شکل ۲-۴: مراحل انجام اندازه ­گیری میزان TBARS در گوشت ۳۶
شکل ۲-۵: تهیه محیط کشت جهت کشت میکروبی ۳۷
شکل ۲-۶: مراحل انجام کشت میکروبی ۳۸
چکیده
تأثیر عصاره آویشن شیرازی (Zataria Multiflora) بر عملکرد، جمعیت میکروبی روده و ثبات اکسیداتیو گوشت بعد از کشتار در جوجه­های گوشتی
فاطمه محمد پور
به منظور انجام این آزمایش از تعداد ۳۳۶ قطعه جوجه یکروزه در یک طرح کاملا تصادفی با ۷ تیمار، ۴ تکرار و ۱۲ قطعه جوجه در هر تکرار استفاده شد. تیمارها شامل: ۱) تیمار شاهد (جیره پایه بدون عصاره آویشن شیرازی)، ۲ و۳) جیره پایه + سطوح ۵/۰ و ۱ درصد از عصاره آویشن شیرازی به مدت ۴۲ روز، ۴ و ۵) جیره پایه + ۵/۰ و ۱ درصد عصاره آویشن شیرازی به مدت ۱۴ روز انتهای پرورش و ۶ و۷) جیره پایه + ۵/۰ و ۱ درصد عصاره آویشن شیرازی به مدت ۷ روز انتهای پرورش بود. مصرف خوراک، افزایش وزن و ضریب تبدیل خوراک به صورت هفتگی و دوره­ای (آغازین، رشد و پایانی) اندازه ­گیری شد. همچنین تفکیک و اندازه ­گیری اجزاء لاشه در روز ۴۲ پرورش انجام شد. به منظور بررسی جمعیت میکروبی باکتری اشرشیاکلی و لاکتوباسیلوس ایلئومی، در روزهای ۲۱ و ۴۲ پرورش از جوجه­ها نمونه گیری شد. جهت اندازه ­گیری میزان اکسیداسیون و کیفیت گوشت از قسمت ران ۲ قطعه جوجه در روز ۴۲ نمونه گیری و ذخیره­سازی نمونه­های گوشت به مدت ۲، ۴ و ۶ ماه در دمای فریزر نگهداری شدند و سطح TBARS در بافت ران و میزان pH و درصد رطوبت گوشت ران اندازه ­گیری شد. نتایج این بررسی نشان داد مکمل جیره­ای عصاره آویشن شیرازی منجر به کاهش معنی­دار مصرف خوراک در طول دوره­ های ۲۱-۰، ۳۵-۰ و ۴۲-۰ روزگی شد (۰۵/۰P<). مکمل کردن عصاره آویشن شیرازی در سطح ۱ درصد به مدت ۴۲ روز به طور معنی­داری ضریب تبدیل خوراک را در مقایسه با سایر تیمارهای آزمایشی کاهش داد (۰۵/۰P<). مکمل کردن عصاره آویشن شیرازی و زمان استفاده از آن تأثیر معنی­داری روی وزن نسبی اجزاءلاشه نداشت (۰۵/۰P>). مکمل جیره­ای عصاره آویشن شیرازی در سطح ۱ درصد و به مدت ۴۲ روز منجر به افزایش معنی­داری در وزن نسبی تیموس شد (۰۵/۰P<). عصاره آویشن شیرازی در سطوح ۵/۰ و ۱ درصد و در ۲۱ روز ابتدایی از دوره پرورش جمعیت میکروبی اشرشیاکلی را کاهش و جمعیت لاکتوباسیلوس را افزایش دهد (۰۵/۰P<). کمترین میزان اشریشیا کلای و بیشترین میزان لاکتوباسیلوس مربوط به عصاره آویشن شیرازی در سطح ۱ درصد و به مدت ۴۲ روز بود (۰۵/۰P<). استفاده از عصاره آویشن شیرازی منجر به کاهش معنی­داری در غلظت TBARS پس از ۲، ۴ و ۶ ماه ذخیره­سازی شد (۰۵/۰P<)، اما تأثیری بر میزان pH و درصد رطوبت گوشت نداشت (۰۵/۰P>).
کلمات کلیدی: ثبات اکسیداتیو گوشت- جمعیت میکروبی روده- جوجه­های گوشتی- عصاره آویش شیرازی- عملکرد
Abstract
Effect of Zataria multiflora boiss extract on performance, intestinal bacterial populations and post-slaughtering oxidative estabilish of meat in broiler chickens.
Fatemeh Mohammadpour
In this experiment, three hundred thirty six one-day-old chicks were allocated to 7 dietary treatments with 4 replicates (12 birds per replication) in a completely randomized design. The dietary treatments included with the study were: 1) basal diet , 2 and 3) basal diet plus 0.5 and 1 % of ZMBE for 42 days, 4 and 5) basal diet plus 0.5 and 1 percent of ZMBE for 14 days and 6and7) basal diet plus 0.5 and 1 percent of ZMBE for 7 days. Feed intake, weight gain and feed conversion ratio were recorded on weekly basis and at the end of each growth period. At the end of experiment (day 42), two birds per replicate were selected and slaughtered in order to investigate the effects of dietary treatment on carcass efficiency and carcass parts. On days 21 and 42, digesta samples from ileum of chick (sample per replicate) were taken for bacterial (E. coli and Lactobacillus) analyses. The susceptibility of meats to lipid oxidation was determined by measuring pH and TBARS level of thigh muscle during 2, 4 and 6 months storage periods. The results of this study showed that dietary ZMBE supplementation resulted in significant reduction in feed consumption during 0-21, 0-35 and 0-42 periods (P<0.05). ZMBE supplementation at the level of 1% for 42 days was significantly reduced feed conversion ratio compared to the other dietary treatments (P<0.05). ZMBE supplementation and its using time had no significant effect on the relative weights of carcass components (P> 0.05). Dietary use of ZMBE at the level of 1% for 42 days resulted in a significant increase in the relative weight of the thymus (P<0.05). ZMBE at the levels of 0.5 and 1% in the first 21 days of rearing period, reduced the population of Escherichia coli and increased Lactobacillus population. The lowest count for Escherichia coli and highest for Lactobacillus were belong to ZMBE at the level of 1% for 42 days (P<0.05). Using ZMBE led to significant reduction in the concentration of TBARS in the thigh meat after 2, 4, 6 months of storage (P< 0.05), but had no effect on pH and moisture contents of meat (P> 0.05).
Keywodrs: Broiler chickens, Intestinal bacterial populations, Oxidative estabilish of meat, Performance, Zataria multiflora boiss extract
مقدمه
تغذیه همواره برای انسان، از بدو خلقت زمانی که به صورت نیمه وحشی در غارها زندگی می­کرد تا به امروز که به کمک تکنولوژی، فضا را به سیطره خود در آورده­است، یکی از مهم­ترین مسائل بوده است و از نظر اقتصادی و اجتماعی در درجه اول اهمیت قرار دارد. گوشت سفید یکی از مهم­ترین منابع پروتئینی برای انسان است، که در این میان گوشت سفید حاصل از طیور به دلیل توانایی آن­ها در قابلیت هضم بالای مواد خوراکی، سهولت تغذیه، سرعت رشد بالا و صرفه­جویی در جایگاه پرورش و سلامت گوشت دارای اهمیت ویژه­ای است [Bendich, 1993].

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

یکی از عوامل تاثیر­گذار بر عملکرد پرنده و در نتیجه بازدهی اقتصادی آن، میکروفلور دستگاه گوارش است که خود تحت تاثیر عوامل مختلف مثل تغییرات جیره غذایی، استفاده از مواد افزودنی و تنش قرار می­گیرد. از آنجا که دستگاه گوارش جوجه در زمان خروج از تخم، فاقد میکروفلور است، بنابراین، در ابتدای زندگی دستگاه گوارش به آسانی تحت تاثیر میکروارگانیسم­های بیماری­زا قرار گرفته و باعث بروز تلفات در جوجه­ها شود. یکی از راهکارهای مقابله با این مسئله، استفاده از افزودنی­های دارای خاصیت ضدمیکروبی می­باشد. از آنجا که استفاده از محرک­های رشد آنتی­بیوتیکی توسط اتحادیه اروپا از سال ۲۰۰۶ ممنوع شده است، حذف آنتی­بیوتیک­ها از چرخه غذایی حیوانات می ­تواند منجر به افزایش عوامل بیماری­زا حاد مانند اشرشیاکلی، سالمونلا، کمپیلوباکتر، کلی­فرم­ها و غیره در دستگاه گوارش شود .
اسانس ­های گیاهی به عنوان یکی از مکمل­های تغذیه­ای جایگزین آنتی­بیوتیک، معرفی شده ­اند . گیاهان دارویی از مدت زمان طولانی است که در محصولات غذایی، عطری و درمان­های دارویی مختلف مورد استفاده قرار می­گیرند. در سیستم­های پرورش حیوانات اهلی از گذشته متابولیت­های گیاهی به طور عام به عنوان عوامل ضد­میکروبی به شمار می­رفته­اند. ممنوعیت و محرومیت اخیر در استفاده از آنتی­بیوتیک­های محرک رشد سبب افزایش تمایل به استفاده از فرآورده ­های طبیعی با منشاء گیاهی شده است [Greathead, 2003]. گیاه دارویی به گیاهانی گفته می­ شود که دارای مواد موثره مشخصی هستند که از آن­ها در درمان بیماری یا پیشگیری از بروز آن استفاده می­ شود [دوازده امامی و مجنون حسینی، ۱۳۸۷].
نتایج تحقیقات حاکی از آن است که استفاده از گیاهان دارویی و مشتقات حاصل از آنها که تحت عنوان کلی مکمل­های غذای فیتوژنیک نامیده می­شوند، منجر به بهبود بازده تولید طیور گوشتی از جمله بهبود مصرف خوراک، افزایش وزن، ضریب تبدیل غذایی، افزایش ماندگاری، بهبود وضعیت سلامتی و عملکرد دستگاه گوارش می شود که از این لحاظ قابل مقایسه با آنتی­بیوتیک­ها هستند [Grashron, 2010]
گوشت طیور و فرآورده ­های حاصل از آن­ها به دلیل ویژگی­های تغذیه­ای مطلوب مانند محتوای چربی پایین و غلظت بالای از اسید­های چرب غیر اشباع به طور گسترده­ای در سراسر دنیا مصرف می­شوند [Bourre, 2005]. سه ویژگی مهم گوشت شامل رنگ، بافت و رایحه مهم­ترین ویژگی­های گوشت هستند که می­توانند پذیرش گوشت به وسیله مصرف کننده را تحت تاثیر قرار دهند. پراکسیداسیون لیپید­ها عامل اولیه در تخریب گوشت و محصولات گوشتی است که بر ویژگی­های کیفیتی گوشت اثر منفی خواهد گذاشت [Addis, 1986].اکسیداسیون چربی و پروتئین تهدید اصلی برای کاهش کیفیت گوشت است. آغاز واکنش­های اکسیداتیو در ماهیچه­ها طی فرآوری و ذخیره­سازی منجر به ایجاد تغییرات نامطلوب در گوشت می­ شود .
به منظور افزایش مدت زمان نگهداری گوشت و فرآورده ­های گوشتی از مواد ضدمیکروبی و آنتی­اکسیدان که اکثرا سنتزی هستند استفاده می­ شود، این در حالی است که امروزه با آگاهی بیشتر مصرف کنندگان در مورد عوارض استفاده از نگهدارنده­های شیمیایی، تقاضای بیشتری برای غذاهای طبیعی­تر وجود دارد [نوری و همکاران، ۱۳۹۱]. مطالعات بسیاری آثار ضد­میکروبی عصاره­های گیاهی را علیه طیف وسیعی از عوامل بیماری­زای موجود در غذاها تأیید می­ کند، این مطالعات همچنین نشان می­دهد که افزودن مواد گیاهی شامل گیاهان و اسانس ­ها به غذای حیوانات باعث می شود که امنیت این غذاها در مدت زمان ذخیره­سازی به صورت پخته یا خام در برابر میکروارگانیسم­های بیماری­زا تأمین گردد. این عمل به خواص آنتی­اکسیدانی و ضد میکروبی این افزودنی­ها نسبت داده می­ شود. گیاهان دارویی و عصاره­های آن­ها دارای خواص مفیدی هستند که از جمله خواص آن­ها می­توان به خصوصیات ضد میکروبی، ضد قارچی و ضد انگلی، ضد ویروسی و آنتی­اکسیدانی اشاره کرد [هاشمی و داوودی، ۲۰۱۰].
بنابر گزارش صورت گرفته، آویشن شیرازی از جمله گیاهانی است که دارای ترکیبات فعالی مانند تیمول و کارواکرول است که این ترکیبات خواص آنتی­میکروبی و آنتی­اکسیدانی داشته و می ­تواند عملکرد را افزایش و ماندگاری گوشت را بهبود دهند. ترکیبات فعال گیاهی از طریق بهبود قابلیت هضم، تعادل اکوسیستم میکروبی و تحریک ترشح آنزیم­ های هضمی اندوژنوس می ­تواند عملکرد طیور را تحت تاثیر قرار ­دهد .
لذا این تحقیق بر آن است تا تاثیر عصاره آویشن شیرازی بر عملکرد، جمعیت میکروبی روده و ثبات اکسیداتیو گوشت را در جوجه­های گوشتی مورد بررسی قرار دهد. زیرا بهبود یافتن هریک از اهداف ذکر شده در نهایت سبب افزایش سود­دهی خواهد شد.
۱-۱- گیاهان دارویی
گیاهان دارویی گیاهانی هستند که یک یا برخی از اندام­های آن­ها حاوی حداقل یک ماده مـؤثره است. این ماده یا مواد که کمتر از ۱% وزن ماده خشک گیاه را تشکیل می­دهد دارای خواص دارویی موثر بر موجودات زنده است. گیاهان دارویی عمدتا به اشکال گیاه تازه، گیاه خشک شده و یا کنسرو شده، فرآوری شده توسط حرارت و استحصال مواد موثره در صنعت مورد استفاده قرار می­گیرد[هاشمیان و فیروزی، ۱۳۹۲]. تنوع و تعداد گیاهان دارویی حیرت انگیز است به طوری که نتایج بررسی­ها نشان می دهد که در حدود ۷۰ هزار گونه گیاهی از گل سنگ­ها گرفته تا گونه­ های درختی حداقل یک بار برای اهداف پزشکی و درمان انسان و دام به کار گرفته شده است [قاسمی، ۱۳۸۸].
۱-۱-۱- اهمیت استفاده از گیاهان دارویی
قدمت شناخت خواص دارویی شاید بیرون از حافظه تاریخ باشد. یکی از دلایل مهم این قدمت حضور باورهای ریشه دار مردم سرزمین­های مختلف در خصوص استفاده از گیاهان دارویی می­باشد. اطلاعات مربوط به آثار و خواص دارویی گیاهان از زمان­های بسیار دور به تدریج سینه به سینه منتقل شده است و با آداب و سنن قومی در آمیخته و سرانجام در اختیار نسل­های معاصر قرار گرفته است [امید بیگی، ۱۳۸۴]. کشور ما به لحاظ تنوع جفرافیایی و اقلیمی، گونه­ های گیاهی متنوعی در آن انتشار دارند. در این میان فلور غنی ایران دارای بیش از ۷۵۰۰۰ گونه گیاهی است که تعداد زیادی از آن­ها را گیاهانی تشکیل می­ دهند که به دلایلی گیاهان دارویی نامیده می­شوند [امید بیگی، ۱۳۸۴].
در اواخر قرن بیستم حجم مبادلات جهانی گیاهان دارویی به ۲۰۰ میلیارد دلار رسیده است. بر اساس گزارش سازمان خوار و بار جهانی (FAO) ارزش صادرات گیاهان دارویی در سال ۱۹۹۵ بالغ بر ۸۸۰ میلیون دلار بوده است. در این ارتباط در چین ۲۰۰ نوع گیاه دارویی کشت می­ شود که صادرات آن­ها به ارزش ۳۳۷ میلیون دلار مقام اول را به خود اختصاص داده است. کشور­های اروپایی در سال ۱۹۸۹ اقدام به ورود گیاهان دارویی مختلف به ارزش ۵۵۰ میلیون دلار نموده ­اند. بر اساس گزارش بانک جهانی، حجم تجارت گیاهان دارویی تا سال ۲۰۵۰ بالغ بر ۵ تریلیون دلار خواهد بود [امید بیگی، ۱۳۸۴]. طی گزارشی ارزش ریالی گیاهان دارویی در ایران در سال ۲۰۰۰ میلادی تنها در حدود ۳۷ میلیارد ریال برآورد شده است [قاسمی، ۱۳۸۸].
۱-۱-۲- ترکیبات فعال گیاهی و طرز اثر آنها
الف) اسید­های آلی: اسید مالیک^[۱]، اسید سیتریک^[۲]، اسید تارتاریک^[۳] و اسید اگزالیک^[۴] نیز از ترکیبات معمولی گیاهان هستند و در اندام­هایی مثل میوه آن­ها جمع می­شوند. این ترکیبات به ویژه اسید تارتاریکمانند یک ترکیب ملین ملایم عمل می­ کند (امید بیگی ۱۳۸۴).
ب) موسیلاژ^[۵]: این ترکیب به گیاه اثر ملین می­دهد. موسیلاژ یک لایه محافظ بر روی مخاط می­کشد به طوری که محرک­های مانند اسید و نمک نمی ­توانند با قسمت­ های ملتهب بیمار تماس پیدا کنند. گاهی از این اثر تسکین دهندگی برای درمان اسهال به ویژه اسهال هایی ناشی از برخی عوامل باکتریایی استفاده می­ شود. موسیلاژ در اثر حرارت طولانی تجزیه شده و به قند تبدیل می شود و به این ترتیب فعالیت خود را از دست می­دهد [امید بیگی ۱۳۸۴].
ج) گلوکوزید­ها^[۶]: موادی هستند که در اثر آنزیم­ها، اسید­های رقیق، قلیاها و جوشاندن هیدرولیز می­شوند و به یک ترکیب غیر قندی و یا به یک یا چند ترکیب قندی تجزیه می­شوند. خاصیت درویی آن­ها مربوط به قسمت غیر­قندی مولکول است که از نظر شیمیایی بسیار متنوع­اند. بسیاری از گلوکوزیدهای گیاهی خاصیت درمانی ندارند. اما برخی مانند گلوکوزیدهای گل انگشتانه^[۷]، خربق سیاه^[۸] و گل برف^[۹] روی قلب تاثیر زیادی دارند. این ترکیبات از فعال­ترین ترکیبات سمی در گیاهان می­باشند [امید بیگی، ۱۳۸۴].
د: ساپونین­ها^[۱۰]: این مواد از دسته گلوکوزید­ها هستند. خاصیت مهم فیزیکی آن­ها این است که محلول آن­ها بسیار کف می­ کند. به همین دلیل است که از آن­ها در شوینده­ها استفاده می­ شود. وجود مقادیر زیاد آن­ها خطرناک بوده وممکن است به دلیل تجزیه کردن گلبول قرمز مهلک باشند. اما از آن جایی که به مقادیر ناچیزی از دستگاه گوارش جذب می­شوند خوردن آنها معمولا خطرناک نیست. ساپونین­ها در دستگاه گواش جذب مجدد برخی از ترکیبات مانند مواد غذایی و دارو­ها را تسهیل می­ کنند. ساپونین­ها ملین­های ملایم، مدر و خلط آور هستند و اگر محلول­ها مایعی از آنها جوشانده شود مانند سایر گلوکوزید­ها از بین می­روند و فعالیت خود را از دست می­ دهند [امیدبیگی، ۱۳۸۴].
ه: تانن­ها^[۱۱] : این مواد باعث رسوب پروتئین­ها می­شوند. در حالت آزاد و به مقدار زیاد مخاط را تحریک می­ کنند و در مقادیر کم مقدار کمی از پروتئین­ها را در آستر مخاطی رسوب داده و بدین ترتیب آن را نفوذناپذیر می­سازند. بدین ترتیب از نفوذ سایر محرک­ها به لایه­ های عمیق­تر مخاط آسیب دیده جلوگیری شده و به بهبودی آن­ها کمک می­ کند. به دلیل این خاصیت از تانن­ها به عنوان ضد اسهال و برای درمان برخی از سوختگی­ها به کار می­روند. تانن­ها از رشد باکتری­ ها جلوگیری می­ کنند زیرا پروتئین­های لازم برای تغذیه آن­ها را از دسترس آنها خارج کرده و پروتئین­های خود باکتری­ ها نیز رسوب پیدا می­ کند تانن­ها بر اثر جوشاندن طولانی در آب منهدم می­شوند [امید بیگی، ۱۳۸۴].
روغن­های ضروری و اسانس ­ها^[۱۲]: روغن ضروری مخلوطی از ترکیبات معطر فرار است که پدید آورنده خصوصیات آروماتیک مواد گیاهی است. واژه ضروری از لغت جوهر ذاتی به وسیله پاراسلسوس به دست آمده که معتقد است این جوهر عنصر موثر در خصوصیت دارویی است. از آن جایی که اصطلاح روغن ضروری یک مفهوم تقریبا ناشناخته به دست آمده از قرون وسطی است، اصطلاح روغن فرار برای این ترکیبات پیشنهاد شده است [Bakkali, 2008]. روغن­های ضروری مخلوط­های بسیار پیچیده از ترکیبات شیمیایی با غلظت­های متفاوت اند، به عنوان مثال غلظت دو ترکیب عمده آویشن (تیمول و کارواکرول) در دامنه غلظتی کمتر از ۳ تا بیشتر از ۶۰ درصد اسانس در این گیاه گزارش شده اند. به دلیل تفاوت ترکیبات شیمیایی در اسانس ­ها ممکن است اثرات بیولوژیکی آن­ها با یکدیگر متفاوت باشد. روغن­های ضروری براساس واحد­های ایزوپرن (ترکیبات ۵ کربنه) به ترپن­ها {مونوترپن (۲ واحد ایزو پرن)، سزکویی ترپن (۳ واحد ایزوپرن)، دی ترپن(۴ واحد ایزوپرن)} و فنیل پروپن­ها تقسیم می­شوند. ترپن­ها و فنیل پروپن­ها به وسیله مسیر موالونیک اسید^[۱۳] و شیکمیک اسید^[۱۴] سنتز می­شوند. ترکیبات اصلی روغن­های ضروری مسئول فعالیت ضد میکروبی گیاهان هستند [Cowan, 1999]
ز) ترکیبات معدنی: از میان ترکیبات معدنی کلسیم و پتاسیم اهمیت ویژه­ای دارند. نمک­های پتاسیم خاصیت مدر دارند، در حالیکه املاح کلسیم به ساختمان استخوان­ها، تنظیم دستگاه عصبی و مقاومت بیمار در برابر در برابر عفونت­ها یاری می­رسانند، املاح پتاسیم تقریبا در تمام گیاهان به فراوانی یافت می­شوند و معمولا به شکل محلول هستند، املاح کلسیم کمتر قابل حل می­باشند [امید بیگی، ۱۳۸۴].
ح) رزین­ها^[۱۵]: توسط غده­های مخصوص در گیاه ترشح می­شوند که شبیه غده­های مولد اسانس ­ها هستند و غالبا هم در همان زمان ترشح می­شوند. رزین­ها فرار نیستند و باعث تحریک پوست می­شوند [زرگری، ۱۳۶۹].
ط) آلکالوئیدها^[۱۶]: ترکیبات ازته­ای هستند که تأثیر کم و بیش مشخصی بر اعصاب مرکزی دارند و اغلب بر اعصاب محیطی نیز اثر می­گذارند. برخی از آلکالوئید­ها از قوی­ترین سموم شناخته شده هستند و فقط تعداد کمی از گیاهان آلکالوئید دار در طب خانگی کاربرد دارند [زرگری، ۱۳۶۹].
ی) ترکیبات تلخ: این ترکیبات یک گروه شیمیایی خاص نیستند و تنها خاصیت مشترک آنها مزه تلخ آن­ها است که دارای خاصیت درمانی است زیرا مصرف این ترکیبات به صورت خوراکی، ترشح شیره­های گوارشی را افزایش می­دهد و اشتهای بیمار را زیاد می­ کند. از این گیاهان می­توان ریشه جنتیانا و خزه ایسلندی را نام برد برخی از گیاهان مانند جنتیانا هم تلخ هستند و هم دارای اسانس می­باشند. این دو گروه از ترکیبات ترشح شیره گوارشی را زیاد کرده و اشتهای بیمار را افزایش می­ دهند [زرگری، ۱۳۶۹].
ک) ترکیبات فنولیک^[۱۷] و پلی­فنول­ها^[۱۸]: از معمول­ترین این ترکیبات سینامیک اسید^[۱۹] و کافئیک اسید^[۲۰] هستند. از ترکیبات هیدروکسی فنول می­توان گاتگول^[۲۱] و پیروگالول^[۲۲] را نام برد که به ترتیب دارای دو و سه گروه هیدروکسیل هستند. مکان و تعداد گروه هیدروکسیل بر روی گروه فنول سمیت نسبی آن را بر علیه میکروارگانیسم­ها تعیین می­ کند و با افزایش تعداد گروه هیدروکسیل سمیت نیز افزایش می­یابد. سمیت ترکیبات فنولیک در برابر میکروارگانیسم­ها می­تواد ناشی از ممانعت آنزیمی به وسیله ترکیبات اکسایش یافته، یا احتمالا از طریق واکنش با گروه های سولفیدریل یا بیشتر از طریق اثرات متقابل نامشخص با پروتئین­ها باشد [Cowan, 1999].
۱-۱-۳- بررسی تأثیر گیاهان دارویی در تغذیه طیور
استفاده از آنتی­بیوتیک­های محرک رشد به میزان کم سبب توقف رشد باکتری، جلوگیری از شیوع بیماری و افزایش سرعت رشد در حیوانات پرورش یافته به طور متراکم و صنعتی می­ شود. اما استفاده از آن­ها به دلیل شیوع سویه­های باکتریایی مقاوم به آنتی بیوتیک­ها در طی دوره زمانی اندک، امکان انتقال این نوع مقاومت به دیگر سویه­های باکتریایی و همچنین مقاومت باکتری­ های بیماری­زا به خصوص باکتری­ های انسانی به آنتی­بیوتیک­ها و عدم درمان موفقیت­آمیز بیماری­های با منشاء باکتریایی باعث ممنوعیت در استفاده از آن­ها شد. در نتیجه تولید ترکیبات جایگزین آنتی­بیوتیک با هدف حفظ سلامت روده و بهبود عملکرد حیوان مورد توجه قرار گرفته است. از آن جایی که متابولیت­های ثانویه گیاهی دارای خصوصیات ضد­میکروبی و ضد انگلی قابل توجهی علیه طیف وسیعی از عوامل بیماری­زا هستند می­توانند به عنوان جایگزین­های مناسب برای آنتی­بیوتیک­ها مورد توجه قرار گیرند [هاشمی و داوودی، ۱۳۹۰].
در سال­های اخیر توجه بسیاری به سمت افزودنی­های خوراکی با منشاء گیاهی معطوف شده است، واژه فیتوژنیک که به مواد گیاهی و فیتوبیوتیک­ها نیز مربوط می­ شود بیانگر ترکیبات استخراج شده از گیاهان هستند که جهت ایجاد تغییراتی در خواص خوراک و بهبود عملکرد به جیره حیوانات اضافه می­شوند. فیتوژنیک­ها طیف وسیعی از مواد خوراکی را شامل می­شوند که بسیاری از آنها سابقه طولانی در تغذیه انسانی دارند و به عنوان چاشنی، نگهدارنده و دارو از زمان­های قدیم استفاده می­شده ­اند. این مواد گیاهی معمولا از انواع مختلفی از ترکیبات فعال تشکیل شده اند که در کنار یکدیگر سبب ایجاد طعم و عطر خاص می­شوند، در واقع ترکیبات با منشاء گیاهی به دلیل خواص طعم دهندگی معروف­اند، بنابراین بر خوش­خوراکی جیره­ های دام و طیور موثرند.از طرف دیگر این ترکیبات به علت دارا بودن فعالیت زیستی، توانایی ایجاد اثرات مثبتی را بر سلامت دستگاه گوارش و عملکرد دام دارند. خواص ضد­میکروبی، ضد­قارچی و ضد­ویروسی، آنتی­اکسیدانی و سایر فعالیت­های ترکیبات گیاهی در شرایط برون­تنی به خوبی مشخص شده و در آزمایشات علمی متعدد به اثبات رسیده است. تعداد مطالعاتی که اثرات ترکیبات گیاهی را در شرایط درون­تنی بر دستگاه گوارش نشان داده­اند مانند آزمایشات تغذیه­ای روی حیوانات نیز در حال افزایش است. میکروفلور دستگاه گوارش، ریخت­شناسی روده، تخلیه معده، فعالیت اندام­های گوارشی ودر نهایت فراسنجه­های عملکردی انتظار می­رود که تحت تاثیر ترکیبات گیاهی قرار گیرد [محیطی اصلی و همکاران، ۱۳۸۹].
همچنین گوشت و فرآورده ­های گوشتی ممکن است به آسانی به میکروارگانیسم­های مختلف آلوده شوند و اگر شرایط حمل و نقل و نگهداری آنها مناسب نباشد منجر به رشد باکتری­ های مولد فساد و بیماری زا می شود و در نهایت کیفیت گوشت کاهش یافته و بهداشت عمومی در معرض خطر قرار می­گیرد. نگهداری در سردخانه متداول­ترین روش نگهداری گوشت و فرآورده ­های گوشتی محسوب می­ شود. در برخی از کشور­ها به منظور افزایش مدت زمان نگهداری گوشت و فراورده­های گوشتی، از مواد ضد­میکروبی و آنتی­اکسیدان که اکثر اوقات سنتزی هستند استفاده می­ شود این در حالی است که امروزه مصرف­ کنندگان آگاهی بیشتری در مورد عوارض استفاده از نگهدارنده­های شیمیایی پیدا کرده ­اند و تقاضای بیشتری برای غذا­های طبیعی­تر وجود دارد [نوری و همکاران، ۱۳۹۱].
در این راستا فیتوژنیک­ها که ترکیباتی با منشاء گیاهی بوده و عمدتا اسانس ­های گیاهی را شامل می­شوند معرفی شدند، این گونه از ترکیبات می­توانند بدون نیاز به در نظر گرفتن دوره حذف استفاده شده و مقاومت آنتی­بیوتیکی نیز ایجاد نکنند .
۱-۱-۴- تأثیر گیاهان دارویی بر جمعیت میکروبی روده