درباره اینکه آیا ضابطان قضایی مجاز به تفتیش منازل در جرایم مشهود هستند یا خیر، دیدگاه ها متفاوت است. هرچندکه نظریه های مشورتی اداره حقوقی قوه قضایه غالباًصریح نبوده و بدون تکلیف بحث جرایم مشهود و غیر مشهود بیان شده است. « بازرسی از منازل و اموال مردم باید تحت نظر و به دستور صریح و مستقیم مقامات، صالحه قضایی باشد .»^[۸۸] ولی در آخرین نظریه این اداره آمده است:

«بازرسی از منازل به منظور دسترسی به متهم در جرایم مشهود، چنانچه با رعایت مقررات مواد ۹۶ و بعد قانون آیین دادرسی کیفری سال ۱۳۷۸ صورت بگیرد، باید با اجازه صاحبخانه یا متصرف قانونی صورت بگیرد مگراینکه بیم فرار متهم وجود داشته باشد و ضابطان ناگزیر شوند برای جلوگیری از فرار متهم واردمنزلی شوند که در آن مخفی شده است.^[۸۹]

همان‌ طور که ملاحظه شد معلوم نیست چرا اداره حقوقی قوه قضایه فقط برای جلوگیری از فرار متهم، ورود به منزل در جرایم مشهود را جایز دانسته است. درحالی که بعضی از مواقع حفظ و تامین دلیل مهم‌تر از جلوگیری از فرار متهم است. مثلاًاگریک جاسوس، خرابکار یا تروریست بعداز فرار از صحنه جرم، واردمنزلی شود که طبق دلایل، ظن قوی به وجود اسباب، آلات و دلایل جرم در آن باشد و بیم از بین بردن آن توسط متهم تا رسیدن دستور مقام قضایی وجود داسته ولی بیم فرار متهم به دلیل محاصره اقتصادی وجود نداشته باشد ( که این مورد طبق ماده ۹۶ ق. آ.د.ک از موارد جواز قانونی بازرسی از منازل است و فوت وقت موجب محو آثار و ادله جرم می‌گردد ) مستنداً به قسمت اخیر ماده ۱۸ و مفهوم مخالف قسمت اخیر ماده ق. آ.د.ک نیز ضابطین قضایی حق ورود به منزل و بازرسی ازآن را خواهند داشت.

نظریه اقلیت کمیسیون مجموعه نشست های قضای این است که:

«در جرایم مشهود هم نیاز به اجازه مقام قضایی است. چرا که حرمت منزل، واجب است و اگر در موقع تعقیب به مجرم وارد منزل گردد، مأموران باید منزل را تحت نظر داشته باشند تا کسب اجازه کنند و سپس می‌توانند وارد منزل شوند. »

این نظریه علاوه براینکه مخالف عموم قسمت اخیر ماده ۱۸ و مفهوم قسمت اخیر ماده ۲۴ ق. آ.د.ک است با قاعده ضرورت (الضرورات تبیح المحذورات) و اجرای قانون اعم و فسلفه تقسیم جرایم به مشهود و غیرمشهود مغایرت دارد.

اما نظریه اکثریت اعضای کمیسیون یعنی نظریه مصوب این است:

«اگر جرمی‌مشهود باشد، با شرایط مذکور در ماده ۲۱ ق .آ.د.ک، اگر مأموران، متهم را تعقیب کنند و درادامه تعقیب، مجرم وارد منزل شود، بدون کسب اجازه از مقام قضایی می‌توانند وارد منزل شوند. چون ورود به منزل جزء لوازم تعقیب می‌باشد چرا که جرم اتفاق افتاده و در وقوع آن شکی نیست و مشهود هم هست. لذا اگر داخل منزل نشوند متهم می‌گریزد و دلایل از بین می‌رود.

‌بنابرین‏ در این موقعیت نیاز به کسب اجازه از مقام قضای نمی‌باشد. البته جرم باید محرز باشد و زمان ورود مامورین هم بلافاصله باشد.^[۹۰]

حال با توجه به توجه به اینکه فوت وقت موجب محو آثار و ادله وقوع جرم و فرار متهم در جرائم مشهود می‌گردد آیا ضابطان قضایی می‌توانند با استناد به مفهوم مخالف قسمت اخیر ماده ۲۴ ق آ د ک (که مفهوم وصف است) یا به استناد عموم قسمت اخیر ماده ۱۸ همان قانون بدون اجازه مخصوص مقام قضایی اقدام به بازرسی از منزل نمایند یا خیر؟

در پاسخ باید گفت ضابطان قضایی می‌توانند به استناد مفهوم مخالف قسمت اخیر ماده ۲۴ ق آ د ک در جرائم مشهود و با رعایت سایر ترتیبات قانونی بدون حکم قضایی اقدام به تفتیش منازل، اماکن و اشیاء و جلب اشخاص نمایند.

هر چند که فقها و علمای علم اصول در خصوص حجت بودن مفهوم وصف اختلاف دارند ولی در جایی که قرینه خاص وجود داشته باشد در دلالت تقیید به وصف بر مفهوم،تردیدی نکردند.اختلاف در جایی است که مورد خالی از هر گونه قرینه باشد و این اختلاف هم بر می‌گردد به اینکه تقیید، تقیید خود حکم است و حکم منوط به آن است یا اینکه تقیید برای موضوع حکم یا متعلق موضوع حکم است. ^[۹۱]

‌بنابرین‏ اگر تقیید به خود حکم برمی‌گردد، مثل این مورد که قانون‌گذار در مقام بیان وظایف ضابطان ‌در جرایم مشهود و غیرمشهود بوده حکم خود را منوط به جرایم غیرمشهود ‌کرده‌است، تقیید حکم به جرایم غیرمشهود ظهور در انقضای حکم در صورت انتفای وصف دارد، زیرا بعد از فرض اناطه حکم به وصف این امر بر اغصار حکم درآن وصف دلالت می‌کند.

علاوه براستدلال اصولی فوق، می‌توان به قسمت دوم ماده ۱۸ قانون آیین دادرسی و کیفری استنادکرد که ‌بر مبنای‌ آن «ضابطان دادگستری در جرایم مشهود می‌توانند تمامی‌اقدامات لازم را به منظور حفظ آلات، ادوات، آثار، علایم و دلایل جرم و جلوگیری از فرارو اختفای متهم و یا تبانی معمول دارند.» که عبارت «تمامی‌اقدامات لازم» لفظ عام است که در قانون، هیچ تخصیصی برآن وارد نشده است. یعنی ضابطان قضایی هر اقدامی‌که برای حفظ آلات و ادوات جرم و جلوگیری از فرار و اختفای متهم لازم بدانند، می‌توانند انجام دهند . ‌بنابرین‏ اگر ورود به منزل برای جلوگیری از فرارمتهم، لازم و ضروری باشد، ضابطان قضایی می‌توانند با رعایت سایر ترتیبات قانونی مذکور در مواد ۱۹۷ الی ۱۰۰ ق. آ.د.ک اقدام به آن نمایندو الا مأموری که اقدام به تعقیب یک جانی خطرناک کرده و به محض ورود جانی به منزل خود یا شخص دیگری بخواهد کارش را نیمه تمام بگذارد تا با اخذ حکم قضایی او را دستگیرنماید، جرم کشف شده مکتوم می‌ماند و قاتل در اختیار، فراری داده می‌شود.

البته برخی از حقوق ‌دانان به صورت شفاهی گفتند، منظور از تمامی‌اقدامات لازم در این ماده، غیراز بازرسی از منزل است. درحالی که چنین استدلالی خالی از قوت است. زیرا لفظ عام برتمامی‌افراد و مصادیق خود دلالت دارد. مگراینکه توسط قانون‌گذار مخصصی پیش‌بینی شده باشد که چنین مخصصی در قوانین وجود ندارد. قانون‌گذار در دومورد راجع به جرایم مشهود ( درقسمت اخیرماده ۱۸ و ماده ۲۳ قانون آ.د.ک ) بترتیب برای ضابطین قضایی و قضاتی که صلاحیت محلی برای رسیدگی به موضوع را ندارند، از لفظ تمامی‌اقدامات لازم و کلیه اقدامات لازم وبرای جلوگیری از محو آثار و علایم جرم و فرارمتهم استفاده نموده و درهیچ مورد تخصیص براین دو ماده وارد نکرده است.

گفتنی است، طبق ماده ۹۷ قانون آ.د.ک، مأموران انتظامی‌زمانی مجاز به بازرسی از منزل دیگری هستندکه دستگیری متهم ازهتک حرمت منزل دیگری مهم تر باشد.

باید توجه داشت که همیشه حرمت منزل دیگری اهم نیست، بلکه ورود به منزل دیگری برای اطفای حریق و نجات جان انسان یا دستگیری جانی خطرناک، خرابکار، جاسوس و…. درراستای اجرای قانون اهم بوده و مغایرتی با شرایط قانونی اجرای قانون اهم ندارد.

دستمزد می‌تواند عاملی مؤثر بر رضایت شغلی در نظر گرفته شود، در حالی که در برخی از پژوهش‌ها به نبود رابطه دستمزد با رضایت شغلی پی برده شده است. همچنین تغییر در دستمزد، روی رضایت شغلی اثر می‌گذارد. مشخصه‌ های سازمانی می‌تواند از عوامل مؤثر بر رضایت شغلی باشد.مشخصه‌ های شغلی بر رضایت شغلی تأثیر دارد. ‌بر اساس یافته های سوسا- پزا داشتن شغل خسته کننده اثر بسیار منفی بر رضایت شغلی دارد. برعکس علاقه مندی به شغل، رابطه خوب با مدیر و امکان استقلال در کار از عوامل مؤثر در افزایش رضایت شغلی است (به نقل از فریمن،۲۰۰۰).

انواع رضایت شغلی

گیزینبرگ^[۴۶] و همکارانش (۱۹۹۸) که رضایت شغلی را از دیدگاه های گوناگون مورد توجه قرار
داده ­اند به دو نوع رضایت شغلی اشاره می‌کنند:

رضایت درونی که از دو منبع حاصل می‌گردد، اول احساس لذتی که انسان صرفاً از اشتغال به کار وفعالیت عایدش می­ شود. دوم لذتی که بر اثر مشاهده پیشرفت و یا انجام برخی مسئولیت های اجتماعی و به ظهور رساندن توانایی­ ها و رغبت های فردی به انسان دست می‌دهد.

رضایت بیرونی که با شرایط اشتغال و محیط کار ارتباط دارد و هر لحظه در حال تغییر و تحول است.

عوامل درونی که خصوصیات و حالات فردی را شامل می‌گردند درمقایسه با عوامل بیرونی که شرایط کار و اشتغال را در بر می‌گیرد از ثبات بیشتری برخوردارند، لذا رضایت درونی پایدار تر از رضایت بیرونی است. رضایت کلی نتیجه تعامل بین رضایت درونی و بیرونی است (رضایی هرندی، ۱۳۸۹).

شکل(۲-۱) مدل نظری رضایت شغلی(کارگر،۱۳۸۹).

پیامدهای رضایت شغلی و عدم رضایت شغلی

رضایت شغلی باعث می­ شود، بهره ­وری فرد افزایش یابد، فرد نسبت به سازمان متعهد می شود، سلامت فیزیکی و ذهنی فرد تضمین شود، روحیه فرد افزایش می­یابد، از زندگی راضی باشد و مهارت­ های جدید شغلی را به سرعت آموزش ببیند. عدم رضایت شغلی باعث کاهش روحیه کارکنان می شود که روحیه پایین در کار بسیار نامطلوب است. مدیران وظیفه دارند که علائم روحیه پایین و عدم رضایت شغلی را به طور مستمر زیر نظر بگیرند و در اولین فرصت اقدامات لازم را انجام دهند. بعضی از شاخص­ های روحیه پایین عبارتند از:

تشویش

تشویش^[۴۷] یک شرایط کلی است که ناخشنودی فرد از شغل رانشان می‌دهد و ممکن است به انحاء مختلف ظاهر شود. فرد ممکن است تمایل زیادی به شغل خود نداشته باشد، در محیط کاری خواب آلود شود، فراموشکار شود، در کار بی دقتی کند، از شرایط کاری شکایت کند، دیر سر کار حاضر شود و یا غیبت کاری داشته باشد که همگی این شرایط بر سلامت ذهنی فرد تاثیر منفی بر جای می‌گذارد (پورکلهر، تقی­پور و رکنی­پور،۱۳۹۱).

غیبت کاری

مطالعات نشان می‌دهد، کارکنانی که رضایت کمتری دارند احتمالا بیشتر غیبت می‌کنند. دو نوع غیبت وجود دارد، یکی غیبت غیر ارادی است که به علت بیماری یا سایر دلایل موجه و حوادث پیش‌بینی نشده اتفاق می افتد که غیر قابل اجتناب است و ارتباطی با رضایت شغلی ندارد. دیگری غیبت اختیاری است که ناشی از عدم رضایت شغلی فرد است (پورکلهر و همکاران،۱۳۹۱).

تأخیر در کار

تأخیر کاری همانند غیبت این باور را به وجود می آورد که فرد از کارش ناراضی است. این نشان می‌دهد که فرد برای شغل خود اهمیتی قائل نیست و بیشتر اوقات خود را به استراحت در خانه اختصاص می‌دهد. وقتی هم که سرکار حاضر می شود، بیشتر به تلفن های شخصی پرداخته و به طور کلی در پی اتلاف وقت است. به ‌عنوان نمونه دانشجویی که دیر سرکلاس حاضر می شود نشانگر آن است که از رشته تحصیلی یا نحوه تدریس استاد خود ناراضی است (پورکلهر و همکاران، ۱۳۹۱).

ترک خدمت

ترک خدمت کارکنان موجب وقفه در عملیات سازمان شده و جایگزین نمودن افراد برای سازمان پرهزینه بوده و از نظر فنی و اقتصادی نیز نامطلوب است. بر اساس مطالعات “آرنولد و فلدمن ” در واحدهای سازمانی که میزان رضایت شغلی افراد آن از حد متوسط پایین تر است، نرخ ترک خدمت کارکنان آن بالاتر خواهد بود. البته ترک خدمت ممکن است ارادی و مربوط به عدم رضایت شغلی باشد و یا دلایل شخصی داشته باشد که خارج از کنترل مدیر است. از طرف دیگر ترک خدمت می‌تواند ناشی از مدرنیزه شدن کارخانه، فقدان سفارشات برای تولید، کمبود مواد اولیه و به طور کلی ناشی از وضعیت دشوار اقتصادی باشد. در چنین مواردی موضوع ترک خدمت بایستی به طور جدی مورد رسیدگی قرار گرفته و هر جا که ضرورت دارد، اقدامات اصلاحی صورت پذیرد (پورکلهر و همکاران،۱۳۹۱).

فعالیت اتحادیه

مطالعات نشان می‌دهد که کارکنان بارضایت شغلی بالا، تمایلی به عضویت در اتحادیه ندارند و به آن به ‌عنوان یک ضرورت نمی نگرند. شواهدی در دست است که نشان می‌دهد، عدم رضایت شغلی علت اصلی اتحادیه گرایی است. سطح فعالیت اتحادیه ها به سطح عدم رضایت شغلی بستگی دارد. هر چه سطح عدم رضایت شغلی کمتر باشد، ممکن است تنها به شکایت بسنده شود ولی اگر سطح عدم رضایت شغلی بالاتر باشد ممکن است موجبات اعتصاب کارکنان را فراهم آورد (پورکلهر و همکاران، ۱۳۹۱).

بازنشستگی زودرس

مطالعات “اشمیت و مک لن” ارتباط رضایت شغلی و بازنشستگی زودرس را نشان می‌دهد. شواهدی وجود دارد، مبنی بر اینکه کارکنانی که تقاضای بازنشستگی پیش از موعد را می‌کنند، تمایل دارند نگرش­های مثبت خود را کمتر معطوف به کار خود بسازند. از طرف دیگر کارکنانی که پست های سازمانی عالیتری دارند و دارای فرصت‌های کاری چالشی هستند، نسبت به مشاغل سطوح پایین تر کمتر به دنبال بازنشستگی زودرس هستند (پورکلهر و همکاران،۱۳۹۱).

نظریه های رضایت شغلی

نهضت روابط انسانی

نظریه پردازان دیدگاه روابط انسانی در مطرح کردن رضایت شغلی نقش بسزایی داشته اند. این نهضت در دهه ۱۹۳۰ شکل گرفت اما ریشه‌های آن به اواخر دهه ۱۹۲۰ و به رویداد بزرگی بر می‌گردد که در مطالعات هاثورن^[۴۸] معروف است. این رویداد عبارت بود از مجموعه آزمایشهایی که در خانه هاثورن وابسته به شرکت الکتریکی غربی^[۴۹] در شیکاگو انجام گرفت و بدین منظور پایه ریزی شد که تاثیر روشنایی،‌استراحت‌های کوتاه مدت، عوامل محیطی مانند نور،صدا،و سایر شرایط کار را بر عملکرد، مورد بررسی قرار دهد. اما اعتقاد بسیاری از کارشناسان این مطالعه بیش از هر چیز تاثیر رهبری معیارهای گروهی و سایر عوامل اجتماعی بر عملکرد را مشخص ساخت. اثر این مطالعه تا حدی بود که آن را نقطه عطف حرکت روابط انسانی در مدیریت می دانند. نظریه پردازان این مکتب با مطالعات خود نشان دادند که کارگر خوشحال، کارگر سود آور است و رضایت شغلی بیش از هر چیز تحت تاثیر نقش ‌گروه‌های کاری و سرپرستان است (هومن،۱۳۸۱).

اتحادیه های کارگری:

مبحث اول: حل تزاحم از طریق شرط ضمن عقد

در حقوق خصوصی اصل و مبنا اراده ی اشخاص است. یعنی رویکرد این رشته از علم حقوق حفظ منافع و مصالح اشخاص در روابط خصوصیشان با یکدیگر است، اگر چه قواعد حقوق خصوصی به نوعی متضمن مصالح کلیت جامعه نیز می‌باشد. ‌بنابرین‏ با توجه ‌به این که عقود، تجلی اراده ی آزاد اشخاص می‌باشند، و بر همین اساس قانون‌گذار اجازه ی درج شروطی را در ضمن قراردادها به طرفین داده است تا از این رهگذر بتوانند علاوه بر تعهدات اصلی حاصل از عقد یک سلسله تعهدات فرعی را هم برای یکدیگر ایجاد کنندکه البته این امر بر اساس توافق طرفین صورت می‌گیرد.

عقد نکاح نیز مشمول این قاعده ی کلی می‌باشد. یعنی اراده ی طرفین می‌تواند به برخی تعهدات فرعی در قالب شرایط ضمن عقد تعلق گیرد. البته آثار اجتماعی ازدواج و اهمیت ویژه ای که نهاد خانواده در ساختار جامعه دارد قانون گذار را در این جا به سختگیری بیشتری واداشته و اراده ی طرفین در این مورد تاثیر محدودتری دارد. به عنوان مثال میتوان به ماده ۱۰۶۹ قانون مدنی اشاره کرد که شرط خیار فسخ نسبت به عقد نکاح را باطل اعلام می‌کند.

به هر حال در این مبحث جایگاه شرط ضمن عقد در قالب عقد نکاح مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

گفتار اول: احکام کلی شرط ضمن عقد

برای ورود به بحث در خصوص ارائه راهکار از طریق به کارگیری شروط ضمن عقد نکاح، ابتدای کار بهتر است اشاره مختصری در زمینه احکام کلی شرط ضمن عقد باشد.

الف ـ تعریف شرط و اقسام آن:

در تعریف شرط اینگونه نوشته اند که در حقوق مدنی شرط دارای دو معنی است: الف) امری است محتمل الوقوع در آینده که طرفین عقد یا ایقاع کننده، حدوث اثر حقوقی عقد یا ایقاع را (کلا یا بعضا) متوقف بر حدوث آن امر محتمل الوقوع نماید. ب) وصفی که یکی از طرفین عقد وجود آن را ‌در مورد معامله تعهد کرده باشد، بدون آنکه آن وصف محتمل الوقوع در آینده باشد. این شرط را شرط صفت گویند.

در فقه به معنی مطلق تعهد (اعم از ضمن عقد یا به طور مستقل و جدای از عقد) است. به همین جهت شرط را به دو قسمت تقسیم می‌کنند: شرط ضمن عقد و شرط ابتدایی (جعفری لنگرودی، ۱۳۸۵: ۳۸۰).

هر چند در قانون مدنی تعریفی از شرط نشده است ولی بنا به آنچه از مواد مربوط به شرط استنباط می شود
می توان آن را به معنی التزام و تعهدی تبعی دانست که ضمن عقد معین و در کنار تعهد اصلی ایجاد می شود و آن چنان با عقد مرتبط است که اگر عقد به جهتی از جهات منحل گردد، شرط نیز تبعا منتفی می شود.

شرط سه قسم است:

اول: شرط صفت که راجع به کیفیت یا کمیت مورد معامله است.

دوم: شرط نتیجه، و آن اشتراط تحقق امری در خارج است که اگر حصول نتیجه مذبور متوقف بر تشریفات و اسباب خاص نباشد به محض رد کردن آن ضمن عقد، نتیجه در خارج حاصل و محقق می شود.

سوم: شرط فعل، اعم از فعل یا ترک، که در حقیقت منظور از شرط ضمن عقد به مفهوم واقعی و متداول همین قسم سوم شرط فعل است و آن شرطی است که یکی از طرفین عقد یا هر دو به موجب آن ملتزم و متعهد به انجام آن می‌شوند.

ب ـ شروط فاسده:

شرایط سه گانه فوق در صورتی الزام آور است که فاسد نباشد. شروط فاسده نیز در مادتین ۲۳۲ و ۲۳۳ قانون مدنی بیان شده و بر دو قسم است:

اول: شروط باطلی که مبطل عقد نیست ـ این شروط عبارتند از:

ـ شروطی که انجام آن غیر مقدور است مثلا اگر طرفین عقد شرط کنند که یکی از متعاقدین ساختمانی ۲۰ طبفه را در عرض یک هفته بنا کند. چنین شرطی باطل است ولی به صحت عقد لطمه ای نمی زند، خواه طرفین یا یکی از آن ها به غیر مقدور بودن شرط عالم باشند یا جاهل.

۲- شرطی که نفع و فایده ای در آن نباشد، مثل اینکه ضمن عقد شرط شود مشروط علیه به مدت دو ماه هر روز از کوهی بالا رود، چنین شرطی که متضمن فائده و نفع عقلائی نیست باطل است ولی موجب بطلان عقد نمی شود.

۳ـ شرطی که نامشروع باشد. نامشروع بودن شرط اعم است از حرمت شرعی یا ممنوعیت قانونی آن. مثل اینکه ضمن عقد شرط شود که مشروط علیه به مدت شش ماه حق اقامه نماز نداشته باشد، یا مکلف به دزدی از خانه ای باشد، چنین شرطی باطل است، لکن به صحت عقد خللی وارد نمی کند.

ـ آثار شروط فاسد غیر مفسده

آنچه در این زمینه قابل بررسی است، این است که آیا مشروط له در صورت بطلان شرط، حق فسخ عقد را دارد یا خیر؟ چون قصد و رضای طریفین در انعقاد عقد با ملحوظ شدن شرط مذبور تحقق یافته است و در حقیقت انجام شرط را می توان به عنوان جزء یا مکمل یکی از عوضین یا هر دوی آن ها دانست و بدین ترتیب در حقیقت با بطلان شرط، قسمتی از عوض یا عوضین فاقد اعتبار می شود و حقیقتا به مثابه آن است که قسمتی از مورد معامله از مالیت افتاده باشد، که در این صورت با وجود حکم به صحت عقد، نمی توان بدون قائل شدن حق فسخ در چنین عقدی بی اعتناء از کنار موضوع گذشت. خلاصه آنکه قانون مدنی صریحا در این باب تعیین تکلیف نکرده است. به نظر می‌رسد ‌در مورد شروط فوق باید به شرح آتی قائل به تفکیک شد.

اولا ـ در موردی که مشروط له علم به فساد شرط داشته باشد چون شخصا اقدام به ضرر خود ‌کرده‌است نباید حق فسخ داشته باشد زیرا می توان گفت فسخ از این جهت منظور می شود که با اعمال آن از ورود ضرر جلوگیری شود و در موردی که متضرر با علم به وجود ضرر اقدام به امری کرده باشد ماخوذ به اقدام خود است.

ممکن است گفته شود که ایجاد حق فسخ به خاطر جبران ضرر نیست، زیرا برای این منظور باید دریافت ما به ازاء یا ارزش در نظر گرفته شود، نه فسخ، و علت در نظر گرفتن حق فسخ در این موارد این است که چون تراضی طرفین برای ایجاد یک مجموعه صورت گرفته و با از بین رفتن جزئی از مجموعه مقصود متعاقدین از عقد به طور کامل حاصل نمی شود لذا به همین جهت اختیار فسخ ملحوظ می‌گردد.

پژوهش ها نشان داده‌اند که به کارگیری روش های گشتالت درمانگری، افسردگی، پرخاشگری و اضطراب را کاهش می‌دهد( موریس^[۲۵۵]، ۱۹۹۱ ؛ فرایدبرگ^[۲۵۶] ، ۱۹۹۴ ؛ کاگی ، کلایمز و باس^[۲۵۷] ، ۲۰۰۱).

یافته های پژوهش های دیگری که به وسیله ساندرز^[۲۵۸] (۱۹۹۶) با به کار گیری فنون شناختی ایمنی و رابطه مشاور– مراجع انجام شد، نشان دادند که استفاده از رابطه گرم و معنادار می‌تواند به کاهش افسردگی، تنیدگی، اضطراب و پرخاشگری منجر شود.

۲-۲-۲- سایر رویکرد های مرتبط با انسانگرایی

ترکیب انسانگرایی با شناخت درمانی :

نلسون- جونز^[۲۵۹] با ترکیب انسانگرایی و شناخت درمانی در صدد رسیدن به همدلی، رشد مهارت‌های لازم برای افزایش شادی و کاهش رنج همنوعان و خود بود.(۲۰۰۳). برخی از تعابیر او در زیر بررسی خواهد شد :

خوبی ذاتی^[۲۶۰] :

در برخی نظریات روانشناسی بالاخص نظریه فروید طبیعت درونی انسانی ویرانگر، خودخواه و خود محور فرض شده است. اما نلسون – جونز معتقد است تأکید بر جنبه‌های مثبت در کنار جنبه‌های منفی غیر قابل انکار او ، تصویری واقع بینانه و امیدوار کننده تری از وی ارائه می‌دهد. او توضیح می‌دهد که خوبی درونی، هسته مثبت وجود فرد است که توسط تمایلات زیستی احاطه شده است و فرد را در جهت حفظ حیات ارتباط با دیگران، همدلی، شفقت و نوع دوستی سوق می‌دهد. در نهایت خوبی درونی باعث ایجاد دغدغه برای افزایش شادی وکاهش رنج و غم همنوعان می‌گردد. ‌از موضوعات مهمی که در حیطه خوبی ذاتی مطرح می شود همدردی^[۲۶۱] است. داروین^[۲۶۲] نظریه پرداز بزرگ اعتقاد داشت غریزه همدردی یک غریزه مهم و حیاتی مختص یه گونه انسانی است. همدردی یعنی تشخیص و احساس کردن یک حالت روانی در فرد دیگری که با فرد از منشإ یکسانی بوخوردار است. مفهوم همدردی با اصطلاح علاقه اجتماعی^[۲۶۳] در نظریه آدلر همخوان است. بک نیز در سال ۱۹۹۹ به مفهوم همدردی توجه نشان داد. به نظر نلسون – جونز مسیر تحول همدردی از سوء استفاده ابزاری از دیگران که پایین ترین سطح تحول همدردی است آغاز می شود. مرحله بعدی نیاز به دوست داشته شدن از سوی دیگران است. فرد با گذر از این مرحله به شکل واقعی همدردی که همان فراهم آوردن رضایت دیگران و ترجیح نیازها و منفعت آن ها بر نیازها و منفعت خود می‌باشد، می‌رسد( نلسون – جونز،۲۰۰۳).

شادی و رنج :

شادی و رنج دو روی یک سکه هستند. رنج روانشناختی جنبه‌های غیر جسمانی رنج را در بر می‌گیرد. هر گونه ناراحتی و آشفتگی را رنج روانشناختی می‌نامند. رنج به دو شکل خود آفریده^[۲۶۴] و رنجهای وجودی^[۲۶۵] نمود می‌یابد. شادی شامل احساساتی چون خشنودی، احساس ارزشمندی خود و بهزیستی^[۲۶۶] می‌باشند. احساس شادی بیشتر از آنکه ناشی از واقعیت های بیرونی باشد تحت تاثیر ادراک فرد از موقعیت مورد نظر است. بدین ترتیب می توان با آموختن مهارت‌های ذهنی و ارتباط مؤثر و نزدیک با خوبی درونی میزان شادی را افزایش داد و از شدت رنج کاست(نلسون – جونز،۲۰۰۳).

شخصیت سالم :

شخصیت سالم از نطر نلسون- جونز دارای ۵ ویژگی عمده که تحت عنوان R5 خوانده می شود، می‌باشد :

۱ – حساسیت^[۲۶۷] : این ویژگی به آگاهی وجودی در فرد اشاده دارد. منظور آن است که فرد از احساسات، واکنش های بدنی و شهوات خود در هر لحظه آگاه باشد و بتواند صدای درونی وجودش را بشنود، نسبت به اضطراب گناه حساس باشد و قادر به همدردی با دیگران باشد.

۲- واقعگرایی^[۲۶۸] : این ویژگی از طریق آموختن مهارت های ذهنی مثل آگاهی، گفتگو با خود، تصویر سازی ذهنی، قوانین ذهنی منطقی، اسناد و انتظارات منطقی حاصل می شود.

۳- ارتباط^[۲۶۹] : این ویژگی به وسیله استفاده و پرورش مهارت‌های ارتباطی، شروع مکالمه با دیگران، خودفاش سازی، گوش دادن فعال، توجه نشان دادن به دیگران، صمیمیت، همکاری، ابراز وجود، کنترل خشم و حل تعارض شکل می‌گیرد.

۴- فعالیت‌های لذت بخش^[۲۷۰] : این فعالیت ها شامل مهارت های تشخیص علایق، مهارت های کار، مهارت های مطالعه، مهارت های گذراندن اوقات فراغت و مهارت های مراقبت از سلامتی می‌باشد. انجام این فعالیت ها باعث ایجاد احساسات مثبت در فرد می شود.

۵ – تشخیص درست و نادرست^[۲۷۱] : تشخیص درست و نادرست مستلزم وجود مهارت هایی است که باعث آشکار شدن همدردی در فرد، ابراز صمیمیت و محبت، زندگی اخلاقی در ارتباط با دیگران می‌گردد(نلسون _ جونز، ۲۰۰۳).

به طور خلاصه می توان گفت شخصیت سالم از نظر نلسون- جونز در فردی تجلی می‌یابد که دارای مهارت های ذهنی و ارتباط و عمل و به رشد معنوی دست یافته باشد.

۲-۶-گروه درمانی مبتنی بر رویکرد انسانگرایی

گروه درمانی^[۲۷۲] عظیم ترین بخش از سومین انقلاب روانپزشکی است. اولین انقلاب آزادکردن دیوانگان از غل و زنجیر توسط دکتر پینل^[۲۷۳] در ۱۷۹۳ رخ داد. دومین انقلاب در قرن نوزدهم بود که با پیدایش روان درمانی همراه بود. انقلاب سوم که هم اکنون در جریان است متاثر از نیروهای اجتماعی بوده و هدف آن جامعه درمانی است(ثنایی، ۱۳۷۴).

در لغت نامه روانشناسی گروه درمانی چنین تعریف شده است : درمان جمعی مشکلات روان شناختی که در آن دو یا تعداد بیشتری از افراد در یک یا دو درمانگر(رهبر) به تعامل به هم می پردازند. نقش درمانگر در جریان گروه تسهیل، تسریع و تفسیر می‌باشد. عامل مهم در تمام گروه ها ارتباط بین اعضا است. ‌به این ترتیب که هر عضو دو نقش بیمار و درمانگر را به طور همزمان در برابر سایر اعضاء گروه ایفا می‌کند( کورزینی^[۲۷۴] ، ۱۹۹۹). ‌گروه‌های درمانی معمولا ۶ تا ۱۲ عضو دارند. جلسات نیز یک یا دو بار درهفته تشکیل می‌شوند (استوارت^[۲۷۵] ، ۲۰۰۱ ). در کل هدف گروه درمانی تخفیف علائم، اصلاح روابط بین فردی و اصلاح وضعیت پویش های مخصوص خانواده یا زوجین است(سادوک و سادوک ،۲۰۰۵).

امتیازات گروه درمانی :

مزیت عمده ای که گروه درمانی نسبت به روان درمانی فردی دارا است این است که افراد در جلسات گروهی بیشتر مشابه موقعیت های واقعی رفتار می‌کنند و واکنش نشان می‌دهند. در گروه درمانی در نتیجه عضویت خود در گروه معنای خاصی از هویت و پذیرش اجتماعی به دست می آورند. آن ها دیگر تنها نیستند و در میان افرادی قرار دارند که همان اضطراب ها و مسائل عاطفی را تجربه می‌کنند. مشاهده چگونگی مقابله اعضا دیگر با مشکل راه های جدید مقابله را به فرد می آموزد. بازخورد سایر اعضا گروه باعث ایجاد یک آگاهی منحصر به فرد ‌در مورد رفتار به او ارائه می‌دهد. گروه محل امنی برای تمرین رفتارهای جدید ایجاد می‌کند. اعضا با کمک همدیگر در گروه عزت نفس خود را تقویت کرده و بهتر به حل مشکلات خود نائل می‌آیند. از طرفی گروه درمانی تجارب خانوادگی و ارتباطات فرد با سایر اعضا خانواده را منعکس می‌کند و به مسایل پویای خانوادگی اجازه ظهور می‌دهد(فرد- مارتین^[۲۷۶] ، ۱۹۹۹).

گروه درمانی، فرصتی فراهم می‌کند تا شخص نگرش ها و رفتار خود را ضمن تعامل با مردمان دیگری که دارای مشکلات و اختلالاتی همانند خود وی هستند، وارسی کند.

منابع شادی برای دو جنس متفاوت است. مردها بیشتر به وسیله شغلشان، رضایت اقتصادی و خودشان تحت تأثیر قرار می‌گیرند، زنان همچنین بیشتر ‌در مورد خودشان انتقاد می‌کنند. برای مردان، بلندقدبودن خوب است، اما زنان همین‌که نزدیک قدّ هنجار باشند. برای زنان جذّابیت جسمانی خیلی مهم است و وزن زیاد داشتن بد است. تعداد کمی‌از زنان بالای ۴۵ سال، توسّط دیگران جذّاب دانسته می‌شوند و این برای بسیاری از آن‌ ها منبع عدم رضایت است.

میزان تفاوت‌های جنسیّتی در فرهنگ‌های مختلف، متفاوت است. در تایوان شادی مردان اساساّ بستگی به رضایت آن‌ ها از شغلشان دارد، در حالی که شادی زنان، به رضایت از خانوادشان و شادی خانواده‌ آن‌ ها بستگی دارد (آرگایل، ۲۰۰۱).

• 1. تحقیقات انجام شده در ایران

ـ بهادری خسروشاهی و باباپور خیرالدّین (۱۳۹۱) “رابطه‌ سبک‌های هویّتی و کمال‌گرایی با احساس شادکامی در دانشجویان”

نتایج به دست آمده نشان داد که شادکامی با سبک‌های هویّتی اطّلاعاتی و هنجاری رابطه‌ مثبت و معنادار و با سبک هویّتی اجتنابی رابطه‌ منفی و معنادار دارد. همچنین شادکامی با کمال‌گرایی مثبت رابطه‌ مثبت و با کمال‌گرایی منفی رابطه‌ منفی دارد. نهایتاًّ با بهره گرفتن از روش تحلیل رگرسیون هم‌زمان مشخّص شد که متغیّرهای پیش‌بین قادرند تغییرات متغیّر ملاک (شادکامی) را به طور معناداری پیش‌بینی کنند.

ـ بهادری خسروشاهی و هاشمی نصرت‌آباد (۱۳۹۰) در تحقیقی با عنوان “رابطه‌ امیدواری و تاب‌آوری با بهزیستی روان‌شناختی در دانشجویان ” نشان دادند که بین امیدواری و تاب‌آوری با بهزیستی روان‌شناختی رابطه‌ مثبت و معنادار وجود دارد و متغیّرهای پیش‌بین، قادرند تغییرات بهزیستی روان‌شناختی دانشجویان را پیش‌بینی کنند. بر اساس این داده ها، افرادی که امیدواری و تاب‌آوری بالایی دارند از بهزیستی روانی بالایی نیز برخوردارند.

ـ بیرامی (۱۳۸۹) ” مقایسه سبک‌های هویّت، انواع هویّت در دانشجویان دختر و پسر”

نتایج نشان داد که بین سبک هویّت اطّلاعاتی و سردرگم (۰۱/۰ P<)، در دو گروه دانشجویان دختر و پسر تفاوت معنادار وجود دارد. بین هویّت تعلیق‌یافته (۰۱۵/۰ P<)، هویّت زود شکل‌یافته (۰۱/۰ P<)، و هویّت آشفته (۰۱/۰P<)، در دو گروه دانشجویان دختر و پسر تفاوت معنادار است.

ـ هاشمی و رضوی (۱۳۸۷) “بررسی و مقایسه سبک‌های هویّت و عوامل مرتبط با آن در دانش‌آموزان نوجوان شاهد”

در این تحقیق که درباره‌ دانش‌آموزان نوجوان دخترانه و پسرانه‌ی شاهد انجام شد یافته ها نشان داد که: ۱ـ بین سبک‌های هویّتی دانش‌آموزان دختر و پسر به جز در سبک سردرگم/ اجتنابی تفاوت دیده نمی‌شود. ۲ـ بین سن، برخی از مؤلّفه‌های عملکرد خانواده و سبک‌های هویّتی رابطه‌ معناداری دیده شد. ۳ـ بین سبک‌های هویّتی و سبک‌های کنارآمدن یا مقابله رابطه‌ معنادار مشاهده شد. نتیجه این‌که شکل‌گیری هویّت در نوجوانان شاهد تفاوتی با سایر نوجوانان ندارد. از سوی دیگر، نوجوانان دارای هویّت موفّق در خانواده هایی رشد می‌کنند که در آن‌ ها اعضای خانواده با یک‌دیگر روابط عاطفی خوبی دارند.

ـ جوکار(۱۳۸۶) ” نقش واسطه‌ای تاب‌آوری در رابطه‌ بین هوش هیجانی و هوش عمومی با رضایت از زندگی”

1. 1. .Risk Factors ↑

1. 1. .Adversity ↑

1. 1. . Unvulnerable ↑

1. 1. .Stress ـ Resistant ↑

1. 1. .Hardy ↑

1. 1. .Resilient ↑

1. 1. .Benard ↑

1. 1. .Conner & Davidson ↑

1. 1. . Boonano ↑

1. 1. .Happiness ↑

1. 1. .Argyle ↑

1. 1. .Veenhoven ↑

1. 1. .Identity ↑

1. 1. .kuk ↑

1. 1. . Seligman ↑

1. 1. . Martin & Luo ↑

1. 1. . Diener ↑

1. 1. . Identity Styles ↑

1. 1. . Kinney ↑

1. 1. . Nurmi ↑

1. 1. . Tammi ↑

1. 1. . Ark, Simons, Austin, Vikleman & Hitchcock ↑

1. 1. . Rio ↑

1. 1. . Carr ↑

1. 1. .Fujita, Diaz & Sandwich ↑

1. 1. . Conner Davidson Resilience Scale ↑

1. 1. . Oxford Happiness Inventory ↑

1. 1. .Identity ↑

1. 1. . Berck ↑

1. 1. . Bakatlo & Dieler ↑

1. 1. . Conger & Peterson ↑

1. 1. . Douvan & Adelson ↑

1. 1. . Gender Identity ↑

1. 1. . Gender Role Identity ↑

1. 1. . Professional Identity ↑

1. 1. . Green & Stoler ↑

1. 1. . Baro ↑

1. 1. . Kroger ↑

1. 1. . Historical Approach ↑

1. 1. . Phased Structure Approach ↑

1. 1. . Sociocultural Approach ↑

1. 1. . Storied Approach ↑

1. 1. . Process Approach ↑

1. 1. . Structualism ↑

1. 1. .Moshman ↑

1. 1. .Self ↑

1. 1. . Foreclosure Identity Status ↑

1. 1. .Burn, Donovan & Kolroudi ↑

1. 1. .Diffusion Or Moratorium Identity Status ↑

1. 1. . Orlofsky ↑

1. 1. . Achievement Identity Status ↑

1. 1. . Hajson & Fisher ↑

1. 1. . Identification ↑

1. 1. . Exploration ↑

1. 1. . Achievement Identity Status ↑

1. 1. . Moratorium Identity Status ↑

1. 1. .Moratorium Identity Status ↑

1. 1. .Diffusion Identity Status ↑

1. 1. . Gallatin & Joselson ↑

1. 1. . Mikochi ↑

1. 1. .Marcus & Norious ↑

1. 1. .Archer ↑

1. 1. . Grotuvant ↑

1. 1. . Kurtines ↑

1. 1. . Schwartz ↑

1. 1. . Montgomery ↑

1. 1. . Kote & Levine ↑

1. 1. . Van & Hof ↑

1. 1. . Adams ↑

1. 1. . Waterman & Dunham ↑

1. 1. .Informational Style ↑

1. 1. .Normative Style ↑

1. 1. .Diffuse/Avoidant Style ↑

1. 1. . Ferrari ↑

1. 1. . Rolen ↑

1. 1. .Mirna ↑

1. 1. . Diana Bumrind ↑