واژگان کلیدی:
آیه­هایی از قرآن کریم بیان­گر توجه ویژه قرآن پیرامون دشمن­شناسی است نمونه­هایی از آن را در این­جا یادآور می­شویم:
۲-۴-۱٫کید:«الکید: صیاح الغراب بجهد. و الکید. إخراج الزند النار. و الکید: التدبیر بباطل أو حقّ. و الکید: الحرب»:^[۴۴]کید یعنی فریاد کلاغ به بلندی و یعنى چوب آتش زنه آتشش که کم و کند است. و تدبیر به باطل یا حق و کید به معنی جنگ.
کید عبارت است از حیله، نیرنگ، فریب دادن و نیز کوشش کردن است.^[۴۵]کید نوعی حیله و چاره جویی است که بر دو گونه­ نکوهیده و پسندیده می­باشد، هر چند استعمال آن در مذموم بیشتر است.^[۴۶]
صاحب مجمع البحرین در معنی کاد می­نویسد: «کاد یعنی نسبت به او نیرنگ کرد. و کائد به فردی، زمانی اطلاق می­گردد که نسبت به کسی با نیرنگ، عملی را انجام دهد و او را در ضرر و زیان قرار دهد».^[۴۷]
کید: «کاری است که فردی با رفیقش از راه حیله انجام می دهد تا او را در مکروه و ناملایمی افکند».^[۴۸]
کید:« درخواست چیزى از دیگرى با نارضایتى و کراهت او، چنان­چه زلیخا کارى را از یوسف می­خواست که حاضر بدان نبود و از آن امتناع داشت».^[۴۹] کید: «نقشه کشیدن در پنهان براى ضرر زدن به دیگرى» .^[۵۰]
و کید: عبارت است از مکر شدید و مکر با سه قید محقّق گردد: فکر و تدبیر و عمل و حرکت و برنامه إضرار بر دیگرى.^[۵۱]
۲-۴-۱-۱) بررسی آیات «کید»:
۲-۴-۱-۱-۱) إِنَّهُمْ یَکِیدُونَ کَیْداًًوَ أَکِیدُ کَیْداً، فَمَهِّلِ الْکافِرِینَ أَمْهِلْهُمْ رُوَیْداً ^[۵۲]: ضمیر «اِنَّهُم» راجع به کافران و معارضان با قرآن و حکومت آنست. کید، نقشه و ساخت و سازهاى پنهان براى غافلگیرى است. دو فعل مضارع «یکیدون. اکید» اشعار به استمرار و همیشگى بودن این دوگونه کید دارد. کیداً، دلالت بر نوعى کید می نماید که متناسب با کید کننده است: دام­ها و کیدهاى کافران و منافقان بافته رشته‏هاى اوهام و ناشى از اندیشه‏هاى شیطانى و قدرت هاى محدود و در میان کوره راه­هاى تاریک و گمراهى است: «وَ ما کَیْدُ الْکافِرِینَ إِلَّا فِی ضَلالٍ»^[۵۳]. کید خداوند حکیم و قاهر در طریق هدایت و نور و بر مبناى حکمت و ناشى از قدرت پایدار و نظام و سنن عالم و اجتماع است: «إِنَّ کَیْدِی مَتِینٌ».^[۵۴]
إِنَّهُمْ یَکِیدُونَ کَیْداً^[۵۵]: دشمنان پیوسته مکر وحیله می کنند. نکته­ی قابل توجه در این آیه، آن است که کلمه «یکیدون» به صیغه فعل مضارع بیانگر دوام و استمرار تؤطئه­های دشمنان است^[۵۶]. که باترفندها و القای شبهه­ها و ایراد افکنی، مردم را برای مبارزه کردن با قرآن فرا می­خوانند.^[۵۷]

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

خداوند در این آیه براى تسلّى خاطر پیامبر(صلّى اللّه علیه و آله) و مؤمنان از یک سو و تهدید دشمنان اسلام از سوى دیگر مى‏افزاید: «آن­ها پیوسته حیله مى‏کنند» و نقشه‏ها مى‏ریزند (انّهم یَکیدون کَیداً)^[۵۸]
صاحب تفسیر نوین در ذیل آیه­ی ۱۵، سوره­ی طارق چنین می نویسد: «کتب لغت «کید» را چنین معنى کرده‏اند: حیله و مکر- خدعه- خبث- جنگ- بدخواهى یعنى قطعاً مشرکان مکه سخت چاره جوئى- فریبکارى- نیرنگسازى- پلیدى و بدذاتى و بدخواهى و بالاخره جنگ و ستیز می­ کنند تا جلو نفوذ قرآن و تأثیر دعوت تو را بگیرند. آرى آن­ها نقشه‏ها کشیدند تدبیرها کردند، کوشش­ها نمودند تا اسلام پیشرفت نکند نسبت سحر و کهانت، شاعرى و جنون به حضرتش دادند، تطمیعش کردند که اگر زن زیبا، پول و ثروت یا ریاست و مقام می­خواهى همه را به بهترین وجه برایت فراهم می­کنیم گروندگان را آزردند، شکنجه دادند و کشتند پیمان نامه امضاء کردند که کسى با پیغمبر و کسانش، معامله و معاشرت و ازدواج و مراوده نکند. وقتى از هیچ­کدام از این کارها نتیجه نگرفتند تصمیم به کشتنش در دار الندوه گرفتند. آن­هم عملى نشد».^[۵۹]
صاحب «اطیب­البیان» در تفسیرش ذیل این آیه، چنین می­نویسد: «مفسرین نظر به این که کید و مکر از صفات خبیثه است و ساحت قدس ربوبى منزه است لذا کید و مکر را حمل بر عقوبت و عذاب کردند یعنى عذاب من سخت است، لکن کید و مکرى که از صفات رذیله شمرده شده با مؤمنین است و اما با کفار به­خصوص در مقام عقوبت از صفات بارزه است چنان­چه گفتند امیر المؤمنین (علیه السّلام) در جنگ با عمرو ابن عبدود بعد از ضربتى که بر فرق على(علیه السّلام) آمد فرمود با این شجاعتت کمک از براى تو می ­آید، برگشت ببیند کیست به کمک آن آمده حضرت ضربتى بر ران آن ملعون زد که در غلطید و روى زمین افتاد و هم­چنین حضرت قاسم (علیه السّلام) در مقابل ازرق شامى فرمود: بند رکاب اسبت را ببند خم شد ضربتى بر کمر او زد دو نیم شد بنابراین کید و مکر الهى اینست که معامله‏اى با کفار می­ کند که بر حسب ظاهر آن­ها را خوش آید مثل اقبال دنیا از سلطنت و ریاست و جاه و مقام و مکنت و دولت ولى در حقیقت عین عقوبت است لذا می­فرماید:« وَ مَکَرُوا وَ مَکَرَ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَیْرُ الْماکِرِینَ»^[۶۰] و نیز می­فرماید:« إِنَّهُمْ یَکِیدُونَ کَیْداً وَ أَکِیدُ کَیْداً فَمَهِّلِ الْکافِرِینَ أَمْهِلْهُمْ رُوَیْداً »^[۶۱] ، که تفریع می­فرماید بر کید خود که اى پیغمبر من آن­ها را مهلت ده من آن­ها را مهلت دادم تا زمان عقوبت و البته کید خدا محکم است و مکر او شدید».^[۶۲]
۲-۴-۱-۱-۲) انَّ کَیْدَ الشَّیْطانِ کانَ ضَعِیفاً^[۶۳]: یعنى مکر و سیاست شیطان همیشه محکوم به شکست و خذلان است^[۶۴]. نیرنگ شیطان در همه حال و در همه وقت، ضعیف است و چنین نیست که گاهى ضعیف باشد و گاهى ضعیف نباشد. آوردن «کان» در جمله نیز براى تاکید همین معنى است.^[۶۵] اما کید خداوند حکیم و قاهر در طریق هدایت و نور و بر مبناى حکمت و ناشى از قدرت پایدار و نظام و سنن عالم و اجتماع است: «إِنَّ کَیْدِی مَتِینٌ» قرآن که خود قول حق و فصل است، مظهرى از نقشه حقّ و کید حکیمانه خداوند مى‏باشد که مانند اژدهاى موسى کیدهاى ساحران و افسونگران را باطل مى‏نماید و بر طبق نظام و سنن خداوند پیش مى‏رود.^[۶۶]
قتاده و مجاهد گویند: یعنى نیروى خداوند سخت است. حسن گوید: یعنى غضب خداوند سخت است. زجاج گوید: یعنى قدرت و عذاب خداوند سخت است. جبائى گوید: یعنى کید و مکر خداوند نسبت به­کفار شدید است.^[۶۷]
نکته جالب: اگر گفته شود: چگونه خدا در این آیه می فرماید: (إِنَّ کَیْدَ الشَّیْطانِ کانَ ضَعِیفاً)و در آیه ۲۸ سوره یوسف، درباره کید و مکر زنان می­فرماید: (إِنَّ کَیْدَکُنَّ عَظِیمٌ) یعنى حتماً کید و مکر شما زنان بزرگ است. در صورتى که کید و مکر شیطان از مکر زنان بزرگتر است؟جواب می­گوئیم: کید و مکرى که آیه مورد بحث می­گوید: در مقابل کید و قدرت خدا است. و تردیدى نیست که قدرت خدا مافوق هر قدرت و مکرى است. ولى کید و مکرى که در آیه ۲۸ سوره یوسف راجع به زنان می­گوید در مقابل کید و مکر مردان می­باشد.^[۶۸]
۲-۴-۲) مکر:
واژه­ی«مکر» که در قرآن با مشتقاتش ۴۳ بار به کار رفته به معنی خدعه و نیرنگ در خفا و نیرنگ پنهانی است. هرگاه کسی را با حیله بازی از هدفش باز دارند، مکر گفته می­ شود.^[۶۹]
راغب اصفهانی در معنی مکر می­نویسد:«المَکْرُ: صرف الغیر عمّا یقصده بحیله و ذلک ضربان: مکر محمود، و ذلک أن یتحرّى بذلک فعل جمیل و على ذلک قال: وَ اللَّهُ خَیْرُ الْماکِرِینَ‏* [آل عمران/ ۵۴]. و مذموم و هو أن یتحرّى به فعل قبیح، قال تعالى: وَ لا یَحِیقُ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ‏ [فاطر/ ۴۳]، وَ إِذْ یَمْکُرُ بِکَ الَّذِینَ کَفَرُوا [الأنفال/ ۳۰]، فَانْظُرْ کَیْفَ کانَ عاقِبَهُ مَکْرِهِمْ‏ [النمل/ ۵۱]. و قال فی الأمرین: وَ مَکَرُوا مَکْراً وَ مَکَرْنا مَکْراً [النمل/ ۵۰] و قال بعضهم: من مکر اللّه إمهال العبد و تمکینه من أعراض الدّنیا، و لذلک قال أمیر المؤمنین رضی اللّه عنه: من وسّع علیه دنیاه و لم یعلم أنّه‏ مُکِرَ به فهو مخدوع عن عقله»‏.^[۷۰]
یعنی: مَکْر یعنى با حیله و نیرنگ کسى را از مقصدش دور کنند و برگردانند که دو گونه است: مکر پسندیده که به وسیله آن قصد کار خوبى بشود در این معنى گفت: وَ اللَّهُ خَیْرُ الْماکِرِینَ‏^[۷۱].
و مکر و حیله مذموم و ناپسند که کسى کار زشتى را قصد کند.«وَ لا یَحِیقُ‏ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ»^[۷۲] و «وَ إِذْ یَمْکُرُ بِکَ الَّذِینَ کَفَرُوا»^[۷۳] و «فَانْظُرْ کَیْفَ کانَ عاقِبَهُ مَکْرِهِمْ‏».^[۷۴]اما در مورد حیله خوب و بد آیه: وَ مَکَرُوا مَکْراً وَ مَکَرْنا مَکْراً.^[۷۵] بعضى گفته‏اند، مکرى که از سوى خدا براى کار نیک است همان مهلت دادن به بنده است تا از امور دنیائى و متاع دنیوى بهره‏مند شده و تمکین یابد و جزایش را ببیند. از این جهت على (علیه السّلام) فرمود: «من وسع علیه دنیاه و لم یعلم انّه مکر به فهو مخدوع عن عقله» :یعنى کسى که دنیا برایش توسعه داشت و نفهمید که بدست آوردن افزون بر نیاز از متاع دنیا براى او فریبى است که گرفتار نیرنگش شد و براى کار نیک‏ چنین وضعى دارد نه پرداختن به اعمال قبیح چنین کسى عقلش او را فریب داده کم خرد است.^[۷۶]
صاحب قاموس ذیل واژه­ی «مکر» چنین می­نویسد: «مکر: تدبیر. اعمّ از آن که در کار بد باشد و یا در کار خوب. در مفردات و اقرب الموارد می­گوید: مکر آنست که شخص را به حیله‏اى از مقصودش منصرف کنى و آن دو نوع است محمود و مذموم. محمود آنست که از آن کار خوبى مراد باشد و مذموم به عکس است. در المنار گفته: مکر در اصل تدبیر مخفى است که مکر شده را به آن­چه گمان نمی­کرد، می­کشد و اغلب در تدبیر بدکار می­رود».^[۷۷] این­که در قاموس گفته: المکر: الخدیعه و در صحاح آمده: المکر: الاحتیال و الخدیعه. هر دو معنى غالب را در نظر گرفته‏اند. بنابر قول اقرب، مفردات، مجمع و المنار مکر اعمّ و شامل تدبیر خوب و بد هر دو است. مؤیّد این سخن قول خداوند است که فرموده: اسْتِکْباراً فِی الْأَرْضِ وَ مَکْرَ السَّیِّئِ وَ لا یَحِیقُ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ‏.^[۷۸] وصف «السّیّئ» می­رساند که مکر فى نفسه گاهى سیّئ است و گاهى حسن ایضاً آیات‏: فَوَقاهُ اللَّهُ سَیِّئاتِ ما مَکَرُوا.^[۷۹] و هم چنین آیه ی :أَ فَأَمِنَ الَّذِینَ مَکَرُوا السَّیِّئاتِ أَنْ یَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ‏^[۸۰].^[۸۱]
احمد مصطفی مراغی در تفسیرش مکر را این­گونه معنی کرده است: «مکر در اصل، تدبیر مخفی است که مکر شده را نسبت به آن­چه که گمان نمی­کرد می کشاند و غالباً در تدبیر بد و ناپسند به کار می­رود».^[۸۲]
۲-۴-۲-۱) نکاتی در مورد واژه مکر:
۲-۴-۲-۱-۱) در بسیارى از آیات آن­گاه که نسبت مکر به خدا داده شده مکر در مرتبه ثانى است یعنى اوّل مکر بدکاران در مقابل دین حق و دستور خداوند است سپس مکر خدا و آن دو جور است مجازات و غیر آن مثلاً در آیه:‏ وَ یَمْکُرُونَ وَ یَمْکُرُ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَیْرُ الْماکِرِینَ‏^[۸۳]. مراد از «یَمْکُرُونَ» حیله و تدبیر مشرکین است که می­خواستند حضرت رسول (صلّى اللّه علیه و آله) را بکشند یا زندانى کنند و یا تبعید نمایند و مراد از «یَمْکُرُ اللَّهُ» همان تدبیر خداوند است که آن حضرت را مأمور به هجرت نمود.
ایضاً در آیه‏: وَ مَکَرُوا وَ مَکَرَ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَیْرُ الْماکِرِینَ‏^[۸۴]. که مراد از مکر اول حیله یهود است درباره کشتن عیسى (علیه السّلام ) و منظور از مکر اللّه نجات دادن عیسى (علیه السّلام ) از دست آن­ها است. ولى در آیاتى نظیر: وَ مَکَرُوا مَکْراً وَ مَکَرْنا مَکْراً وَ هُمْ لا یَشْعُرُونَ. فَانْظُرْ کَیْفَ کانَ عاقِبَهُ مَکْرِهِمْ أَنَّا دَمَّرْناهُمْ وَ قَوْمَهُمْ أَجْمَعِینَ‏^[۸۵]. منظور از مکر اوّل طفره زدن و انحراف کفّار است از پیروى حضرت صالح (علیه السّلام) و غرض از مکر دوّم هلاکت و عذاب آنهاست که همگى از بین رفتند و مکر خدا نتیجه طبیعى مکر آن­ها بود چنان­که فرموده: «فَانْظُرْ کَیْفَ کانَ عاقِبَهُ مَکْرِهِمْ أَنَّا دَمَّرْناهُمْ وَ قَوْمَهُمْ» و نیز روشن می­ کند که مکر خدا همان «دمرنا» است. ایضاً: إِذا لَهُمْ مَکْرٌ فِی آیاتِنا قُلِ اللَّهُ أَسْرَعُ مَکْراً ^[۸۶].
۲-۴-۲-۱-۲) در این­گونه آیات نسبت مکر به­خدا اشکالى ندارد که مکر خدا همان تدبیر خدا و تقدیراتى است که به حرمان و عذاب بدکاران می­ شود و آن در مرتبه ثانى از خدا ممدوح است که مقتضاى عدالت جز آن نیست وگرنه بد کار و نیکو کار از هم شناخته نمی­شوند پس آن مکر ممدوح است زیرا که عدالت است‏: «أَمْ حَسِبَ الَّذِینَ اجْتَرَحُوا السَّیِّئاتِ أَنْ نَجْعَلَهُمْ کَالَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ».‏^[۸۷]
۲-۴-۲-۱-۳) گاهى مکر منسوب به خدا مکر ابتدائى است مثل‏: أَ فَأَمِنُوا مَکْرَ اللَّهِ فَلا یَأْمَنُ مَکْرَ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْخاسِرُونَ‏^[۸۸]. معلوم است که مراد از مکر، عذاب خداست در مقابل نافرمانى مردم. بنابراین مکر خدا به عنوان مجازات صحیح و مکر ابتدایى از خداوند ممتنع است .یعنی: کلمه” مکر” به معناى این است که شخصى دیگرى را غافل‏گیر کرده و به او آسیبى برساند، این عمل از خداى تعالى وقتى صحیح است که به عنوان مجازات صورت بگیرد، انسان معصیتى کند که مستحق عذاب شود و خداوند او را از آن­جایى که خودش نفهمد معذب نماید و یا سرنوشتى براى او تنظیم کند که او خودش با پاى خود و غافل از سرنوشت خود به سوى عذاب برود و اما مکر ابتدایى و بدون این­که بنده معصیتى کرده باشد، البته صدورش از خداوند ممتنع است.^[۸۹]به طور کلّی می­توان چنین نتیجه ­گیری گرفت که: « وَ قَدْ مَکَرَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلِلَّهِ الْمَکْرُ جَمِیعاً یَعْلَمُ ما تَکْسِبُ کُلُّ نَفْسٍ …»^[۹۰]. این آیه صریح است در این­که تدبیر کلّى مال خداست و تدبیر دیگران در مقابل تدبیر خدا هیچ است و کارى از پیش نمی ­توانند برد.^[۹۱]
۲-۴-۲-۱-۴) مکر در لغت عرب با آن­چه در فارسی امروز از آن می­فهمیم، تفاوت بسیار دارد در فارسی امروز مکر به نقشه­های شیطانی و زیان­بخش گفته می­ شود درحالی­که در ریشه ­های لغت عرب «مکر» هر نوع چاره اندیشی را می­گویند که گاهی خوب و گاهی زیان­آوراست.^[۹۲]
۲-۴-۲-۱-۵) کیفر مکر و فریب‏: محمّد بن حسن بن على (ع) از پدرش از جدّش امیر مؤمنان (ع) نقل کرده است که آن حضرت مکرّر مى‏فرمود: مکر و فریب در آتش جاى دارد.^[۹۳]
هشام بن سالم در حدیثى مرفوع از امیر المؤمنین (علیه السلام) حدیث کند که فرمود: اگر نبود که مکر و فریب کارى در آتشند من مکر اندیش­ترین مردمان بودم. گویا جهت این­که حضرت این سخن را فرموده این بود که مردم معاویه را مردى سیاستمدار و عاقل می­دانستند، و آن حضرت را سست رأى مى‏پنداشتند، چون می­دیدند که حیله‏هاى معاویه که بر پایه دروغ و مکر بنا نهاده شده بود پیشرفت می­کرد، پس آن حضرت بیان فرماید: که او به این نیرنگ­ها آشناتر است ولى چون آن­ها مخالفت با دستور خدا است آن­ها را به­کار نبندد چنان­چه سید رضى (ره) در نهج البلاغه از آن حضرت روایت کرده است که فرمود: «و ما در زمانى واقع ‏شده‏ایم که بیشتر مردم آن مکر را زیرکى پندارند و نادانان ایشان را زیرک خوانند، آن­ها را چه شده است؟ خدا ایشان را بکشد، مرد نیرومند و کاردان راه حیله و نیرنگ را می­داند ولى امر و نهى خدا جلوگیریش کند و با این­که به رأى العین آن را دیده و دانسته و توانائى به­کار بردن آن را دارد وامی­گذارد و کسى که در دین از هیچ گناهى باک ندارد فرصت‏جوئى می­ کند و مکر را به کار اندازد …»^[۹۴] و آشناتر بودن آن حضرت به مکر و حیله و داناتر بودنش در به کار بردن آن روشن است زیرا آن حضرت به همه چیز داناتر از دیگران بوده است.^[۹۵]
۲-۴-۲-۲) بررسی آیه «مکر»:
۲-۴-۲-۲-۱) وَ مَکَرُوا وَ مَکَرَ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَیْرُ الْماکِرِینَ‏^[۹۶]‏: (خدا بهترین مکر کنندگان است) یعنى منصف و عادل­ترین مکرکنندگان است زیرا مکر آن­ها ظلم است و مکر او عدل و انصاف و اما این­که خداوند به خود نسبت مکر داده از باب مزاوجت (که یکى از وجوه بلاغت است) می­باشد چون قبلاً اسم مکر برده شده مثل آیه شریفه: «اگر کسى به شما اعتداء و تجاوز کرد شما مانند آن بوى اعتداء و تجاوز کنید» با این­که دومى اعتداء نیست بلکه مجازات است به لفظ اعتداء ذکر کرده‏اند و این یکى از وجوه بلاغت است. مثلاً مجانست و مقابله که اولى مثل «تَتَقَلَّبُ فِیهِ الْقُلُوبُ وَ الْأَبْصارُ»^[۹۷] و دومى مثل آیه شریفه «ماذا أَنْزَلَ رَبُّکُمْ قالُوا خَیْراً»^[۹۸] به نصب خیراً که با سؤال مطابقه کند و مقابله مثل «وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ ناضِرَهٌ إِلى‏ رَبِّها ناظِرَهٌ وَ وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ باسِرَهٌ تَظُنُّ أَنْ یُفْعَلَ بِها فاقِرَه^[۹۹]ٌ.^[۱۰۰]
«وَ إِذْ یَمْکُرُ بِکَ الَّذِینَ کَفَرُوا لِیُثْبِتُوکَ أَوْ یَقْتُلُوکَ أَوْ یُخْرِجُوکَ وَ یَمْکُرُونَ وَ یَمْکُرُ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَیْرُ الْماکِرِینَ»^[۱۰۱]
شأن نزول این آیه قضیّه­ی«دارالنّدوه» است خداوند در این آیه می­فرماید: ای پیامبر، به یاد آور، یا به یادشان بیاور آن وقتى را که کافران نسبت به تو مکر مى‏کنند که تورا زندان کنند، یا بکشند یا اخراج کنند. این سخن یادآورى همان نعمت نجات از مکر کفّار است و آن وقتى بود که قریش در دار النّدوه در مورد زندان یا قتل یا اخراج پیامبر(ص) جلسه مشاوره تشکیل دادند و رأى آن­ها بالاتّفاق بر قتل پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله) قرار گرفت تا جایى که بنا گذاشته شد تا از هر قبیله‏اى مردى در قتل شریک باشد، تا خونش را بین قبیله‏ها تقسیم کنند تا بنى­هاشم نتوانند قصاص کنند.^[۱۰۲]
معناى کلمه (یَمْکُرُ) در مبحث لغت و معنى در بالا نوشته شد. منظور از الذین کفروا: کفار قریش است که در مبحث سبب نزول گفته شد. یعنى یا محمّد (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) به خاطرآور آن هنگامى را که مشرکین می­خواستند سه نوع مکر و حیله علیه تو به­کار ببرند. ولى ما خدعه و نیرنگ ایشان را دامن گیر خودشان نمودیم و تو را بر آنان مسلّط کردیم. یکى از نیرنگ‏هاى ایشان این بود که تو را زندانى نمایند و در زندان نگاهت دارند تا بمیرى. چنان­که می­فرماید: (لِیُثْبِتُوکَ) ؛دوّم، این که تو را به قتل برسانند: (أَوْ یَقْتُلُوکَ) سوّم، این­که تو را از مکّه معظّمه اخراج نمایند: (أَوْ یُخْرِجُوکَ) مفسرین درباره جمله: (وَ یَمْکُرُونَ وَ یَمْکُرُ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَیْرُ الْماکِرِینَ)که ترجمه شد اقوالى دارند. می­گویند: چگونه می­ شود، خداى سبحان در حق کسى مکر و حیله نماید! در مجمع البحرین می­گوید: معنى (مکر) از طرف خلق: خدعه و نیرنگ و از طرف خدا: کیفر و مجازات می­باشد و این معنا صحیح است. زیرا تا خلق دست به مکر و حیله نزنند خدا آنان را دچار کیفر و مجازات اعمال زشتشان نمی­کند. و لذا کلمه (وَ یَمْکُرُونَ) در آیه مورد بحث قبل از کلمه (یَمْکُرُ اللَّهُ) به­کار رفته است. گرچه جمله مورد بحث سخن از مشرکین می­گوید، ولى از کلمه (یَمْکُرُونَ) که مضارع و براى استمرار می­باشد استفاده می­ شود: هر کسى تا قیامت مرتکب خدعه و نیرنگ شود به جزاى اعمال زشت خود خواهد رسید، لذا قرآن مجید می­فرماید:
اسْتِکْباراً فِی الْأَرْضِ وَ مَکْرَ السَّیِّئِ وَ لا یَحِیقُ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ‏ فَهَلْ یَنْظُرُونَ إِلَّا سُنَّتَ الْأَوَّلِینَ فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِیلًا وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْوِیلًا^[۱۰۳]: این­ها همه به خاطر استکبار در زمین و نیرنگ­هاى بدشان بود امّا این نیرنگ­ها تنها دامان صاحبانش را مى‏گیرد آیا آن­ها چیزى جز سنّت پیشینیان و (عذاب­هاى دردناک آنان) را انتظار دارند! هرگز براى سنّت خدا تبدیل نخواهى یافت و هرگز براى سنّت الهى تغییرى نمى‏یابى !^[۱۰۴]
۲-۴-۲-۳) فرق بین کید و مکر: «الفرق بین الکید و المکر: أنّ المکر مثل الکید فی أنّه لا یکون إلّا مع تدبّر و فکر، إلّا أنّ الکید أقوى من المکر»:^[۱۰۵]یعنی مکر مانند کید می­باشد و هر دو همراه با تدبّر و فکر است، جز این­که کید قوی­تر از مکر است.
۲-۴-۳) ضَلال: این واژه با مشتقاتش ۱۸۹بار در قرآن کریم آمده است.^[۱۰۶]
واژه­ی ضللّ، به معنای انحراف از حق است و مقابل آن، هدایت ویافتن راه حق می­باشد؛ ضلل ضدِّ هدایت و راستی است.^[۱۰۷]
صاحب کتاب «التحقیق »، ذیل معنایِ این واژه می­نویسد:«أنّ الأصل الواحد فی هذه المادّه: هو ما یقابل الاهتداء، فالضلال هو عدم الاهتداء، و الإضلال هو فقدان الهدایه».^[۱۰۸]یعنی: اصل این واژه به معنای ِآن­چه که در مقابل هدایت است، پس ضلالت عبارت است از عدم هدایت و اضلال همان فقدان هدایت است.
ضلال و ضلالت به معنى انحراف از حق است. «إِنِّی أَراکَ وَ قَوْمَکَ فِی ضَلالٍ مُبِینٍ»^[۱۰۹] من تو را و قومت را در انحراف و گمراهى آشکار مى‏بینم. یعنى انحراف از راه حق^[۱۱۰].
الضَّلَال‏: عدول و انحراف از راه مستقیم، نقطه مقابلش هدایه است. خداى تعالى گوید: «فَمَنِ اهْتَدى‏ فَإِنَّما یَهْتَدِی لِنَفْسِهِ وَ مَنْ‏ ضَلَ‏ فَإِنَّما یَضِلُ‏ عَلَیْها».^[۱۱۱]:(پس کسی که هدایت یافت به سود خویش هدایت مى‏یابد و کسی­ که گمراه شد بر زیان خویش گمراه مى‏شود). واژه «ضَلَال‏» براى هر عدول و انحرافى از راه مستقیم خواه عمدى یا سهوى و کم یا زیاد گفته مى‏شود. پس صراط مستقیمى که مورد رضا و خشنودى است جدّاً مشکل است^[۱۱۲].
قول صحاح و قاموس و اقرب و نهایه نیز قول راغب است.
لغت «ضلل» در آیات با چهار وصف «مبین»،«بعید»،«قدیم»و«قدیم» توصیف شده است برای نمونه :
۲-۴-۳-۱) مبین : وَ إِذْ قالَ إِبْراهِیمُ لِأَبِیهِ آزَرَ أَ تَتَّخِذُ أَصْناماً آلِهَهً إِنِّی أَراکَ وَ قَوْمَکَ فِی ضَلالٍ مُبِینٍ ^[۱۱۳]: (به خاطر بیاورید) هنگامى را که ابراهیم به پدرش [عمویش‏] «آزر» گفت: «آیا بت­هایى را معبودان خود انتخاب مى‏کنى؟! من، تو و قوم تو را در گمراهى آشکارى مى‏بینم.
۲-۴-۳-۲) بعید :… ذلِکَ هُوَ الضَّلالُ الْبَعِیدُ ^[۱۱۴]: این همان گمراهى دور و دراز است.
۲-۴-۳-۳) قدیم : قالُوا تَاللَّهِ إِنَّکَ لَفِی ضَلالِکَ الْقَدِیمِ‏^[۱۱۵]: گفتند: «به خدا تو در همان گمراهى سابقت هستى!»
۲-۴-۳-۴) کبیر: وَ قُلْنا ما نَزَّلَ اللَّهُ مِنْ شَیْ‏ءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا فِی ضَلالٍ کَبِیرٍ^[۱۱۶]: و گفتیم: خداوند هرگز چیزى نازل نکرده، و شما در گمراهى بزرگى هستید!»

جدول ۳-۲ حجم نمونه در طبقات

با توجه به اینکه از تعداد ۳۸۱ پرسشنامه توزیع شده ۳۶۰ پرسشنامه عودت داده شد، همین تعداد مبنای تجزیه تحلیل و آزمون فرضیات قرار گرفت.
۳-۵ روش گرد­آوری داده ­ها
مهمترین روش­های گردآوری داده ­ها در این پژوهش به شرح ذیل می باشد:
۳-۵-۱ مطالعات کتابخانه­ای
در این قسمت جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق، از منابع کتابخانه ای و نیز از شبکه جهانی اطلاعات اینترنت استفاده شده است.
۳-۲-۲ تحقیقات میدانی
در این قسمت به منظور جمع آوری داده ها و برای تجزیه و تحلیل از پرسشنامه استفاده گردیده است. پرسشنامه ی این پژوهش از پرسشنامه های استاندارد (وانگ و دیگران، ۲۰۱۴: سانگ و دیگران، ۲۰۱۱: رامیا، ۲۰۱۲) استفاده شده است که پس از اصلاحات لازم بکار گرفته شد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۶ پرسشنامه
این پرسشنامه با هدف بررسی تأثیر بررسی عادت رسانه ای مخاطبان و تعیین اثربخشی فعالیت های تبلیغاتی شعب بانک رفاه شهر کرمانشاه طراحی شده است. که مشتمل بر ۲ قسمت ۸ بخش و ۲۴ سؤال می­باشد. این پرسشنامه شامل دو قسمت می­باشد که سؤال­های جمعیت­شناختی(قسمت اول پرسشنامه) مربوط به خصوصیات کلی پاسخ ­دهندگان از قبیل؛ جنسیت، سن، تحصیلات و … و قسمت دوم شامل سؤال­های نگرشی با هدف بررسی عادت رسانه ای مخاطبان و تعیین اثربخشی فعالیت های تبلیغاتی شعب بانک رفاه شهر کرمانشاه می باشد.
۳-۶-۱ نحوه­ امتیازبندی پرسشنامه
برای رتبه بندی داده ­های این پژوهش از مقیاس فاصله ای استفاده شده است. در این روش از پاسخ­گو خواسته شد که نظر خود را با هر گویه، بر مبنای یک طیف مشخص نماید. از طریق این مقیاس می توان حساسیت، تعقل و باور پاسخ­دهنده را تعیین نمود. در این پرسشنامه از یک مقیاس ۵ گزینه­ای استفاده شده است که ارزش عوامل مقیاسی برای آن از خیلی کم (۱) تا خیلی زیاد (۵) امتداد یافته است.
۳-۶-۲ روایی^[۲۸] پرسشنامه
مفهوم اعتبار (روایی) به این سوال پاسخ می‌دهد که ابزار اندازه گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می­سنجد. بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه گیری نمی‌توان به دقت داده های حاصل از آن اطمینان داشت. ابزار اندازه گیری ممکن است برای اندازه گیری یک خصیصه ویژه دارای اعتبار باشد، در حالی که برای سنجش همان خصیصه بر روی جامعه دیگر از هیچ گونه اعتباری برخوردار نباشد. اعتبار محتوا نوعی اعتبار است که معمولا برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه گیری به کار برده می‌شود. اعتبار محتوای یک ابزار اندازه گیری به سوال های تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سوال های ابزار معرف وپژگی ها و مهارت های ویژه ای باشد که محقق قصد اندازه گیری آن‌ها را داشته باشد، آزمون دارای اعتبار محتوا است. برای اطمینان از اعتبار محتوا، باید در موقع ساختن ابزار (مانند طراحی پرسشنامه) چنان عمل کرد که سوال های تشکیل دهنده ابزار معرف قسمت های محتوای انتخاب شده باشد. بنابراین اعتبار محتوا ویژگی ساختاری ابزار است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده می‌شود. اعتبار محتوای یک آزمون معمولا توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعیین می‌شود. از این رو اعتبار محتوا به قضاوت داوران بستگی دارد.
در این پژوهش از روایی محتوایی برای پرسشنامه استفاده شده است که به چند نفر از استادان گروه مدیریت داده شد و با توجه اصلاحات محتوایی به عمل آمده از آن، پرسشنامه نهایی تنظیم و توزیع شد.
۳-۶-۳ پایایی^[۲۹] پرسشنامه
پایایی با این امر سر و کار دارد که ابزار اندازه‌گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می‌دهد. به عبارت دیگر، «همبستگی میان یک مجموعه از نمرات و مجموعه دیگری از نمرات در یک آزمون معادل که به صورت مستقل بر یک گروه آزمودنی به دست آمده است» چقدر است.
به بیان دیگر اگر ابزار اندازه‌گیری را در یک فاصله زمانی کوتاه چندین بار به یک گروه واحدی از افراد بدهیم نتایج حاصل نزدیک به هم باشد. برای اندازه‌گیری پایایی شاخصی به نام ضریب پایایی استفاده می شود. دامنه ضریب پایایی از صفر تا ۱+ است. ضریب پایایی صفر معرف عدم پایایی و ضریب پایایی یک معرف پایایی کامل است. در این پژوهش برای سنجش پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است.
جدول ۳-۳ اندازه گیری پایایی از طریق روش آلفای کرونباخ

۵-۱ نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………..۹۴
۵-۲ پیشنهادها………………………………………………………………………………………………………………………..۹۵
منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………..۹۷
ضمیمه…………………………………………………………………………………………………………………………………..۱۰۴
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱ مقدمه
انسان از آغاز خلقت همواره با موضوع بلایای طبیعی مواجه بوده و تلاش نموده­ است تا این حوادث و سوانح طبیعت را مدیریت و کنترل نماید و زندگی خود را از این خطرات، ایمن و محفوظ دارد. از میان بلایای طبیعی، زلزله از ویژگی­های خاصی برخوردار بوده و در قرن گذشته با توجه به عوامل زیر اهمیت بیشتری به مدیریت بحران زلزله داده شده است:

• • افزایش تعداد شهر ها در نقاط مختلف که بسیاری در مناطق فعال لرزه­ خیز واقعند.

• • گسترش و توسعه شهرها به گونه ­ای که گسل­های زیادی در داخل شهرها قرار گرفته­اند.

• • افزایش تراکم جمعیت شهرها که باعث افزایش تعداد قربانیان زلزله گردیده است.

• • افزایش کمی و کیفی تأسیسات و امکانات مختلف شهری، که باعث افزایش سرمایه ­گذاری انسان در شهرها و گسترش خسارات مالی ناشی از زلزله شده ­است.

• • پیشرفت دانش لرزه ­شناسی و مهندسی زلزله، که بشر را قادر به ثبت اطلاعات زلزله ­های گذشته و تجزیه و تحلیل هر چه دقیق­تر آنها نموده است.

ایران از نظر لرزه ­خیزی در منطقه­ فعال جهان قرار دارد و به گواهی اطلاعات حاصل از مستندات علمی و مشاهدات قرن بیستم از خطر پذیرترین مناطق جهان در اثر زمین ­لرزه­ های پرقدرت محسوب می­ شود. در سال­ های اخیر به طور متوسط هر پنج سال یک زمین­ لرزه با صدمات جانی و مالی بسیار بالا در نقطه ای از کشور رخ داده است و در حال حاضر ایران در صدر کشور هایی است که وقوع زلزله در آن با تلفات جانی بالا همراه است.
گرچه جلوگیری کامل از خسارات ناشی از زلزله­ های شدید بسیار دشوار و حتی غیر ممکن است، لیکن با افزایش سطح اطلاعات در رابطه با لرزه­ خیزی کشور و مطالعه دقیق وضعیت آسیب­ پذیری ساختمان ­ها، تأسیسات زیربنایی و شریان­ های حیاتی و ایمن ­سازی و مقاوم­ سازی صحیح و اصولی آنها، می توان تا حد مطلوب تلفات و خسارات ناشی از زلزله­ های آتی را کاهش داد.
امروزه یکی از راه ­های بررسی آسیب ­پذیری ساختمان ­های موجود، استفاده از منحنی ­های شکنندگی^[۱] می­ باشد که این منحنی ­ها می توانند کاربرد های فراوانی قبل و بعد از زلزله داشته باشند.
۱-۲ شرح مسئله
خطر لرزه ­ای بیانگر پتانسیل خسارت ایجاد شده در سازه ناشی از وقوع زلزله است. خسارت یا شکست در سیستم سازه ای، بصورت عدم حفظ عملکرد مطلوب آن در هنگام وقوع زلزله تعریف می­ شود ( Nielson^[2]، ۲۰۰۵ ).
به منظور تحلیل شکست از دیدگاه مهندسی در یک سیستم سازه­ای، بایستی آستانه­ ی رخداد شکست با بهره گرفتن از پارامتر های ریاضی به صورت کمی بیان شود. یکی از پارامتر های مهم در برآورد خسارت سازه­ ای بزرگی و شدت زمین­ لرزه می­باشد. از جمله پارامتر هایی که در تحلیل شکنندگی بعنوان معیار بزرگی و شدت جنبش­ های لرزه­ ای زمین در نظر گرفته می­ شود، می­توان از بیشینه شتاب زمین (PGA)، بیشینه سرعت زمین (PGV)، بیشینه تغییر مکان زمین (PGD)، شتاب طیفی (S_a)، سرعت طیفی (S_v)، تغییر مکان طیفی (S_d) و شدت مرکالی نام برد( شهسوار، ۱۳۸۱).
در برآورد خطر لرزه ­ای سازه پارامتر هایی نظیر شکل پذیری تغییر مکانی، شکل پذیری انحنایی، تغییر مکان مطلق عضو، انرژی هیسترتیک جذب شده توسط المان و …. برای تعیین حالات خسارت مورد استفاده قرار می­گیرد. در تحلیل آسیب پذیری یک سیستم، به دنبال جمع ­آوری و پردازش داده­ های پاسخ سازه تحت اعمال جنبش شدید زمین هستیم. به منظور پردازش آماری رفتار سازه­ های مختلف، با بهره گرفتن از تئوری احتمالات می توان ارتباط بین شدت زلزله و آسیب پذیری سازه ­ها را در قالبی آماری مورد بررسی قرارداد. بررسی این ارتباط از دو دیدگاه حائز اهمیت است:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

1. 1. با در دست داشتن ارتباط آماری بین شدت زلزله و گسترده آسیب سازه­ ها می توان پیامد های رخداد زلزله­ های آینده را پیش ­بینی نمود.

1. 1. با شناخت بیشتر نقص­ های موجود در طراحی سازه­ ها، امکان بهبود بیشتر آیین­ نامه­ های لرزه­ ای فراهم شده و در نهایت باعث افزایش ایمنی سازه­ ها می­گردد (Nielson، ۲۰۰۵).

یکی از ابزارهای کلیدی در ارزیابی خطر­پذیری لرزه ای ^[۳]که امروزه استفاده از آن رواج یافته است، منحنی شکنندگی است. منحنی شکنندگی، احتمال فراگذشت آسیب سازه از یک سطح آسیب مشخص را برای چندین سطح خطر از جنبش های لرزه ای زمین بیان می­ کند. این منحنی کاربردهای فراوانی قبل و بعد از وقوع زلزله دارد، بطوریکه ضمن ارزیابی آسیب پذیری لرزه­ای در مواردی دیگر از جمله تعیین اولویت­ ها در مقاوم­ سازی سازه­ ها و همچنین برنامه ­ریزی مدیریت بحران مورد استفاده قرار می­گیرد.
۱-۳ اهداف و ضرورت تحقیق
امروزه ارزیابی عملکرد ساختمان ­ها در برابر زلزله، به یکی از بحث­ های رایج در بین محققین تبدیل شده است. با توجه به اینکه در طراحی تعداد زیادی از ساختمان­ های موجود اثرات تخریبی زمین ­لرزه در نظر گرفته نشده است و یا اینکه دانش طراحی لرزه ­ای در حین ساخت آنها ناکافی بوده است، بروز خسارات وسیع در سازه­ های موجود بر اثر وقوع یک زمین­لرزه­ی نسبتاً شدید دور از انتظار نخواهد بود ( رهگذر و همکاران، ۱۳۸۷ ).
همان­ طور که بیان شد منحنی شکست تابعی است که تجاوز خرابی سازه را از یک معیار تعیین شده، در مقابل افزایش شدت زمین­ لرزه تعیین می کند و از این رو یکی از راه­ های بررسی میزان خرابی سازه­ها است.
با توجه به اینکه کشور ما یکی از مناطق لرزه­ خیز است، و نیز با توجه به اینکه اکثر سازه­ های موجود با ضوابط لرزه­ ای ساخته نشده­اند، آسیب ­پذیری لرزه­ ای سازه­ های موجود، به ویژه تیپی از سازه­ها که بیشتر مورد استفاده قرار می­گیرند، لازم و ضروری به نظر می­رسد.
۱-۴ روش اجرای طرح و مدل­ های مورد بررسی
در این پژوهش سعی خواهیم کرد آسیب­ پذیری لرزه­ ای یکی از تیپ­ های ساختمانی رایج در سطح کشور، یعنی سازه ­های فولادی دارای سیستم قاب خمشی ویژه با تعداد طبقات تعداد طبقات ۵، ۸ و ۱۲ را بررسی کنیم و برای این سازه­ها منحنی شکنندگی تولید خواهیم کرد.
برای رسیدن به اهداف این پایان نامه، مدل­ها بصورت دو­بعدی درنرم­افزار opensees مدل سازی شده و تحت اثر ۱۰ رکورد زلزله که هر یک از این رکوردها از مقدار ۰.۱g تا ۱.۵g مقیاس شده ­اند، تحت تحلیل دینامیکی غیرخطی افزایشی قرار می­گیرند. سپس مقادیر نیاز و ظرفیت در مؤلفه­ های سازه مقایسه و مؤلفه Drift در ارائه شکنندگی در تعیین آسیب ­پذیری بررسی خواهد شد و سپس با اعمال تکنیک­های آماری لازم بر روی داده­ ها، منحنی­ های شکنندگی برای هریک از مدل ­ها تولید خواهد شد.
۱-۵ ساختار پایان نامه
پایان ­نامه­ی حاضر در ۵ فصل تهیه شده است. در فصل اول اطلاعاتی کلی در خصوص پایان ­نامه، اهداف آن و روش تحقیق ارائه شده است. در فصل دوم در مورد انواع منحنی شکست و روش­ های تهیه­ آن و نیز در مورد اطلاعات و داده­ های مورد نیاز برای تهیه­ منحنی شکست توضیحاتی ارائه شده است. دستور العمل HAZUS نیز به صورت مختصر دراین فصل معرفی شده است. و همچنین مروری بر تعدادی از پژوهش­های انجام شده در زمینه­ منحنی شکست برای سازه­ ها در این فصل انجام شده است. در فصل سوم مطالعاتی در مورد قاب های مقاوم خمشی فولادی انجام شده است.
مطالعات عددی در مورد مدل ­ها و روش این پایان­ نامه در فصل چهارم آمده است که در آن فرضیات و مراحل کامل روش­ های مورد استفاده برای رسیدن به نتیجه­ مورد نظر ارائه شده ­اند. منحنی­ های شکست تولید شده نیز در همین فصل نمایش داده شده ­اند. نهایتاً فصل پنجم به نتیجه­ گیری و ارائه­ پیشنهادات برای تحقیقات آتی اختصاص یافته است.
فصل دوم
منحنی های شکنندگی
۲-۱ منحنی­های شکنندگی لرزه­ای
منحنی شکنندگی، احتمال خرابی متناظر با یک حالت خرابی معین را در چندین سطح از جنبش­ های لرزه ­ای زمین بیان می­ کند. در واقع منحنی شکنندگی، نسبت بین شدت زمین ­لرزه و سطح خرابی لرزه­ ای محتمل را توصیف می­ کند. جهت تعیین دقیق چنین نسبتی انتخاب صحیح شدت زلزله در منطقه­ ی سازه­ی تحت بررسی مهم می­باشد. از شاخص ­هایی که شدت زلزله را بطور مناسب جهت تحلیل شکنندگی معرفی می­نمایند می­توان از بیشینه شتاب زمین PGA، بیشینه سرعت زمین PGV، بیشینه تغییر مکان زمین PGDنام برد. این منحنی ­ها را می­توان از تحلیل رگرسیون منطقی اطلاعات خرابی واقعی یا شبیه­ سازی شده و یا روش­های حل عددی بدست آورد.
با توجه به اینکه آسیب ­پذیری لرزه ­ای زمانی رخ می­دهد که احتمال فراگذشت سازه از سطح خرابی تعریف شده وجود داشته باشد، گسیختگی زمانی رخ می­دهد که سازه­ی موجود نتواند شرایط لازم برای سطح عملکرد تعریف شده را ارضا کند.
استفاده از منحنی شکست برای ارزیابی رفتار سازه­ ها و خطر ناشی از زلزله، در دو دهه ی اخیر به طور گسترده ­ای توسط جامعه­ علمی مورد استفاده قرار گرفته است. روش منحنی شکست یک امتیاز مهم دارد و آن امتیاز، این است که آسیب ­پذیری سازه و مؤلفه­ های آن را با یک روش ساده نشان می­دهد و اجازه می­دهد که سطح خرابی مورد انتظار برای شدت زلزله­ی معین را تخمین بزنیم ( مارانو ،۲۰۰۹)^[۴].
روش­ های مختلفی برای تهیه­ منحنی شکست وجود دارد که مهم­ ترین آنها به شرح زیر است:

1. 1. روش تجربی^[۵]یا آزمایشگاهی

1. 1. روش قضاوت مهندسی^[۶]

1. 1. روش تحلیلی^[۷]

1. 1. روش ترکیبی ^[۸]که توضیحات مربوط به هر روش در ادامه آمده است.

• عدم کنترل و نظارت اجتماعی در هدفمند نمودن فرهنگ ها

عدم کنترل حکومت ها بر فرهنگ و آداب و رسوم اجتماعی، موجب ایجاد ناهنجاری های فرهنگی در سطح جامعه می شود. بدین روی نظارت و کنترل اجتماعی و هدفمند نمودن فرهنگ ها، مسأله ای جدی در توانمندی زنان در ایفای نقش محوریت جامعه می باشد.

• کار مضاعف در خانه

شرایط زنان هنگامی که مجبور شدند، برای کمک به تأمین نیازهای خانواده در بیرون از خانه کار کنند، سخت تر می گردد. در کشورهای صنعتی، زنان پنجاه و شش ساعت در هفته و در کشورهای غیر صنعتی بیش از این کار می کنند.^[۲۹۰]برخی از محققان بیان می دارند وضعیت اجتماعی فروتر زن، نتیجه ساخت زیست شناختی آن ها نیست، بلکه زنان فقیر با دو وظیفه متضاد مراقبت از فرزندان در خانه و همزمان با کار در بیرون خانه برای نگهداری خانواده، ناتوان می گردند.^[۲۹۱]

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• زندگی ملال آور

برخی معتقدند زندگی منزوی، ملال آور و وضعیت رقت انگیز، زنان را به سوی زندگی با فرزندانشان کشانده و سبب ایجاد بسیاری از بیماری های عصبی گردانده است. آنان در تلاش برای رهایی از زندگی ملال آورشان گرفتار سودجویان کالاهای مصرفی می شوند.^[۲۹۲]

• مصارف در آمد زنان

عده ای بر این عقیده اند که زنان درآمد خود را برای فرزندانشان هزینه می نمایند، در حالی که مردان به منافع شخصی خویش می اندیشند. به عنوان نمونه طبق بر آورد پژوهشگران در هند، مردان هشتاد در صد از درآمدی را که کسب می نمایند، صرف خودشان می کنند؛ خرید موتورسیکلت، رادیو، ساعت، رفتن به سینما، خرید مشروبات الکلی. . .و در مقابل زنان هندی نودوپنج در صد در آمد خود را صرف فرزندانشان می کنند.^[۲۹۳]

• کمبود فرصت های کسب دانش

زن در همه جوامع دچار ستم و کمبود هایی است که بر او تحمیل می شود، کمبود میدان ها و فرصت ها برای کسب علم و معرفت و تربیت و اخلاق و پیشرفت و شکوفایی استعدادها.^[۲۹۴]

• نابرابر بودن شرایط جزائی بین زنان و مردان

در قوانین قضایی، بدون رعایت عدالت بین زنان و مردان در اجراء حکم، تفاوت هایی وجود دارد. بررسی سیستم قضایی ماساچوست نشان داد که قضات، زنان را به محکومیت های بیشتر و دوران آزمایشی طولانی تری از مردهایی که همان جرم را مرتکب شده اند، محکوم می کنند. در ماساچوست مردان در زندان های بخش و زن ها در زندان مرکزی که غیر قابل دسترسی است، قرار داده می شوند.

یک آزمون خوب باید از تعدادی ویژگی مطلوب مانند عینیت، سهولت اجرا، عملی بودن، سهولت تعبیر و تفسیر، روایی و پایایی برخوردار باشد. مهم‌ترین موارد ذکر شده در این ویژگی‌ها، روایی و پایایی است(مؤمنی، ۱۳۸۶).
۱-۷-۳- سنجش اعتبار (روایی)^[۹۳] پرسشنامه
مفهوم اعتبار پاسخ به این سئوال است که ابزار اندازه‌گیری تا چه حد خصیصه موردنظر را می‌سنجد. به عبارت دیگر: «آیا ابزار اندازه‌گیری، فقط همان چیزی را که می‌خواهیم اندازه‌گیری کنیم می‌سنجد یا نه؟» روش های متعددی برای تعیین اعتبار اندازه‌گیری وجود دارد که یکی از این ابزار اعتبار محتواست که در این پژوهش بکار می‌‌رود. در اعتبار محتوا، متخصص نظر می‌دهد که ابزار جمع‌ آوری داده‌ها همان چیزی را که محقق به دنبال آن است، اندازه‌گیری می‌کند. این روش، روش متداولی است که در تحقیقات بازاریابی برای تعیین اعتبار اندازه‌گیری بکار می‌رود (روستا و دیگران، ۱۳۸۴).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

اگر سئوالهای ابزار اندازه‌گیری معرف ویژگیها و مهارتهای ویژه‌ای باشند که محقق قصد اندازه‌گیری آنها را دارد، آزمون دارای اعتبار محتوا است (سرمد، بازرگان، حجازی، ۱۳۷۹).
در این تحقیق نیز برای اینکه مشخص شود که سئوالات پرسشنامه، داده‌های مورد نیاز برای آزمون فرضیه‌های تحقیق را جمع‌ آوری می‌کنند، علاوه بر اینکه سئوالات پرسشنامه متناسب با مبانی نظری و موارد مشابه هر کدام از متغیرها طراحی شد، با متخصصان و نظرات کارشناسان تحقیقات بازار و اساتید راهنما نیز در رابطه با سئوالات پرسشنامه مشورت‌های لازم صورت گرفت.
۲-۷-۳- سنجش اعتماد (پایایی)^[۹۴] پرسشنامه
قابلیت اعتماد یا پایایی یکی از ویژگیهای فنی ابزار اندازه‌گیری و جمع‌ آوری اطلاعات است و بدین معنی است که ابزار اندازه‌گیری در شرایط یکسانی تا چه اندازه نتایج یکسانی بدست می‌دهد (سرمد، ‌بازرگان و حجازی، ۱۳۷۹: ۱۶۶).
به عبارت دیگر پایایی یعنی اینکه اگر یک وسیله‌ی اندازه‌گیری که برای سنجش متغیر و صفتی ساخته شده در شرایط مشابه در زمان یا مکان دیگر مورد استفاده قرار گیرد، نتایج مشابهی از آن حاصل شود؛ در واقع ابزار پایا یا معتبر ابزاری است که از خاصیت تکرارپذیری و سنجش نتایج یکسان برخوردار باشد (حافظ‌نیا، ۱۳۸۵: ۱۵۵).
قابلیت اعتماد در یک آزمون می‌تواند از موقعیتی به موقعیت دیگر و از گروهی به گروه دیگر متفاوت باشد. برای محاسبه ضریب قابلیت اعتماد ابزار اندازه‌گیری، شیوه‌های مختلفی بکار برده می‌شود که یکی از آنها روش آلفای کرونباخ^[۹۵] است. روش آلفای کرونباخ برای محاسبه قابلیت اعتماد پرسشنامه و یا آزمون‌هایی که خصیصه‌های مختلف را اندازه‌گیری می‌کنند، بکار می‌رود و با بهره گرفتن از فرمول زیر محاسبه می‌شود.

که در آن n= تعداد سئوالات پرسشنامه، ^۲Si= واریانس سئوال و ^۲St= واریانس کل پرسشنامه می‌باشد. از آنجایی که قبل از توزیع نهایی پرسشنامه، اعتماد آن محاسبه می‌شود، از نتایج بدست آمده از ۳۰ پرسشنامه در تست مقدماتی پرسشنامه تحقیق، برای محاسبه این عامل استفاده شده است. نحوه محاسبه ضریب آلفای کرونباخ با بهره گرفتن از spss در قسمت ضمائم تحقیق پیوست می‌باشد. از آنجا که این ضریب از ۷/۰ بیشتر می‌باشد، می‌توان گفت که اعتماد (پایایی) پرسشنامه مناسب است و می‌توان پرسشنامه را توزیع نمود.
جدول شماره(۳-۳): میزان آلفای کرونباخ مؤلفه‌های پژوهش

۳-۸-روش تجزیه و تحلیل داده ها
به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی به شرح ذیل استفاده شده است:
۳-۸-۱-آمار توصیفی:
روش های توصیفی شامل جداول فراوانی و نمودارهای ستونی برای متغیرهای جمعیت شناختی میباشد که توسط نرم افزار SPSS بدست آمده و به منظور طبقهبندی، خلاصه کردن و توصیف داده های بدست آمده مورد استفاده قرار گرفت.
۳-۸-۲-آمار استنباطی:
به منظور تعمیم نتایج و آزمون فرضیه ها از آمار استنباطی استفاده میشود. تجزیه و تحلیل اطلاعات آماری در این تحقیق با نرم افزار LISREL 8.53 انجام میگیرد و به منظور آزمون فرضیه های تحقیق از مدلسازی معادلات ساختاری استفاده میشود. فرضیه اصلی تحقیق در یک مدل، و فرضیه های فرعی در مدلی جداگانه آزمون میگردد. در واقع در یک مدل تأثیر متغیر مستقل بر روی متغیر وابسته مورد بررسی قرار می‌گیرد و در مدل بعدی تأثیر ابعاد متغیر مستقل بر متغیر وابسته مورد بررسی قرار می‌گیرد. مدل سازی معادله ساختاری از جمله روش‌های مورد استفاده در حوزه علوم اجتماعی برای تأیید و اکتشاف چارچوب‌های نظریههاست. معادله ساختاری از جنبه‌های مختلف برای تحلیل داده های این پژوهش متناسب تشخیص داده شد: اول، در ساختار چارچوب نظری این پژوهش متغیرهای پنهان (سازه های مفهومی) وجود دارد، روش معادله ساختاری امکان اندازه گیری متغیرهای پنهان را از طریق متغیرهای آشکار فراهم می کند. دوم، روش معادله ساختاری علاوه بر اینکه تحلیل مسیر، تحلیل عامل، و همبستگی متغیرها را مورد بررسی قرار میدهد، میزان خطای هر متغیر (هم متغیر آشکار و هم متغیر پنهان) را نیز نشان می‌دهد. سوم، امکان اصلاح مدل یا چارچوب نظری حاصل از مطالعه متون را که پژوهشگر تدوین نموده است، از راه پیشنهاد تغییر در تثبیت یا آزادسازی متغیرهای مدل، فراهم مینماید (حسینی، فتاحی،۱۳۹۱).
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
۴-۱ مقدمه
فصل چهارم، هسته اساسی تحقیق و مشتمل بر جداول و تجزیه و تحلیل اطلاعات است. تجزیه و تحلیل اطلاعات به عنوان بخشی از فرایند روش تحقیق علمی یکی از پایه‌های اصلی هر مطالعه و بررسی است.
به عبارتی در این بخش، پژوهشگر برای پاسخگویی به مسئله تدوین شده و یا تصمیم‌گیری در مورد رد یا تأیید فرضیه یا فرضیه‌هایی که برای تحقیق در نظر گرفته است، از روش‌های مختلف تجزیه و تحلیل استفاده می‌کند. تجزیه و تحلیل داده ها فرایندی چند مرحلهای است که طی آن دادههایی که از طریق بکارگیری ابزارهای جمعآوری در نمونه آماری فراهم آمدهاند، خلاصه، کدبندی ودستهبندی و در نهایت پردازش میشوند تا زمینه برقراری انواع تحلیلها و تاثیرها بین این داده ها به منظور آزمون فرضیه ها فراهم آید. در واقع تحلیل اطلاعات شامل سه عملیات اصلی میباشد: ابتدا شرح و آمادهسازی داده های لازم برای آزمون فرضیه ها، سپس تحلیل روابط بین متغیرها، و در نهایت مقایسهی نتایج مشاهده شده با نتایجی که فرضیه ها انتظار داشتند (کامپنهود و کیوی،۱۳۸۷). در این فرایند داده ها هم از لحاظ مفهومی و هم از لحاظ تجربی پالایش میشوند و تکنیکهای گوناگون آماری نقش بسزایی در استنتاجها و تعمیمها به عهده دارند.
داده های خام با بهره گرفتن از نرمافزار آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرند و پس از پردازش به شکل اطلاعات در اختیار استفادهکنندگان قرار میگیرند. برای تجزیه و تحلیل داده های جمعآوری شده آمار تحلیلی به دو صورت آمار توصیفی و استنباطی مطرح میگردد. در ابتدا با بهره گرفتن از آمار توصیفی، شناختی از وضعیتها و ویژگیهای جمعیت شناختی پاسخدهندگان حاصل میشود و در ادامه در آمار استنباطی، به کمک مدلسازی معادلات ساختاری، به بررسی روابط علی بین متغیرهای موجود در مدل مفهومی تحقیق میپردازیم.
۴-۲- جمعیت شناختی مشتریان
۴-۲-۱- جنسیت
نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها نشان از آن دارد که از ۳۸۴ نفری که در این پژوهش شرکت کرده‌اند ۱۶۵ نفر معادل ۴۳ درصد از کل نمونه زن و ۲۱۹ نفر معادل ۸/۵۴ درصد از کل نمونه مرد می باشند.
جدول (۴-۱) توزیع فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب جنسیت