اما با همه این عوامل اگرچه کاربرد این واژه در همه طیف‌های صنعت، تجارت و حتی فعالیت‌های روزمره سیطره یافته، عامل مشترک، «جز اطلاعاتی» این ‌فعالیّت هاست.^[۱۵] در واقع در فضای سایبر آنچه که اهمیت دارد این مسئله است که یکسری اطلاعاتی در یک فضای مجازی نمود یافته‌اند. در حقیقت، حقوقی که در این فضا به نام حقوق سایبر نیز مطرح می‌گردد، بخشی از حقوقی است که در دنیای کامپیوترها به ویژه اینترنت موضوعیت می‌یابد و موضوعاتی مانند هرزه نگاری در سایت‌های اینترنت^[۱۶]، حریم خصوصی، آزادی بیان، قانون مند ساختن تجارت الکترونیکی و امکان اجرای حقوق مالکیت فکری را در بر می‌گیرد.^[۱۷] و حتی در سطحی وسیع‌تر امنیت جهانی را به چالش می‌کشد و شکل جدیدی از نبرد «جنگ سایبری» را مطرح می‌کند.^[۱۸]

البته باید در پایان این بحث بیفزاییم که اکثریت دیدگاه هایی که در نزد متخصصین داخلی و در اندیشه آنان شکل گرفته نظریه معقولی درباره تعریف فضای سایبر پذیرفته شده تا آنجا که در فرهنگ اصطلاحات کامپیوتر، «سایر اسپیس» به تمام محیط‌هایی مانند اینترنت اطلاق می‌شود که در آن اشخاص به وسیله کامپیوترهای به هم پیوسته با یکدیگر تبادل دارند.^[۱۹] کلمه مانند، در واقع همان کلمه‌ای است که راه را بر تفسیر صرف مضیّق و محدود کردن به سایبر سپیس به دنیای کامپیوتر می‌بندد. که البته در مقام مقایسه این تعریف را با تعریف سایت مؤسسه سیستم پیگیری آنلاین اطلاعات^[۲۰] چنین آمده است: «فضا و اجتماع شکل گرفته توسط کامپیوترها، شبکه های کامپیوتری و کاربران است. به عبارتی دنیای مجازی که کاربران اینترنتی وقتی Online هستند به آن دسترسی دارند.»

۲-۲-۲- مفهوم اینترنت

اینترنت در کنار همه مواهبی که در اختیار بشر قرار داده و زندگی وی را راحت ‌کرده‌است، این امکان را هم برای بزهکاران ایجاد ‌کرده‌است که روش‌های جدیدی برای ارتکاب جرم انتخاب کنند.


‌به این دلیل که این جرایم در فضای مجازی رخ می‌دهد و با بهره گرفتن از ابزارها و وسایل جدیدی است، حقوق در پیش‌بینی قواعد حاکم بر آن و در نظر گرفتن راهکارهای بازدارنده، با ‌مشکلاتًتی روبه‌رو است. در ادامه به بررسی یکی از حوزه های حساس جرایم اینترنتی می‌پردازیم و راهکارهای پیشگیری از وقوع چنین جرایمی را بررسی می‌کنیم.



در چند سال اخیر، شاهد افزایش اعمال خلاف نظم عمومی از طریق رایانه و فضای مجازی اینترنت هستیم. به گونه‌ای که در سال ۱۳۸۵، صدها سایت اینترنتی شامل خبرگزاری‌ ایلنا‌، خبرگزاری فارس، روزنامه‌ همشهری، بانک رفاه، بانک سپه، بانک پارسیان آموزش و پرورش و… در اثر وقوع حمله اینترنتی از کار افتادند. در این مبحث به مواردی که می‌توانند به عنوان تدابیری که در زمینه پیشگیری از وقوع این دسته از جرایم نوپدید و همچنین بازداشتن مجرمان از تکرار جرم «تروریسم رایانه‌ای» در آینده کارایی لازم را داشته باشند، اشاره خواهیم کرد.

جرم تروریسم رایانه‌ای از دسته جرایم تخصصی است و مرتکب آن نیز معمولاً جزو مجرمان یقه‌سفید، متخصص و برخوردار از شأن اجتماعی بالا است، ‌بنابرین‏ به نظر می‌آید بهترین روش برای پیشگیری از بزه‌دیدگی در برابر این اعمال خطرناک، افزایش سطح آگاهی‌ها و دانش عموم مردم و مقامات پلیسی و امنیتی در رابطه با بهره گرفتن از رایانه باشد.

آموزش یکی از روش‌های مناسب برای افزایش سطح آگاهی افراد به حساب می‌آید. آموزش روش‌هایی که اغلب تروریست‌های سایبری از آن طریق اقدام به حمله می‌کنند. همچنین آموزش چگونگی ارتقای سطح امنیتی رایانه به وسیله نرم‌افزارهای ضد هک، ضد ویروس و…. چنان که «لاول‌برارا» یکی از اعضای مرکز (CIAS) واقع در دانشگاه فناوری تگزاس اظهار ‌کرده‌است «همه ما ممکن است چیزهایی ‌در مورد رایانه ها بدانیم اما اغلب چیزهای بسیار کمی ‌در مورد هکرها، نحوه کار آن‌ ها و ترور‌های سایبری می‌دانیم و همین امر سبب شده که بسیار در معرض حملات و تهدید‌های رایانه‌ای قرار گیریم، بی‌آنکه بتوانیم در مقابل آن‌ ها از خود دفاع کنیم». وی در ادامه می‌افزاید: «طرح عملیاتی جدید مرکز تحقیقاتی دانشگاه تگزاس برآنست تا کاربران را بیشتر از چگونگی نحوه کار کردن با سامانه‌ها و انواع حملات و تهدید‌های رایانه‌ای آشنا کند و نگاه آن‌ ها را نسبت به بسیاری از چیز‌ها که نمی‌دانند، باز کند».

از دیگر روش‌ها، افزایش سطح امنیتی سایت‌های مربوط به سازمان‌های دولتی و به طور مثال، نصب دیوار‌های آتشین پیشرفته و غیر قابل نفوذ در برابر هجمه این گونه مجرمان حرفه‌ای است.

به نظر می‌رسد همگان با ارتکاب جرایم نو‌ظهور و نوین شدن روش‌های ارتکاب بزه و نیز ایجاد محیط مجرمانه جدید به نام فضای مجازی یا سایبر باید راه‌های تعقیب مجرمان از این دست و مقابله با آن‌ ها نیز تغییر یابند. یکی از مصادیق این تغییرات که در سایر کشور‌ها به ویژه کشور‌های توسعه‌یافته نظیر آمریکا به صورت کاملاً سازماندهی شده طراحی شده پلیس سایبر است. عملیات جدید پلیس سایبر با همکاری کادر متخصص فناوری اطلاعات دانشگاه تگزاس، اجرای یک طرح عملیاتی ضربتی در جهت شناسایی منابع ترور سایبر به کاربران، به نام «باز کردن دیده ها» است.

مرکز تضمین‌های زیرساختاری و امنیتی (CIAS) واقع در دانشگاه فناوری تگزاس با ارائه یک طرح عملیاتی ضد حمله علیه ترورهای سایبر سعی در کمک‌رسانی به اجرای موفق قوانین سایبر دارد تا ‌به این ترتیب میزان آسیب پذیری‌های وارده بر عملیات اجرایی سایبر را کاهش دهد.