نتایج طرح آمارگیری از کارگاه های صنعتی ۴۹-۱۰ نفر کارکن سال ۱۳۸۹ نشان می‌دهد که در سال ۱۳۸۸ تعداد ۱۱۴۴۰ کارگاه صنعتی ۴۹-۱۰ نفر کارکن در کشور به فعالیت صنعتی اشتغال داشته اند که نسبت به سال قبل ۷ درصد کاهش نشان می‌دهد. توزیع این کارگاه ها در فعالیت های عمده نشان می‌دهد که ۲۴٫۷۷ درصد در «صنایع تولید سایر محصولات کانی غیر فلزی»، ۱۷٫۸۴ درصد در «صنایع مواد غذایی و آشامیدنی»، ۷٫۳۳ درصد در «صنایع تولید منسوجات» و بقیه کارگاه های صنعتی ۴۹-۱۰ نفر کارکن در سایر فعالیت های صنعتی اشتغال داشته اند.

بررسی تعداد کارگاه های صنعتی ۴۹-۱۰ نفر کارکن در استان های مختلف کشور مبین این مطلب است که در سال ۱۳۸۸ از کل این کارگاه ها ۲۸٫۸۸ درصد در استان تهران، ۱۱٫۹۱ درصد در استان اصفهان، ۶٫۷۵ درصد در استان سمنان و بقیه کارگاه های صنعتی ۴۹-۱۰ نفر کارکن در سایر استان های کشور به فعالیت صنعتی اشتغال داشته اند.

همچنین ‌بر اساس نتایج، در سال ۱۳۸۸ تعداد شاغلان کارگاه های صنعتی ۴۹-۱۰ نفر کارکن کشور ۲۵۶۲۰۳ نفر بوده است که نسبت به سال قبل ۶٫۲ درصد کاهش نشان می‌دهد. از این تعداد ۲۴٫۰۴ درصد در «صنایع تولید سایر محصولات کانی غیر فلزی»، ۱۸٫۷۴ درصد در «صنایع مواد غذایی و آشامیدنی» ۷٫۷۹ درصد در «صنایع تولید محصولات فلزی فابریکی بجز ماشین آلات و تجهیزات» و بقیه در سایر فعالیت‎های صنعتی اشتغال داشته اند.

این بررسی در استان های مختلف گویای این واقعیت است که از کل تعداد شاغلان کارگاه های صنعتی ۴۹-۱۰ نفر کارکن کشور ۲۲٫۴۷ درصد در استان تهران، ۱۱٫۹۸ درصد در استان اصفهان، ۶٫۹۱ درصد در استان خراسان رضوی و بقیه تعداد شاغلان کارگاه های صنعتی ۴۹-۱۰ نفرکارکن کشور در سایر استان ها اشتغال داشته اند.

از طرفی، کارگاه های صنعتی ۴۹-۱۰ نفر کارکن کشور در سال ۱۳۸۸ ارزش افزوده ای برابر با ۳۵۰۹۳٫۸ میلیارد ریال ایجاد کرده‌اند که نسبت به سال قبل ۰٫۶ درصد افزایش نشان می‌دهد. بیش ترین ارزش افزوده ایجاد شده با رقم ۹۴۷۳٫۲ میلیارد ریال (۲۶٫۹۹ درصد) را «صنایع تولید سایر محصولات کانی غیر فلزی» به خود اختصاص داده است. ضمن اینکه «صنایع مواد غذایی و آشامیدنی» با ۵۹۵۵ میلیارد ریال (۱۶٫۹۷ درصد) و «صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی» با ۲۴۱۰٫۳ میلیارد ریال (۶٫۸۷ درصد) از نظر ارزش افزوده ایجاد شده در بین صنایع مختلف در مراتب بعدی قرار گرفته اند.

در سال مورد بررسی(۱۳۸۸) کارگاه های صنعتی ۴۹-۱۰ نفر کارکن استان تهران با ۶۲۶۱٫۹ میلیارد ریال (۱۷٫۸۴ درصد) بیش ترین ارزش افزوده را نسبت به سایر استان ها ایجاد کرده‌اند. کارگاه های صنعتی ۴۹-۱۰ نفر کارکن استان اصفهان با ۴۲۲۹٫۸ میلیارد ریال (۱۲٫۰۵ درصد) و استان سمنان با ۲۴۰۶٫۸ میلیارد ریال (۶٫۸۶) در مراتب دوم و سوم قرار داشته اند (مرکز آمار ایران، ۱۳۹۱).

در مجموع بر طبق جدول ۵-۲، بنگاه های کوچک و متوسط در ایران ۹۸٫۴ درصد از کل بنگاه ها را تشکیل می‌دهند. این مقدار برابر با ۴۴ درصد از کل اشتغال است و ارزش افزوده حاصل از این بنگاه ها ۳۴ درصد در کل است.

جدول ۲-۵: شاخص های بنگاه های کوچک و متوسط در ایران (شهبازی، ۱۳۹۱)

توضیح

درصد

SMEs از کل بنگاه ها

۹۸٫۴

SMEs از کل اشتغال

۴۴

SMEs از کل سرمایه گذاری

۲۲

SMEs از ارزش افزوده کل

۳۴

SMEs از کل صادرات

–

SMEs از کل اعتبارات

۹۰

۲-۵٫ وضعیت بنگاه های کوچک و متوسط در استان گیلان

بر اساس آمار های ارائه شده در مرکز آمار ایران، همان گونه که در نمودار ۲-۲ مشاهده می شود سهم استان گیلان از نظر تعداد بنگاه های کوچک و متوسط ۴۹-۱۰ نفر کارکن در کل کشور چیزی حدود ۴% در سال ۱۳۸۸ است. همچنین آمارها ‌در مورد سایر شاخص ها همچون درصد تعداد شاغلان، درصد ارزش افزوده، درصد سرمایه گذاری نسبت به کل کشور چیزی حدود ۴% را در سال ۱۳۸۸ نشان می‌دهد.

نمودار ۲-۲: درصد تعداد کارگاه های صنعتی ۴۹-۱۰ نفر کارکن بیشتر بر حسب استان ها (مرکز آمار، ۱۳۸۸)

همچنین بر اساس جدول ۶-۲ تعداد شاغلان بنگاه های صنعتی دارای ۴۹-۱۰ نفر کارکن در استان گیلان برابر با ۸۳۸۰ نفر در سال ۱۳۸۸ است.

جدول ۲-۶: تعداد شاغلان بنگاه های ۴۹-۱۰ نفر کارکن در استان گیلان

از طرفی بر اساس آمار ارائه شده از مرکز آمار، و جدول ۷-۲ در سال ۱۳۸۸، مجموعا˝ ۳۵۵ بنگاه دارای ۴۹-۱۰ نفر کارکن در استان گیلان وجود دارد که ۱۷۵ مورد از آن ها مربوط به صنایع مواد غذایی و آشامیدنی است.

جدول ۲-۷: تعداد کارگاه صنعتی دارای ۱۰ نفر کارکن و بیشتر در استان گیلان، ۱۳۸۸

همچنین بر اساس این آمارها سرمایه گذاری بر روی بنگاه های صنعتی ۴۹-۱۰ نفر کارکن در استان گیلان برابر با ۹۱۴۵۴ میلیون ریال بوده است.

مقدار ارزش افزوده بنگاه های صنعتی ۴۹-۱۰ نفر کارکن در استان گیلان بر طبق جدول ۸-۲ برابر با ٨٨٢٨٨٣ میلیون ریال در سال ۱۳۸۸ بوده.

جدول ۲-۸: ارزش افزوده بنگاه های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر در استان گیلان

۲-۶٫ وضعیت SMEs در سایر کشورها و راهبردهای حمایتی دولت ها

رشد و گسترش تجارت جهانی در دهه های اخیر موجب افزایش سطح دسترسی کشورها به کالاها و خدمات متنوع، افزایش آگاهی مصرف کنندگان و در نتیجه تغییر ساختار تقاضای جهانی شده است. به طوری که دیگر صنایع بزرگ انعطاف لازم در جوابگویی به تنوع طلبی مصرف کنندگان را ندارند. این مسئله زمینه رشد صنایع کوچک و متوسط را در سطح جهانی فراهم ‌کرده‌است. امروزه صنایع کوچک در نوآوری و تولید محصولات جدید و همچنین اعمال روش های نوین در فرایند تولید که منتهی به پایین آمدن هزینه می‌گردد، گوی سبقت را از صنایع بزرگ ربوده اند. به طوری که صنایع کوچک و متوسط استخوان بندی اقتصاد و صنعت بسیاری از کشورها را تشکیل می‌دهند. جدول ۹-۲ شاخص مختلف بنگاه های کوچک و متوسط در سایر کشورها را می نشان داد می‌دهد.

جدول ۲-۹: شاخص های بنگاه های کوچک و متوسط در سایر کشورها (شهبازی، ۱۳۹۱)

%

آمریکا

آلمان

ژاپن

فرانسه

انگلستان

کره جنوبی

هند

ترکیه

SMEs از کل بنگاه ها

۹۷٫۲

۹۹٫۸

۹۹٫۴

۹۹٫۹

۹۶

۹۷٫۸

۹۸٫۶

۹۹٫۵

SMEs از کل اشتغال

۵۰٫۴

۶۴

۸۱٫۴

۴۹٫۴

۳۶

۶۱٫۹

۶۳٫۲

۶۱٫۱

SMEs از کل سرمایه گذاری

۳۸

۴۴

۴۰

۴۵

۲۹٫۵

۳۵٫۷

۲۷٫۸

۶۵٫۵

SMEs از ارزش افزوده کل

۳۶٫۲

۴۹

۵۲

۵۴

۲۵٫۱

۳۴٫۵

۵۰

۳۷٫۷