تجهیز منابع همواره اصلی ترین وظیفه سیستم بانکی بوده است. بانک­ها وجوه مازاد را جمع ­آوری و با دادن وام به متقاضیان، وظیفه سنتی خود یعنی واسطه­گری را میان سپرده­گذاران و وام­گیرندگان ایفا می­نمایند. معمولاً در فعالیت­های یک بانک، جذب منابع مالی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در بانک­داری نوین عوامل متعددی وجود دارند که بر روند منابع مالی بانک­ها و مؤسسات مالی تأثیر می­گذارند. شناسایی و تعیین میزان تأثیر این عوامل خود مقوله­ای مهم است، چون گاهی شرایط و موقعیت­های مالی با یکدیگر یکسان نیستند. و ممکن است مؤلفه‌های تأثیرگذار برتجهیز منابع پولی حتی برای هر یک از شعب یک گروه بانکی متفاوت باشد. در بانک­داری نوین برای شناسایی عوامل مؤثر بر جذب منابع مالی از بازاریابی بانکی استفاده می­ شود. بانک­داری امروز شیوه ­های نوآورانه، مشتری­مداری مؤثر، ارائه تکنولوژی­های کارآمد، سرویس­دهی و خدمات مورد نظر مشتری را طلب می­ کند که هر بانکی در این امور موفق­تر عمل کند در بازار رقابتی نیز موفق به جذب منابع بیشتر و در نتیجه دوام، بقای دائمی و بهره ­وری بالاتر خواهد شد.

قضاوت مشتری در امور بانکی بر اساس میزان توان­مندی بانک در حل کمک به معضلات و توسعه و تجارت او استوار است. امنیت، سرعت تراکنش، دوستی با مصرف ­کننده و راحتی، سهولت استفاده، اعتماد و مسائل مربوط به حریم خصوصی، از مهم­ترین عوامل در انتخاب بانک از طرف مشتری می­باشند.

بدیهی است که امروزه بیشتر بانک­ها با محیطی کاملاً پویا روبه رو هستند و همه بانک­ها چه بزرگ و چه کوچک با توجه به تغییرات برق­آسا در موقعیت­های رقابتی و شرایط حاکم بر بازار، جذب و حفظ مشتریان را سرلوحه­ی برنامه ­های خود قرار داده ­اند. برای موفقیت در شرایط جدید به ساختارها، شیوه ­های مدیریتی و رویه­ ها و از همه مهم­تر نگرش­ها و فرهنگ جدید نیاز است. هر مؤسسه­ای که سریع­تر، واقع­بینانه­تر و اثربخش­تر عمل کند، در بازار رقابتی موفق­تر خواهد بود.

۱-۲ بیان مسأله:

موضوع این پژوهش عبارت است از : « بررسی عومل موفقیت بانک­ها در جذب منابع ارزان قیمت ». تجهیز منابع پولی از همان ابتدا که بشر به زندگی اجتماعی روی آورد و داد و ستد و مبادله ‌کالا را شروع کرد آغاز شد و همواره یکی از اصلی­ترین وظیفه­های سیستم بانکی بوده است. در عصرحاضر مؤسسات مالی و بانک­ها برای تجهیز منابع مالی نیاز به تغییرات اساسی در محصولات و خدمات خود دارند و با خدمات ساده و ساختار سنتی بانکداری واسطه­گری نمی ­توانند درعرصه­های جهانی به تجهیز منابع بپردازند. در بانک­داری نوین، بانک­ها در زمینه ­های مالی، غیر بانکی خدمات متعددی به مشتریان ارائه می­ دهند و ارائه خدمات نوین مانند بانک­داری سرمایه ­گذاری، باعث شده منابع جدیدی به بانک­ها سرازیر شود و در واقع ‌در بانک­داری نوین، بخش عمده ای از منابع ازطریق فعالیت‌های غیربانکی به دست می ­آید(زریباف، ۱۳۸۲).

درنظام بانکی ایران تجهیز منابع با توجه قوانین بانکداری اسلامی از دو طریق انجام می­ شود:

1. 1. ازطریق جذب سپرده ­های قرض­الحسنه جاری و پس انداز، که منابع مالکانه نامیده می­شوند.

1. از طریق جذب سپرده ­های مدت­دار، که منابع وکالتی نامیده می­شوند.

بانک­ها زمانی قادر به فعالیت خواهند بود که سهم خود را از سبد پولی حفظ نموده، در صدد افزایش آن برآیند. شناسایی عوامل مؤثر بر افزایش منابع مالی برای بانک­ها امری ضروری است. با توجه به اهمیت این موضوع اولین و محکم­ترین پله دستیابی به سود، افزایش منابع، مخصوصا منابع ارزان قیمت است(هدایتی، ۱۳۸۳).

جذب منابع مالی آنقدر برای بانک­ها مهم و حیاتی می‌باشد که رقابت بسیار شدیدی در این زمینه بین آن ها ایجاد نموده است. یکی از شواهد عمده ارائه خدمات نوین، جلب اطمینان و توجه و تشویق بیشتر مردم برای سپرده­گذاری در بانک­ها ‌می‌باشد. در این راستا و طی چند دهه اخیر زمینه ­های جدیدی جهت جذب بیشتر منابع بانکی و ارائه خدمات بهتر و سریع­تر به مشتریان به وجود آمده است. ‌بنابرین‏ ضرورت دارد با بررسی ابعاد و عوامل مؤثر بر جذب منابع ارزان­قیمت بانکی هر چه بهتر و بیشتر و کاراتر از این منابع، استفاده بهینه شود. با شناخت تأثیر هر کدام از عوامل در افزایش منابع و جذب مشتریان و با در نظر گرفتن هزینه هر کدام از راهکارهای مؤثر در رسیدن ‌به این هدف، ‌می‌توان با صرفه­ترین روش ممکن را که می ­تواند بیشترین تأثیر در جذب بیشتر منابع داشته باشد، انتخاب کرد. همچنین نتایج آن می ­تواند برای مدیران بانک­ها و دیگر مؤسسات پولی و اعتباری کشور در زمینه شناسایی راه­های دستیابی به افزایش منابع و رشد دلخواه مفید و ارزشمند باشد.

شرایط رقابتی کنونی صنعت بانکداری و افق پیش رو نشان می­دهد که بانک­ها برای تجهیز منابع پایدار و ارزان­قیمت با چالش های جدی مواجه می­باشند و باید به دنبال روش­های نوینی در جذب این منابع باشند.

از دو جهت این پژوهش جدید ‌می‌باشد اول اینکه در پژوهش­هایی که در زمینه تجهیز منابع صورت گرفته بیشتر بر روی منابع کلی بانک متمرکز بوده و بر روی منابعی که کمترین هزینه را برای بانک داشته باشد و به اصطلاح ارزان قیمت تحقیقی صورت نگرفته. دوم اینکه در پژوهش­های قبلی هر کدام فقط به یک جنبه و ارتباط یک یا دو متغیر را با جذب منابع بررسی نموده ­اند. در این تحقیق به ارتباط چهار متغیر اصلی، مدیریتی، نیروی انسانی، مشتریان، فناوری(چن^[۱]،۱۹۹۹، لافور^[۲]۲۰۰۵، سرکا^[۳]،۲۰۰۵)، در میزان جذب منابع ارزان­قیمت پرداخته شد.

۱-۳ ضرورت و اهمیت پژوهش:

اگر وظیفه یک بانک را در دو کلمه تجهیز منابع و تخصیص منابع خلاصه کنیم، موضوع این پژوهش در ارتباط با وظیفه اول بانک، یعنی تجهیز منابع است. بانک­ها از یک طرف با روش­های مختلف اقدام به جمع ­آوری منابع ‌می‌کنند، و از طرف دیگر منابع جمع ­آوری شده را به بخش­های مختلف اقتصادی تخصیص می­ دهند. هیچ بانکی بدون منابع مالی نمی­تواند به حیات خویش ادامه دهد. در حقیقت زیر بنا و لازمه تشکیل و ادامه حیات هر بانکی به جذب منابع مربوط است.

بانک­ها زمانی قادر به فعالیت خواهند بود که سهم خود را از سبد پولی حفظ نموده، در صدد افزایش آن برآیند. شناسایی عوامل مؤثر بر افزایش منابع مالی برای بانک­ها امری ضروری است. با توجه به اهمیت این موضوع اولین و محکم­ترین پله دستیابی به سود، افزایش منابع، مخصوصا منابع ارزان­قیمت است (رمضانی،۱۳۸۵).

۲۳

*تمرکز بر مشتری به ‌عنوان محور اصلی تصمیمات مهم سازمانی

*اتخاذ تصمیمات مهم سازمانی به صورت مشارکتی

*مشارکت و سهیم کردن کارکنان در مسئولیت ها، مهارت‌ها و اختیارات سازمان

*کنترل و ارزیابی عملکرد فردی و سازمانی توسط ‌گروه‌های ارزیابی

* ایجاد چابکی در سازمان و انطباق سریع با تغییرات و دگرگونی های محیطی

*غالب شدن مهارت کلیدی کار کردن در جمع و با جمع به عنوان گور اصلی تفکرات سازمانی

*تغییر مغهوم قدرت از فرمان دادن به توانایی نفوذ بر دیگران

*تغییر مسئولیت مدیران از کنترل حرف به آزادسازی توانایی‌های نهفته کارکنان

*کاهش بروز استرس حوادث، سوانح در محیط کار

*تحقق ساده تر اهداف سازمان

*بهبود شرایط ایمنی در کار

*بهبود و افزایش احساس تعهد و تعلق در کارکنان به سازمان

*افزایش رضایت شغلی

۲۴

(محمدی، ۱۳۹۰)

پیتز(۲۰۰۵) به طور کلی مزایای به کارگیری توانمندسازی را در دو طبقه تقسیم بندی کرد:

الف: مزایای سازمانی:

سازمان‌ها تنها زمانی می‌توانند بهبودهای زیادی در زمینه‌های عملکرد اقتصادی داشته که کارکنان توانمندی داشته باشند. مزایای سازمانی توانمندی از طریق حقایق عینی قابل ارزیابی است.

ب: مزایای فردی:

کارکنان توانمند، تضاد و ابهام در نقش کمتری را نشان می‌کنند و همچنین در محیط خود کنترل بیشتری را بر محیط تجربه می نمایند. به عقیده آن ها چنین امری باعث کاهش محدودیت های عاطفی می‌شود. اندازه گیری مزایای فردی آن بسیار ذهنی و پیچیده هستند. مقیاس هایی چون نرخ جابه‌جایی و غیبت به صورت غیر مستقیم در راستای چنین هدفی به کار می‌روند.

باون و لاور(۱۹۹۵) مزایای توانمندسازی کارکنان در سازمان های خدماتی را به شرح زیر توصیف کردند:

• • کارکنان توانمند به نیازهای مشتریان(ارباب رجوع) در حین ارائه خدمات پاسخ های سریع و به موقع می‌دهند.

• • افراد توانا به مشتریان ناراضی در حین عودت خدمات پاسخ هایی سریع و به موقع می‌دهند.

• • کارکنان توانمند احساس بهتری نسبت به خود و شغلشان دارند.

• • کارکنان توانا با مشتریان به گرمی و با آغوش باز ارتباط برقرار می‌کنند.

• کارکنان توانمند می‌توانند منبع بزرگی از اندیشه‌های خدماتی باشند.

۲-۳- هدف از توانمندسازی چیست؟

یک سازمان از بیرون و درون تحت فشار قرار دارد. از بیرون، لازم است نسبت به معضلاتی همچون رقابت فزاینده جهانی، تغییرات سریع، تقاضاهای جدید برای کیفیت خدمات و منابع محدود از خود عکس العمل مناسب نشان دهد و از درون نیز، کارکنان احساس می‌کنند متضرر و تحقیر شده و کارهای محوله بیش از توان آن ها‌ است به طوری که نسبت به سازمانی که از آن ها درخواست های جدید می‌کند و مقررات سازمانی را تغییر می‌دهد، احساس نا امیدی می‌کنند و در عین حال، آن ها خواستار درک، خلوص و رضایت بیشتری را از کار خودشان می خواهند.

۲۵

به طور کلی، دلایل توانمندسازی کارکنان به دو دسته عوامل تقسیم می شود(رفیق احمد، ۱۹۹۸):

• • عواملی که باعث افزایش انگیزه و بهبود بهره وری کارکنان می‌گردد.

• عواملی که موجبات بهبود کیفیت خدمات به مشتریان را فراهم می‌سازند.

در نتیجه توانمندسازی، نوع نگرش و نحوه رفتار کارکنان تغییر می‌یابد. تغییر در نگرش کارکنان منجر به افزاش رضایت شغلی، کاهش استرس و تقلیل ابهام می‌گردد. تحقیقات نشان داده است که قدرت تصمیم گیری، استقلال در کار و آزادی تصمیم گیری با افزایش رضایت شغلی و کاهش نقش استرس ارتباط دارد.

توانمندسازی دارای نتایج رفتار مهم نیز می‌باشد. به عنوان مثال توانمندسازی می‌تواند اعتماد به نفس کارکنان را افزایش دهد زیرا آزادی عمل در کار به آن ها اجازه می‌دهد که بهترین شیوه را برای انجام کارها انتخاب کنند. همچنین توانمندسازی کارکنان را از قدرت انطباق بیشتری برخوردار می‌سازد و بالاخره توانمندسازی موجب می‌گردد که کارکنان به نیازهای مشتریان سریعتر پاسخ گفته و در ارجاع درخواست های مشتریان به مدیران صف وقت کمتری تلف شود.

۲-۴- ویژگی سازمان توانمند :

سازمان توانمند، ویژگی های زیر را دارد:

• • بر غنی شدن شغل می افزاید.

• • مهارت‌ها و وظائف تشکیل دهنده شغل را توسعه می بخشد.

• • برای ابداع، نوآوری و خلاقیت، زمینه ای مساعد به وجود می آورد.

• • رضایت مشتری را تامین می‌کند.

در سازمانی که کارکنان توانمند شده اند، آنان:

• برای ایفای نقش و تحقق اهداف سازمانی، احساس عدم توانایی نمی کنند.

۲۶

• • کارهای بزرگ را بر کارهای روزمره، جرات را بر احتیاط و آزادی عمل را بر وابستگی ترجیح می‌دهند.

• • بدون ترس و واهمه نقطه نظرهای خود را آزادانه بیان می‌کنند.

• • بر احساس باور و عقیده درونی و از روی اشتیاق کار می‌کنند نه بر اساس فشاری که از بیرون وارد می شود.

• • به دلیل احساس توانایی و آزادی عمل رضایت درونی دارند که با پول و پاداش قابل تامین نمی‌باشد.

• • مسئولیت اقدامات خود را به عهده می گیرند و پاسخگوی عملکرد خود می‌باشند.

• • اختیارات و قدرت به کارکنان تفویض می شود.

• کارکنان به عنوان بخش اصلی ارائه راه حل مشکات خود و سازمان مطرح می‌شوند.

۲-۵- فرایند توانمندسازی:

این پروسه مانند شکل زیر به صورت اراده – تلاش – حرکت دنبال می­ شود.

اراده

• تلاش

حرکات بدنی

فرایند بازخورد

فرایند روانشناختی

فرایند فیزیولوژیکی

شکل ۲-۱: فرایند حرکت از دیدگاه دوسا

تلاش + اراده = احساس تلاش

تلاش + حرکت = احساس حرکت

در این روش تمرینات به صورت فرد به فرد^[۶۲] بین مراجع و درمانگر صورت ‌می‌گیرد. درمانگر الگوی مناسبی از حرکات بدنی را به مراجع ارائه داده و مراجع با تلاش هدفدار خود سعی بر انجام آن حرکت می­ کند و عملاً حرکت را تجربه می­ نماید. بدین ترتیب نه تنها ذهن مراجع فعال می­ شود، بلکه حس همکاری نیز در او برانگیخته شده و ارتباطات انسانی­اش تقویت می­گردد. لذا در روش دوسا، تکنیک­ها فعالیت­های کمکی هستند که به مراجع کمک ‌می‌کنند تا تجربه جدید از حرکت بدن داشته باشد (موریساکی، ۲۰۰۵).

با تجربه جدید دوسا، چشم مراجع به دنیای جدیدی باز می­ شود که خود، دریچه­ای است به­سوی خودباوری و اعتماد به نفس. روش درمانی دوسا، به منظور حذف تنش عضلانی شدید و نامناسب که الگوی ارائه شده برای حرکت بدنی را مختل می­ کند، شروع شد. آموزش آرمیدگی بر اساس قانون ” کنترل عملیات خود^[۶۳]” توسط آرمیدگی تدریجی جاکوبسن صورت گرفته که در ابتدا با هیپنوز و سپس بدون آن و به مدت ده سال (۱۹۲۵ – ۱۹۳۴) به کار برده شده است. بر اثر کاهش چنین تلاش­ های عضلانی نامناسبی و به واسطه برنامه ­های درمانی، بسیاری از مراجعین بدون سختی زیاد قادر به حرکت راحت­تر و موفق­تر خود با اراده خود بودند. اما از آن­جائی که برخی از مراجعین دیگر در اثر آموزش آرمیدگی دارای چنین تجربه­ای از بدن خود نبودند لذا نیاز به یک روش درمان جدید احساس شد. ‌بنابرین‏ در دوسا– هو درمانگر از مراجع می­خواهد تا بکوشد عضلاتش را آرام کند (خودآرمیدگی^[۶۴]) و یا خودش بدنش را حرکت دهد. در روش دوسا یک فرایند بسیار ضروری وجود دارد که در آن بیمار سعی در شناسایی حرکات ارادی بدن خویش دارد. او باید در آن واحد بر درمان و کنترل دو نوع اطلاعات تلقین شده بپردازد که شامل نیم حلقه ی اول ( وابران^[۶۵]) که در بر اساس اراده خود در بدن خود عمل کرده و در نیم حلقه دوم که او از طریق آن، از نتایج عملکرد خویش آگاهی می‌یابد، است (محمدخانی، ۱۳۹۰).

وقتی مراجع برای انجام دادن الگوی اساسی تکلیف حرکتی که توسط درمانگر ارائه شده است تلاش و کوشش می­ کند، کاملاً طبیعی است که در همان زمان و همراه این الگوی اساسی نوع دیگری از تنش و جنبش و حرکت، در بدنش ایجاد شود البته در موارد بسیار نادر این تنش و جنبش همراه با الگوی اساسی ممکن است برای انجام الگوی اساسی حرکت مفید باشد اما در اغلب موارد در الگوی حرکتی، اختلال عمل یا اشکال ایجاد می­ نماید. به­منظور بهبود مشکلات حرکتی در افراد اتیستیک شرایطی لازم است که در آن مراجع بتواند بر تنش­ها و جنبش­هایی که همراه الگوی اساسی حرکت دوسا به وقوع می­پیوندد و با تلاش ناخودآگاه ایجاد می­ شود، از طریق تلاش آگاهانه فایق آید؛ درمانگر در ایجاد چنین شرایطی به مراجع کمک می­ کند؛ لذا، برای درک الگویی که فرد جهت انجام تکلیف حرکتی اراده ‌کرده‌است مراجع بایستی در هر لحظه از فرایند دوسا کنترلی مناسب داشته باشد که با فعالیت به دو طریق صورت ‌می‌گیرد: یکی تلاش خودش برای ایجاد الگوی حرکت بدن به عنوان اطلاعات پیشخوراند^[۶۶] و دیگری تشخیص حرکت واقعی بدن به ‌عنوان تأثیر تلاش خود به صورت اطلاعات پسخوراند^[۶۷] (موریساکی، ۲۰۰۳).

۲-۵-۵- پیشینه­ نظری روش دوسا بری کودکان مبتلا به اتیسم

نخستین گزارش ‌در مورد کاربردهای روش دوسا ‌در مورد کودکان اتیسم در اواخر میانه سال ۱۹۷۰ چاپ شد. در این مقاله گزارش­های قابل توجهی ‌در مورد تغییرات رفتاری کودکان مبتلا به بیش­فعالی و اتیسم وجود داشت. کاربردهای این روش شامل تغییرات رفتاری قابل ملاحظه­ای مانند کاهش بیش فعالی، کاهش حملات ترس و گسترش رفتارهای اجتماعی و توانایی‌های زبانی در مدت زمان کوتاه بود. اثر زیاد این گزارش­ها موجب شد تا بسیاری از مطالعاتی که در زیر آمده ‌در مورد کودکان مبتلا به اتیسم انجام شود:

در میانه سال ۱۹۹۰، روش دوسا، نظریه­ های جدیدی ‌در مورد ” رابطه درمانی ” داد (اودا، تانی^[۶۸]،۱۹۹۴؛ به نقل از محمدخانی، ۱۳۹۰ )، گزارش حاکی از آن بود که تعامل بین درمانگر و کودک مبتلا به اتیسم از طریق استفاده از روش غیرکلامی به اسم دوسا تأثیرات درمانی دارد. این دوره در ژاپن دقیقاً زمانی بود که نگاه عمومی به اتیسم از اختلال­های عاطفی به اختلال رشدی ارثی تغییر یافته بود. از اوخر میانه سال ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰، گزارش­هایی که به بحث ‌در مورد آموزش دوسا ‌به این کودکان می­پرداختند هیچ توصیفی قطعی­ای ‌در مورد علل بیماری نداشتند و از آن­جایی که هیچ گزارشی مبنی بر در نظر گرفتن اتیسم به عنوان اختلال عاطفی وجود نداشت دانش­پژوهان روش دوسا؛ اتیسم را به ‌عنوان یک اختلال رشدی در نظر گرفتند تا این اختلال را از دیدگاه مستقلی درک کنند. نظریه بنیادی ‌در مورد روش دوسا این است که این روش یک فرایند روانی است، نه این که فقط حرکت بدنی باشد. ‌بنابرین‏ این روش به فرایند کنترل خود فرد نزدیک می­ شود. این چارچوب این گونه نام­گذاری می شود “سیستم خود – بدن خود”. به علاوه شکل ساختاری برای تمرین روش های دوسا توسط ناروسه (۱۹۸۶، به نقل از موریساکی، ۲۰۰۵) بیان شده است را نشان می‌دهد. به طور کلی، سه چهارچوب برای بحث وجود دارد.

“سیستم خود – خودبدنی”،

“سیستم خود / خود بدنی – دیگری”

و ” سیستم خود / خود بدنی – تکلیف دوسا – دیگری”

دیگران خود خود بدنی
تکلیف دوسا

شکل۲-۲ : ارتباط بین خود (ذهن) و بدن و دیگران و تکلیف دوسا

دوسا به معنی فرایندی روانی است که در آن “خود” به عنوان عنصر مستقل تلاش می­ کند تا فعالانه “خود بدنی” را کنترل کند که در نتیجه این فرایند، حرکات بدنی تشخیص داده می­ شود.

این فرایند شامل ۲ فعالیت است:

1. 1. کنترل فعال [خود خود بدنی] به­عنوان عملکرد بیرونی

1. سنجش واقعیت [خود بدنی خود] به­عنوان عملکرد بیرونی

چنین نتیجه گرفته می­ شود که کودکان دچار معلولیت جسمی دارای نوعی اختلال هستند که بر اساس یادگیری غلط و یا یاد نگرفتن این فرایند ایجاد شده است. همچنین این دسته از افراد در آزمایش درست حرکات بدنی خودشان به طور درست ناتوان هستند. دوسا روشی است که این فرایند و تشخیص حرکات بدنی را حمایت می­ کند. مطالعات پیشین تلاش کرده ­اند تا کودکان مبتلا به اتیسم را از طریق این نظریه درک کنند. تعدادی از رفتارهای ویژه این دسته از کودکان مانند بیش­فعالی، رفتارهای غیر عادی، حرکت نامناسب به عنوان ناتوانی­ های سیستم (خود خود بدنی) در نظر گرفته شده است. نتایج نشان داده ­اند که علایم مختلف و مشکلات رفتاری به دلیل تعامل نادرست بین فرد و بدن خود ایجاد می­شوند (علی اکبری دهکری و همکاران، ۱۳۹۰).

۳-۴).جامعه آماری

جامعه بزرگترین مجموعه از موجودات است که در یک زمان معین مطلوب ما قرار بگیرد و تعریف جامعه آماری عبارت است از: تعدادی از عناصر مطلوب مورد نظر که حداقل دارای یک صفت مشخصه باشند در ضمن صفت مشخصه صفتی است که بین همه عناصر جامعه آماری مشترک و متمایز کننده جامعه آماری از سایر جوامع می‌باشد.جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه ی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در قلمرو زمانی ۵ ساله(۱۳۸۸-۱۳۹۲) می‌باشد.

دلیل انتخاب جامعه آماری مذکور این است که سازمان بورس اوراق بهادار تهران اطلاعات نسبتأ جامعی در خصوص وضعیت شرکت‌ها و روند عملکرد های مالی و اقتصادی آن ها دارد و می توان گفت تنها منبع اطلاعاتی است که با بهره گرفتن از آن می توان به منابع اطلاعاتی مالی شرکت‌ها دسترسی یافته و مدل‌های پژوهش را مورد آزمون قرار داد.

۳-۵).روش نمونه گیری

پس از انتخاب جامعه آماری، یکی از تصمیمات مهمی که در پیش روی هر پژوهشگری قرار دارد انتخاب نمونه است. نمونه ای که باید نماینده ی جامعه ای باشد که پژوهشگر قصد تعمیمِ یافته های پژوهش خود به آن جامعه رادارد. بدیهی است که اگر جامعه مورد نظر بزرگ و حجم و تعداد افراد آن زیاد باشد مطالعه کل جامعه مشکل است، ‌بنابرین‏ جهت سهولت و صرفه جویی در وقت، انرژی و بودجه می توان از روش نمونه گیری استفاده کرد و نتایج را به جامعه تعمیم داد.

بر این اساس نمونه را می توان اینگونه تعریف نمود:

نمونه بخشی از جامعه ی تحت بررسی است که با روشی که از پیش تعیین شده است انتخاب می‌شود، به قسمی که می‌توان از این بخش ، استنباط هایی درباره کل جامعه به دست آورد.

نمونه برداری، فرایند انتخاب تعداد کافی از میان اعضای جامعه آماری است، به طوری که با مطالعه ی گروه نمونه و فهمیدن خصوصیات یا ویژگی های آزمودنی های گروه، بتوان این خصوصیات یا ویژگی ها را به اعضای جامعه آماری، تعمیم داد(سکاران،۱۳۸۵: ۲۹۶).

در پژوهش حاضر، به منظور نمونه گیری از روش نمونه گیری هدفمند، حذفی سیستماتیک استفاده شده است. در این روش ابتدا شرایطی جهت انتخاب نمونه تعریف می شود و نمونه های فاقد شرایط مذکور از نمونه حذف می‌گردند. این شرایط با توجه به مدل آزمون فرضیات و متغیرهای پژوهش تعیین می شود. دلیل استفاده از این روش و تعریف چنین شرایطی همگون نمودن نمونه آماری با کل جامعه و امکان تعمیم نتایج حاصل از آزمون ها به جامعه آماری می‌باشد.

نمونه آماری مورد آزمون باید به گونه ای انتخاب شود که اولاً نماینده مطلوبی از جامعه آماری باشد و ثانیاًً متناسب با متغیرهای اساسی پژوهش باشد.

براین اساس انتخاب نمونه از میان شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با در نظر گرفتن معیارهای زیر انجام می شود:

۱٫ به منظور قابل مقایسه بودن اطلاعات، پایان دوره مالی آن ها منتهی به ۲۹ اسفند باشد.

۲٫ به منظور همگن بودن اطلاعات، فعالیت آن ها تولیدی باشد.

۳٫ حقوق صاحبان سهام شرکت‌ها منفی نباشد.

۴٫ اطلاعات مالی شرکت در دوره مورد مطالعه،دردسترس ‌و حسابرسی شده باشد، تغییر سال مالی نداشته باشد و سطح تحصیلات مدیران در دسترس باشد.

۳-۶).حجم نمونه آماری

تعداد شرکت هایی که با بهره گرفتن از این نوع نمونه گیری انتخاب شده است بشرح زیر می‌باشد:

جدول(۳-۱): روش انتخاب نمونه

تعداد کل شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در پایان سال ۱۳۸۸

۴۵۴

تعدادشرکتهایی که تولیدی و منتهی به ۲۹ اسفند باشند.

۳۲۲

تعداد شرکتهایی که حقوق صاحبان سهام آن ها منفی نباشد.

۳۰۷

تعداد شرکتهایی که طی دوره ی مورد بررسی تغییر سال مالی نداشته و اطلاعات مالی آن ها دردسترس و حسابرسی شده باشند.سطح تحصیلات مدیران نیزدر دسترس باشد.

۱۰۰

تعداد نمونه محاسبه شده در هر سال

۱۰۰

در نتیجه تعداد اعضای نمونه شامل ۱۰۰ شرکت است؛ که اسامی این شرکت‌ها در پیوست شماره ۱ منعکس شده است.

۳-۷).روش جمع‌ آوری اطلاعات و داده ها

جمع‌ آوری اطلاعات فرآیندی برای دستیابی به شواهدی از واقعیت برای پاسخ های صحیح است. زیرا فرضیه پاسخ دیگران به مصادیقی غیر از مصادیق مورد مطالعه می‌باشد.ما مصداق خود را مورد مطالعه قرار می‌دهیم تا شواهدی از این مصداق جمع‌ آوری کنیم.با توجه به ماهیت این پژوهش از دو روش می‌دانی و کتابخانه ای برای جمع‌ آوری اطلاعات استفاده می شود.

روش کتابخانه ای: استفاده از منابع کتابخانه ای که شامل کتاب ،مجلات،پایان نامه ها،مقالات و اینترنت می‌باشد. این روش برای انجام مطالعات مقدماتی،تدوین فصل ادبیات پژوهش و چارچوب نظری پژوهش به کار می رود.

روش می‌دانی: برای جمع‌ آوری داده های مربوط به فرضیات پژوهش، به گروه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس مراجعه خواهیم نمود و پس از استخراج اطلاعات مورد نیاز،بااستفاده از گزارشات ‌و صورت‌های مالی شرکت‌ها ازطریق مراجعه به سایت اینترنتی کدال و تجمیع داده ها در ستون های Excel به آزمون و تحلیل و تفسیر نتایج جهت تصمیم گیری در خصوص فرضیات پژوهش می پردازیم.

ابتدا اطلاعات گردآوری شده در صفحات کاری ایجاد شده در محیط نرم افزارExcel وارد گردیده و سپس محاسبه های لازم برای دستیابی به متغیرهای این پژوهش انجام می شود. بعد از محاسبه ی کلیه متغیرهای لازم جهت استفاده در مدل های این پژوهش، این متغیرها در صفحات کاری واحدی ترکیب شده تا به طور الکترونیکی به نرم افزار مورد استفاده در تجزیه و تحلیل نهایی منتقل شوند. که در این پژوهش جهت انجام تحلیل های نهایی، از نرم افزارهای Eviews7 استفاده می شود.

۳-۸).دوره زمانی پژوهش

محدوده زمانی پژوهش، شامل ۵ سال متوالی از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ می‌باشد؛ که بررسی فرضیه های پژوهش با بهره گرفتن از داده های واقعی این سالها انجام می پذیرد. بر اساس هدف پژوهش اطلاعات مربوط به دوره فوق بررسی و شرکت های نمونه آماری در تجزیه و تحلیل ها وارد شده اند.

۳-۹).متغیرهای پژوهش و نحوه محاسبه آن ها

مهمترین و مفیدترین راه برای طبقه بندی متغیرها، تقسیم بندی آن ها به متغیر مستقل،وابسته و کنترلی است. متغیر وابسته، متغیری است که هدف محقق تشریح یا پیش‌بینی تغییرپذیری آن است. متغیر مستقل، یک ویژگی و خصوصیت است که اثر آن بر متغیر وابسته توسط محقق مورد بررسی قرار می‌گیرد. متغیر کنترلی نیز متغیری است که به منظور تفکیک اثر متغیر مستقل بر متغیر وابسته از اثر سایر متغیرها، مورد بررسی قرار می‌گیرد(خاکی، ۱۳۸۷).

این نوع طبقه بندی به دلیل کاربرد کلی، سادگی و اهمیت ویژه ای که در مفهومی کردن و طرح ریزی پژوهش و همچنین تهیه گزارش نتایج آن دارد بسیار مفید و ارزنده است.

شمول تغییرات ممکن در بازنمود جایگزین های تصمیم ، جزئی جدید در موقع چهارم دزتحقیق و تئوری تصمیم گیری است . اولین تغییرات برای حل تعارضات تصمیم گیری ضروری اند ، زیرا اهداف متناقض باید مورد مذاکره و مشاوره مجدد قرار گیرند . این فرض جدید توسط شپارد (۱۹۶۴) معرفی گشت و سپس توسط کانمن و تورسکی (۱۹۷۹) و اسونسون(۱۹۷۹) اصلاح گردید. تغییرات ممکن است از رویداد های غیر منتظره منجر شوند. در آن مورد ، قضاوت ها بر اساس هنجارها یا استانداردهایی خواهد بود که از طریق رویدادها، خودشان ایجاد یا اصلاح شدند. به طور عام تر اتخاذ قواعد تصمیم برای ساختار یک مشکل به عنوان تصمیم گیری متناسب یا محتمل ^[۵۸] توصیف شد (دکراپ ۲۰۰۶ ، اسمال من و مور۲۰۰۸) . این رویکرد فرض می‌کند که مردم از انواع استراتژی ها برای حل مسائل تصمیم استفاده می‌کنند . انتخاب یک استراتژی خاص به ویژگی های شخصی ( توانایی شناختی ، دانش اولیه ) ، ویژگی های مسئله ( عوامل زمینه ای ) ،زمینه ی اجتماعی ( مسئولیت ، عضویت در گروه ) بستگی دارد. دو چارچوب اصلی برای تصمیم گیری محتمل استفاده می شود. از یک طرف چارچوب هزینه / منفعت ، فرض می‌کند که انتخاب استراتژی نتیجه ی سازش بین اشتیاق برای گرفتن یک تصمیم صحیح و اشتیاق برای کم کردن تلاش است (بیچ و میشل ^[۵۹]۱۹۷۸) . از طرف دیگر چارچوب ادراکی در نظر می‌گیرد که تصمیم گیری توسط اصول پایه ی ادراک انسانی نظیر ابراز / اسکلت بندی مسئله تصمیم تحت تأثیر قرار می‌گیرد (تورسکی و کانمن ۱۹۸۱) یا ادراک انتخاب ها به عنوان پیشنهاد حاصل می شود( پوتو^[۶۰] ۱۹۸۷).

مدل سیاسی تصمیم گیری یک مورد خاص از تصمیم گیری متناسب است (دکراپ ۲۰۰۶، اسمال من و مور ۲۰۰۸). این مدل از مشاهده شروع می شود که اکثر تصمیمات انسانی ، فردی نیستند ولی در عوض شامل گروه ها می‌شوند. تئوری های تیم ها و بازی ها اولین بار برای توضیح تصمیم گیری گروهی پیشنهاد شده اند . به هر حال این ها بر اساس فروض قابل پرسشی اند که : ۱- افراد ترجیحات با ثبات و / یا شناختی داند تا هیچ تعارضی رخ ندهد(تئوری تیم ها) و ۲- ترجیحات و شناخت ها بی ثباتند ولی الگوها برای حل تعارضات می کوشند ، چون آن ها به طور منطقی رفتار می‌کنند (تئوری بازی ها). در عوض پارادایم تصمیم گیری سیاسی فرض می‌کند که بازیگران بی ثبات چندگانه ، کمتر مستعد تأکید بر از بین بردن تعارض در ترجیحات یا شناخت هستند(دکراپ ۲۰۰۶، مارچ ۱۹۹۴). جنگ برای قدرت (از طریق زور یا تبادل) و ایجاد اتحاد (از طریق چانه زنی ) دو اصطلاح در اصل تصمیم گیری سیاسی هستند.

پست مدرنیسم موقع پنجم را در مطالعه ی تصمیم گیری معرفی می‌کند . این دیدگاه نو شده در علوم اجتماعی، راه را برای نقدهای متد بر تئوری های منطقی بودن و پیگیری قواعد تصمیم گیری انسان سنگفرش می‌کند(مهیا می‌کند). جهانی که تصمیم گیران با آن مواجه اند به نظر می‌رسد که به طور سیستماتیک از کم نظم تر، مبهم تر و سمبلیک تر از دنیایی باشد که در اغلب تئوری های ذکر شده در بالا تا به حال به تصویر کشیده شده است (دکراپ ۲۰۰۶مارچ ۱۹۹۴). واقعیت منحصربفرد نیست ، علیت، اغلب نا واضح و تعمد، یک پیش‌بینی کننده ی ضعیف رفتار است. پارادایم های جدید به منظور به حساب آوردن این نسبی گرایی است . مدل سطل زباله (کوهن و همکاران ۱۹۷۲^[۶۱] ) مبهم بودن و عدم اطمینانی را در بر می‌گیرد که در جهان مشاهده می شود. این مدل پیشنهاد می‌دهد که تصمیمات شبیه سطل زباله اند که در آن مسائل با راه حل ها ، فرصت های انتخاب و تصمیم گیران در آن رها شده اندو با هم به وسیله ی نزدیک^[۶۲]ی زمان مرتبط هستند. به عنوان نتیجه تقریباً هر راه حل می‌تواند با هر مشکل شریک باشد، در حالی که آن در زمان مشابه فراخوانده شود.

مدل سطل زباله ‌بر اساس چشم انداز مرتب کردن (ترتیب )زمانی است که هر فرایند تصمیم شامل مجموعه ای از افراد و گروه هایی است که به طور همزمان در سایر چیزها در گیر می‌شوند (دکراپ ۲۰۰۶، مارچ ۱۹۹۴).

۲٫۳تصمیم گیری مصرف کننده

در کنار علم اقتصاد ، روانشناسی و جامعه شناسی ، به تصمیم گیری در علوم مدیریت ، و به طور خاص تر در رفتار مصرف کننده و سازمانی توجه زیادی شده است . بررسی تصمیمات خرید (محصول ، برند ، مغازه ، شیوه ی پرداخت و … ) همان طور که در آن ها تجارت برای فروش خدمات و کالاهایشان ممکن می‌سازد ، ارزشمند است . انتخاب و استفاده از تصمیم ها نیز دارای اهمیت زیادی نه تنها برای خود مصرف کنندگان بلکه برای خط مشی گذاران و بازاری ها نیز مهم است. خلاصه ، تصمیمات مصرف کننده فراگیر هستند. هیچ راهی وجود ندارد که مصرف کننده بتواند از تصمیم گیری بگریزد ( دکراپ ۲۰۰۶، والترز و برژیل^[۶۳] ۱۹۸۹). ولی اینجا دوباره ، خرید نهایی فقط بخش قابل مشاهده ی کوه یخ است . چون که تجسمی از کل اصل تصمیم گیری می‌باشد ، که با شناخت مسئله ( نیاز ) شروع می‌گردد .

۲٫۳٫۱تئوری های کلاسیک

تئوری های کلاسیک مصرف کننده را یا کاهش دهنده ی ریسک ، حل کننده ی مسئله یا پردازنده ی اطلاعات نشان می‌دهند . این مواقعی است که یکی با سه مورد از بخش اول( تصمیم گیری کلی ) در یک خط قرار دارند. دیدگاه مصرف کننده به عنوان یک کاهنده ی ریسک اولین بار توسط بائر ۱۹۶۰و تایلر ۱۹۷۴^[۶۴] پیشنهاد شده است . ریسک ممکن است به عنوان پیش‌بینی (انتظار) شخصی تشریح شود که یک عمل خاص منجر به کاهش یا عدم اطمینان ‌در مورد نتیجه ی خرید شود . ریسک می‌تواند روانشناختی یا فیزیکی باشد ، می‌تواند به پول ، ساخت محصول یا پذیرش اجتماعی مربوط باشد . تئوری کاهش ریسک فرض می‌کند که مصرف کنندگان مایل به کاهش ریسک به سطحی قابل پذیرش در تصمیمات بازارشان هستند. جستجوی اطلاعات بسیار محدود است مگر اینکه به اتخاذ انتخاب هایی امن تر(مطمئن تر) کمک نماید. کاهش ریسک شامل استراتژی هایی نظیر وفاداری به برند ، تکرار خرید ها ، و خرید گرانترین یا مشهورترین برند ها می شود(دکراپ ۲۰۰۶).

حل مسئله مشهور ترین رویکرد برای تصمیم گیری مصرف کننده است . تعداد چشمگیری از مدل های رفتار مصرف کننده بر اساس این پارادایم هستند (دکراپ ۲۰۰۶، هاوارد و شث ^[۶۵]۱۹۶۹ ، انگل و همکاران^[۶۶] ۱۰۷۳). فروض پایه ی آن ، این است که هر مصرف کننده ای نیاز یا اشتیاق دارد که مشکلی را در چارچوب فردی برانگیزد. مصرف کننده با تصمیم به یک روند به منظور رفع نیاز یا اشتیاق متعهد به حل آن مسئله می شود . تصمیم گیری مستلزم این گام های مخصوص به خود است. : شناخت نیاز ، جستجو برای اطلاعات (که فرض می شود بسیار مهم است ) ، ارزیابی جایگزین ها ( مصرف کننده ویژگی ها و محصولات را ارزیابی می‌کند) ، خرید ، نتایج ( ارزیابی بعد از خرید ).

حل مسئله به طور آشکار به عملی منطقی و با تفکر بر می‌گردد که یک تصمیم گیرنده ی عاقل را می طلبد ( دکراپ ۲۰۰۶ ، فیش بن و آجزن^[۶۷] ۱۹۷۵) . تصمیمات خرید در یک پیوستار بین حل مسئله ی گسترده ( EPN ^[۶۸]) و حل مسئله ی محدود ( LPS ^[۶۹]) واقع شده است . گستردگی حل مسئله به طور مثبت توسط سطح تمایز بین جایگزین ها ، دسترسی زمانی و مداخله تحت تأثیر قرار دارد. (انگل و همکاران ۱۹۹۰ ).