه بهتر و بیشتر دانش‌آموزان با تازه های کتاب و زمینه سازی برای ورود کتاب‌های جدید و مناسب به کتابخانه‌ها اجرا ‌شود. این طرح با عرضه ۲ هزار عنوان کتاب در قالب بیش از ۴ میلیون جلد و در ۱۰ هزار مدرسه سراسری کشور برگزار شد.

1. طرح شورای حمایت از کتاب‌های مناسب

شورای حمایت از کتاب‌های مناسب در اداره کل امور فرهنگی و هنری تشکیل شده که حاصل آن انتشار یک‌ جلد کتاب مشتمل بر فهرست توصیفی ۵۲۵ عنوان کتاب‌ مناسب کتابخانه‌های مدارس از ۸۰ ناشر است که به‌ عنوان کتاب مرجع مورد استفاده ضروری مدیران، مربیان‌ تربیتی، کتابداران و معلمان مدارس کشور قرارگرفته است و دومین جلد آن دهه مبارک فجر منتشر شد.

خانه کتابدار طرح «سبد خواندن در مدارس» را در سال تحصیلی ۹۰-۹۱ برای پایه سوم مقطع ابتدایی مدارس دخترانه حامی و حضرت رقیه (ع) و دبستان پسرانه راهنمای کودک در منطقه ۱۱ آموزش و پرورش اجرا کرد. این طرح از طریق حرکت سبدهای حاوی کتاب، مجله و نرم افزار‌های آموزشی انجام می‌شود. این سبد‌ها به منزله کتابخانه‌های سیاری هستند که مناسب گروه سنی دانش آموزان تهیه شده‌اند و هر ماه تعویض می‌شوند. مربیان و کتابداران ویژه کودکان و نوجوانان خانه کتابدار خدماتی مانند قصه‌گویی، بازی، آشنایی با کتاب‌های مرجع، آموزش ریاضی و خواندن خلاق را نیز در این طرح ارائه می‌کنند. مربیان این طرح در سال تحصیلی ۹۰-۹۱ خانم ها: دباغ، دهقانی، لسانی و نکویی بودند که با همکاری سمیرا ملکوتی، کتابدار خانه کتابدار به پایان رسید و جشن اختتامیه آن در خانه کتابدار برگزار شد و دانش آموزان هشت کلاس که تحت پوشش این طرح بودند با معلمان و اولیای شان از خانه کتابدار بازدید کردند. در این جشن بچه ها کارهای دستی خود را که در رابطه با کتاب‌ها بود به نمایش گذاشتند و نمایش کتاب‌هایی را که خوانده بودند اجرا کردند و با شنیدن قصه و اجرای بازی‌های سنتی و دسته جمعی و پذیرایی روز بسیار خوبی را سپری کردند (خانه کتابدار کودک و نوجوان و ترویج خواندن،۱۳۹۱) .

۲-۱۰-۳٫ پیشینه و تحقیقات انجام گرفته در خارج از کشور:

ویگفرید و گاثری (۱۹۹۷) در پژوهشی تحت عنوان ” ارتباط بین انگیزش کودکان برای مطالعه و مقدار خواندن” به بررسی ارتباط ین این دو مقوله بر روی ۱۰۵ کودک کلاس چهارم و پنجم در دانشگاه میرلند در کالج پارک در ایالت متحده آمریکا پرداخت. در این پژوهش تفاوت بین جنبه‌های انگیزش خواندن کودکان این که این انگیزش کودکان چگونه بر مقدار و میزان خواندنشان مربوط می‌شود مورد بررسی قرار گرفت. انگیزش خواندن شامل خودکارآمدی، اهداف، انگیزش و انگیزش درونی و بیرونی و جنبه‌های اجتماعی است. در این بررسی پرسشنامه انگیزش خواندن دوبار در طول سال بین دانش‌آموزان توزیع و مفدار خواندن دانش‌آموزان اندازه‌گیری شد. یافته های پژوهش نشان داد که یک انگیزش درونی بیش از یک انگیزش بیرونی مقدار خواندن را پیش‌بینی می‌کرد و در بعضی از جنبه‌ها انگیزش خواندن دختران بهتر از پسران عمل کرد.

شاهین مجید (۲۰۰۷) در مقاله‌ای تحت عنوان ” فهم خواندن کودکان در سنگاپور” عادت خواندن و تمایلات کودکان و انگیزش‌های آن‌ ها را مورد بررسی قرار داد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بود که در بین ۴۴۰ دانش‌آموز مقاطع بالایی ابتدایی توزیع شد. یافته های پژوهشی حاکی از آن است که انگیزه اکثریت دانش‌آموزان شرکت کننده برای درس خواندن ارتقای مهارت‌های زبانی و کسب نمره بهتر در امتحانات بود. یافته های دیگر پژوهش نشان داد که خواندن سومین فعالیت ترجیح داده شده در اوقات فراغت بعد از سرگرمی‌ها و بازی با کامپیوتر بود و دختران در مجموع خوانندگان مشتاق‌تری نسبت به پسران بودند.

پیشینه و طرح‌های عملی انجام گرفته در خارج از کشور:

“طرح برنامه همکاری آسیا – اقیانوسیه برای توسعه کتاب و کتابخوانی”^[۲۷]

برنامه همکاری آسیا – اقیانوسیه برای توسعه کتاب و کتابخوانی. این برنامه وابسته به برنامه “همکاری فرهنگی آسیا – اقیانوسیه” یونسکو و شامل شبکه‌ای از مؤسسات و سازمآن‌هایی است که با حمایت یونسکو به ترویج کتابخوانی و توسعه کتاب در منطقه آسیا و اقیانوسیه می‌پردازند.

اپرب در دسامبر ۱۹۹۱ در کوالالامپور تأسیس شد و مسئولیت مشاوره منطقه‌ای را در زمینه اصلاح وضع نشر و ترویج عادت خواندن عهده‌دار شد و برای فعال کردن بخش فرهنگی یونسکو برنامه‌ریزی خود را بر حق‌مؤلف و توسعه صنایع فرهنگی متمرکز ساخت. اپرب دارای ۳۷ عضو از مناطق شرق آسیا، جنوب شرقی آسیا، جنوب آسیا، غرب آسیا، و اقیانوسیه است.

هدف‌های این برنامه عبارتند از :