زاری(۱۳۸۵)، نیز تاثیر مشاوره شناختی بر بهبود عملکرد خانواده و زوجین ناسازگار را بررسی کرده و نشان داده شناخت درمانی موجب ارتقا عملکرذ آنان می‌شود.

وکیل نظری(۱۳۸۹) در بابت زوج‌درمانی شناختی- رفتاری غنی‌شده با زوج‌درمانی تلفیقی- رفتاری نشان داده‌است که این روش موجب کاهش آشفتگی و افزایش رضایتمندی در روابط زناشویی می‌گردد.

در پژوهشی تحت عنوان تاثیر آموزش مهارت‌های ارتباطی با شناختی- رفتاری رویکرد بر سازگاری زناشویی که بر روی ۳۰ زن از میان کلیه زنان ‌مراجعه کننده به مراکز مشاوره‌ خانه های سلامت منطقه ۲۰ شهر تهران صورت‌گرفته‌است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که افزایش سازگاری‌ زناشویی در زنان به میزان چشمگیری تحت آموزش مهارت‌های یاد شده، انجام پذیرفته‌است(محبی‌کیا، ۱۳۸۷).

علاوه بر پژوهش‌‌های یاد شده، تحقیقات نشان داده‌اند که عواملی بر حفظ سطح پایداری سازگاری و رضایت در زناشویی موثرند مانند: سبک دلبستگی اجتنابی که به طور مستقیم و معنادار بر رضایت زناشویی اثر منفی دارد. همچنین فرآیندهایی مانند: صمیمیت جنسی، مدیریت تعارض و ارتباط به عنوان میانجیگری رابطه سبک‌های دلبستگی در رضایت زناشویی عمل می‌کنند. این نوع مداخلات می‌توانند آماج درمانی مشاوران خانواده قرار گیرند(عارفی و همکاران، ۱۳۹۱).

فصل سوم

روش تحقیق

۳-۱- روش پژوهش

در این پژوهش به تاثیر زوج‌درمانی شناختی-رفتاری گروهی بر پربارسازی روابط زناشویی پرداخته ‌شده است. از آنجا که در این پژوهش، آزمودنی‌ها به صورت تصادفی گزینش شده و در گروه‌ها قرار گرفته‌اند‌، طرح پژوهشی به کار رفته از نوع شبه آزمایشی می‌باشد که با بهره گرفتن از طرح پژوهشی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل انجام‌شده‌است.

۳-۲- جامعه آماری

جامعه آماری تحقیق حاضر عبارت است از پدران و مادران کودکان مهدکودکی واقع در شهر تهران که در سال ۹۳-۹۲ کودکانشان در این مهد کودک تحت تعلیم و تربیت قرار گرفته‌اند و دارای ویژگی‌های زیر بودند:

1. 1. این زوج‌ها ۱۵-۴ سال از ازدواجشان گذشته‌است.

1. سن آن ها بین ۴۵-۳۰ سال بود.

۳-۳- نمونه و روش نمونه‌گیری

ابتدا طی فراخوان پزوهشگر مبتنی بر طرح پژوهشی، گروهی اعلام آمادگی کردند که از بین آن ها افرادی که ۱۵-۴ سال از ازدواج آن ها گذشته و سن آن ها بین ۴۵-۳۰ سال بوده است، تعیین شدند که در نهایت از میان افراد واجد شرایط ۴۰ نفر(۲۰ زوج) به شکل تصادفی انتخاب گردید و به طور تصادفی در دو گروه گواه و آزمایش انتصاب شدند.

۳-۴- ابزار جمع‌ آوری اطلاعات و اندازه‌گیری

ابزار اندازه‌گیری و جمع‌ آوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ(ENRICH) ^[۸۳]می‌باشد.

پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ توسط اولسون و، فارنییر و درافمن(۱۹۸۳) جهت استفاده محققان و روان‌درمانگران مسایل زناشویی طراحی گردیده‌است و در سال ۱۹۸۹ توسط اولسون و فاورز مورد ارزیابی مجدد از نظر اعتبار و روایی قرار گرفته‌است.

این پرسشنامه داراری ۴۷ سوال است که به صورت گزینه‌ای از«کاملا موافق، تا حدودی موافق، نه موافق نه مخالف، تا حدودی مخالف و کاملا مخالف» می‌باشد.

به هر گزینه آن از ۵-۱ امتیاز تعلق می‌گیرد. نمره بالا در این پرسشنامه نشانه نارضایتی زناشویی و نمره پایین نشانه رضایت رابطه زناشویی است. حداقل نمره ۴۷ و حداکثر نمره ۲۳۵ امتیاز می‌باشد.

این نمره، نمره خام می‌باشد و برای تبدیل آن به نمره استاندارد و تفسیر وضعیت زناشویی کافی است نمره مربوطه به نمره کسب‌شده را به دست‌آورده و سپس وضعیت رضایت زناشویی را مطابق نرم تعیین‌شده معین کرد.

محاسبه نمرات خرده مقیاس‌هاس فرعی

نمره هر یک از خرده‌مقیاس‌های فرعی به شرح زیر محاسبه می‌شود.

ابعاد شخصیتی: سوال‌های ۲-۴-۱۲-۲۲-۴۰، سطح ارتباطات: سوال‌های ۶-۱۳-۲۳-۳۲-۴۱، حل تعارض:سوال‌های ۷-۱۴-۲۴-۳۳-۴۲، نحوه مدیریت مالی: سوال‌های ۸-۱۵-۱۶- ۲۵-۳۴، فعالیت‌های اوقات فراغت و تفریح: سوال‌های ۹-۱۷-۲۶-۳۵-۴۳، رابطه جنسی: سوال‌های ۱۰-۱۸- ۲۷-۳۶-۴۴، ازدواج و فرزندان: سوال‌های ۱۱-۱۹-۲۸-۳۷-۴۵، اقوام و دوستان: سوال‌های ۲۰-۲۹- ۳۱- ۳۸-۴۶، جهت‌گیری مذهبی: سوال‌های ۵-۲۱-۳۰-۳۹-۴۷٫

ابتدا مجموع نمرات را برای هر یک از مقیاس‌های فرعی به طور جداگانه محاسبه و سپس مجموع نمرات هر مقیاس بایستی به عدد ۵ تقسیم شود. عدد به دست آمده را گرد کرده و سپس وضعیت سازگاری زناشویی در هر مقیاس به صورت زیر تفسیر می‌شود:

نمره ۱، نشانگر نارضایتی شدید؛ نمره ۲، نشانگر عدم رضایت؛ نمره ۳، نشانگر رضایت متوسط؛ نمره ۴، نشانگر رضایت زیاد و نمره ۵، نشانگر رضایت فوق‌العاده.

ضریب همبستگی این پرسشنامه با مقیاس‌های رضایت زندگی از ۰٫۴۱ تا۰٫۶۰ و با مقیاس‌های رضایت زندگی از ۰٫۳۲ تا ۰٫۴۱ است که نشانه روایی سازه آن است. کلیه خرده مقیاس‌های این پرسشنامه زوج‌های راضی و ناراضی را متمایز می‌سازد و این نشان می‌دهد که این پرسشنامه از روایی ملاک خوبی برخوردار است(ثنایی و همکاران، ۱۳۷۹).

پایایی این آزمون به روش آلفانی کونباخ توسط اولسون و دیگران(۱۹۸۹) ۹۲% گزارش شده‌است و در پژوهش مهدویان ضریب همبستگی پیرسون در روش بازآزمایی(به فاصله یک هفته) برای گروه مردان ۹۷%، برای گروه زنان ۹۹% و برای زنان و مردان ۹۴% گزارش شده‌است. ضریب آلفای فرم ۴۷ سوالی در پژوهش مدیرخشتی نیز ۹۲% به دست آمده‌است(ثنایی و همکاران، ۱۳۷۹). سلیمانیان(۱۳۷۳) برای جلوگیری از خستگی پاسخ‌دهندگان سوالات را به ۴۷ سوال تقلیل داده‌است و در پژوهشی در دانشگاه تربیت معلم تهران مورد استفاده قرار گرفت. ضریب همبستگی پرسشنامه انریچ با مقیاس‌های رضایت خانوادگی از ۰٫۴۱ تا ۰٫۶ و با مقیاس‌های رضایت زندگی از ۰٫۳۲ تا ۰٫۴۱ است که نشانه روایی سازه آن است. کلیه خرده مقیاس‌های این پرسشنامه زوج‌های راضی و ناراضی را متمایز می‌سازد و این نشان می‌دهد که این پرسشنامه از روایی ملاک خوبی برخوردار است(تبریزی، ۱۳۸۳).

۳-۵- روش اجرای پژوهش

طی فراخوانی که توسط پژوهشگر به عمل آمد افرادی که مایل به شرکت در کلاس‌های آموزشی بودند ثبت نام گردیدند. از بین آن ها ۴۰ نفر یعنی ۲۰ زوج به صورت تصادفی انتخاب شدند. پرسشنامه انریچ در واقع پیش‌آزمون همه گروه‌ها محسوب می‌شد. گروه کنترل نیز به تعداد گروه آزمایشی انتخاب شده و تحت پیش آزمون (پرسشنامه انریچ) قرار گرفت.

جلسات گروه‌های آزمایشی به صورت کارگروهی تشکیل شد و در هر جلسه طبق دستورالعمل پیشنهادی که به تصویب و تأیید اساتید محترم رسیده‌بود، کار آموزشی شروع شد. کار آموزشی هر گروه شامل ۱۰ جلسه و هر جلسه به مدت ۹۰ دقیقه بود. روش کار در هر جلسه ‌به این صورت بود که ابتدا مرور جلسه قبل، بررسی تکالیف داده‌شده، ایراد سخنرانی آموزشی، بحث و مذاکره و پرسش و پاسخ اعضا بود و سپس با ارائه تکلیف جلسه آینده، هر جلسه خاتمه می‌یافت.